Arquivo da categoría: Internacional
Xosé Manuel Sánchez Rei: “Esta proposta de edición levouse a varias institucións galegas e restáronlle mérito”
Entrevista
a Xosé Manuel Sánchez Rei en Sermos Galiza:
“O Cancioneiro de Cipriano T. Enciso ve a luz nos EUA. Conversamos con Xosé Manuel Sánchez Rei (A Coruña, 1973), profesor titular na Universidade da Coruña na área de Filoloxía Galega e Portuguesa, co gallo da publicación da obra pola editora The Edwin Mellen Press.
(…) A querenza de Cipriano T. Enciso pola literatura oral
Cipriano Torre Enciso (A Coruña, 1902 – Madrid, 1995) foi un xornalista e etnógrafo galego. Este persoeiro, “aínda que vinculado ao franquismo”, “tiña unha querenza pola literatura tradicional e a cultura popular”, explica a Sermos Galiza o seu editor, Sánchez Rei. Torre Enciso pasou boa parte da súa vida en Madrid, mais esta afeizón levouno a recoller, “cada vez que viña a Galiza ou a Portugal, en cada romaría, festa ou mercado”, cantares populares co afán de os compilar. “El pedía á xente que lle cantase música tradicional”. Sobre os anos 70 “xa se supón que estaba colixido a maior parte deste material”. E é que no seu legado deixou “varias pastas, varias carpetas” onde cada cantar se presentaba “transcrito en fichas de papel cebola”, separados por temáticas, quer amor, quer superstición, quer cantos de berce etc., “o que T. Enciso considerara que tiña de aparecer”, comenta Sánchez Rei. E así até 7000.
Os textos do cancioneiro: de “Ana Bolena” a “Airiños, airiños aires”
Conscientes de seren case sete mil cantares os que Torre Enciso recolleu, non é de estrañar que estes presenten unha moi diversa xénese ou procedencia. Un plus que enriquece, aínda máis, o seu legado. Poñamos como exemplo para ilustrar tal circunstancia o feito de que, entre tanto material, podemos atopar “textos que T. Enciso tirou doutros cancioneiros, tal cal, recollidos por Pérez Ballesteros ou Cabanillas”, xunto a outros textos “que son moi recentes porque foron xerados no século XX; el recolleunos en festas ou romarías. Hai tamén outros que foron popularizados na literatura galega, como é o caso de ‘Airiños, airiños, aires’, que se fixeron extremadamente coñecidos”, afirma Sánchez Rei. Deste modo, o seu editor dá conta da existencia de varias procedencias que o colector non referenciou, nin comarcal nin rexionalmente, “todo un reto para nós”, engade, pois “tratamos de facer unha edición que fose rigorosa, tendo en conta todas esas variantes dialectais, rexionais, estilísticas”. Características que ficaron plasmadas con rigorosidade nas case catrocentas páxinas destinadas ao estudo introdutorio. Por outra banda, destácase que, efectivamente, “hai cantares que remontan con claridade ao século XVIII, que se fixeron moi populares, moi coñecidos, xa recollidos por Sarmiento ou por Sobreira, e outros máis actuais, como ‘A saia da Carolina’”, que é un texto moi recente.
Á parte, e polo tipo de lingua, tamén se poden diferenciar entre os que son galegos ou portugueses, “ben como as variantes dialectais que nos indican con certa fiabilidade de que rexións da Galiza poden provir”. “Queriamos facer unha edición seria, que respectase todas as variedades lingüísticas”. Unha característica moi peculiar que incrementa o valor intrínseco á propia colectánea, pois, tal como explica Sánchez Rei, “no día de hoxe non hai ningunha obra da mesma índole que recolla textos galegos e portugueses de forma conxunta”. E iso hai que o pór en destaque. E é que, para Xosé Manuel Sánchez Rei, unha das características máis notábeis desta colección de textos tradicionais é o feito de o colector incluír textos de orixe portuguesa, os cales foron adaptados polo colector para os versionar en galego. Un feito “curioso porque os textos portugueses adaptounos á grafía galega”, é dicir “foron adaptados ao galego da época, mais formas como ‘embora’, ‘gosto’, e outras, que só se usan no galego culto, tórnanse estrañas na lingua popular e insinúan con clareza estarmos perante textos da outra marxe do Miño”. Tamén subliña a circunstancia de incorporar cántigas datadas en diferentes períodos históricos (séculos XVIII, XIX, e XX), trazos que, no seu conxunto, entre o número de poemas e a súa diversa procedencia, fan deste cancioneiro un dos máis importantes de todos os publicados até a actualidade. (…)”
A poesía galega arriba en Oxford da man de Chus Pato
Desde
Sermos Galiza:
“Era o día da miña execución / movíame con facilidade, podía mesmo embarcar / lembraba todos os códigos. Así comeza un dos poemas de Un libre favor (Editorial Galaxia, 2019), o último traballo da poetisa Chus Pato.
A obra soou no Queen’s College da Universidade de Oxford -fundado no século XIV polo capelán Robert de Eglesfield- tanto en versión orixinal como en inglés no recital protagonizado pola académica da lingua e a súa tradutora, Erin Moure.
It was my execution day / I moved with ease, could even embark / I remembered all the codes, respondeulle a tamén poeta, de nacionalidade canadense mais con orixe galega.
O acto estivo enmarcado na programación da residencia sobre escrita internacional e tradución do Queen’s College, que incluíu outras actividades protagonizadas por ambas as dúas autoras.
O público tamén puido gozar da declamación de Secesioín-Incession, á que se sumou Alba Cid, lectora de galego na Universidade de Oxford e responsábel do centro John Rutherford Center for Galician Studies. A docente leu, asemade, un poema de Atlas, a súa vindeira publicación.
Un “gran recital”
Chus Pato, en declaracións para Nós Diario, define o evento no auditorio do Queen’s College de Oxford como «un gran recital».
«O acto -explica a poetisa- comezou coa lectura dun poema en galego de Alba Cid. Logo -prosigue- veu o recital de Un libre favor, que aínda non está publicado en inglés, o que foi como unha especie de presentación do libro alí. E, finalmente, concluímos cunha rolda de preguntas do público».
A escritora engade que a súa estadía en Oxford «prolongouse catro días», grazas ao convite do Departamento de Tradución, e apostila que durante ese tempo ela e Erin Moure protagonizaron «moitas máis actividades» alén do recital do Queen’s College.
«Por exemplo, impartimos unha clase cos alumnos de Alba Cid no Centro John Rutherford, na que falamos de poesía ou tradución», afirma.
O de Oxford non foi o primeiro recital internacional compartido por Pato e Moure. En 2015 converteuse na primeira figura das letras galegas en rexistrar súa voz na Woodberry Poetry Room da Universidade de Harvard.”
Perugia: recital poético con Pablo Fidalgo e Ismael Ramos
O día 3 de decembro, na Biblioteca di San Matteo degli Armeni, o Centro de Estudos Galegos da Universidade de Perugia organiza un novo encontro coa poesía galega contemporánea, grazas a presenza de dúas das máis interesantes voces poéticas actuais: Ismael Ramos e Pablo Fidalgo.
A Coruña: recital de Manuel Darriba e Dan Coman no Ciclo Poetas Di(n)versos
A 
segunda
feira 25 de novembro, ás 20:30 horas, no Auditorio do Centro Ágora (Rúa Ágora, s/n) da Coruña, terá lugar unha nova edición do Ciclo Poetas Di(n)versos, coordinado por Yolanda Castaño e promovido polo Concello da Coruña, cun recital de obra propia nun man a man de Manuel Darriba e o poeta romanés Dan Coman. Máis información aquí: Folleto Poetas Di(n)versos novembro 2019.
Italia: Xoán Curiel presenta o seu espectáculo Palabras en música
“O
cantautor Xoán Curiel estará a vindeira semana en Italia co espectáculo Palabras en música. A través deste proxecto amosará versións musicadas de diferentes textos da poesía galega, desde as súas orixes ata a actualidade. En Roma estará o 19 de novembro na Galleria Nazionale d’Arte Moderna, un dos lugares máis notorios da arte e a cultura romana, mentres que en Perugia actuará o 20 de novembro noutro lugar emblemático, a Sala dei Notari del Palazzo dei Priori. A iniciativa nace da colaboración entre os Centros de Estudos Galegos de Roma e Perugia, na súa procura de difundir a cultura galega entre o público italiano.”
Aderyn, poesía noise pop
Artigo
de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“Os poemas de Fase de trema (Espiral Maior, 2012) son de vocación escura. Abismáticos. Intimistas e con certa desolación como medio ambiente. Destes materiais partiron a súa autora, Lorena Souto, e o músico David Miranda para crear Aderyn, proxecto noise pop nado na diáspora galesa. Fractura é o seu primeiro disco.
“Foi un xeito de darlle pulo ás nosas inquedanzas artísticas e un xeito de sentirse en conexión, mesmo estando lonxe, co noso contexto cultural”, explica a Sermos nun correo electrónico a propia Souto. A situación concreta e un punto de eclosión: a adaptación que Miranda fixera pola súa conta dun poema do mencionado libro, “que deu pé a un diálogo poético musical que ao longo do tempo se fixo máis fluído”.
Escritora e músico traballaban na Universidade de Bangor, no País de Gales. Ela regresou á Galiza, el continúa alí, onde leva máis de dez anos. “Foi un proceso lento e meditado que deu lugar ao disco”, considera Miranda. O resultado son oito cancións de textura lenemente ruidosa, en que ecoan Cocteau Twins ou os My Bloody Valentine menos salvaxes, dispoñíbeis en bandcamp, e que enlazan con algunhas prácticas anteriores do músico, por caso a banda Nouvelle Cuisine.
“Os poemas foron o punto de partida. Busquei darlles unha interpretación sonora. Máis que en melodías, a miña busca centrouse nas texturas. Lorena tivo unha achega fundamental nese sentido”, di Miranda, quen pon como exemplo do método Levedar. “Vén, entra no cuarto / o mar medra para asolagarnos / e vivimos como cetáceos xigantes”, afirma unha canción máis “acuática” que a media de Fractura.
Ás teimas “electrónicas e orientadas cara ao post-rock” de Souto engadiu o músico unha obsesión: a do disco maldito de Lou Reed Metal Machine Music (1975), ruído branco, masas informes de guitarras distorsionadas. “Conforme avanza a obra, a textura vaise abrandando e as melodías teñen maior protagonismo”, autoanaliza, “se cadra pasan do noise pop ao dream pop. Este desenvolvemento é un reflexo do que está a suceder nas letras”. (…)”
Iniciados os traballos de restablecemento do lectorado de lingua galega na Universidade Estadual do Ceará (Brasil)
A
Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, representada polo seu presidente, Cesáreo Sánchez Iglesias, e máis o profesor da Universidade de Santiago de Compostela, Jakson Renner Rodrigues Soares, que participou en representación da Universidade Estadual do Ceará (Brasil), mantiveron o luns 11 de novembro unha reunión co Secretario Xeral de Política Lingüística, Valentín García Gómez. Nesta reunión acordouse iniciar os traballos para o restablecemento do lectorado de lingua galega no Centro de Estudos Galegos da Universidade brasileira.
A Universidade Estadual do Ceará é a universidade pública máis destacada do Nordeste brasileiro e conta con 24.000 alumnas e alumnos. Está situada en Fortaleza, na capital do estado, que destaca polo potencial cultural do seu turismo litoral. Millóns de persoas acoden todos os anos ás praias e paraxes de Ceará, así como aos festivais e outros eventos que teñen lugar na rexión. No marco dunha colaboración coa USC, a UECE acolleu en maio deste ano a Semana das Letras Galegas, que contou coa presenza de Uxía Senlle e Cesáreo Sánchez Iglesias. En outubro deste mesmo 2019, unha representación de alumnado desa Universidade e a AELG realizaron unha ofrenda floral conxunta no Panteón de Galegos Ilustres a Rosalía de Castro.
São Paulo: lanzamento de Un xardín de medio lado
O Seminario do Consello da Cultura Galega sobre a internacionalización da cultura galega recomenda mudar o sistema de internacionalización da nosa literatura
Desde
o Consello da Cultura Galega:
“O pasado mes de xuño, o Consello da Cultura Galega organizou un seminario internacional que analizou a internacionalización da literatura galega hoxe en día, principalmente no mercado editorial inglés. As reflexións desta cita recolléronse nun documento en que se conclúe que estamos no momento ideal para conseguir unha maior visibilización da literatura galega nese ámbito. Pero, segundo este texto, actualmente existen certos atrancos para acadar ese obxectivo: o tecido editorial galego está formado por pequenas e medianas empresas con limitados recursos para o investimento a medio prazo, as editoriais galegas non teñen os dereitos de tradución e os esforzos non responden a unha estratexia comercial senón máis a un compromiso cultural. A internacionalización da literatura galega contemporánea é positiva en canto que incrementa o capital cultural e simbólico pero tamén aumentará o capital económico como resultado de ampliar mercados.
Propostas de acción
As propostas de acción que se recollen neste documento elaborado polas coordinadoras da cita, Olga Castro e Laura Linares, diríxense aos axentes culturais, ao sector editorial e ás administracións públicas, estas últimas, cun peso máis destacado.
No que respecta á Administración, o documento proponse a creación dun organismo independente que se encargue de maneira profesionalizada do traballo de proxección e difusión exterior da lingua e da cultura galegas, incluíndo a promoción do libro por medio da tradución; menciónanse como posibles modelos o Raimon Llull en Cataluña (creado en 2001) ou o Instituto Vasco Etxepare (creado en 2010). Entre as súas posibles funcións salientan ofrecer un catálogo de dereitos e mais crear unha base de datos de editoriais e de tradutoras. Ademais, tamén xestionaría as axudas á tradución que, pola súa vez, deben incorporar melloras (entre elas a simplificación dos trámites das axudas e o aumento do tipo de accións subvencionables). O texto suxire tamén un incremento no apoio ás empresas editoriais galegas para que poidan acudir ás feiras internacionais con bolsas de viaxe e aloxamento e unha caseta colectiva xestionada polas propias editoriais.
As coordinadoras consideran fundamental a implicación doutras entidades ás que tamén propoñen mecanismos de mellora. No que ten que ver coa acción dos axentes culturais, ínstanos á organización doutras xornadas que aborden os desafíos, problemáticas e necesidades doutros axentes claves no proceso de internacionalización, doutros xéneros alén da narrativa e doutros destinos, non exclusivamente o inglés. Con respecto ao sector editorial, propoñen que asuma os dereitos de tradución das obras que publica en galego como primeiro paso para involucrarse logo de maneira activa na promoción exterior do seu catálogo.
Este documento é o resultado dunhas xornadas, que se desenvolveron o pasado mes de xuño, nas que se analizou o contexto de apertura do mercado editorial británico, así como o seu funcionamento. O programa daquela cita artellouse nunha sesión na que expertos das literaturas inglesa e galega falaron do sistema de axudas, das traducións e da situación actual destes sistemas literarios, para dar paso a dous días de obradoiros formativos sectoriais. O evento contou coa colaboración do Centre for Language Research at Aston da Aston University, o Irish Centre for Galician Studies da University College Cork, a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega e a Asociación Galega de Editoras.
Neste enlace podes consultar os vídeos e fotografías do evento.”
