A USC rende tributo ao “labor activo a prol da lingua galega” de Xosé Manuel Beiras outorgándolle o premio Luís Porteiro Garea

Desde a Universidade de Santiago de Compostela:
“O xurado da V edición do premio Luís Porteiro Garea acordou conceder o galardón de maneira unánime ao profesor xubilado da USC, Xosé Manuel Beiras Torrado, do cal destaca “o seu labor activo a prol da lingua galega”, como profesor e, posteriormente, como catedrático e decano, “dado que exerceu un importante e permanente labor de promoción e defensa do idioma na docencia, na investigación e na propia xestión do centro”. Beiras foi catedrático de Estrutura Económica da USC e defendeu o uso do galego nas aulas dende os seus inicios como profesor de Economía Política na Facultade de Dereito, entre 1964 e 1965; e, posteriormente, xa en 1968, como profesor de Estrutura e Institucións Económicas na Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais.
Xosé Manuel Beiras Torrado desenvolveu “un papel activo na promoción do uso do galego no ámbito da xestión, tanto como director de departamento durante máis de dez anos como na xestión da Facultade de Ciencias Económicas e Empresariais, centro do que foi decano puntualmente no ano 1972 e posteriormente entre 1982 e 1984”, continúa a acta do xurado. Polo que se refire á investigación, fixo uso do galego na súa actividade investigadora, nas súas publicacións de carácter académico e nos seus ensaios de forma habitual. Aínda que ten obra científica publicada noutros idiomas, “a meirande parte da investigación, dos traballos no marco dos proxectos de investigación e as súas publicación están no noso idioma”, sinala o xurado.
Beiras tamén destacou pola súa actividade de difusión do coñecemento con artigos en galego na prensa da época e nas conferencias e seminarios en diferentes foros de Galicia. O xurado destaca a súa “capacidade para facer escola tamén no relativo ao cultivo do noso idioma e o compromiso académico con Galicia: un bo exemplo son as numerosas teses en galego e sobre Galicia dirixidas ao longo da súa traxectoria, contribuíndo así a afianzar o uso do noso idioma no cultivo da ciencia económica”. Saliéntase tamén “o seu compromiso co idioma galego na súa dilatada traxectoria de intervención na vida política do noso país”, facendo uso do galego de xeito consuetudinario e tamén promovendo e apoiando todo tipo de iniciativas sociais, culturais e lexislativas a prol do galego como idioma oficial.
O xurado da quinta edición do premio Luís Porteiro Garea estivo presidido polo reitor da USC, Antonio López, actuando como secretario o responsable do Servizo de Normalización Lingüística, Manuel Núñez Singala. José Carlos Baliñas Pérez, Gumersindo Feijoo Costa, Rita Gradaílle Pernas e Cástor Méndez Paz completaron a listaxe de membros.
O xurado acordou establecer, de acordo coas bases do premio, uns criterios para orientar a súa decisión. Deste xeito, púxose o foco no emprego habitual da lingua galega nas actividades cotiás da universidade, no carácter pioneiro no uso da lingua galega, nas achegas á promoción do idioma e á galeguización de ámbitos ou actividades da universidade, ou no estudo, difusión e divulgación da lingua. Ademais, valorouse a cantidade e calidade de apoios recibidos e o feito de que as accións emprendidas resultaran eficaces e multiplicadoras nos seus efectos. (…)”

Afonso Ribas, de Laiovento: “Os que non aceptaban a normativa da RAG eran perseguidos con saña”

Entrevista a Afonso Ribas en Galicia Confidencial:
“O sector editorial de Galicia pechou o ano 2020 nun delicado equilibrio financeiro pola situación pandémica vivida dende marzo. Aínda que non todo son sombras no eido, as principais casas galegas recoñecen que o ano entrante –cando menos ata a chegada da inmunidade de grupo– promete ser tan duro como o que queda atrás, marcado por un descenso histórico na facturación.
Neste contexto, un dos principais prelos do país vén de reivindicar o seu papel no sector e a sociedade aproveitando a efeméride do seu nacemento. Trátase da editora Laiovento, que en realidade naceu no ano 1990 pero, como explica o seu coordinador Afonso Ribas, non publicou ata marzo do 91. Prosas de combate e maldizer, de Xosé Manuel Beiras -cofundador, por outro lado, da editora- iniciaría así un catálogo de case 500 obras sobre as que hoxe os responsables botan a vista atrás con satisfacción.
Laiovento nace nunha circunstancia de cambio no seo da literatura galega e cun obxectivo claro: apoiar a “construción do país” con todos os medios ao seu alcance. “Procuramos non desviarnos nunca dese obxectivo inicial”, explica Ribas. Tres décadas despois, a editora pode presumir de ter sido pioneira na exploración das marxes do sistema literario: dende o comezo naceu enfocada a aqueles xéneros con menor aceptación no sistema –ensaio e teatro–, que o seu editor segue a considerar “centrais” para esa construción nacional.
Ribas, que evita tratar de “negocio” o facer editorial, subliña o carácter à rebours que, dende os primeiros pasos, tomou a editora. Moito antes de que a AGAL fose recoñecida oficialmente como editora, Laiovento xa daba cabida aos autores que renegaban da normativa hoxe imperante. “Naquel momento, todo o que non fora escrito na normativa ILG-RAG non tiña onde ser publicado. Os que non a aceptaban eran marxinados con saña”, explica Ribas.
Baixo esta premisa a contrapelo, a editora fixo do xénero ensaístico a súa punta de lanza. En palabras do seu coordinador, a importancia do ensaio en Laiovento vén definido polo papel do xénero á hora “de facer pensar sobre o país, de reflexionar sobre o que fomos, o que somos e o que queremos ser”. Tamén por isto destacan no seu catálogo histórico ducias de obras de autores estranxeiros, que, moito antes do nacemento de iniciativas como Hugin e Munin, eran traducidas ao galego por Laiovento. “Non nos podemos illar”, explica a este respecto Ribas.
Xunto co ensaio, o xénero dramático conforma outro dos pés sobre os que se asenta o facer de Laiovento. Para o seu coordinador, o papel do teatro na construción nacional non ten lugar a dúbidas. “Como di Xesús Pisón, sen teatro non hai nación, hai rabaño”, subliña. Ribas destaca o cariz “directo” na relación entre público e obra que se dá no teatro. “Polo seu carácter subversivo, ao poder non lle interesa o teatro. Por iso o Centro Dramático Galego estivo moitos anos en mans de Pilatos”.”

Manuel Forcadela: “A liquidación social de Ferrín é síntoma dunha sociedade que está podre”

Entrevista de H. Pena a Manuel Forcadela en Sermos Galiza:
“O Ateneo de Pontevedra proxectou a cuarta feira ás 19:30 horas o documental Os mundos de Xosé Luís Méndez Ferrín. O seu director, Manuel Forcadela, debulla para Nós Diario os pormenores dun dos tótems da cultura galega do século XX, así como dun filme que conta coa participación de nomes como Xosé Manuel Beiras, Rexina Vega, Álvarez Cáccamo ou Antón Reixa.
– Sermos Galiza (SG): Cales son eses Mundos de Xosé Luís Méndez Ferrín?
– Manuel Forcadela (MF): Os Mundos de Xosé Luís Méndez Ferrín é un proxecto de documental que acabou sendo outra cousa, sempre co obxectivo de facer unha aposta pola memoria de Ferrín como figura clave da cultura galega das últimas cinco décadas. Tratamos de mostrar unha figura moi poliédrica, chea de matices, de sentidos, de significantes, tantos que moitas veces o Ferrín en si non ten nada que ver co Ferrín para si. Usando unha terminoloxía un pouco pedante, o Ferrín en esencia ten pouco que ver co Ferrín en apariencia.
– SG: De onde xorde a idea de trazar este retrato?
– MF: Dunha reunión da directiva do Ateneo Atlántico de Vigo o ano pasado, no que, entre outras propostas para conmemorar o 80 aniversario de Ferrín, propuxen elaborar unha serie de vídeos que atendesen ao percorrido vital da personaxe.
– SG: Como se traza a obra documental para compoñer un todo unitario que mostre quen é Méndez Ferrín?
– MF: De dous xeitos distintos. Por unha banda, Xosé Manuel Beiras, como Virxilio na Divina Comedia, condúcenos polos mundos de Ferrín. E por outra, hai un fío cronolóxico, para trazar un percorrido complementado con diferentes voces pola súa infancia, adolescencia, época universitaria, etc. (…)”