Recollemos aquí o texto do pregón de Cesáreo Sánchez Iglesias na inauguración da XLI Feira do Libro da Coruña, lido o 1 de agosto de 2012:
“A miña gratitude á Federación de Libreiros, que me honra co agasallo de abrir as portas a esta feira do libro de A Coruña. Esta é a feira do libro dunha cidade literaria, galega, que define o seu alto nivel cultural polo numero de librarías que é capaz de soster a súa cidadanía, polas editoriais, polos escritores e escritoras, polos lectores que a habitan e a soñan cada día, pola rede de bibliotecas públicas, verdadeiro referente na Galiza, cos seus 90.000 socios.
Nunha feira do libro, confluímos os escritores, os editores, os lectores e un anaco dese fogar común que son as librarías. Lugares tan necesarios neste tempo de excesos da virtualidade, que arrecenden a papel novo, que nos leva á infancia cando estreabamos libros de texto nos primeiros dias do outono.
A libraría é o lugar máxico onde o libro, co seu sabio consello, vólvese algo único, singular, súmase á lectura de outro libro e complétase, todos os libros complétanse entre si e imos así construíndo a casa do noso soñar.
A libraría, a biblioteca son o lugar onde os libros vanse encontrando coma se atopan nunha praza os amigos e coñecidos, os seres amados e óllanse uns a outros e fálanse e fálannos coma nos falan os brancos da lúa fariñenta de Agosto.
A libraría é lugar de encontro de afíns e diversos, é lugar de conversa ilustrada e na que o noso libreiro de cabeceira coida da nosa saúde cultural, dános noticia de libros novos, sabe da biografía das nosas lecturas, pois nós somos tamén a historia das nosas lecturas. A libraría é lugar onde sempre é a primavera, na súa breve eternidade, onde sempre está a nacer a flor e o froito maduro e intemporal: o libro. Libros novos, soños novos, o saber de todo tempo.
A biblioteca en si mesma é un libro de libros. A biblioteca fai que a cidade, a vila, sexan tamén coma un grande libro: o libro da memoria, na que os humanos imos escribindo a nosa humilde e anónima biografía e que lemos, colectivamente, en voz baixa.
A Coruña é tamén unha grande biblioteca aberta á cidadanía co seu saber de séculos, onde cada tempo ten a súa caligrafía. Por iso, hoxe, A Coruña, na súa feira do libro, vístese de festa e pon, con ledicia infantil, os seus zapatiños de charol.
Os nomes das súas librarías, das súas editoriais, dos seus escritores e escritoras son os nomes que tatúan a fina pel da cidade con topónimos con nomes de rúas que, que son a voz tremelucinte da cidade.
Ela, A Coruña, tamén é unha grande lectora, ela tamén le na luz das estacións ou no vento do mar ou só na chuvia, cando molla a súa pel transparente.
Cando pousamos os ollos nos nomes antigos de librarías como Carré, Lino Pérez, Roel, Colón, Lorman, A poesía, Zincke, Villardefrancos, elas non son o pasado, elas son a memoria do presente pois, humanas, naceron e viviron e morreron para se encarnar hoxe en novas librarías, en novos nomes que habitan a cidade de A Coruña e que hoxe nos acollen nestes Xardíns de Méndez Núñez.
O libro galego moderno e A Coruña son coma nai e fillo, ao longo de máis de douscentos anos. Esta cidade tivo moita responsabilidade na creación do libro galego para que, hai douscentos anos, entraramos na modernidade, coma un dos pobos cultos da Europa. Da mao do editor o coruñés Xosé Fernández, no 1810, o primeiro libro impreso sae en Imprenta da Vila, Proezas de Galicia. Manuel Pardo de Andrade, despois de ter fundado catro xornais na Coruña edita un libro de rogos para se librar da inquisición, e é tratado polas autoridades do momento de “Impío e demócrata en grao sumo”. Da mao de Uxío Carré, libreiro editor e poeta, na Libraría Regional, na Cova Céltica, créase a Real Academia Galega. Ánxel Casal na Praza de Maria Pita tiña a editorial Nós, editorial fundadora.
Elas gardan a memoria da nosa biografía persoal e colectiva, nos libros de onte e de hoxe. Axúdannos a entendermos cada momento da historia no que, páxina a páxina, foi nacendo unha Galiza anovada en cada lugar de noso, amantiño, que se suma e forma parte do corpo da Terra Nosa que hoxe vivimos e que temos a responsabilidade de deixar culturalmente máis galega e máis nosa para as xeracións futuras.
O libro dinos que existen os demais e que temos obrigas éticas. O libro irmándanos aos galegos co mundo ao lle ofrecermos unha literatura construída por unha cultura entre as máis fértiles e antigas da Europa.
É determinante que a nosa sociedade cos seus poderes públicos á fronte, coide das súas editoriais, das súas bibliotecas, das súas librarías, dos seus escritores, porque son elas e eles as que enxendran con maos sabias, maioritariamente anónimas, a alma cultural da Galicia toda. Son as maos que sosteñen o hoxe, a insubornábel esperanza desta terra.
Non é viábel un sistema literario dunha cultura milenaria como a galega sen unha industria editorial viva. O libro dálle a voz, no noso idioma, a este anaco da humanidade que somos os galegos, cos libros dicimos como somos, que temos para ofrecer de singular para enriquecermos á humanidade.
Neste difícil tempo da saturación audiovisual acrítica, é importante que as novas formas de comunicación e de coñecemento estean integradas no apoio ao devir do libro, pois el axudarános a non ser espectadores pasivos.
Ler, dinos Italo Calvino, é ir ao encontro de algo que está a piques de ser e aínda ninguén sabe o que será…. Ler. O numero de lectores dun país dan a medida da calidade cultural e democrática que hai na súa sociedade. Por iso un neno lector sempre é unha esperanza.
Todos necesitamos comunicármonos cun libro para ser aquel que soñamos ser, cando enchiamos o noso caderno de nenos de todas as cores do arco iris. No libro atoparemos as palabras como recén nacidas, aínda coa súa sede de inocencia.
Hoxe os libros veñen a este dia vestidos de domingo, veñen á súa festa e agardan que os acollamos nas nosas casas, que os fagamos familia nosa, veciño de porta, amigo, primeiro amor inesquencíbel. Libros que escribimos en galego porque escribimos para toda a humanidade. Porque somos este anaco da humanidade que se chama Galiza.
Na nosa terra, toda feira ven acompañada da súa festa e, na Coruña, invito a veciños e visitantes a todos os lectores, á festa da luz que, para o noso amado Álvaro Cunqueiro, é luz de mañá submariña. A festa desta luz de Agosto que eu ollo de mañanciña cedo, dende a miña praia atlántica, nun incendiado amencer onde as galerías fánseme un vagalume de prateado cristal. Invítolles a que paseen esta feira do libro á luz das letras nesta mañá de Agosto, cando o sol doura a cidade coa súa luz sen idade, a mesma que cando chega o solpor vai co seu azul a se salferir no mar para o facer azul violáceo.
Nestes fermosos xardíns ilustrados paseemos as casetas das librarías e editoriais á sombra dos magnolios coas súas flores coma grandes bolboretas de azas cor branco marfil, que nos dan a súa luz e así poderemos ser Madame Bovary ou ser Simbad ou Hamlet ou ser só orballo na fronte de Rosalía.
Sexan por nós amadas para que veñan a nos visitar e sexan fundadoras dos nosos soños.
Agárdannos, chámannos atravesando séculos e mares lonxincuos e acrisolan na escrita da branca páxina que todo ser humano temos no noso interior, a elas sabias conselleiras, amigas, vaiamos. Non as fagamos agardar.”