Desde a AELG recollemos 
estas
mensaxes de Blanca-Ana Roig e Armando Requeixo sobre a LIX galega.
Rechiade e unídevos baixo cancelos comúns como #CorentenaLiteraria, #Euquedonacasa, #LerGalegoSempre, #Acasainfinita, #DescobreACulturaGalega, #CulturaGalegaCuradora #CulturaNaRede #aculturasegue
Artigo
de Moncho Mariño en Galicia Confidencial:
“Catro autores mostran o seu parecer sobre a escritura en galego, sobre a escasa presenza do libro en galego entre a xente máis nova e algúns motivos sobre este fenómeno. Apuntan que o descenso de falantes está incidindo non só na lectura no noso idioma, senón que algúns tópicos sobre a literatura galega pesan moito no momento de ler autores na nosa lingua.
A creación escrita en galego viu aumentar o seu número de autores e autoras nos últimos decenios. Con todo, o fenómeno é inverso en canto á receptividade da súa obra entre o público potencial a quen van dirixidas as súas obras. O número de lectores e lectoras en galego diminúe fronte a unha cantidade de títulos que sobordan a capacidade de “absorción” de lectura en Galicia.
Marica Campo, autora de narrativa e poesía analiza a situación desde unha perspectiva de volume. “Se se fai unha estatística a base de vendas, pode parecer que as cousas van moi ben, e iso é porque nos institutos e colexios se poñen libros de lectura obrigatoria”. O que dimensionaría a aceptación do libro en galego sería que “a xente mercase libros por propia vontade, mais isto lle pasa tanto ao libro galego como en español”. Mais tamén considera a autora do Incio que “agora predominan as novas tecnoloxías que, se se usasen ben, mesmo darían un novo xeito de ler”.
O escritor e teórico Mario Regueira vai á cuestión das lecturas dentro do ensino obrigatorio e no secundario, apuntando que “non estou a favor da obrigatoriedade sobre determinadas lecturas, ofrecería un abano de posibilidades para que os estudantes escollan”. Regueira apunta ademais que “a relación entre literatura e pedagoxía foi unha moeda de dúas caras, puido predeterminar a algunhas persoas a non leren en galego de adulto”.
Carlos Meixide, autor entre outras de títulos como Cans, Ons e Inge e Robbie, pon o acento en que “o libro en galego pode dar valor e limitar, mais o idioma non é condicionante para a xente nova se é que lle gusta o tema”. O que desde logo ten claro Meixide é que “o idioma non é limitante, o que si é limitante é o acceso a competir co castelán”. Samuel Solleiro, tradutor, novelista e poeta ten claro que a obrigatoriedade das lecturas no ensino “non é o que fai que haxa menos lectores”.
“As editoras en galego case fan traballo de ONGs porque expoñen moito do que teñen case de maneira voluntarista, mais hai algúns matices como que as editoras máis pequenas apostan por xente nova, as maiores quizais son as que apostan máis polos autores máis coñecidos” di Marica Campo sobre as empresas editoras. Sobre o número de títulos e lectores, Campo cre que se debera facer unha simple análise “a literatura debera ir paralela á lingua, porque se analizamos, cantos galegos somos?, cantos galegos len?, e cantos galegos len en galego?”. Quizais isto fixo que a publicación en galego sufra un fenómeno de “elefantiase”.
Unha alternativa é a autoedición en caso de non poder chegar cos escritos propios ás editoras convencionais. Este é o caso de Carlos Meixide que decidiu apostar por unha fórmula que “é homologable á edición máis tradicional”. Aínda así, Meixide recoñece que “é complicado mais é a miña principal ocupación”. Onde reside a fortaleza para a edición propia? Segundo Meixide “en manter unha periodicidade, de primeiras editara traballos que tiña gardados, agora toca traballar máis, por tanto, esixe unha certa capacidade de produción”.
Actualmente o abano de títulos e autores que aparecen en Galicia, a posibilidade de aparecer entre rostros tanto consagrados como recentes, pode parecer unha misión case imposible. “Claro que animo a escribir, mais tamén digo que non é doado vivir da escrita, mesmo autores xa consagrados en galego dicían cando comezaban que xa tiñan claro que non poderían vivir da literatura”, di Marica Campo.
“Hai casos en que non se fideliza o autor” di Mario Regueira, que engade “o abandono da lectura en galego por parte de adultos puido deberse tamén a que a crítica literaria en galego decepcionou a moitas persoas”. Nese sentido lembra que a literatura galega “sempre foi relacionada con temas identitarios e con imaxinarios xa superados”. É por iso que Regueira ve necesario fomentar novos autores e xéneros como a novela negra.
“Se é por unha cuestión económica de non ser que o combines con outros traballos, pois é difícil, mais non é o meu caso, teño outros traballos e non pensei en vivir da creación” di Samuel Solleiro. Sobre como é a experiencia de ver o teu traballo editado, Solleiro declara que “nunha editora minoritaria o trato é bo, coas grandes entras xa noutra maneira de facer as cousas”. “Realmente non penso se terá saída, escribo por darme ese gusto”.
Non obstante, para algúns creadores, como Carlos Meixide, existe unha certa ignorancia sobre autores e autoras galegas porque “os medios galegos non teñen sensibilidade cara os autores en galego”. “As preferencias son as dos autores e autoras consagradas xa en castelán”.
A edición e publicación para autores e autoras en galego está polo de agora nun momento complicado segundo os mesmos creadores. A aposta por novos xéneros, mellorar o acceso á creación e o fomento da lectura en galego sen que estea vinculada á obrigatoriedade curricular, poderían ser fórmulas atractivas a novas e novos lectores.”
Artigo 
de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“A reentrada ao curso literario adoita ser tempo de promoción editorial, anuncio de bos propósitos, reactivación de ciclo após os meses de verán. Pero tamén pode servir para facer mínimo balanzo e trazar vías cara ao futuro inmediato. A esta última vontade responden as persoas consultadas ao respecto por Sermos Galiza, quen trazan un conciso estado da cuestión no inicio do outono.
“Estamos nun momento creativo de grande calidade creativa”, afirma, sen dubidar, Cesáreo Sánchez Iglesias (O Irixo, 1951), “cualitativa e cuantitativamente. Moi por riba das posibilidades estruturais, sexan estas empresariais ou institucionais”. Poeta e presidente da Asociación de Escritoras-es en Lingua Galega (AELG), detecta os problemas principais nas condicións de produción: o adelgazamento editorial, os baixos índices de lectura, as políticas públicas. Pero, desde unha perspectiva sistémica, esas non impiden que a escrita literaria sexa, ao seu ver, “un territorio gañado para a normalidade”.
A ollada de Sánchez Iglesias, literatura en perfecto estado de forma pero deficiencias de contexto, é dominante no sector, pero non única. A escritora Eva Moreda (A Veiga, 1981), residente en Glasgow onde é profesora de musicoloxía na universidade, disinte. Opina como crítica –publica as súas recensións no portal Biosbardia– e sobre narrativa. “Vexo unha especie de tirar para adiante que desconcerta”, di nun correo electrónico, “cada mes saen novelas, son promocionadas dentro das posibilidades de cada editora, recensionadas en catro medios con grandes loanzas raramente xustificadas desde a análise da técnica literaria, logo para o mes chega outra tanda de novelas e volve comezar o círculo”.
Moreda, autora de A Veiga é como un tempo distinto (2011), percibe ademais repertorios comúns hexemónicos: son libros “doados de ler”, con pegadas de literatura popular e “con mensaxe encadrada en certos temas candentes e coordenadas ideolóxicas en que se supón se sitúa o lector medio”. É a procura do mainstream, sintetiza, “nun panorama de precariedade empresarial”.
Esa certa homoxeinización estética tamén a nota o escritor Mario Regueira (Ferrol, 1979), ademais crítico de libros neste semanario. E enlázaa coa paisaxe editorial, ao seu ver atrapada no “bipartidismo” que marca “liñas moi determinadas” ás veces sorteábeis grazas aos premios literarios que implican publicación da obra. Refírese en concreto ás dúas editoras máis grandes, Xerais e Galaxia, que, esténdese, “teñen cousas moi boas pero tamén dinámicas que acaban por pexar o campo de xogo”. A cuestión normativa é a que lle vén á cabeza en primeiro lugar. (…)”
Desde 
Cultura Galega:
“O Instituto Nacional de Estatística facía pública a semana pasada a súa Estatística da Produción Editorial de Libros correspondente ao ano 2017. Estes datos verifican un novo descenso da produción editorial en Galicia e mais concretamente dos libros que saen publicados en galego. Deste xeito, e segundo o INE, publicáronse no noso país no período estudado un total de 1.872 títulos, o que supón unha mingua do 5,9% respecto a 2016. Aínda así, Galicia mantense como quinta comunidade cun maior volume de edición, por tras de Madrid, Cataluña, Andalucía e Valencia. Encol da edición en galego, a análise revela que só saíron publicados 972 títulos na nosa lingua, catro menos do que en 2016, dos cales 783 editáronse no noso país e o resto noutras comunidades. Isto supón que só o 41,8% dos títulos que viron a luz en Galicia estaban en galego.”
Artigo
de Eva Moreda en BiosBardia:
“Lin con interese unha recente reportaxe sobre os premios literarios en Galicia publicada por Sermos Galiza. Penso que o medio fixo un bo traballo no que respecta a reflectir un certo consenso oficial ou oficioso sobre o tema, que no noso sistema literario, polas razóns que todos sabemos, non é o consenso da Xunta, nin sequera o da RAG ou o das universidades, senón o doutras institucións e individuos que tiveron que asumir a tarefa de construír ese espazo oficial ante o desleixo das anteriores (e ben que llelo agradecemos). Porén, inevitablemente debido ao carácter da reportaxe, houbo cuestións que quedaron fóra e que aquí me fago sen ánimo de respondelas.
Algo se fala, por exemplo, da historia dos premios: de como dos anos sesenta en adiante diversas asociacións e institucións empezan a promover premios para crear un canon, dinamizar a vida literaria, vender libros, etc. Todo isto está ben, pero o que non vexo é ningunha ollada crítica ao respecto, e igual xa vai sendo tempo despois de cincuenta (cincuenta!) anos. Non se fala na reportaxe da inercia ou o anacronismo que supón que, aínda a dia de hoxe, cando un concelleiro de cultura, un técnico cultural voluntarioso de calquera concello de Galicia quere facer algo pola nosa literatura, o que fai é organizar un premio literario. Haberá momentos e contextos nos que organizar un premio teña sentido, pero igual xa había que ir pensando en buscar algunha que outra alternativa, máxime cando algún destes premios acaba tendo unha vida ben curta e/ou mediocre, ben porque cambia o concelleiro de cultura e xa non hai interese, porque os libros premiados non acadan a difusión que se esperaba e non conseguen darlle un carácter distintivo ao certame, etc. Podería terse falado na reportaxe, por exemplo, do manido argumento de que en Galicia creamos premios porque noutros sistemas literarios tamén existen os premios: non vou ser eu a que defenda o excepcionalismo do sistema literario galego pero outros sistemas tmaén teñen outras cousas (unha escena underground ou vandardista saneada, unha crítica articulada e con posibilidade de crear discurso, etc.) que por aquí apenas nos molestamos en copiar. Cabería preguntarse por que os premios si e outras cousas non.
Sorprendeume tamén, aínda que isto se cadra é cousa miña, que non se sinalase a escasa atención que semellan estar recibindo estes días os premios nos medios en galego (de La Voz de Galicia xa non vou falar). Mesmo para dous recentes certames moi prestixiosos en tempos, como o Lueiro Rey de novela curta e o Modesto R. Figueiredo de relato curto, este ano houbo que facer un esforzo para saber do fallo (salvamos o Twitter de Letra en obras!). Faría falta análise, datos polo miúdo para os que non hai cabida na reportaxe, pero vou poñer unha anécdota persoal: no 2010 levei un par de premios de narrativa e, sen ser estes premios importantes nin ser eu unha autora coñecida, os medios en galego que existían daquela entrevistáronme (algún deles máis dunha vez), mesmo algúns me convidaron a enviarlles colaboracións, e en xeral tiña eu a sensación de que había unha certa expectativa (moi limitada: estamos onde estamos) pola publicación dos libros. Hoxendía non vexo eu que isto poida existir, non sendo cando o autor ou autora premiada xa ten un nome e unha fama de seu. Co cal o tamén manido argumento de que os premios benefician sobre todo os autores noveis ou pouco coñecidos se volve cuestionable. (…)”
Desde
Sermos Galiza:
“Que rol xogan os premios na literatura da Galiza? Espallan as nosas letras? Son vieiros para o aparecimento de novos talentos? A estas perguntas formuladas pola Deputación de Pontevedra contestan catro referentes literarios do país.
AS PERGUNTAS
1. Cal cres que é o papel dos premios na literatura galega?
2. Pensas que os premios literarios dinamizan o uso da lingua galega?
3. Promoven o público lector en lingua galega?
4. Serven de canteira para afianzar o sistema editorial en lingua galega?
5. Que fito destacarías relacionado cos premios literarios en lingua galega?
AS RESPOSTAS
Fina Casalderrey. Académica da RAG
1.-Naceron como un incentivo para estimular a creación en galego, unha sorte de “busca” para irmos construíndo un digno e urxente corpus literario nunha lingua tantos anos maltratada. Eses certames, como o convocado desde 1968 pola asociación O Facho, tiñan moito de militancia e compromiso. Hoxe, cunha literatura máis consolidada, exercen asemade de estratexia para impulsar as vendas dunha editorial ou como chamadas de atención arredor do labor desenvolvido por unha entidade cultural.
2.-Quizais algúns autores comecen a escribir en galego por considerar que teñen máis oportunidades de gañar e abrir portas ás publicacións. A concienciación, nalgúns casos, vén despois. Isto sábeno ben os ensinantes, que argallan certames con esa intención. Porén, resulta alentador reparar en que existen, asemade, outros vieiros que nos animan a coñecer, usar e amar a lingua de noso.
3.-Probablemente un premio literario non signifique moito para a literatura dunha maneira obxectiva, pero é indubidable que crea unha maior expectativa de lectores. É unha excelente publicidade que seduce de inmediato o gran público, sen a lentitude do boca a boca. Dise que os premios se crean para chegar á gran masa de lectores, non aos de “elite” que non precisan de “recomendacións”. Conste que somos, en xeral, máis “vulnerables” a eles do que coidamos.
4.-Sempre que non sexa a única fórmula, si, resulta útil. De feito, son xa tantos os premios que hai na actualidade que é doado que pasen inadvertidos libros interesantes que non participaron ou non gañaron ningún deles, de aí que moitos títulos teñan presentacións ao máis puro estilo “Planeta”, con actos en diferentes puntos de todo o país. As distintas modalidades, referíndonos só en Galicia, darían para un amplo ensaio sobre o tema. Que algúns certames limiten a idade dos participantes é unha oportunidade de facer “canteira”, doutro xeito, diante de autoras e autores consagrados, teríano máis difícil.
5.-O ano 1986 abriu unha porta importante para a literatura gaelga fóra das fronteiras. O Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil a Das cousas de Ramón Lamote de Paco Martín marcou un fito. El mesmo non sabía da súa existencia, pois nunca se lle dera a unha obra na nosa lingua. Foi un espello no que mirármonos: a literatura galega “voando fóra” nesa gloria dos escaparates que significa un premio deste calibre!
Francisco Castro. Director Xeral de Editorial Galaxia.
1.-Gustaríame dicir que é un papel cativo, porque temos un mercado amplo e un número de lectores e lectoras impresionante, pero non é así. O papel é crucial e cómpre repetir uns cantos tópicos que, malia ser tópicos, son certos: aumentan a visibilidade dos libros, fan que os medios de comunicación, que polo xeral non lle dedican ningún (ou case que ningún) espazo aos libros, se centren nese libro e na autora ou autor. Quen critica os premios adoitan ser, polo xeral, os que nunca os gañan. Son fundamentais.
2.-Iso xa non o teño tan claro. Non creo que un autor ou autora decida escribir en galego polo feito de que haxa un premio en lingua galega. En todo caso, os premios literarios dinamizan o sistema literario galego. E moito.
3.-Claro que si. As lectoras e lectores saben que os premios galegos adoitan ser de grande calidade. E na mesa de novidades reparan neles e, grazas a que son premiados, acoden. Por outra banda, un sector importante de xente que le de cando en vez en galego, achégase a esas obras premiadas porque entenden que non lles vai defraudar. Por iso hai que salientar o beneficio que supoñen tamén para o sector das librarías, porque a prescrición de lecturas en galego para o ensino adoita ir por outras canles, pero no nicho comercial o feito de que que o libro leve unha faixa ou outro elemento similar indicando que é unha obra gañadora dun premio promove a súa visibilidade. E neste sentido, as librarías agradecen o calendario de premios co que contan ao longo do ano.
4.-Claro, mira o caso da Editorial Galaxia. Convocamos o premio Illa Nova de Narrativa para menores de 35 anos e foi impresionante a cantidade de orixinais que recibimos, tanto nesa primeira edición como na actual, que xa está valorando o xurado. Publicamos a obra gañadora, pero o xurado atopou e recomendou tres novelas máis que verán a luz este 2018. Aí temos un exemplo de canteira literaria…
5.-Sería difícil destacar unha única obra. Eu destacaría un premio por enriba de todos: o Blanco Amor. Se un repasa a nómina de gañadores e gañadoras, é parte do canon máis brillante da literatura de nós.
Manuel Bragado. Director xeral de Editorial Xerais.
1.-Son un apoio e un estímulo para a creación, e axudan á visibilización de textos de excelencia. Na literatura galega posúen o valor engadido de apoiar o sector editorial e poñer en valor a lingua. Nun contexto desfavorable para a visibilidade social do libro en galego como o que vivimos, sobre todo para os xéneros non narrativos, contribúen á descuberta de novos autores e autoras.
2.-O fomento da lectura constitúe unha das estratexias máis eficaces para normalizar a lingua. Así estivo recoñecido no Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004 e na Lei do Libro e da Lectura 2006, aínda vixente. Os premios, na medida en que recoñecen a excelencia dos textos literarios, contribúen ao fomento da lectura en galego.
3.-A ampliación do público lector en lingua galega é una tarefa complexa que a todos e todas obriga. Aos poderes públicos, tanto polas súas políticas de dotación bibliotecaria, como as de fomento de actividades de lectura e de creación literaria. Mais tamén lle corresponde a todo o sector do libro, editoras, librarías e asociacións de creadores. A eficacia dos premios literarios será maior canto máis vizoso sexa o ecosistema da lectura, cantas máis actividades se organicen de fomento e visibilización, sexan presentacións, clubs de lectura ou participación nos medios de comunicación.
4.-Tradicionalmente esta foi unha das funcións principais: facer canteira e descubrir autoras e autores. Mesmo hai premios específicos dirixidos a escritoras e escritores novos, asumindo que a renovación xeracional constitúe unha garantía para a continuidade do noso sistema literario. Por ventura, na literatura galega actual non existe perigo de fenda xeracional, sobre todo dende a irrupción da que temos chamado “Xeración da Esperanza”, da que forman parte máis dun cento de autoras e autores que comezaron a publicar na última década, con forte presenza feminina e con presenza destacada nas nóminas dos premios.
5.-O maior éxito é a continuidade, tanto dos convocados por entidades privadas como Xerais, con trinta e cinco anos, como os de institucións públicas, como o de novela García Barros do concello da Estrada, con case trinta, ou o de poesía Johan Carballeira do concello de Bueu, con máis de dez. Repasando as listaxes de obras gañadoras dos diversos certames e as actas dos seus xurados reconstrúese
una parte da nosa creación literaria. Un valor impagable.
Mercedes Queixas. Secretaria da Asociación de Escritoras/es en lingua galega.
1.-O papel dos premios é común a todas as literaturas: recoñecer unha obra pola súa excelencia, valor orixinal, carácter innovador e, en definitiva, o enriquecemento que suma á totalidade do sistema literario ao que se incorpora. Asemade, a posibilidade de levar aparellada a edición da obra, abre o necesario campo da visibilidade, de entregar a creación persoal ao público e de recibir o retorno dos axentes da mediación lectora e da crítica.
2.- A literatura non existe sen a lingua que a nutre, sen a lingua en que a creadora a pensa, soña e coa que convive no proceso de creación. A escrita obriga a un exercicio lingüístico constante de procura, investigación, puído, até conseguir a expresión precisa, mesmo traballando ao tempo con varios rexistros e mesmo xéneros, pois cada un ten as súas propias esixencias lingüísticas. Se a escrita incentiva o uso da lingua galega, os premios tamén porque o valoran, prestixian e dignifican.
3.-Con certeza! Son un bo escaparate para reparar nunha parte da produción literaria que logo se amplifica a novas lecturas porque cada lectura rematada é unha porta aberta a outra.
4.-Son un estímulo fundamental, nomeadamente nesta altura de tantas dificultades para publicar en calquera xénero, e aínda máis nalgúns como a poesía ou o teatro. O respaldo dun premio é o mellor impulso para unha ópera prima e un aval sólido para sinaturas de recoñecemento literario.
5.-Optaría por poñer en valor todas e cada unha das convocatorias que existen, todas son imprescindíbeis. É unha oportunidade perdida para a literatura que un premio desapareza, cómpre lembrar a importante papel cumprido polos premios Esquío ou Biblos que abriron o camiño a voces novas que logo se foron consolidando. Felizmente, sostéñense outros que son referentes na historia literaria recente e, ao tempo, asistimos ao nacemento dalgúns novos que reforzan substantivamente a oferta: o Torrente Ballester para novela en galego, o Agustín Fernández Paz de narrativa infantil e xuvenil pola igualdade, o Illa Nova de narrativa ou o certame de textos teatrais Roberto Vidal Bolaño, o de xornalismo Manuel Lueiro Rey e o María Victoria Moreno de literatura xuvenil.”
Artigo
de Manuel Veiga en BiosBardia:
“Centrémonos, por fin, nos demais, nos que mercan un libro en galego, con maior ou menor frecuencia, e só porque lles interesa. Entre os autores que nos últimos vinte anos saltaron esa fronteira e foron máis alá do público “natural” ou “protector do galego”, encóntranse, por suposto, Manuel Rivas e Suso de Toro. Ambos, sobre todo o primeiro, grazas á súa presenza simultánea como xornalistas ou comentaristas, en medios de comunicación non galegos.
É dicir, é o salto desa fronteira real do castelán, mediante a tradución ou a presenza persoal exterior, a que axuda a superar tamén esa fronteira mental interior que frea o acceso de moitos galegos á literatura en galego. “Se os de fóra o valoran, debe ser bo”, veñen dicir, mostrando así unha suspicacia previa a respecto da literatura en galego, pode que algo de complexo de inferioridade propio, e tamén unha razón obxectiva: as traducións son un baremo válido para testar a calidade de todas as literaturas. Notemos tamén que a primeira causa, a da suspicacia, alude á falta de credibilidade dos publicistas que actúan a prol da literatura en galego e que, na súa opinión, a sobrevaloran, o cal, nalgunha medida, é certo, pois niso consiste a protección ou discriminación positiva, como se diría noutros ámbitos.
Hai un segundo grupo de persoas que acoden espontaneamente a mercar libros en galego cando falan da súa cidade, pero sobre todo cando están escritos de forma áxil e se adscriben ao xénero detectivesco, de moda e líder en vendas en todos os países da nosa contorna. Refírome aos libros de Domingos Villar e Pedro Feixoo, entre outros. É un fenómeno máis recente que mostra o atinado de certas estratexias de venda. “Fagamos libros amenos e de xénero popular para ampliar o público do galego”. Ese é o desideratum neste caso, tanto dos editores como dos propios autores que actúan en plena sintonía e, na medida dos seus recursos, con estratexias de mercado. É esta a parte na que o noso sistema literario se parece máis a un sistema normalizado.
Por último, hai outro tipo de público, o chamado público literario, competente á hora de valorar as obras de máis calidade e que escolle preferentemente obras da literatura universal traducidas ao castelán. Este público, aínda sen opoñerse á lectura en galego, non acode a ela por unha razón de prestixio. Tende a ignorar os autores internacionais traducidos ao galego –impedindo o crecemento dun mercado que si existe, por exemplo, en Cataluña– e ignora tamén os libros escritos en galego que gozan de ambición literaria.
O problema con este grupo deriva de que os mediadores culturais, editores, críticos e publicistas en xeral da literatura galega, veñen centrándose, nos últimos anos, e case en exclusiva, no colectivo anterior, na narrativa de xénero en galego, por chamarlle así, esquecendo que, ademais de vendas inmediatas, a orixinalidade e o prestixio son condicións imprescindíbeis para a subsistencia dunha literatura e polo tanto tamén unha fonte de recursos a medio e longo prazo. Algo que saben moi ben os editores que obteñen unha parte, ás veces importante, das vendas dos seus fondos de clásicos.”
Desde Cultura Galega:
“As últimas datas do ano é un bo momento para botar a vista atrás e ver que deron estes doce meses no ámbito da cultura. Hoxe, achegamos a primeira entrega destas primeiras valoracións sobre a cultura en Galicia en 2017, da man de Natalia Poncela, crítica de arte, Ramón Nicolás, crítico literario e Adrián Cunha, fotógrafo e director dun programa musical. O venres teremos outra entrega destas análises. (…)
Nunca os balances son doados, e menos aínda se gozan dunha escasa perspectiva temporal. Con todo, alén deses galardóns que fan volver a vista á importancia do que aquí se fai -e penso nas concesións de senllos premios de carácter estatal a Antonio García Teijeiro e Ledicia Costas-, das publicacións orientadas a actualizar a obra e a vida de Carlos Casares, alén das inevitables despedidas como foron as de Xohana Torres e Miguel Suárez Abel, talvez se poidan percibir algunhas liñas de sentido xerais.
En síntese apuntaría o excelente momento que atravesa a poesía con achegas de salientable calidade-, a literatura infantil e xuvenil e mesmo o ensaio, mentres que o teatro continúa a tendencia resistente dos últimos tempos. Na narrativa talvez salientaría a relevancia que van gozando os roteiros literarios organizados aquí e alá, ademais do retorno dalgunhas voces –Reimóndez, Lopo, Moure, Feijoo, Eiré, Pedreira, Calveiro, DoCampo, Nacho Taibo ou Riveiro Coello– ou a estrea de voces como as de Eli Ríos, Carracedo Porto ou Benito Reza, entre outras.
A aparición dun selo editorial moi atractivo como “Oqueleo” e a posta en marcha doutro proxecto como é Aira Editorial, cando Edicións do Cumio xa é só un recordo, completan esta visión á espera doutro ano que, coma sempre, ha traer magníficos libros. (…)”
