Dúas investigacións sobre rituais curativos e espirituais gañan o XVIII Premio Xesús Ferro Couselo

Desde o Concello de Valga:
“Dous traballos sobre rituais protectores e máxicos tanto a nivel autonómico como local son os gañadores do XVIII Premio de Investigación Xesús Ferro Couselo, un certame que busca promover e incentivar os estudos actuais de investigación no campo das ciencias históricas e que o Concello de Valga convoca dende o ano 1996, no que a Real Academia Galega adicou o Día das Letras Galegas ao Fillo Predilecto da vila e insigne figura da cultura galega.
O 30 de xullo, no día no que se cumpren 111 anos do nacemento de Xesús Ferro Couselo, dase a coñecer a decisión do xurado que se reuniu o pasado 21 de xullo na Casa do Concello e que, presidido polo alcalde de Valga, José María Bello Maneiro, estivo integrado por Pegerto Saavedra Fernández, catedrático de Historia Moderna na Universidade de Santiago de Compostela e membro da Real Academia Galega; Xulio Rodríguez González, director do Museo Arqueolóxico de Ourense e facultativo do corpo superior de museos; Pablo Sánchez Ferro, director do Arquivo Municipal de Ourense, técnico superior do corpo facultativo de arquiveiros da Xunta de Galicia e neto de Xesús Ferro Couselo; e Marcial Gondar Portasany, catedrático de Antropoloxía Social da USC, membro da sección de Etnografía do Instituto de Estudos Galegos Padre Sarmiento e do padroado do Museo do Pobo Galego. Como secretario, con voz pero sen voto, actuou José Ramón Rial Becerra, membro do Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Valga.
Na primeira modalidade do Premio, dotada con 4.000 euros e referida a traballos de investigación de ámbito galego, dentro das especialidades de etnografía, paleografía, numismática, arqueoloxía, historia e historia da arte, o gañador foi o antropólogo Rafael Quintía Pereira (Vigo, 1971). Concorreu ao certame baixo o lema “Vade Retro” e coa investigación titulada Ritualista protectora, obxectos curativos e uso de amuletos na cultura popular galega. Fundador do Grupo de Estudos Etnográficos Serpe Bichoca e presidente da Sociedade Antropolóxica Galega, Rafael Quintía xa se proclamou gañador no ano 2015 do XX Premio Vicente Risco de Ciencias Sociais co traballo “Análise estrutural e simbólica do mito da moura galega” e no 2016 gañou o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio coa obra “Mariña, de deusa a santa. A advocación de Santa Mariña na cristianización da Gallaecia”. A esta modalidade da XVIII edición do Premio presentáronse, ademais, outros dous traballos: O auxe do priscilianismo na Gallaecia trala decapitación de Prisciliano e Orixe e evolución da fortaleza baixomedieval das Torres de San Paio.
No tocante á segunda modalidade do certame, pola que se convoca unha bolsa de estudos para proxectos centrados en estudos históricos, etnográficos ou sobre persoeiros do municipio de Valga, o xurado decidiu premiar a proposta titulada A veiga máxica. Rescate da cosmovisión popular no municipio de Valga, co que a autora, a xornalista Natalia Sueiro Monje (gañadora do VII Premio Internacional de Periodismo Álvaro Cunqueiro, entre outros certames xornalísticos e literarios), pretende abordar cuestións espirituais e máxicas que formaron o imaxinario popular da vila no seu pasado recente. Neste caso a investigación non está aínda realizada, xa que os participantes tiñan que presentar un guión razoado detallando os obxectivos que pretenden acadar co seu traballo, a metodoloxía a empregar e as distintas fases de realización. Esta bolsa está dotada con 3.000 euros. O 25% desta cantidade entrégase unha vez fallado o premio e o 75% restante ao remate do proxecto. A esta segunda modalidade do XVIII Premio de Investigación Xesús Ferro Couselo concorreron un total de catro propostas. Á marxe da gañadora, as outras tres estaban centradas nas seguintes temáticas: a vida e obra de José Bouchet, pintor nado en Valga e emigrado na Arxentina, os anos da Segunda República no municipio e o catastro en Valga.
Ademais de debater sobre os traballos presentados ao concurso, na reunión do xurado non faltaron palabras de lembranza para Fernando Acuña Castroviejo, catedrático de Arqueoloxía e membro da Real Academia Galega falecido en 2016 e que formou parte do tribunal do Premio Xesús Ferro Couselo dende as súas primeiras edicións. A acta da sesión recolle, así pois, “un recoñecemento especial á figura do profesor Fernando Acuña, que tristemente nos deixou o ano pasado”, engadindo que “posiblemente moita da sona e prestixio que ten hoxe en día este premio de investigación débese ao labor e adicación que don Fernando lle dedicou ao longo da súa vida. Hai que recordar que formou parte de todos e cada un dos tribunais dende a primeira convocatoria do premio aló polo ano 1996”.
O Concello trasladou a noraboa aos dous gañadores, felicitándoos pola calidade dos seus traballos.”

Faleceu Fernando Acuña Castroviejo

A AELG lamenta fernando-acuna-castroviejo-universidade-de-vigo o pasamento do seu socio Fernando Acuña Castroviejo.
Desde Historia de Galicia:
“(…) Este martes é un día triste para o mundo do patrimonio galego porque perde a un dos seus pioneiros, Fernando Acuña Castroviejo.
O catedrático, nado en Santiago de Compostela en 1945 era un destacado experto en arqueoloxía romana, foi un dos fundadores do Museo do Pobo Galego e era vicepresidente do seu padroado.
Ao longo da súa carreira, dirixiu diferentes escavacións, como as do xacemento das Torres do Oeste (Catoira), o castro de Neixón (A Coruña) ou Castro Real (Boimorto). Ademais, o catedrático de Arqueoloxía da Universidade de Santiago de Compostela pertencía a numerosas sociedades científicas e era académico de número da Real Academia Galega de Belas Artes.
Castroviejo era, ademais, membro correspondente da Real Academia Galega desde xaneiro de 1972. Por iso, o presidente da RAG, Xesús Alonso Montero, expresou xa o pesar da institución polo falecemento de Acuña Castroviejo, de quen lembra a boa disposición que sempre amosou para colaborar coa Academia e os seus comezos como arqueólogo na sección de Prehistoria e Arqueoloxía do Instituto Padre Sarmiento.
“Xa nas súas primeiras investigacións arqueolóxicas, cando era moi novo, amosa unha gran personalidade. Neste eido e daquela está baixo o influxo dun grande investigador e mestre, Fermín Bouza Brey, que desde o Instituto Padre Sarmiento orienta un fecundo equipo de investigadores novos en arqueoloxía e antropoloxía (o propio Fernando Acuña Castroviejo, Xosé Manuel González Reboredo, Carlos García Martínez…)”, apuntou.
A capela ardente de Fernando Acuña instalouse no Hospital Clínico de Santiago de Compostela. O funeral será este mércores, 14 de setembro, ás 12:00 horas, en Santo André de Trobe, en Vedra.”

NOTA: a foto provén da Universidade de Vigo.

Fernando Acuña Castroviejo: “Non ten sentido falar de castro celta. Iso xa está ultrapasado”

Entrevista a Fernando Acuña Castroviejo en Historia de Galicia:
“(…) – Historia de Galicia (HG): Logo de tantos anos adicado á investigación e á docencia, que cambios máis importantes se produciron na arqueoloxía galega?
– Fernando Acuña Castroviejo (FAC): Eu levo metido na investigación desde o 68, cando comecei a traballar na arqueoloxía galego, primeiro con Bouza Brey e logo con Valil. Daquela había menos medios e menos acceso á información. O traballo de campo era rudimentario. Non había técnicas nin medios para medir. En 40 anos cambiou moito todo. Hoxe xa hai novas metodoloxías impensables hai medio século.Eu teño que dicir que a arqueoloxía sempre estivo aberta á sociedade. Outra cousa é que se divulgue máis, pero hai que ter en conta que a arqueoloxía ten que estar feita por arqueólogos, por profesionais, e non por afecionados. Os demais poden axudar pero cada quen no seu papel.
– HG: E como foi traballar con Bouza Brey?
– FAC: Pois moi interesante. Estabamos Carlos García Martínez, González Reboredo e máis eu. Entramos en contacto con el no Instituto Padre Sarmiento, no último ano de carreira e nos introduciu no nacionalismo e na arqueoloxía e nos fixo ver a importancia da xeración Nós e do Seminario de Estudos Galegos. El foi o modelo das nosas investigacións. (…)
– HG: En todo caso, non cres que hai moitos museos no país e un pouco desaproveitados?
– FAC: Falta política museística e, polo que se ve en Galicia, é que non é que haxa moitos museos senón que están mal atendidos pola Administración. Nos últimos anos xubílanse os directores dos principais museos galegos e esas prazas non se cubren, e por iso o persoal dos museos é menor e os recursos cada vez menos. O problema é a falta de persoal e de recursos. Museos non é que haxa moitos ou poucos, senón que non teñen recursos. Moitos xa nin publican porque non teñen fondos. Hai museos que dependen da Xunta, de concellos, de deputacións… A casuística depende de quen sexa o promotor. Dos que depende da Xunta non se cobren as prazas de xubilación e iso crea carencia de persoal e de medios. (…)”

Cacheiras, Teo: exposición Libros de aquí

Desde Fervenzas Literarias:
“Entre o 23 de abril e o 24 de maio, na Mediateca do Grilo, en Cacheiras (Teo), o Concello de Teo realiza a II edición da exposición Libros de aquí, que ten como particularidade que repasa a obra de autores naturais ou residentes no municipio. O horario de visita será de 10:30 h. ás 13:30 h. e de 16:30 h. a 20:30 horas.
O catálogo da mostra recolle un pequeno perfil de cada un dos autores e un resumo das súas obras publicadas. Este ano recóllese o traballo de Rocío Botana Iglesias, Xoán Xosé Fernández Abella, Fernando Acuña Castroviejo, Ana Arellano, Antón Figueroa, Laura Mª Lojo Rodríguez, Constante Calvo, Germán Conde Tarrío, Lita Rivas, Xosé Durán, María Eugenia López de Silanes Vázquez, Jorge Rey e Manuel Suárez Suárez.”

Xosé Manuel González Reboredo gaña o XVII Premio Vicente Risco de Ciencias Sociais

ACTA DO XURADO DO XVII PREMIO VICENTE RISCO DE CIENCIAS SOCIAIS

“Reunido o xurado, composto por Fernando Acuña Castroviejo (en representación do Concello de Castro Caldelas), Teresa Devesa Graña (en representación do Concello de Allariz), Luís Martínez-Risco Daviña (en representación da Fundación Vicente Risco), Xosé María Eguileta Franco (en representación da Fundación Vicente Risco) e Francisco Fernández Rei (en representación da Fundación Sotelo Blanco) acordou por unanimidade:
1.- Valorar o incremento de orixinais presentados, así como a súa calidade científica e ensaística.
2.- Conceder o XVII PREMIO VICENTE RISCO DE CIENCIAS SOCIAIS ó traballo presentado co lema Cando os homes non poden, que axuden os santos e co título Os santos titulares de parroquia en Galiza. Pasado, presente e perspectivas de futuro. Aberto o sobre correspondente, a persoa gañadora resultou ser Xosé Manuel González Reboredo, domiciliado en Santa María de Biduído-Ames.
Trátase dun rigoroso ensaio no que se analiza a antigüidade e a singularidade do sistema galego das advocacións parroquiais comparado co de diversas áreas da Península Ibérica. Nesta obra reivindícase a inclusión dos santos titulares das freguesías como patrimonio cultural galego, máis alá dos valores especificamente relixiosos.
Este premio está dotado con 6.000 euros e a obra gañadora publicaraa Sotelo Blanco Edicións.

En Santiago de Compostela, a 10 de marzo de 2012″

Carlos Callón gaña o XVI Premio Vicente Risco de Ciencias Sociais

“Reunido o xurado, composto por Fernando Acuña Castroviejo (en representación do Concello de Castro Caldelas), Teresa Devesa Graña (en representación do Concello de Allariz), Luís Martínez-Risco Daviña (en representación da Fundación Vicente Risco), Xosé María Eguileta Franco (en representación da Fundación Vicente Risco) e Francisco Fernández Rei (en representación da Fundación Sotelo Blanco) acordou por unanimidade:
1.-Valorar a calidade científica e ensaística dos traballos presentados.
2.-Conceder o XVI PREMIO “VICENTE RISCO” DE CIENCIAS SOCIAIS ó traballo presentado co lema Tombo de Celanova e co título Amigos e sodomitas. A configuración da homosexualidade na Idade Media. Aberto o sobre correspondente, a persoa gañadora resultou ser Carlos Manuel Callón Torres, domiciliado en Bertamiráns-Ames.
Neste ensaio o autor reflexiona sobre a problemática da homosexualidade masculina e feminina na Idade Media, a partir do corpus lírico do galego medieval (particularmente as cantigas de escarnio e maldicir) e de textos historiográficos e xurídicos. Analízase con detalle o nacemento dos prexuízos homófobos nos séculos XI e XII e a súa posterior consolidación na Baixa Idade Media.
Este premio está dotado con 6.000 euros e a obra gañadora publicaraa Sotelo Blanco Edicións.

En Santiago de Compostela, a 26 de febreiro de 2011.”

A nova recóllese en Galicia Hoxe, Galiciaé, A Nosa Terra e Cultura Galega.

Acta do xurado do XIII Premio “Vicente Risco” en ciencias sociais

«Reunido o xurado, composto por Fernando Acuña Castroviejo (en representación do Concello de Castro Caldelas), Teresa Devesa Graña (en representación do Concello de Allariz), Luís Martínez Risco-Daviña (en representación da Fundación Vicente Risco), Francisco Fernández Rei (en representación da Fundación Sotelo Blanco), e Xosé María Eguileta Franco (en representación da Fundación Vicente Risco e Fundación Sotelo Blanco), acordou por maioría:

1.-Valorar a calidade científica dos traballos presentados.

2.-Conceder o XIII PREMIO “VICENTE RISCO” DE CIENCIAS SOCIAIS ó traballo presentado co título A PESCA FLUVIAL TRADICIONAL EN GALICIA. CANEIROS, PESCOS E PESQUEIRAS. Aberto o sobre correspondente, a persoa gañadora resultou ser Xosé Lois Ladra Fernández, domiciliado na Coruña.

Con gran rigor metodolóxico, cunha bibliografía actualizada e con excelente manexo das fontes documentais, o autor realiza unha oportuna investigación multidisciplinar sobre as pesqueiras ou caneiros de Herbón (Baixo Ulla), de Portomarín (Alto Miño) e Arbo (Baixo Miño) desde varias perspectivas complementarias: histórica, etnográfica, antropolóxica, arquitectónica, ictiolóxica, toponímica e lingüística.
O xurado espera que a difusión deste traballo contribúa a que a Xunta de Galicia declare Ben de Interese Cultural as devanditas pesqueiras, para así contribuír á revalorización da arquitectura tradicional dos ríos de Galicia.
Este premio está dotado con 6.000 euros e a obra gañadora será publicada por Sotelo Blanco Edicións.

Xosé Lois Ladra Fernández (A Coruña, 1972; tlf: 676 862 924) é licenciado en Xeografía e Historia pola Universidade Complutense e licenciado en Antropoloxía Social e Cultural
pola UNED. Profesionalmente desenvolve a súa actividade como arqueólogo e como investigador na área do patrimonio etnográfico galaico-portugués.

En Santiago de Compostela, a 8 de marzo de 2008»