“Adeus ao Gustavo Pernas”, por Emílio Xosé Ínsua

Desde A Ínsua do Ínsua:
“Sentei nun recreo no instituto a mirar a prensa dixital, enredei un momento nos comentarios sobre a lea que houbo no encontro de En Marea (ao que xa nin gañas tiven de ir vista a falta de altura de miras que amosan tirios e troianos) e parei un pouco na nova da oportuna homenaxe que se lle vai tributar en Lugo o vindeiro 3 de novembro ao tan benquerido como chorado Isidro Novo, tan vinculado a Viveiro. Case pechando a sesión, de súpeto, atopo unha foto túa e un pé demoledor que anuncia o teu pasamento na noite do 29 de outubro…
Tardo en reaccionar. Gustavo, morto? Veume á cabeza o precioso verso que un día Uxío Novoneira dedicou ao pintor Carlos Maside: “Eu non sei pensarte morto”. Eu tampouco a ti. Non hai tanto estabamos tendo unha preciosa conversa na libraría Biblos de Betanzos, onde se mesturaban as lembranzas do Viveiro das nosas infancias, a complicada situación do teatro galego, as consecuencias desa estafa capitalista monumental á que deron en chamar “crise”, o meu libro sobre as Irmandades… Escribinvos ese día unha dedicatoria chea de afecto e cordialidade, que ti e Ánxela agradecestes co corazón nos beizos, nunha especie de brinde a un encontro tan casual como intenso.
Cada vez que tivemos ocasión de coincidir e falar, sentín unha profunda empatía contigo. Nos actos de homenaxe a Tobío. Nas celebracións sobre Pastor Díaz na Academia Galega, con Fausto Galdo aínda entre nós. Nunha rúa de Compostela, ou da Coruña, ou de Viveiro, onde quer que cadrase… Sempre. Un fluír de ideas que nos aproximaban, de visións coincidentes sobre as cousas da vida e do mundo. Unha cordialidade doada e intensa fronte a unha persoa que se amosou comigo decote sen dobrez, sen miseria, sen trampa. Auga de fonte limpa, en contraste co pezoñento rancor velenoso que certo amigo noutrora común de nós os dous, como ben me advertiches, anda a deitar sempre que pode, obsesionado, contra min.
Fun espectador e lector atento de case todos os espectáculos e pezas coas que soubeches enriquecer de maneira decisiva o teatro galego de finais do século XX: O galego, a mulata e o negro (1990, editada en 1999), Sucesos (Premio Dieste en 2004), Medidas preventivas (2006), Tres logomonos (2012), o ensaio Os ollos de Victorine e a construcción da cuarta parede (2006)… Aplaudín con total convencemento ese monllo de obras túas, que Ánxela axudou a corporeizar nos escenarios, onde deitaches unha ollada tan crítica como profunda sobre as relacións humanas e os comportamentos sociais contemporáneos: a soidade e a incomunicación, o falseamento da democracia, o consumismo, a xenofobia, o machismo, a violencia, a corrupción, a deshumanización… Un teatro crítico e comprometido, pero non burdo nin panfletario; un teatro intelixente, audaz, mordaz e verdadeiro, fronte á farsa continua dos poderosos agochados na sombra e o peso das ideoloxías que nos fan máis escravos en vez de máis libres, aínda que se vistan de seda.
Ese, en definitiva, será o teu legado imperecedeiro, amigo Gustavo. Iso e a perfumada sensación de autenticidade que fica en todo o que da túa man estivo. Que a terra che sexa leve e que canten eternamente os merlos no teu oído.”

Gondomar: faladoiro arredor de Identidade e afectos patrios, de Ramón Villares

O mércores 13 de xuño, ás 20:00 h., na Libraría Libraida de Gondomar (Rúa Rosalía de Castro, 13), terá lugar un faladoiro arredor de Identidade e afectos patrios de Ramón Villares, publicado en Galaxia. No coloquio participarán, a carón do autor, Emílio Xosé Ínsua e Carlos Méixome.

Emílio Xosé Ínsua e Xurxo Martínez González: “Noutros países existen biografías ‘canónicas’ das figuras senlleiras da nación”

Entrevista de Montse Dopico a Emílio Xosé Ínsua e Xurxo Martínez González en Praza:
Común temos a patria. Biografía dos irmáns Villar Ponte. É o título da última obra editada por Xerais Crónica, un completo percorrido pola traxectoria vital, política e creativa de Antón e Ramón Villar Ponte escrito polos filólogos e investigadores Emilio Xosé Ínsua e Xurxo Martínez González. Este traballo únese, así, a outros semellantes realizados recentemente -como a biografía sobre Castelao elaborada por Miguel Anxo Seixas ou a de Rosalía feita por María Xesús Lama- para avanzar nun xénero, o biográfico, “aínda moi deficitario”, segundo os dous autores, na nosa cultura.
Porque “que Rosalía, Manuel Antonio ou Cabanillas, por dicir algúns nomes, só en datas moi recentes fosen obxecto de traballos con afán totalizador sobre a súa biografía é ben sintomático”, apuntan. Ademais, no caso dos irmáns Villar Ponte a “inxustiza” era, ao seu ver, especialmente “sangrante”, xa que “o seu rol no panorama galego do seu tempo foi autenticamente fundamental”. Os dous responderon por correo electrónico as preguntas de Praza sobre Común temos a patria.
– Praza (P): Por que decidides facer esta biografía dobre, dos dous irmáns?
– Xurxo Martínez González: Temos falado moito arredor dos Villar Ponte, tanto da súa relevancia no período de preguerra -non sempre ben recoñecida- como da existencia dun fondo documental moi amplo e, en boa parte, inédito. Co gallo do centenario das Irmandades da Fala propuxémoslle a Xerais este traballo. Acollérono e estámoslle agradecidos pola aposta que fixeron.
– Emílio Xosé Ínsua: Entre nós seguen faltando biografías de figuras de primeirísima orde, é un xénero aínda moi deficitario, o que non deixa de ser un síntoma (máis) de “anormalidade” da cultura galega. Que Rosalía, Manuel Antonio ou Cabanillas, por dicir algúns nomes, só en datas moi recentes fosen obxecto de traballos con afán totalizador sobre a súa biografía é ben sintomático. No caso dos irmáns Villar Ponte a inxustiza era sangrante, pois o seu rol no panorama galego do seu tempo foi autenticamente fundamental. Abordar a biografía dos dous ao mesmo tempo ten unha dupla causalidade: porque formaron un verdadeiro tándem e resultaba imposíbel explicar un sen o outro, por unha banda, e porque a figura de Ramón, por outra, habitualmente menos considerada, atendida e recoñecida que a de seu irmán Antón, merecía esta especie de “restitución igualatoria”. (…)

Antonio Manuel Fraga, Marcos Pérez Pena, Programa Conciencia, Luís Emilio Batallán, Marisa Sobrino, Flor Maceiras, Festival S8 e Grupo Nove, Premios da Crítica de Galicia 2017

“No Hotel Os Escudos de Vigo deuse a coñecer no decurso dun xantar do sábado 4 de novembro o ditame da cuadraséxima edición dos Premios da Crítica de Galicia nas súas modalidades de Creación Literaria, Investigación, Música, Iniciativas Culturais e Científicas, Artes Plásticas, Artes Escénicas, Cine e Artes Audiovisuais e Cultura Gastronómica. (…)

Querido H.P. Lovecraft de Antonio Manuel Fraga, Premio de Creación Literaria
O xurado da modalidade de Creación Literaria, formado por María do Cebreiro Rábade Villar, poeta, gañadora da edición 2016; Diana Pastoriza Espasandín, blogueira, asesora CAFI Santiago; Armando Requeixo Cuba, crítico; Mario Regueira Fernández, crítico; Manuel Forcadela, profesor da UDV; Marcos Calveiro, escritor e Eulalia Agrelo Costas, que actuou como secretaria, en representación de Premios da Critica Galicia, acordou declarar finalistas as obras De catro a catro. Manuscrito inédito de Manuel Antonio (Alvarellos); Querido H.P. Lovecraft de Antonio Manuel Fraga (Alcaián, Urco) e Nordeste de Daniel Asorey (Galaxia). Tras as derradeiras deliberacións acordou outorgar por maioría o premio á obra de Antonio Manuel Fraga Querido H.P. Lovecraft editada por Alcaián Urco.
O xurado salientou da obra gañadora que “constitúe un enxeñoso acercamento ao estraño, mesturando brillantemente o sobrenatural co fantástico, onde sobrancea a habil creación de ambientes perturbadores que nos acaban afectando do mesmo xeito que ao ficticio Lovecraft”. O xurado sinalou que “alén diso, fai unha descrición dos personaxes cun par de expertas pinceladas breves que lle outorgan unha personalidade claramente única e fascinante”. Rematou sinalando que “coma nos textos de Lovecraft, acompañamos a Robert na súa caída libre no abismo da culpa, ficando envoltos no misterio engadindo a peza que completa o círculo lovecraftiano”.

A prensa en Galicia na Transición, de Marcos Pérez Pena, Premio de Investigación
O xurado da modalidade de Investigación, formado por Blanca Roig Rechou, catedrática USC, gañadora da edición 2016; Vanesa Valdeiglesias, profesora UDC; Carme Adán Villamarín, catedrática de Filosofía; Uxío Labarta Fernández, investigador, Instituto de Investigacións Pesqueiras; Xurxo Mariño Alfonso, neurocientífico, profesor UDC; Xavier Senín, profesor e tradutor e María Xosé Porteiro García, que actuou como secretaria en representación de Premios da Crítica de Galicia, acordou declarar como finalistas a María Xosé Agra; ao proxecto de Secuenciación xenética do rodaballo (USC-CSIC,CENAG); e ás obras A prensa en Galicia na Transición de Marcos Pérez Pena (Xerais) e A nosa terra é nosa. A xeira das Irmandades 1916-1931 de Emilio Xosé Ínsua (Baía edicións). Tras as derradeiras deliberacións acordou outorgar por unanimidade o premio a A prensa en Galicia na Transición de Marcos Pérez Pena, editado por Xerais.
O xurado destacou que “valoraba moi positivamente a cantidade, calidade e diversidade das propostas presentadas que reflicten o auxe da investigación científica e do pensamento en Galicia”. Sigue lendo

Entrevista con Anxo Angueira

Entrevista de Emílio Xosé Ínsua a Anxo Angueira en A Ínsua do Ínsua:
“(…) – Emílio Xosé Ínsua (EXI): A comarca de Iria (co monte Meda e cos ríos Ulla e Sar) é protagonista indiscutíbel, ademais, das túas novelas Pensa nao (1999, Premio Xerais) e Iria (2012). Ambas teñen un recendo histórico e épico moi forte, que se combina con moito lirismo no manexo da linguaxe. Vense, ao meu ver, dúas novelas moito máis maduras, ambiciosas e poderosas (quizais por seren menos “sentimentais”) que Bágoas de facer illas (1997, Premio Café Dublín) e A morte de A. (2003). Compartes esta opinión? De cal delas estás a día de hoxe máis satisfeito?
– Anxo Angueira (AA): Si, estou de acordo. Pensa nao e Iria son novelas con anos de documentación e reflexión. Pensa nao foi escrita contra a destrución da miña aldea, do seu pasado, da súa historia. Tratábase de describir unha aldea distinta ás convencións literarias e políticas herdada desde había décadas e que situaban os labregos de costas ós avances técnicos e ó asociacionismo político. Foi apaixonante. A intrahistoria da súa escritura ten implicacións persoais moi fondas, como as cartas familiares da emigración desde fins do XIX, os testemuños orais… e a propia memoria dos traballos e dos días. Era tamén unha homenaxe a Manselle, considerada durante moitos anos a aldea rusa da parroquia, e á II República, ós “americanos” que viron esgazadas as súas vidas no 36: fuxiran á emigración en 1900, regresaron nos anos vinte con cartos e proxectos de modernización e rexeneración e o fascismo botounos de novo a América. En Iria tamén me impliquei moi a fondo. Mentres a escribía entendín ata que punto a paisaxe do Ulla final, enchendo e devalando coas mareas da Arousa e cruzado por dornas e galeóns nas memorias desde a miña aldea, puido condicionar toda a miña escrita literaria. Iria permitiume cumprir un soño: navegar a vela e facer que as dornas e os galeóns volvesen ó meu particular río da vida. Estou moi satisfeito coas dúas. Ademais, elas esíxenme unha terceira con insistencia. Outra novela que peche o meu particular ciclo histórico. A ver se podo estar á altura. (…) Sigue lendo