Calros Solla: “Vivo Vigo, debullándome nel en cada latexo; a Vigo fun acomodando o ritmo da miña respiración. Estou resentido, pero hai que reflexionar”

Entrevista de Angelo Nero a Calros Solla en Nueva Revolución:
“(…) – Nueva Revolución (NR): “Este libro de poemas de Calros Solla é unha homenaxe poliédrica a esta amada e odiada cidade nosa que tatexa, latexa e se desangra cada serán en cada esquina e que ao outro día xa está en pé para ir ao choio. Pero tamén é un berro reivindicativo, unha reflexión intelixente e, ás veces, unha gargallada agridoce na noite, que se burla de todo aquilo que nos deshumaniza e nos ridiculiza como pobo”, di o acaído limiar de Xosé-Henrique Costas, de herba de vigo. Canto hai de homenaxe e de reivindicación neste orixinal artefacto poético, e que foi o que te levou a fiar este feixe de versos que comezas co provocativo “Vigo sen vivir en min” dos Resentidos?
– Calros Solla (CS): O poemario herba de vigo é xaora unha homenaxe reivindicativa. Que o nome da cidade lle dea título ao libro é significativo: trabar o nexo sentimental coa urbe; unir a miña sorte co seu destino. Amais, a escolla para o título da composición “herba de vigo” pretende identificar o medio no que nestora son e transito, pasto e remoio coa metáfora do seo nutricio; herba forraxeira; que alimenta –como animal bípedo e racional que son– o meu corpo e a miña alma, a miña andaina instintiva e a miña reflexividade.
Vigo é a cidade na que resido dende hai oito anos. Acolleume –a min e a moitos– como terra de promisión, sen facer preguntas; no meu caso, cos estigmas do pontevedresismo e da cerdedanía: o ser vilego e aldeán. Eu, en pago, sen abxurar das miñas eivas e dos meus atributos –da miña equipaxe–, entregueime libre á impúdica contemplación dos seus encantos e das súas miserias. Froito desta introversión xurdiu unha restra de versos onde a cidade ora me arrouba, ora me perturba, aleda ou atristura. Alédame, poño por caso, que moitos vigueses da cerna (v.g.: Quique Costas, autor do limiar; Manuel Bragado, Ramón Nicolás, Antonio G. Teijeiro, Manuel Esteban…) se sentisen representados polo poemario e manifestasen a súa agarimosa adhesión. Benia a eles.
Vigo é unha cidade industrial malia o galopante e ás veces groseiro proceso terciarizador. Neste contexto aínda son quen de advertir que “sous les pavés, la plage!”. A cidade monstro medrou e, a cada medra, a cada braceo ou espernexo, foi chimpando do andel algúns dos seus sinais de identidade. Así e todo, as vacas da soberanía alimentaria seguen pacendo nos comareiros de Martínez Garrido. No libro teñen cabida o proceso desgaleguizador, a desmemoria, as inxustizas, os desmandos contra a natureza e o patrimonio, as desigualdades sociais, o retroceso nos dereitos laborais…; e tamén, a resistencia. Vivo Vigo, debullándome nel en cada latexo; a Vigo fun acomodando o ritmo da miña respiración. Estou resentido, pero hai que reflexionar.
– NR: Boa parte da túa obra, en especial a adicada a etnografía, máis tamén o teu universo poético, está enraizado na túa terra, Cerdedo. Agora fas unha afirmación de viguismo, aínda que sen renunciar ás túas orixes: “en vigo, / o fin xustifica os medios. / en cerdedo, / os medos xustifican a fin”. Pensas que os vigueses, no entanto a meirande parte temos as raíces fora, estamos dalgún xeito obrigados a abrazar ese viguismo para que non se note que todos somos forasteiros?
– CS: “Toda a terra é dos homes. Aquel que non veu nunca máis que a propia, a iñorancia o consome”, alentou Rosalía. Dito isto, sexamos vigueses “de toda a vida” ou uns recén chegados, debemos abrazar con forza o que de galeguismo oceánico ten ese “viguismo”, sen renunciarmos á enriquecedora singularidade de cadaquén; sublimémolo como sentimento de pertenza a un pobo, a unha nación, a unha cultura, a unha lingua…, que turra por facerse oír con voz propia nun planeta globalizado. Freemos o etnocidio; arrepoñámonos ao negacionismo con encanto e persuasión; sumemos afectos e sinerxías para evitar sentírmonos estranxeiros na nosa propia terra.
Tamén digo que cada un fala da feira segundo lle vai nela. Neste senso –refírome agora ao TAV–, é evidente que se Vigo acaba facendo bo trato, Cerdedo quedará a velas vir, como a vaca que mira pasar o tren. (…)”

Samuel Merino: “Mentres non sabes o que queres ser, xa estás sendo”

Entrevista de Ana González Liste a Samuel Merino en Praza:
“(…) – Praza (P): Este é un poemario en espiral? Canto de intencionalidade ten esta estrutura?
– Samuel Merino (SM): Pois a estrutura foi nacendo a medida que eu ía dándolle forma. O poemario comezou, como en outros traballos, cando me decatei de que tiña tres catro poemas por aí un pouco coa mesma teima. E tirando ese fío, comecei escribir. Viñéronme á cabeza dúas conversas que tivera con dous homes aos que amei, falando da súa xuventude e infancia. Un dicíame que na súa adolescencia pasara totalmente desapercibido, que para el ese recordo era como unha eira baleira, e outro, pola contra, contábame que estivera toda a súa adolescencia intentando pasar desapercibido. Iso, conectando coa miña propia experiencia na construción da identidade, levoume a ir tecendo este poemario.
E esa estrutura en tres partes, con esa forma pechada, foi xurdindo a medida que ía avanzando na construción do poemario. Fun indagando tamén nas lecturas que fixera durante o último ano, lin moito a María Negroni ou Giorgio Agamben que falan do lugar que ocupa a literatura nas nosas vidas. A estrutura é totalmente a mantenta. Penso que esta cousa de comezar polo Poema final e rematar polo Poema primeiro fala desa intencionalidade de que cando para min remata o poemario, comeza para outra persoa. É certo que o meu Poema final é realmente o primeiro poema para a lectora, sempre e cando se lea o libro en orde. A vida é un eterno volver sempre, máis ou menos, aos mesmos puntos. O fío do pensamento é tamén circular.
– P: E o das nosas teimas, tamén.
– SM: Si, deste muíño ou case diría de máquina de lavar que temos. A vida é circular, e é circular en sentido contrario moitas veces. Hai que ir á contra porque ás veces ,se a vida nos vén de contra, temos que levantarnos contra a vida e ir facendo a nosa identidade. Ese é o sentido da estrutura do poemario.
– P: En moitas ocasións, cando se di que un libro fala da ‘construción da identidade’ para que se ensina unha identidade xa construída e pechada. Neste caso, nestes poemas vese unha identidade en construción.
– SM: É un traballo que non remata nunca. Para min o da identidade é un pouco falacia. O verdadeiro cerne do poemario é esta exhortación a ser todo o tempo nós mesmas, a ter unha identidade propia, a diferenciarnos dos demais e, pola contra, estarmos todo o tempo penalizando o que é diferente. Onde está o límite? Ata que punto queres que sexa diferente? Parece que só aceptamos o que é diferente cando podemos sacarlle un partido, cando convertemos a outredade nalgo irrisorio ou nalgo do que facer unha temática. É moi doado que o sistema adopte o que normalmente se considera marxe dentro do sistema, é unha contradición interna que levamos todas: todas queremos nalgún momento destacar e, ao mesmo tempo, non queremos destacar moito para non ser sinaladas.
Creo que ese fío e esa tensión entre un lado e o outro, e ese estar en perigo e permanecer, se debe a que a identidade é o grande problema do século XXI. Esta cousa de atoparnos e de buscarnos, como se fose algo que está aí agardando a que o atopemos… Por iso tamén o da camuflaxe, porque tamén é cuestión de irse adaptando non só ao medio e á contorna, senón ás outras persoas, a nós mesmas e aos nosos cambios internos. O poemario non é unha busca da identidade, eu non me busco no poemario, búscome no meu día a día, na miña vida. O poemario é unha forma poetizada de reflexionar sobre isto, a miña busca está na rúa. (…)”

Samuel L. París adéntrase en novos terreos literarios

Entrevista de Belén Regueira a Samuel L. París no Diario Cultural da Radio Galega:
“Samuel L. París publica neste 2025 a súa primeira incursión na narrativa, a colección de artefactos Pifostio (Xerais) e mais o poemario O tenro é o salvaxe (Galaxia), no que leva os seus versos a un territorio máis íntimo. A entrevista pode escoitarse aquí.”

José-Maria Monterroso Devesa: “Son ‘pesioptimista’, sei que se fala menos galego, pero non teño tan claro que estea retrocedendo”

Entrevista de Marcos Pérez Pena a José-Maria Monterroso Devesa en Praza:
“(…) – Praza (P): Que destacarías da túa traxectoria? Ollando cara atrás, de que cousas estás máis orgulloso?
– José-Maria Monterroso Devesa (JMMD): Eu sempre insisto en que son un amador da cultura. Todo o que fixen xiraba ao redor da filosofía de divulgar de forma directa a cultura e a lingua galega, o tema dos apelidos, dos topónimos… Para iso valinme da prensa, das charlas, dos libros… É difícil resumir 50 anos. Ademais agora eu levo un tempo un pouco á marxe, porque adoito pasar varios meses ao ano no Uruguai. O último libro que publiquei foi en 2023 na editorial Medulia e foi unha escolma de 70 artigos en prensa que van dende os anos 70 sobre diversas materias. Ese libro reflicte ben o que foi a miña actividade nestas décadas. (…)
– P: Este ano, ademais, vaise celebrar o 75 aniversario do Sempre en Galicia, o programa radiofónico iniciado en 1950 en Radio Carve e que segue a ser a emisión radiofónica en galego máis lonxeva. Haberá que celebralo como se merece?
– JMMD: Si, eu aí colaborei esporadicamente e é algo realmente excepcional. Hai moita xente en Galicia que non valora suficientemente o valor de que se manteña durante tantos anos un programa en galego, unha audición que foi fundada polos galeguistas históricos en 1950, pero que desaparecidos estes seguiu o seu camiño a través das seguintes xeracións, o que lle dá aínda máis mérito. Hoxe, grazas ás novas tecnoloxías, o programa colleu máis pulo e é raro o domingo que non entrevistan a través do whatsapp a persoas novas da Galiza que son importantes. É un programa que está moi vivo.
– P: Ti dedicaches boa parte da túa vida ao estudo e difusión da cultura e da lingua galegas. Es optimista de cara ao futuro da lingua?
– JMMD: Como dicía Amaro Orzán, do doutor Álvaro Paradela, eu son ‘pesioptimista’. Para sobrevivir e superar os problemas que estamos a pasar neste mundo, hai que ter un optimismo innato, porque doutro xeito é imposible. Eu sei perfectamente que agora se fala menos galego, pero non teño tan claro que estea retrocedendo noutros ámbitos: vexo outros campos nos que o galego está máis presente que antes, por exemplo nos carteis e na publicidade. É un uso interesado ou litúrxico? Non o sei, pero hai cousas que permiten ser optimistas.
Sempre dixen que o galego debía beber do portugués no que atinxe á norma escrita; ningunha lingua ibérica ten a transcendencia mundial que ten o galego a través do portugués, aí estamos desperdiciando unha oportunidade. (…)”

Samuel Merino: “A infancia produce máis dor vista dende a adultez”

Entrevista de Pilar G. Rego a Samuel Merino no Zig-zag da Televisión de Galicia:
“‘Aquí / no medio da noite/ nesta calor animal hai un poema
O poema ten pulsión e avanza, gabea polas páxinas do libro ata converterse nun Manual de camuflaxe. Falamos do último poemario de Samuel Merino. De como nos construímos, de como nos adaptamos á contorna, do desexo de ser visto ou de ser invisible que ás veces nos confunde…, de todo isto, creo que fala este poemario. A entrevista pode verse aquí.”

Samuel L. París: “Cando acabei o poemario quitei un peso de enriba, foi como se marchase algo meu”

Entrevista de Olalla Bouza a Samuel L. París en Diario de Arousa:
“(…) – Diario de Arousa (DA): A súa poesía ten bastante de posicionamento político, segue O tenro é o salvaxe nesa mesma liña?
– Samuel L. París (SLP): Nunca considerei que o que fago é moi político, senón con certa conciencia social. Entendo que estaría a miña obra máis ben nese terreo. E esta liña mantense, pero fixen o esforzo de indagar noutros temas que, ao principio, costábame máis meterme. Fixen esforzo por entrar nos temas máis persoais. Amoso unha parte que xa estaba algo apuntada no anterior traballo, O único e verdadeiro deus das cousas que están feitas un cristo, pero neste fun a por todo.
– DA: E cales serían eses temas nos que afonda?
– SLP: A vulnerabilidade, a capacidade para equivocarme e revolcarme, temas familiares nos que ata agora nunca entrara… Non participara niso, nese tipo de poesía. Agora abordo temas máis vivenciais, como unha mirada sobre a infancia. Cando vas gañando anos, permíteste botar a mirada atrás para ver que pasou aí. Nesta ocasión entrei nese tipo de temáticas, que ás veces están nun primeiro plano e outras máis desdebuxadas. (…)”

Branca Trigo: “A Residencia Mariñán permitiume sentirme poeta e non autónoma”

Entrevista a Branca Trigo Cabaleiro na revista A Movida:
“(…) – A Movida (AM): Que cres que achegan estas residencias ao tecido cultural galego?
– Branca Trigo (BT): Achegan comunidade, algo moi difícil de conseguir hoxe en día. Cremos que vivimos conectadas grazas ás redes, pero non é o mesmo que a convivencia persoal. Tamén achegan circunstancias materiais; por exemplo, non tiven que pensar en cociñar ou facer facturas. Deixas de lado as pequenas tarefas que quitan tempo da creación e sénteste realmente poeta e non autónoma.
– AM: Empezaches a escribir moi nova e gañaches o teu primeiro premio con só doce anos. Cando soubeches que querías dedicarte á poesía e como foron eses primeiros pasos?
– BT: Sempre souben que quería facer algún tipo de arte, pero que sería a poesía sóubeno hai catro ou cinco anos. Crecín nunha familia artística: o meu pai é ilustrador e pintor, a miña nai era encadernadora artesanal; a min tocábame ser escritora. De feito, con sete anos escribín o contiño La cosa negra que pasó por mi ventana —aí aínda era castelanfalante—, o meu pai ilustrouno e publicouno unha editorial. Na adolescencia escribín pouco, inclineime máis pola música, e volvín escribir ao entrar na carreira de Ciencias da Linguaxe. Realmente a falta de recursos económicos para elixir outra universidade tivo moito que ver na escolla. De vivir en Pontevedra, probablemente agora estaría pintando cadros. (…)
– AM: Es coeditora, xunto a Alfredo Vázquez, do selo independente Malafera. Cal é a súa filosofía?
– BT: Malafera naceu para autoeditar Coñecemento do Medo, o meu primeiro poemario, porque tiña moi clara a estética que quería darlle e prefería ilustralo e editalo eu mesma. Son bastante maniática co deseño gráfico e as tipografías dos libros. Tamén era consciente de que había moitas persoas escribindo cousas que non encaixaban no sistema tradicional e gustounos a idea de ser «casa» para quen o precise e queiramos ver en papel. Levamos desde 2021 e temos só oito libros publicados. Creo que en Galicia ás veces se publica demasiado, desde logo máis do que se le, e presúmese do número de títulos, non da calidade. Nós non vivimos de Malafera, polo que non temos metas de produtividade. (…)”