Dez anos de perspectiva por Lara Rozados

Artigo de Lara Rozados na Sega:
“Á segunda novela de Patricia Janeiro esta lectora chegou no 2007, sen saber quen era a autora. Como xurado dun importante premio de narrativa, acometera a última novela que faltaba por ler daquel lote unha noite próxima á data límite de prazo, ás dúas a mañá, despois de vir de cubrir unas eleccións municipais para un medio de comunicación en galego que xa non existe, e contando con adormecer. Pero non foi posible. A perspectiva desde a porta cativou esta lectora coa súa arquitectura narrativa, con aquela sorte de efecto bolboreta literario, que tecía unha rede de personaxes, historias individuais e familiares, un xogo especular onde recoñecer(se) tamén social e colectivamente, onde recoñecer a cidade propia e as dinámicas políticas (e económicas) que rexían a vida. Onde recoñecer os silencios, o que non se di ou o que se di deturpado. “mama, por internet non”, pídelle Nadia á súa nai cando esta fala de política mentres chatean, Venezia-Compostela (p. 25). Aquela novela enganchara a lectora até altas horas da madrugada e subira, na lista mental que preparara como iuri do certame, directa ao primeiro posto. A historia de despois, extraliteraria, pero curiosamente relacionada con aqueles silencios e deturpacións dos que falaba o libro, fora máis ou menos coñecida: o premio fora moi, moi rifado entre esta novela e a que gañara finalmente. O feito de falar explicitamente de presxs independentistas nos primeiros anos 2000, de represión, de cousas que a moita xente nos resultaban familiares e a outra xente lle chegaban deturpadas polas canles de comunicación oficiais (baixo o paraugas ou no caixón de xastre que hoxe en día chaman “apoloxía do terrorismo”) non axudou á fortuna daquela novela, que dera bastantes voltas e publicouse dous anos despois en Edicións Positivas, unha editora “pequena” e se cadra por iso valente.
Hoxe relemos A perspectiva desde a porta con nova perspectiva, valla a redundancia. Nova, mais non diferente, se acaso reafirmada. “Non pasarán e sempre pasaban, / pasaran tantas veces / que xa ninguén dicía / non pasarán (…) E pasan”, di o poema de Sucede, primeiro libro de Daniel Salgado, que precede á terceira parte do libro, “A prisión”. Seguen pasando. Nos últimos 70, nos primeiros 2000, cando gardas civís irromperan no lugar de traballo de Patricia Janeiro por entón, no marco da chamada Operación Castiñeira, e nestes violentos anos dez, cando as compostelás somos desaloxadas dos espazos que reconstruímos, o feminismo éo do espazo público, e séguese a aplicar a Lei Antiterrorista sobre xente que non acata a ideoloxía imperante. Por razón políticas e ideolóxicas calquera podemos acabar en illamento en Topas ou Navalcarnero e botar anos á espera de xuízo. Pero nos media seguirase falando de “apoloxía do terrorismo”, como se dixo desta mesma novela. Terror é que sigamos vivindo neste réxime. Como di no paratexto final do Manual básico de hostalería, tamén en Positivas, a propia Patricia Janeiro: “Non falta aquí a cidade que adoro, que non se parece en nada a esa tal Compostela da que fala esta farsa: unha cidade na que sería impensable ter tres alcales nunha lexislatura; na que un medio de comunicación nunca querería ditar a política local e os explotadores non se crerían libertadores”. Esta farsa que “lle saca as cores á realidade”, como se afirma na presentación editorial, é outra mostra do poder a narrativa de Janeiro, que toma o máis esperpéntico da realidade para tecer ficcións contundentes. Mais volvamos á Perspectiva…”