Discurso de Shahd Wadi ao recoller o Premio Escritora Galega Universal na Gala dos Premios Follas Novas do Libro Galego

Desde Nós Diario:
“Intervención da poeta palestina Shahd Wadi no acto de recollida do Premio Honorífico ‘Escritora Galega Universal’, concedido pola AELG, no marco da Gala dos Premios Follas Novas do Libro Galego 2025 o pasado 26 de abril.

Rosalía de Castro declara no seu poema:

“Din que non falan as plantas,
nin as fontes, nin os paxaros,
nin a onda cos seus rumores,
nin co seu brillo os astros,
dino, pero non é certo,
pois sempre cando eu paso,
de min murmuran e exclaman:

—Aí vai a tola soñando
coa eterna primavera da vida e dos campos”.

Também sou, sobretudo, uma tola soñando. Soñando com uma Primavera palestiniana que grita toda a liberdade às plantas às fontes e aos astros. E como Rosalía, sei que os pássaros falam. Sei que até há um Povo Pássaro que vive no meu poema.

“Povo Pássaro
E lá, atrás do muro, há um povo.
Vive nas árvores,
bebe água da chuva,
respira todo o vento.
Um povo só, ensina o mundo a bater asas.
Ainda não sabe voar,
mas já canta,
exatamente como os pássaros”.

Sou filha deste povo palestiniano que canta exatamente como os pássaros. Este povo palestiniano que ensina o universo a pintar, a escrever, a cantar e a bater asas, repetindo as palavras do seu poeta Mahmoud Darwish (Escritor Galego Universal de 2006): também nós amamos a vida quando podemos. O amor à vida talvez seja a arma mais poderosa que o povo palestiniano tem, e o que mais perturba o seu colonizador. Um amor à vida que também é um poema. Pode, porém, ocorrer-nos a pergunta: há lugar para a poesia durante o genocídio? É precisamente neste momento de selvajaria colonial sem precedentes, em que olhamos o poema como se fosse uma impossibilidade, esse povo, de versos incuráveis, atira um poema aos ouvidos deliberadamente surdos perguntando: ò mundo estás aí? Enquanto o mundo está oco, o povo palestiniano está poema. Todos os dias.
Apercebemos que ao lado da bomba, um mar, sobre os escombros, uma dança, no exilio, um regresso, entre uma morte e uma morte, uma memória cai sem aviso nos nossos entes: ser Palestina também é ser poema. A literatura e poesia palestiniana nascem feitas esperança num espaço que reclama a vida a partir da sua impossibilidade, acontece apesar da sua impossibilidade.

Queria agradecer à Associação de Escritoras e Escritores em Língua Galega e a todas as pessoas e entidades responsáveis pelo Prémio Folhas Novas por esta distinção como Escritora Galega Universal 2025, que, na verdade, sinto como uma homenagem ao povo palestiniano, especialmente aos escritores e escritoras que morreram escrevendo, a última, Fatima Hassouna, ainda este mês. Sou Escritora Galega Universal da Palestina ocupada, mas estou aqui perante vocês para prometer que serei sempre um poema para uma Palestina livre. Palestina livre, Palestina vida, Palestina poema.”

Discurso de Cesáreo Sánchez, presidente da AELG, no acto central do Día de Rosalía de Castro 2025

Este foi o discurso de Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG, no acto central do Día de Rosalía de Castro, que tivo lugar o sábado 22 de febreiro en Compostela. Pode descargarse aquí.

“Amigas e amigos representantes das institucións políticas sociais, académicas e culturais.

Permitídenos, en primeiro lugar, agradecer a vosa presenza hoxe aquí.
Saudamos tamén a creación da Fundación Panteón de Galegas e Galegos Ilustres e o seu Padroado. É de suma importancia que este lugar teña o status necesario para seren honrados, coa dignidade que lles corresponde, aqueles e aquela que tiveron Galiza e o pobo galego como razón de ser e viver, nomeadamente Rosalía de Castro, que hoxe aquí nos reúne.
Este lugar vai chanzo a chanzo acadando a súa laicidade no seu uso público. Pensamos que hai arquitecturas que constitúen os símbolos nacionais dun pobo, dunha cultura, e deben ser os galegos e as galegas quen exerzan a súa soberanía sobre eles.
Mañá, 23 de febreiro, é o día de Rosalía. Vimos convocados por ela, acollidos á súa sombra protectora, neste ano que a data ten unha dimensión fulcral, por tratarse dun día que proxectará os días futuros.
Nos momentos máis difíciles para a nosa lingua, ante a perigosa caída no seu uso, ante a diminución en séculos do número de galegofalantes, ela, Rosalía, ten alimentado e seguirá alimentando non só a nosa identidade, tamén a esperanza liberadora, como fillos e fillas desta terra na que reclinamos os soños.
Somos os seres humanos que desde este lugar, desde esta terra, construímos os destinos da humanidade.
Curros escribiu a Rosalía un dos poemas de máis alta pulsión lírica na literatura universal. Nel púxolle a estrela que leva na fronte. A estrela que Castelao leva nas maos como o remol dunha fogueira que ilumina os designios desta terra para que poidamos nacer, viver, amar en galego. Neste idioma que eu lles estou a falar e que se sostén sobre o eco de todos e cada un dos corenta avós dos que nos falou Luís Seoane, avós que, desde o primeiro deles, tiñan estabelecido parentesco cos deuses.
A nosa fala sustenta, precisamente, as Letras Galegas do 2025. Publicamos un Manifesto desde a Sección de Literatura de Tradición Oral da AELG (o 8 de novembro de 2024) no que damos noticia de que honraremos a nosa oralidade: “recoñecer a poesía da tradición oral das mulleres como elemento fundamental na transmisión da cultura e lingua galegas”. Honrala supón unha validación longamente agardada por un amplo tecido cultural de base do país.
Neste ano que dedicamos á memoria das que nos precederon no verso musicado, a Real Academia Galega personificou de xeito audaz a tradición oral feminina en tres figuras:
– A muller, na persoa de Eva Castiñeira, de Muxía,
– A complicidade do par de mulleres en Rosa e Adolfina Casás de Cerceda,
– E a pequena comunidade das veciñas da bergantiñá aldea de Mens, representada por Prudencia e Asunción Garrido, e Manuela Lema.
A oralidade das pandeireteiras demostrou ser eficaz na transmisión da cultura e da lingua, tamén na conformación da identidade e sentido de pertenza.
Sentimos orgullo de sermos herdeiros e herdeiras da coralidade, das que foron parte da cadea de transmisión oral, porque todas elas contribuíron ao legado deste enorme patrimonio inmaterial que son as cantigas tradicionais e populares.
Implicitamente estas mulleres legáronnos a través do verso rápido e da lingua viva o seu xeito de construír comunidade a través da palabra.
Utilizamos igualmente a palabra para sinalar “aos que non nos aman”, que dicía Bernardino Graña; el foi o noso primeiro presidente fundador. As súas cinzas moran xa nos areais de Cangas (“Se morro, xa sabedes, deixádesme en Rodeira, no areeiro de Cangas, xunto ao mar”), e ese mandato foi cumprido hai poucas semanas.
Precisamos poder deter o ataque espurio ao corpo mortal da nosa terra.
Á eucaliptización depredadora e á contaminación empobrecedora da celulosa xa existente súmase esa bomba de destrución denominada ALTRI, que será causante de deforestación das especies autóctonas que desertizarán aínda máis a nosa terra, se non a paramos.
Os bosques, soutos e fragas acolleron as pregarias dos antigos, como oracións. Hoxe son continuas as agresións a necrópoles megalíticas, xacementos prehistóricos e monumentos funerarios dos antigos moradores desta terra. Nos cumes dos montes e serras colocan parques eólicos con aeroxeradores que matan as aves protexidas e feren a paisaxe.
50 explotacións mineiras ameazan a vida dos ríos e poñen en perigo a riqueza das nosas rías, podendo deixar sen postos de traballo a moitas mulleres e homes que se dedican ao marisqueo.
Téñense posto en marcha ao longo dos anos as máis diversas e sutís formas de agresión contra a nosa lingua, desde o acoso ao maltrato. Mais hai unha forma de agresión que se exerce contra quen a falamos e a amamos: quérennos ver doridos, mancados, vendo que somos unha xeración á que lle está a ser roubado o idioma que herdamos dos nosos avós.
Sen querer amortecer o significado da violencia vicaria, a violencia máis cruel exercida en contra das mulleres, atopamos un paralelismo na xorda e invisíbel violencia vicaria contra o noso idioma que ten por obxectivo ferir, humillar, alimentar o autoodio entre os falantes e promover a dependencia do que nos é alleo. Téntase que sexamos humanamente derrotados. Téntase humillar a aqueles e aquelas que facemos do galego a nosa bandeira de identidade, queren que sexamos desposuídos dela.
Estamos a ver que non se trata só de canta porcentaxe de galego fica no ensino, nin de como sexa falada a nosa lingua: trátase de que non se fale, de que se extinga. Nin no parlamento español, nin no europeo, nin na Radiotelevisión galega. Búscase que o galego non exista.
Vemos o caso dos dous representantes no parlamento europeo que votan contra o uso do galego para que non se fale nesa mesma Europa que o pobo galego, que a lingua galega, en palabras de Goethe, axudou a construír. Son palabras insculpidas aquí perto nas rúas de Compostela:
“A Europa que se construíu viaxando cara Compostela”.
Que corazón de ferro hai que ter para negar a todo un pobo a parte fulcral da súa identidade, o merecido prestixio de ser un dos idiomas cuxas capas máis profundas sedimentaron ao longo de milenios.
Presenciarmos o xenocidio palestino está a ser insoportabelmente doloroso. Ao mesmo tempo fainos crer na fortaleza do ser humano. Desa forza dános testemuña o pobo palestino de Gaza.
Mentres os centos de miles de gazatís regresaban ao norte de Gaza nunha imaxe de dimensións bíblicas, cantaron e choraron lágrimas de esperanza. Recitaron poesía cun orgullo desafiante: non van permitir ser expulsos da súa terra.
Conmovidos, somos conscientes de estarmos a presenciar un momento histórico para os pobos sometidos do mundo.
Nenos orfos levando ás costas outros nenos orfos. Entre eles, unha nena de 11 ou 12 anos canta con orgullo:

“Miña terra,
Meu querido país, a fermosa Gaza,
A terra é nosa.
A historia é nosa.
As raíces son nosas.
A paz sexa connosco.
Con todo o que temos soportado,
Si, somos o pobo de Gaza.
Deus é grande,
Miña terra natal,
Gaza,
a terra do meu corazón.”

Así Rosalía, a poeta que leva na fronte unha estrela e no bico un cantar, aos que maltratan unha cultura, un idioma, diríalles:

“Tedes o corazón de ferro!””

Cesáreo Sánchez Iglesias
Presidente da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega
Bonaval, 22 de febreiro de 2025

A Ramallosa, Teo: entrega do Caxato de Avelino Pousa Antelo a Carmiña de Soutomaior, o 20 de agosto

O 20 de agosto, ás 12:00 horas, no Parque Avelino Pousa da Urbanización Os Verxeis en Oza (Concello de Teo), organizado pola Irmandade Avelino Pousa Antelo, a Irmandade Manuel María e a A. C. Xermolos, terá lugar o acto de entrega do Caxato de Avelino a Carmiña de Soutomaior. Na laudatio intervirá tamén Marica Campo. O acto estará presidido e coordenado por Alfonso Blanco Torrado, Baldomero Iglesias “Mero”, Esperanza Lema, Héitor Picallo, Martiño Picallo, Miro Casabella, Raúl Galego e Xosé Valdi (creador do Caxato). Logo do acto no Parque Avelino Pousa terá lugar un xantar de irmandade no Restaurante María Castaña da Ramallosa (é preciso avisar, antes do 16 de agosto, no teléfono 636032750).

Crónica videográfica da homenaxe O Escritor na súa Terra – Letra E 2024, dedicada a Euloxio R. Ruibal (V)

A Homenaxe O/A Escritor/a na súa Terra, impulsada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), chegou este ano á súa XXX edición, recaendo na figura de Euloxio R. Ruibal, que foi homenaxeado en Santiago de Compostela o 15 de xuño de 2024.
Esta iniciativa anual conforma xa unha tradición na traxectoria da Asociación, e tense constituído ao longo de máis de dúas décadas como unha celebración na que a terra de acollida do homenaxeado ten unha presenza fundamental. É vontade da AELG honrar escritoras/es procurando o contacto directo co autor e a súa implicación persoal na xornada de homenaxe.
Unha celebración múltiple e popular en que se vén recoñecendo a entidade literaria de insignes figuras das nosas letras, a través dunha serie de eventos como a entrega do galardón Letra E de escritor (unha peza escultórica), a plantación dunha abeleira, árbore simbólica elixida polo propio autor, e a colocación dun monólito conmemorativo.
Esta actividade conta co apoio do Concello de Santiago de Compostela, CEDRO e Xunta de Galicia.

Aquí pode verse a crónica videográfica, da que publicamos hoxe a terceira parte dos vídeos referentes á entrega do galardón:

Entrega da Letra E a Euloxio R. Ruibal:

Resposta de Euloxio R. Ruibal á laudatio:

Crónica videográfica da homenaxe O Escritor na súa Terra – Letra E 2024, dedicada a Euloxio R. Ruibal (IV)

A Homenaxe O/A Escritor/a na súa Terra, impulsada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), chegou este ano á súa XXX edición, recaendo na figura de Euloxio R. Ruibal, que foi homenaxeado en Santiago de Compostela o 15 de xuño de 2024.
Esta iniciativa anual conforma xa unha tradición na traxectoria da Asociación, e tense constituído ao longo de máis de dúas décadas como unha celebración na que a terra de acollida do homenaxeado ten unha presenza fundamental. É vontade da AELG honrar escritoras/es procurando o contacto directo co autor e a súa implicación persoal na xornada de homenaxe.
Unha celebración múltiple e popular en que se vén recoñecendo a entidade literaria de insignes figuras das nosas letras, a través dunha serie de eventos como a entrega do galardón Letra E de escritor (unha peza escultórica), a plantación dunha abeleira, árbore simbólica elixida polo propio autor, e a colocación dun monólito conmemorativo.
Esta actividade conta co apoio do Concello de Santiago de Compostela, CEDRO e Xunta de Galicia.

Aquí pode verse a crónica videográfica, da que publicamos hoxe a segunda parte dos vídeos referentes á entrega do galardón:

Intervención, de Cesáreo Sánchez Iglesias, presidente da AELG:

Laudatio, por Inma López Silva:

Crónica videográfica da homenaxe O Escritor na súa Terra – Letra E 2024, dedicada a Euloxio R. Ruibal (III)

A Homenaxe O/A Escritor/a na súa Terra, impulsada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), chegou este ano á súa XXX edición, recaendo na figura de Euloxio R. Ruibal, que foi homenaxeado en Santiago de Compostela o 15 de xuño de 2024.
Esta iniciativa anual conforma xa unha tradición na traxectoria da Asociación, e tense constituído ao longo de máis de dúas décadas como unha celebración na que a terra de acollida do homenaxeado ten unha presenza fundamental. É vontade da AELG honrar escritoras/es procurando o contacto directo co autor e a súa implicación persoal na xornada de homenaxe.
Unha celebración múltiple e popular en que se vén recoñecendo a entidade literaria de insignes figuras das nosas letras, a través dunha serie de eventos como a entrega do galardón Letra E de escritor (unha peza escultórica), a plantación dunha abeleira, árbore simbólica elixida polo propio autor, e a colocación dun monólito conmemorativo.
Esta actividade conta co apoio do Concello de Santiago de Compostela, CEDRO e Xunta de Galicia.

Aquí pode verse a crónica videográfica, da que publicamos hoxe a primeira parte dos vídeos referentes á entrega do galardón:

Intervención da Concelleira de Capital Cultural, Turismo, Educación e Memoria Histórica, Míriam Louzao Fernández:

Lectura da concesión da Letra E, por Beatriz Maceda Abeleira, vicepresidenta da AELG: