Xabier Maceiras: “De pequeno eu non xogaba, escoitaba”

Entrevista a Xabier Maceiras en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): De onde vén ese gusto por escarvar no pasado [Contos mariños de Carballo]?
– Xabier Maceiras (XM): Sempre me gustou escoitar. De pequeno pasaba moito tempo atendendo a historias que contaban na miña casa e tamén en Camelle, a onde acostumaba ir moito. Eu non xogaba, escoitaba.
– LVG: Que cre que lle pode aportar o pasado ao presente?
– XM: Sobre todo hai que poñer en valor o respecto da xente maior, o que gardan eles na súa memoria. Vivimos nun mundo de présas no que moitas veces nin temos tempo de dar os bos días. Este mundo estanos poñendo unha venda nos ollos que non nos deixa ver o tesouro que as persoas maiores gardan no seu interior.
– LVG: Houbo algo que descubrise buscando no pasado que o sorprendera especialmente?
– XM: Realmente, eu estou descubrindo cousas sempre. Cada día é unha aventura. Cada vez que teño conversas con esta xente ou cada vez que me mergullo na hemeroteca descubro cousas que me fascinan. É unha aprendizaxe continua e diaria.
– LVG: ¿Como comeza a recompilación de historias que despois derivarían nestes Contos mariños de Carballo?
– XM: Eu estaba facendo un traballo en Arteixo, porque moitas veces cando falamos da costa danos a impresión de que só teñen mar Caión e Malpica. Sentía que en Arteixo viviamos de costas ao mar. Por iso quería facer unha recompilación de feitos mariños do meu concello e durante esa investigación fun atopando información de Carballo que gardei para un hipotético libro no futuro e que se acabaría convertendo en Contos Mariños de Carballo.
– LVG: E se tivese que describir agora o seu contido? ¿Que diría?
– XM: É unha mestura entre a información hemerográfica que atopei e as testemuñas das fontes orais, sobre todo nas historias que datan dos anos 20 do século pasado en diante. (…)”

María Reimóndez: “A literatura é un medio moi poderoso”

Entrevista a María Reimóndez en Atlántico Diario:
María Reimóndez presentou o seu último libro, Corredora, na caseta de Xerais, acompañada por Ramón Nicolás. Conta a historia de superación de Genet Mullugueta, unha moza etíope que atopa no atletismo unha vía de escape. “É ficción, aínda que baseado en circunstacias que acontecen na realidade, por unha banda a tradición atlética que existe en Etiopía que é a saída da pobreza para moitos, e por outra presento a vida das nenas e das mulleres coas que traballamos dende Implicadas”, apunta.
Volveu a escoller unha temática sensible á concienciación cidadá, aínda que ésta non sexa o seu primeiro obxectivo: “Este libro como os outros é literatura, forma parte do discurso público que pode crear un espazo para a reflexión na procura dunha alternativa ou seguir cos valores establecidos; eu escribo dende a óptica feminista e fago pensar para despois actuar, pero non deixan de ser historias; mais a literatura, se está ben escrita, é un medio moi poderoso porque pode chegar pola vía emocional”.
Neste caso, Reimóndez conta a traxectoria dunha moza pobre, Genet, pertencente a unha extracto social que coñece de primeira man: “É imposible dicir cal é a situación das mulleres en Etiopía, o mesmo que non se pode determinar en Galicia, depende dos recursos ou da formación de cada unha; coas que estivemos traballando en Implicadas atópanse nunha situación de pobreza e marxinación social, xa que o país está sometido a moita presión internacional e está sendo explotado economicamente por unha ditadura da que non se fala”. Neste contexto, Reimóndez destaca o esforzo que fan estas mulleres por cambiar as súas comunidades, a través do consenso. (…)”

O Premio Rosalía de Castro da Deputación da Coruña recoñece o labor normalizador da AS-PG e o proxecto Apego

Desde a Deputación da Coruña:
“A AS-PG (Asociación Socio-Pedagóxica Galega) e o proxecto “Apego” que ten á Coordinadora de Traballadores/as de Normalización da Lingua (CTNL) como representante legal son as iniciativas gañadoras do VIII Premio Rosalía de Castro de Lingua.
A AS-PG resultou gañadora na categoría de colectivo, entidade ou asociación que destaque na promoción da lingua galega, segundo o xurado pola súa “tarefa continuada e a longa traxectoria a prol da lingua e cultura galegas, formación docente, publicación de materiais didácticos, promoción de espectáculos audiovisuais, elaboración de estudos sociais, implicación decisiva no proceso de normalización lingüística, etc”
Na categoría que premia proxectos ou iniciativas que traballan con tramos de poboación de menor idade, infancia e mocidade, resultou gañador o proxecto “Apego”, representado pola CTNL, segundo o xurado por “promover o uso do galego na infancia e a súa implantación en todo o país”.
O xurado estivo composto por Iolanda Galanes, Anxo Louzao, Cibrán Arxibai e Xián Naya coa vicepresidenta e responsábel da área de Cultura e Normalización Lingüística, Goretti Sanmartín, como presidenta e a técnica da área, Dores Sánchez como secretaria.
A vicepresidenta e responsábel da área de Normalización Lingüística, Goretti Sanmartín, destacou o “carácter innovador e pioneiro do proxecto Apego que vai destinado ao sector que máis precisa actividades de fomento de uso do galego, a infancia”. Por outra parte, a respecto do premio á AS-PG, Goretti Sanmartín indicou que “a súa traxectoria é a dun intenso percorrido por multitude de facetas de ampla incidencia social, con apostas dinámicas que tentan unir o mundo do lecer, do coñecemento e do orgullo do uso da lingua propia no país”.”

Xosé Manuel Lobato: “O Pico Sacro sempre foi espoliado, é un gran símbolo pero non está protexido”

Desde Sermos Galiza:
“Alvarellos e a Asociación Cultural Mestre Manuel Gacio veñen de publicar Pico Sacro. Ferido polo lóstrego e a lenda, un libro coordinado por Xosé Manuel Lobato -presidente desta sociedade- e Miro Villar, que reúne a obra de noventa autores e autoras arredor deste outeiro. Inclúe textos éditos desde Marcial Valladares até Murguía, Suso de Toro ou María Solar; e inéditos xuntados para a ocasión, asinados por autoras como Rosalía Fernández Rial, Xavier Queipo ou Emma Pedreira.
Todo partiu desta asociación, que leva ben anos defendendo e divulgando os valores culturais asociados a este cume. Lobato explica a orixe do proxecto: “Para min é unha experiencia vital porque eu nacín mesmo na aba do Pico Sacro e desde sempre nas miñas lecturas observaba que practicamente todos os autores se referían ao Pico Sacro nas súas obras. Ese foi o aliciente para empezar a investigar e ao final publicamos este libro no que fixemos unha escolma do que hai publicado sobre este monte”.
E hoxe segue a ser unha referenza, afirma Lobato, tanto en obras literarias de Galiza coma de fóra, “porque neste libro temos colaboracións de Portugal e tamén obras tamén en español que traducimos”. E, alén desta obra, Lobato apunta dous libros recentes con presenza importante deste accidente xeográfico: Bótame deste mar fóra, de Ricardo Losada, ou Once portas, de Héctor Cajaraville. Aínda que quizais foi no tempo das Irmandades e do Seminario de Estudos Galegos cando máis atención se lle prestou, Lobato defende que hai probas da súa importancia xa desde os romanos, aparece no Códice Calixtino… “Eu sempre poño o mesmo exemplo: no preito Tabera-Fonseca de 1526 practicamente máis do 8% das testemuñas que declararon nese conflito coñecían o Pico, e moitas eran de lugares ben apartados como Lugo ou Tui”.
Un dos sucesos máis coñecidos arredor deste outeiro é a excursión de Castelao en xullo de 1924, cuxa crónica se glosa tamén no libro. E desde 2011 vense recuperando cun acto que a A. C. Vagalumes e O Galo organizan para lembrar esta visita (este ano será o 22 de xullo) e tamén o ‘Alba de Groria’ no que o rianxeiro dicía así: “Hoxe as campás de Compostela anuncian unha festa étnica, filla, tal vez, dun culto panteísta, anterior ao cristianismo, que ten por altar a terra nai, alzada simbolicamente no Pico Sacro (…)”.

Miguel Anxo Fernán-Vello e Antón Pulido, entre os premios Insua dos Poetas

Desde La Voz de Galicia:
Miguel Anxo Fernán-Vello e Antón Pulido son dous dos premiados este ano cos galardóns Insua dos Poetas. Os outros distinguidos foron o Centro Partido do Carballiño en Buenos Aires, a plataforma Ríos limpos, Carlos Guitián, o Diario Cultural da Radio Galega e o grupo de teatro Tiruleque. A cerimonia será o día 15 e homeaxeará a Carlos Casares.”

Xabier Maceiras: “Recomendo a lectura de Contos mariños de Carballo porque abre camiños ao pasado e á recuperación da memoria”

Entrevista a Xabier Maceiras en Carballo a un paso:
“(…) – Carballo a un paso (C): Como xorde a idea de recoller nun libro as historias dos naufraxios acontecidos na costa carballesa [Contos mariños de Carballo]?
– Xabier Maceiras (XM): A idea xorde a raíz das investigacións levadas a cabo entre os anos 2011 e 2012 para o meu outro libro O mar de Arteixo e os seus naufraxios. Así, na procura de datos para ese traballo foron aparecendo informacións sobre o litoral de Carballo que fun recompilando para un futuro e hipotético libro, informacións que posteriormente, e logo de concretalo co Concello de Carballo, darían pé a estes Contos mariños.
– C: No libro hai unha referencia constante a fontes orais e escritas. Canto tempo durou e como foi o proceso de documentación da obra?
– XM: Como xa che comentaba, as fontes escritas empecei a recollelas en arquivos e hemerotecas para as investigacións de O mar de Arteixo e os seus naufraxios, e posteriormente para De Liverpool ás Sisargas. A derradeira travesía do Priam. Estas informacións funas recompilando durante anos, e a partir do verán do 2015 comecei a ir polas parroquias costeiras de Carballo para coñecer á xente maior de 70, 80 e 90 anos e conseguir que me contasen eses contos mariños de lareira que escoitaban na súa casa cando eran cativos.
– C: Entre os 35 capítulos que podemos ler, houbo algunha historia que che impresionase en especial?
– XM: Unha das que máis me impactou foi a do sinistro do petroleiro “Andros Patria” acontecido en 1979 e no que, ademais da desfeita medioambiental, houbo un balance final de 19 desaparecidos, 11 mortos e 3 superviventes. Outras historias que tamén me impresionaron foron as traxedias das embarcacións pesqueiras como a catástrofe do “Princesa de Asturias”, acontecida en novembro de 1910 na que afogaron 10 mariñeiros; ou a máis recente dos “Tonechos”, con 9 víctimas afogadas nos Baixos en outubro de 1991. (…)”

A cultura galega conflúe por cuarto ano consecutivo no Convivio en Outeiro de Rei

Desde Sermos Galiza:
““Recuperar o sentido comunitaria das antigas romarías, neste caso da romaxe de Santa Isabel, onde centos de persoas celebraban en torno á carballeira, un día de compartir, de partillar ilusións, un espazo de encontro para a cultura galega”, salientan desde a organización da IV edición do evento que conmemora a figura de Manuel María.
O tecido cultural e asociativo galego confluíu este sábado na Carballeira de Santa Isabel e na Casa das Hortas, sede da Fundación Manuel María, por cuarto ano consecutivo para celebrar o Convivio da Cultura Galega. Unha xornada festiva que busca emular o espírito popular das romarías, coa música como fío condutor, e que ten Outeiro de Rei, vila natal do escritor, como espazo de encontro para creadores e creadoras e para todo o asociacionismo cultural de base que se estende polo país.
Un milleiro de persoas, segundo informa a organización, encheron un ano máis a Carballeira de Santa Isabel, unha paraxe natural “onde as augas do Río Ladra encóntranse coas do Miño” e que conformou un dos espazos físicos e mentais predilectos da vida e obra do artista galego.
“Un día de festa por volta de Manuel María que, para alén da súa magnífica e polifacética dimensión literaria, gastou, literalmente, ‘o seu corpo nos camiños’ como incansábel activista cultural, como construtor imprescindíbel do primeiro asociacionismo cultural galego nacido aínda na clandestinidade obrigada do franquismo”, salientan os organizadores do Convivio, impulsado desde a Casa-Museo Manuel María xunto á federación Galiza Cultura de asociacións culturais galegas e a Asociación Cultural e Musical Solfa de Compostela.
“Para nosa sorpresa, despois de que o ano pasado supuxera un salto importante, tamén por ser o ano de Manuel María, o lóxico este ano é que baixara un pouco. Pero non foi así, nótase que o Convivio se consolida. Para nós iso é o máis importante. Incrementouse a participación, tanto en número de grupos que quixeron subir o escenario como da xente que participa no xantar, na festa e nas visitas á Casa-Museo, que non pararon durante toda a tarde”, di Alberte Ansede, representante da Fundación Manuel María.
“É unha mostra de que nos podemos divertir perfectamente coas nosas creacións artísticas, coas nosas creacións musicais, e que non hai que renunciar a unha tradición que é milenaria, que debería ser a protagonista nas nosas celebracións festivas”, reivindica Ansede. “Recuperar o sentido comunitaria das antigas romarías, neste caso da romaxe de Santa Isabel, onde centos de persoas celebraban en torno á carballeira, un día de compartir, de partillar ilusións, un espazo de encontro para a cultura galega, acompañado todo pola música. Manuel María sempre tentou recuperar ese espírito que, pouco a pouco, foi indo a menos e que hoxe queremos reivindicar”, sinala pola súa banda o guía da Casa-Museo, Antón Laxe.
A xornada comezou na Casa das Hortas co acto de acollida a cargo de Pilar García Negro e Alberte Ansede. A pé, saíron camiño a Carballeira de Santa Isabel, con parada no cemiterio onde están os restos do escritor para a habitual ofrenda foral. Actuacións musicais, entre outros da banda de música de Begonte-Rábade-Outeiro e da banda de música de Solfa, e un xantar comunitario amenizaron esta cita da cultura galega, que rematou con xogos populares e unha foliada aberta con actuacións de numerosos grupos musicais.”

Publícase Os papeis do vello mariñeiro, obra póstuma de Neira Vilas

Desde Sermos Galiza:
“A editorial Bolanda vén de publicar Os papeis do vello mariñeiro, máis de 60 historias de mariños mercantes galegos que Xosé Neira Vilas recompilou e deixou inéditas.
Nela o autor dálle voz a un navegante galego alén mar: un personaxe dunha aldea do interior de Galicia, labrego, fillo e neto de labregos, que ao morrer deixa nun pallal esquecidos moitos dos recordos da súa vida de navegante.
Esta obra póstuma Neira Vilas ofrece, a través de entretidos contos e do personaxe do vello mariñeiro, unha clarificadora visión dun mundo moi descoñecido: o dos mariñeiros que pasan longas tempadas en alta mar percorrendo lugares do máis diverso e coñecendo países, xentes e culturas ben diferentes á propia. Experiencias que conforman unha forma de ser moi particular e que o autor transcribe nestes “papeis” póstumos para que poidamos coñecer mellor o vello mariñeiro galego e as súas peripecias polo mundo adiante nun tempo non moi afastado pero ben diferente ao actual. (…)”