Entrevista a Marilar Aleixandre e Xesús Fraga: “Queremos esquecer que en Galicia houbo fame, que a xente emigrou”

Entrevista de Héctor J. Porto a Marilar Aleixandre e Xesús Fraga en La Voz de Galicia:
“(…) «Sen memoria estamos incompletos. Pero lembrar é algo que ás veces suscita críticas, e percibes rexeitamento cando falas de cousas do pasado que non son bonitas. As experiencias que enfrontan tanto a novela de Xesús Fraga como a miña son moi duras. E queremos esquecer que en Galicia houbo pobreza, fame, que a xente tivo que emigrar, que houbo cárceres, que as mulleres morrían porque tiñan que abortar clandestinamente… Isto varríase debaixo da alfombra». Defende así a escritora galega Marilar Aleixandre (Madrid, 1947) a necesidade de recordar: «Hai que mirar cara atrás para poder saber quen somos, de onde vimos, e explicar o noso presente». E ese exercicio de indagación é o que pon en marcha en As malas mulleres (Galaxia, 2021), novela na que rescata o penal coruñés de mulleres da Galera e coa que vén de gañar o Premio Nacional de Narrativa, cobizado trono no que releva a outro galego, o xornalista de La Voz de Galicia e narrador Xesús Fraga (Londres, 1971), e a súa novela autobiográfica Virtudes (e misterios) (Galaxia, 2020), na que fai outro tanto ao reconstruír a historia da súa avoa na emigración.
Reunidos ambos os dous no Museo Santiago Rey Fernández-Latorre, analizan un recoñecemento que vén de fóra -que se suma ao que acadaran tamén de maneira sucesiva co Blanco Amor– e achega unha desexable visibilidade ás súas obras, vinculadas tamén pola súa tradución ao castelán no selo aragonés Xordica (a de Aleixandre chegará ás librarías nunhas semanas).
A pobreza, a fame, a falta de instrución… Volve sobre o pasado Fraga, que anota que na casa onde vivían nos 50 a súa nai e as súas tías a cociña era de leña e ían por auga á fonte coa sella. A maiores, razoa, lastraba a falta de expectativas. «Ti estás nesa clase social e xa dende dentro interprétase que non hai forma de saír de aí, como unha condena. As miñas curmás e mais eu fomos os primeiros universitarios da familia, non porque os anteriores fosen máis parvos, ou nós máis listos, é que a eles nin se lles pasaba pola cabeza pensar que alguén da familia estudase: eles sabían que o seu papel era traballar no que puidesen e traer á casa un aporte económico, non había opción». Por se fose pouco, a emigración foi o medio que a súa avoa tivo para superar o estigma de muller abandonada polo home, porque «iso era unha tacha como o era a das nais solteiras, ás que marchar lles permitiu empezar de novo e sacar adiante aos seus con dignidade e con cartos». (…)”