Ana Romaní: “O libro está escrito desde un xénero que vive a experiencia do despezamento e do espolio”

Entrevista de Montse Dopico a Ana Romaní en Magazine Cultural Galego (a entrevista orixinal é de 2011):
“(…) – Montse Dopico (MD): O poemario [Estremas] amosa moitas outras conexións cos anteriores. Por exemplo, Estremas podería lerse como unha continuación de Camiñan descalzas polas rochas de Das últimas mareas. As mulleres de Camiñan descalzas rebélanse contra a Historia. En Estremas tamén. Neste sentido, Estremas é como un punto de chegada, dunha sorte de reivindicación dunha rebelión que acaba estourando -e son as mulleres as que a protagonizan-. Por que?
– Ana Romaní (AR): Non sei se punto de chegada pero si creo que establece unha certa continuidade cos libros anteriores nese sentido. Estremas amosa a rabia e a furia, non a disimula, tamén o cansazo e a urxencia. Creo que é un libro que soña, insiste e persevera na procura doutro lugar. Fala do confinamento e da súa rebelión, cuestiona as tramas da uniformización. Nese sentido paréceme un libro sobre a acción e o movemento. Canto ao protagonismo das mulleres, eu diría que o libro está escrito desde un xénero que viviu e vive a experiencia do despezamento e do espolio, da expulsión, da substracción do corpo e da linguaxe. Está escrito desde ese xénero que se dispuxo a cambiar o mundo e para iso cambiou a súa vida, creo que fixemos grandes cambios sociais que naceron de dolorosos cambios persoais, que naceron do máis íntimo. Estremas está escrito desde esa experiencia dun xénero para falar de todos e de todas, de seres colectivos á procura. (…)
– MD: Hai tamén nos poemarios sempre unha relación importante co pasado. “As linguas perdidas das escravas que fun” en Arden. É unha rebelión sobre como nos construíu o pasado, en especial ás mulleres? Nese sentido, é un poemario que mira máis o futuro, ante un presente que parece máis desacougante que nunca?
– AR: Creo que nos libros anteriores a indagación demórase nos procesos de construción persoal e colectiva, como o pasado conflúe no presente a desvelalo. Non é unha arqueoloxía do que xa foi senón mais ben as raíces que alimentan algunhas das percepcións e estados do que está sendo. As dinámicas do feminismo andaron necesariamente por eses camiños de análise de como se foi configurando esa construción do ser “mulleres” e ao tempo na procura dunha restitución da historia negada, da memoria ausente. Eses procesos que son persoais tamén, claro, impregnan o substrato de Das Últimas Mareas e de Arden. En Estremas hai un cambio nese sentido, creo que o tempo é moi relevante na configuración do libro, pero este é como un tempo suspendido, un tempo que é pasado que é presente que é futuro coexistindo, sen diacronías, como se o poema operase nun presente que xa é pasado e enxerga un futuro. Ao fin por entre os silencios dos poemas alenta creo un desexo de futuro. (…)”

Xavier Queipo: “Vivimos nun réxime de negación da identidade galega”

Entrevista a Xavier Queipo en El Mundo-Galicia:
“(…) – El Mundo-Galicia (EMG): O mar contén a vida e a morte, o amor e o desamor. Dilo en Ártico 2.0
– Xavier Queipo (XQ): É que niso consiste o noso tránsito neste mundo. Cada instante da nosa existencia contén a vida e a morte. Quen nos quere e quen nos deixa de querer é unha parte moi importante da nosa existencia, por non dicir a máis importante. Se analizas a literatura os grandes temas non se afastan moito deses que citas: o amor (independentemente do tipo e expresión dese amor) e o desamor (coas súas compoñentes de odio, violencia, agresividade, exclusión, represión), a celebración da vida nas súas múltiples facetas e a presenza máis ou menos próxima ou consciente da morte. (…)
– EMG: Hai mal de linguas en Diarios dun nómada, en Ringside ou en Glosarios. Como defender o galego nesta eclosión de discursos contrarios ás linguas minorizadas?
– XQ: A lingua de Galiza é o galego e temos dereito a vivir en galego toda a nosa vida. A entrar nun bar e que nos atendan en galego, a contar os nosos síntomas en galego cando imos ao médico, a recibir información en galego, sexa nos medios de comunicación públicos ou na administración, a redactar os nosos contratos ou as nosas últimas vontades en galego, etc sen ter que mudar de rexistro lingüístico no noso propio país. Iso non quere dicir que teñamos que ser refractarios ao uso doutras linguas na escrita ou na vida, pois o cultivo e utilización doutros xeitos de ver o mundo non pode facer senón enriquecer a nosa percepción do mundo. Mais todo isto ten que vir a posteriori, como complemento a un dereito que é o de vivir na nosa lingua. (…)”

Agustín Fernández Paz: “Quixen retratar a conivencia das clases altas co franquismo”

Entrevista a Agustín Fernández Paz en El Mundo (Galicia):
‘”O libro [Non hai noite tan longa] ten unha historia que vertebra o que se quere contar, pero do que se trata é de botar unha ollada crítica, moral, sobre a época na que a miña xeración era nova, nos anos 60″, explica o autor. A obra amosa algúns elementos propios da novela negra. Gabriel investiga os feitos que levaron ó seu pai, inocente, ó cárcere, acusado de violar unha rapaza. “Dashiell Hammett desenvolve unha trama nas súas novelas, pero en realidade estanos falando de cuestións como a corrupción. Así é a novela negra clásica. Nesta obra hai unha indagación moral. Sobre unha sociedade capaz de facer cousas como obrigar a calar a unha muller violada, como o personaxe de Berta. Culpaban ás mulleres dese acto de violencia de xénero dicindo que eran ‘lixeiras de cascos’ e cousas así”, indicou.
O libro olla ao abuso de poder. Os pais que obrigan a calar e aturar como poida á rapaza violada. A garda civil que arranca con torturas falsas confesións. A sociedade enteira, dun pobo que lle dá as costas a un dos seus. As autoridades locais, que tapan o crime cometido polo fillo dun dos ricos da vila. “A novela contrapón dúas épocas, a de cando Gabriel era mozo, e a época máis actual, o 2002. A intención era reflexionar sobre aquela época pero tamén sobre o tempo presente. Non quixen facer unha novela de bos e malos, hai unha ambigüidade consciente coa que lector se ten que manexar. Non quixen deixar todo atado e ben atado. O lector ten que deducir por que o pai de Gabriel acaba no cárcere, que foi o que fallou. Si quixen retratar a conivencia das clases altas co franquismo, e a impunidade que chegaban a acadar. Familias que manteñen a súa posición na escala social ata a actualidade”, sinalou. (…)
Fernández Paz participou hai uns días no acto dos 20 anos da Coordinadora de Equipos de Normalización Lingüística. E denunciou que o Goberno tenta baleirar de significado a normativa sobre a lingua. “Utilicei como metáfora as coleccións de ovos de paxaro que faciamos cando eramos nenos. Sacabámoslle ó ovo a clara e a xema e quedabamos coa casca. Pois o mesmo está a pasar coa lexislación lingüística. Só os nenos galegofalantes poderán ter ó final da educación obrigatoria un mesmo nivel de dominio do castelán e do galego. Os castelanfalantes, tal como estamos, non o conseguirán”, aclarou.’