Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“O poeta galego Cesáreo Sánchez Iglesias publica o seu derradeito traballo, As bolboretas do Mekong. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Arquivo da categoría: Entrevistas
Pilar Pallarés: “O poemario é unha nova versión da miña obsesión polos procesos de destrución e rexeneración, ou talvez outra tentativa de que a palabra salve”
Entrevista
de Montse Dopico a Pilar Pallarés en Praza:
“(…) – Praza (P): “Da ruína da razón nace a palabra/ que busca regresar, romper o cerco”. Por que nace a palabra da ruína da razón [Tempo fósil]? Que relación hai entre estes versos e a túa decisión de publicar pouco (pasaron 7 anos desde a última vez)?
– Pilar Pallarés (R): A palabra esixe nacer “da ruína da razón” para non estar predeterminada por esta, isto é, coutada pola lóxica das relacións causa-efeito, polos límites espaciais e temporais, pola moral de todo tipo. Ten que ver con escreber, (máis que publicar) pouco?
Seguramente, porque non é doado para min libertarme da razón. Deixo que ideas, sensacións e intuicións vaian levedando até que unha imaxe que parece chegar por si soa de algures ou un ritmo sexan o detonante do poema, co mínimo control da razón. O discurso que desta xorde é sempre previsíbel.
– P: Neste mesmo primeiro poema do libro pode lerse: “o incendio da memoria/ mentres se parte o esternón da casa”. O libro nace do feito da destrución da casa familiar con motivo da ampliación do aeroporto de Alvedro. Que te impulsou a escribir nese momento?
– R: A casa foi derrubada, con outras setenta, a finais de 2011. Eu acababa de publicar naquel momento Leopardo son e literariamente andaba noutros territorios, mais escrebín entón tres poemas que co tempo foron o xerme do libro. Un deles é o que o abre, e non tiña outro obxecto que fixar na memoria, para min, algo do que desaparecía coa casa, neste caso as árbores e plantas da horta e do xardín, seres vivos ignorantes da destrución á que estaban destinados.
Outro é o que comeza “Soña / un fémur co seu can”. Ten a ver cun texto en prosa que perguntaba “onde estarán os ósos dos animais da casa?”, os que facían da horta un pequeno camposanto. Os dous poemas ficaron aí, e só varios anos despois deron orixe ao poemario.
– P: “Aquí os nenos nunca xogaron a atopar tesouros./ Eles eran os primeiros poboadores/ e este só chan de exilio./ Raíces, como moito”, di o terceiro poema. Por que era aquel lugar “chan de exilio” para os nenos?
– R: Porque a construción da casa nun terreo herdado, nunha leira na aba dun val, sen viciños, sen outros nenos, foi o primeiro desterro. Talvez por iso non hai nostalxia no libro, porque o que desaparece é un lugar en moitos aspectos odiado.
Doi a “morte” da casa porque é o soño dunha vida mellor para os pais, porque apenas fundada xa é condenada á desaparición, porque nada parece deixar rasto. Doi tamén a condena de todos os seres vivos non necesariamente humanos que a poboan e que son arrasados. (…)”
Susana Sánchez Arins: “Som ciente do lugar que ocupo e sei que não sou mainstream”
Entrevista
de Mario Regueira a Susana Sánchez Arins en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Publicas [de]construçom no 2009 depois de ganhar com ele o Premio Nacional de Poesía Xosemaría Pérez Parallé. Como lembras aquele momento com a perspetiva duma década?
– Susana Sánchez Arins (SA): O Pérez Parallé para mim supôs poder publicar, eu que era inédita em todos os sentidos e nem sequer publicara em revistas. E foi muito importante poder começar assim, com um prémio prestigioso e numa editora da relevância de Espiral Maior. E é curioso porque desde aquela nunca mais precisei de recorrer a certames para poder publicar os meus livros, algo que para mim diz muito do próprio prémio e também do carinho que lhe tenho.
– SG: O facto de não publicares antes tem algo a ver com a norma ortográfica que escolheste para escrever?
– SA: Está relacionado, mas no meu caso também funcionou muito a auto-censura: “Não vou enviar nada porque da forma na que escrevo não o vão querer”. Também chegara a apresentar-me a outro certame antes com um outro livro transliterando o texto, mudando nh por ñ e assim. Não ganhei e fiquei tranquila por poder dizer: “Não é a norma, é que falta trabalhar os poemários, dar-lhes madurez”. O seguinte foi o livro com o que ganhei o Parallé e já o enviei com a atitude vital que mantenho hoje: “Vai na minha norma e se me querem que me queiram, e se não, eles o perdem”. Nesse sentido o Parallé quitou-me o medo, serviu-me para ver que se podia publicar, ainda que haja portas nas que nunca petei e sei que seguramente não se me abririam.
– SG: Como valoras a dia de hoje o estado da questão normativa do galego?
– SA: Penso que vamos polo bom caminho. Formo parte da AGAL, que agora aposta polo bi-normativismo, e ponho muitas vezes de exemplo a minha plaquette Carne da minha carne publicada há uns meses por Apiario. Tenho que dizer que com Apiario o tema da norma nem sequera veio à conversa, eu enviei assim e assim o publicaram. Outras editoras como Chan da Pólvora ou Laiovento também acolhem propostas assim e penso que só faltam as grandes casas editoriais galegas. E mesmo nestas há atitudes que mudaram nos últimos anos: como a parceria de Xerais com Através nos volumes Bolcheviques/Bolxeviques. Penso que esse é o caminho, pouco a pouco iram caindo os preconceitos, o panorama irá-se abrindo e também acabará por eliminar-se a regra da maior parte dos prémios literários que exige apresentar as obras em norma ILG-RAG. Bem podia ir mais rápido, mas acho que estamos nesse processo. E é certo que nos últimos dez anos avançamos muito. No 2009 foi notícia que [de]construçom estivesse em reintegrado, acho que era o primeiro livro do Pérez Parallé com o que acontecia e perguntavam por isso em todas as entrevistas. Porém, hoje já não é notícia que Carne da minha carne seja o primeiro livro que Apiario saca noutra norma, e isso é algo que me alegra. O caminho é que haja liberdade de escolha.
– SG: Nesse sentido, penso que tiveste uma experiência particular com o teu livro Seique.
– SA: Sim, é um livro que ultrapassou muito o âmbito do reintegracionismo e chegou a muitas pessoas, rompendo essa barreira do público restrito e militante. Fui com ele a clubes de leitura de adultos, de adolescentes, entrou em centros como leitura do alunado… tive muitos encontros sobre o livro. E o último que te perguntam as pessoas leitoras é por que há um lh no canto dum ll. De facto, houve quem me disse que, à hora de ler, tinha mais problemas com a escrita sem maiúsculas que com a norma ortográfica. Experiências que te fazem pensar na verdadeira dimensão da questão normativa.”
Miguel Anxo Mato Fondo: “Escribir é coñecer. Non rematas de coñecer algo da túa vida ata que o escribes”
Entrevista
a Miguel Anxo Mato Fondo en La Opinión:
“(…) – La Opinión (LO): Define Adeus, capitán Walton coma unha escrita poética. É difusa para vostede a liña entre prosa e poesía?
– Miguel Anxo Mato Fondo (MAMF): Está moi difusa pola propia historia da literatura. Non vou dicir que o concepto de xénero estea superado, pero ás veces ten zonas intermareais onde se confunde a lírica coa prosa ou incluso coas formas teatrais. Eu escribo, e a miña escrita é fundamentalmente poética nas personaxes, nas descricións?
– LO: O seu cultivo dos xénero comparte ademais un fondo pouso autobiográfico. A literatura é un espello?
– MAMF: Si. Cada unha das personaxes deste libro son eu. E moitas veces me inspirei en paisaxes da miña infancia. Os xuncais, a vexetación? Ou Adeus, capitán Walton, un pub de Ponteceso, onde sempre escribo e presento libros.
– LO: Precisamente ata alí retrocede na obra, ao Ponteceso dos anos 60. Foi aquel período tan crucial como semella?
– MAMF: Si, porque foi o nacemento de min mesmo como lector. Eu recordo un Ponteceso de inverno, no que ás veces faltaba a luz. E logo están os xuncais, sobre os que está creado o meu imaxinario. É onde me identifico máis, porque o levo desde a infancia. (…)
– LO: No fondo deles, agóchase unha defensa da profesión literaria. Cal é o sentido de escribir hoxe para Miguel Mato?
– MAMF: Escribes porque tes que escribir. A escrita para min é consubstancial coa vida, é unha forma de vida como amar. Escribir ante todo é coñecer. Non rematas de coñecer algo da túa vida ata que o escribes. E logo tamén é a procura da fermosura. Por iso detrás disto hai unha defensa da literatura como beleza.”
“Testemuño e memoria poética de Vietnam”
Entrevista de Daniel Salgado a Cesáreo Sánchez Iglesias en Sermos Galiza:
“A contradición é tamén un dos motores da poesía. Percibiuno Cesáreo Sánchez Iglesias (O Irixo, 1951) no Vietnam, o territorio do seu último libro de poemas: “Eu tiña vontade de falar daquel país e da súa historia. Mais, ao tempo, pensaba que era cruel falar da guerra nun lugar tan fermoso”. Decidiu asumir o paradoxo. As bolboretas do Mekong é o resultado, un extenso volume de memoria e crónica, de celebración e dó.
“Vietnam é un símbolo para a miña xeración”, explica a Sermos Galiza, “e a min deume a conciencia antimperialista, anticolonialista”. Con esa lembranza o poeta percorreu Indochina hai oito anos. E comezou a escribir As bolboretas do Mekong, que publica Xerais e presentará o vindeiro 17 de xaneiro na libraría Moito Conto da Coruña ás 19.30 horas. Acompañarano o músico e escritor Xurxo Souto e a directora do semanario Sermos Galiza María Obelleiro.
De alento whitmaniano, verso longo -case versículo-, inzados de topónimos, atravesado de persoas e espazos sagrados, os poemas de Sánchez Iglesias relatan unha viaxe no presente e unha viaxe ao pasado. “Para esta obra formeime moito na historia de Vietnam e da guerra de liberación”, asegura, “prescindín da información filtrada por Occidente, agás a de certos xornalistas”. Refírese a mitos do xornalismo daquela comprometidos: Susan Sontag, Oriana Fallaci, Michael Herr.
O autor é consciente das diferentes zonas polas que se move. “Os poemas non se escriben exactamente por unha vontade racional. Pero eu creo que é tarefa da miña xeración transmitir a memoria dese símbolo que foi Vietnam”. Unhas horas despois, vía mensaxe telefónica, Sánchez Iglesias engade: “Coido que hai dous libros avanzando ao mesmo tempo, un libro en que a terra humanizada é unha capa, e dar idea do xenocidio imperialista, outra”.
“A ofensiva do Tet, canto doe nas maos. Quen derrotou a quen? / O delirio coas súas escamas de réptil. No amencer de / xaneiro ningún sol para o festival do Tet. Erguémonos”, escribe no quinto capítulo, no tramo dedicado a Cu Ci, “Foi cando os homes morcego saciaron a súa sede / e así falei cando fun quen recorda: salferiron a selva / cun mar de lume”. Ese verso estendido, expón, é tamén unha homenaxe á tradición vietnamita e chinesa, “en que o verso longo se emprega para falar da terra”.
Mais As bolboretas do Mekong, subtitulado Caderno de Indochina, non é apenas unha indagación nun acontecemento histórico, chave para a politización das persoas dunha idade. Recentemente, outro poeta, Vítor Vaqueiro, abordaba semellante materia en 1968 (Laiovento, 2018). Célebre foi antes o poema de Uxío Novoneyra Vietnam Canto -cuxo verso “IRMANDIÑOS DE GALICIA VIETCONG” serve a Sánchez Iglesias de epígrafe- ou algúns de Méndez Ferrín.
Pero neste caso entran en xogo outros elementos. “Ao chegar a territorios de dor, conectaba coa miña propia memoria, a de 1936”, indica. Aparecen o campo de concentración de San Simón ou a árbore da Caeira. É un periplo a Asia e unha expedición “ás profundidades”. “Eu era incapaz de camiñar por Hanoi sen pensar en que significa ser bombardeado”, di. Bombardeado non de calquera maneira: Estados Unidos botou no Vietnam catro veces máis bombas que en toda a Segunda Guerra Mundial.
Sucedía nunha xeografía exhuberante, por intres fisicamente hostil -era o tempo do monzón-, dunha beleza delicada e terríbel. “Viaxar é tamén aprender a soidade”, considera o poeta, “estás fóra do teu líquido amniótico, diante do descoñecido”. A baía de Ha Long, navegar o Mekong, coñecer Saigón de primeira man. “Fun entrando en capas profundas. Aínda que fales dunha paisaxe, falas do fondo humano”, sinala, “e descubrín unha cultura, da que quixen dar testemuño”.
As bolboretas do Mekong é, así, produto de oito anos de indagación e escrita. Un tributo a Ho Chi Minh e “a súa extraordinaria sensibilidade humana”, e un pranto por Camboxa “e os campos de silencio”. “Na praia atlántica, a maré a subir rumorosa de silencio / coa exactitude do reloxo lunar, acalma / a miña sede de infinito”, conclúen 211 páxinas.”
Ana Cabaleiro: “Pertenzo a unha xeración que medrou pensando que no rural só quedaba quen non valía para outra cousa”
Entrevista 
de Montse Dopico a Ana Cabaleiro en Praza:
“(…) – Praza (P): A personaxe principal do libro [As ramonas], Mona, é da mesma parroquia ca ti. Algo debe ter a novela de homenaxe á túa aldea. É así? En que sentido?
– Ana Cabaleiro (AC): Ten moito de homenaxe á miña aldea, mais para min tamén ten moito de homenaxe aos lugares comúns, aos lugares que nos son propios, que nos identifican cultural e socialmente, e que no noso país son maioritariamente rurais. Ao mesmo tempo, tamén ten un aquel de reivindicación, de chamar a atención sobre unha febleza que eu aprecio na literatura e que ten que ver co marco que se escolle para situar as historias, no que predomina o urbano ou os lugares indefinidos, sen nome propio.
Olladas que, a priori, non teñen nada de malo, pero que para min son olladas e marcos moi limitantes, moi uniformes, que prescinden dos factores diferenciadores de noso. Eu o que pretendo é precisamente o contrario, poñer en valor a diferenza, o propio, os elementos de noso que temos na contorna máis inmediata. (…)
– P: É unha novela curta, construída con capítulos curtos e áxiles… Nese sentido, pode ser tamén herdeira do teu libro de relatos Sapos e sereas. Cal é a relación entre estes dous libros?
– AC: Os capítulos de As ramonas teñen, de forma consciente, estrutura de relato. A historia da novela vaise fiando a través de viaxes en sucesivos vehículos e cada capítulo corresponde cun traxecto en coche, polo que son case unidades pechadas en si mesmas.
A relación neste sentido é evidente. Eu adoro o relato como formato literario que, ademais, ten unha gran tradición na nosa literatura escrita e tamén na cultura oral popular e que agora, co tipo de lectura fragmentada que propician os móbiles e os aparellos tecnolóxicos, ten tamén unha relación directa cos novos modos de recepción de contidos. Todo o que levo escrito ao longo da miña vida –non me refiro só ao publicado- ten estrutura de relato ou moi próxima ao relato. Non sei se chegarei a escribir nun formato diferente pero, de momento, creo que aínda me queda moito por explorar no formato curto. (…)
– P: En relación co anterior, Mona non é de casa ben, coma o grande artista, Antonio. Na novela está presente a falsidade do mundo da arte (o simulacro, a estupidez), mais conectada coa desigualdade, coa diferenza entre clases sociais. Por que?
– AC: En relación ao mundo da arte, e máis concretamente da arte contemporánea, intentei en todo momento humanizala, facela accesible, quitarlle a aura de ámbito reservado só para “persoas entendidas”. Non me gusta, a nivel persoal, que se fale da arte contemporánea con desprezo, paréceme unha forma de ignorancia flagrante. Si é certo que a posición social de Mona é determinante na percepción que ten de si mesma e, polo tanto, tamén na súa conduta e na súa toma de decisións.
Eu non acredito en que a fronteira entre clases sociais estea diluída, pola contra penso que está máis presente ca nunca. Os estudos, o nivel económico, e o patrimonio material permiten avanzar socialmente pero, a determinado nivel, a fronteira é insalvable. E agora coa crise, a brecha social é unha gran falla tectónica, ben visible, xa non hai maneira de facer como que non existe. (…)”
Amauta Castro: “O verso admite todo o que nos devasta”
Entrevista
de Ronsel Pan a Amauta Castro en Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): “Só o instante coñece a forza do pensamento”: o pensamento que ten de improvisación?
– Amauta Castro (AC): Desde logo hai unha parte de intuición poética (non sei se de improvisación) que é necesaria para desenvolver o oficio da poesía. Einstein consideraba que nunca chegara a ningún dos seus logros científicos por vías convencionais, e que en boa medida precisou dese punto de intuición que adianta o pensamento máis definido e razonado.
É no instante, na tentativa de captura do instante, que aparece esa forza. Durante anos me sentín obsesionado pola obra do artista plástico italiano Alberto Burri. Burri tentou captar o punto de combustión dos materiais principalmente sobre elementos plásticos. Sempre pensei que era necesaria a mesma tentativa a través do texto poético. E entendo que non son o único que pretendeu isto. Os místicos (musulmáns e cristiáns, que son os que coñezo e puiden ler), os grandes mestres do haiku, e mesmo poetas da nosa propia tradición galego-portuguesa, tentaron achegarse ao instante desde a intuición poética. Creo que non é preciso estenderse muito máis, pero hai exemplos moi evidentes no eido da fotografía e do cinema que tentan achegarse a esa forza.
– P: “O verso admite todo o que nos devasta”: constrúese desde as ruínas do ser?
– AC: A poesía pode construirse desde diversas posicións. Parece que a felicidade non adoita ser a maioritaria e que somos movidos por sentimentos que producen unha convulsión en nós mesmos. Desde a indignación política ao intimismo máis severo, pasando pola desespranza ou pola inminencia da morte, etc. Non existen unha pauta, nin se pode ser categórico e afirmar que efectivamente construimos o poema desde a ruína. Pero cito a Alfonso Pexegueiro para dicir que “só a poesía pode sacarnos dos infernos que a intelixencia crea”. (…)”
Arancha Nogueira: “Hai que deslocalizar a poesía e levala aos bares, non é elitista”
Entrevista
a Arancha Nogueira en La Región:
“(…) – La Región (LR): Cal é ese “spleen” do título [spleen en catro tempos]?
– Arancha Nogueira (AN): “Spleen” é como os antigos gregos lle chamaban ao bazo, porque crían que este órgano era o que regula o temperamento. Popularízase na literatura como sinónimo de capturar o temperamento dun lugar. Porque os lugares teñen carácter e nos inflúen. Eu fago un spleen de Santiago de Compostela, a cidade na que vivo, pero podería ser de Ourense ou de calquera outro lugar. Precariedade, turistificación, alugueiros caros… É un berro colectivo dunha xeración.
– LR: Que significado teñen os espazos na súa poesía?
– AN: Este poemario marca unha diferenza cos anteriores, máis íntimos. Aquí doulle máis importancia aos espazos públicos. A miña poesía é íntima e social. Creo que hoxe as mulleres reflexionemos sobre as cousas que nos interpelan é algo tremendamente social que é preciso colectivizar.
– LR: Publicou un poemario hai uns meses. A este ritmo, non ten medo á páxina en branco?
– AN: Un pouco, pero non tanto polo número de publicacións. Levo escribindo moitos anos. No momento no que non podes escribir, é certo que te angustias moito, porque é unha forma de vida e unha maneira de buscar a túa identidade. (…)”
A Autora fala da súa obra: Margarita Ledo Andión (2018)
Desde
finais de 2018 incorporáronse á web da AELG catro novas entrevistas longas a ese mesmo número de autoras/es socias/os. O obxectivo deste formato é falar demoradamente da súa traxectoria literaria e da súa biografía, de modo que se poida obter un pequeno documental de aproximadamente unha hora por autor/a, coa intención de que supoña un documento valioso que resuma a súa obra e ofreza valoracións de escritoras e escritores sobre a creación, a cultura e o pensamento en xeral. Esta actividade contou co financiamento da Deputación de Lugo.
Aquí pode verse o vídeo gravado a Margarita Ledo Andión:
O Autor fala da súa obra: Ramón Villares (2018)
Desde
finais de 2018 incorporáronse á web da AELG catro novas entrevistas longas a ese mesmo número de autoras/es socias/os. O obxectivo deste formato é falar demoradamente da súa traxectoria literaria e da súa biografía, de modo que se poida obter un pequeno documental de aproximadamente unha hora por autor/a, coa intención de que supoña un documento valioso que resuma a súa obra e ofreza valoracións de escritoras e escritores sobre a creación, a cultura e o pensamento en xeral. Esta actividade contou co financiamento da Deputación de Lugo.
Aquí pode verse o vídeo gravado a Ramón Villares:
