Compostela: presentación de Espazos de Rosalía en Compostela, de Mercedes Espiño

Debido ás restriccións sanitarias, o número de asistentes é limitado, sendo imprescindible a previa inscrición no correo electrónico comunicacion@ogalo.gal, antes das 18:00 horas do próximo mércores día 3 de marzo, indicando nome e dous apelidos, DI e teléfono de contacto (rastrexo Covid).
As prazas serán adxudicadas por rigorosa orde de inscrición e ás persoas admitidas comunicaraselle a súa admisión o mesmo día 3 de febreiro a partir das 21:00 horas.

Tradutores/as de todo o mundo poderán viaxar a Coruña para exportar obras en galego co apoio da Xunta de Galicia

Desde a Xunta de Galicia:
“Coa intención de impulsar ao sector da tradución e contribuír á proxección exterior da literatura galega, a Xunta de Galicia vén de lanzar en colaboración coa Residencia Literaria 1863 a primeira edición de Residencia Xacobeo. Trátase dunha iniciativa coa que se apoia aos tradutores literarios que traduzan unha obra orixinalmente escrita en galego a calquera lingua do mundo facilitándolles os medios para facelo desde Galicia. A iniciativa foi presentada hoxe polo secretario xeral de Cultura, Anxo M. Lorenzo, e a escritora e promotora de Residencia Literaria 1863 Yolanda Castaño.
Como explicou o representante autonómico, este programa enmárcase no traballo da Consellería de Cultura, Educación e Universidade por divulgar e difundir a literatura galega e apoiar aos profesionais. “Era preciso levar a cabo propostas como esta que nos permiten incentivar o extraordinariamente importante labor da tradución literaria ao tempo que promovemos o intercambio internacional e levamos obras literarias galegas por todo o mundo desde o mesmo contexto cultural onde se crearon”, explicou Anxo M. Lorenzo.
O programa Residencia Xacobeo consiste en que a Xunta e a Residencia Literaria 1863 facilitarán ao beneficiario un espazo en Galicia para o seu traballo e investigación durante todo o mes de maio. O beneficiario aloxaranse na Residencia Literaria 1863, un apartamento do século XIX no casco histórico da Coruña que combina residencia con centro de xestión cultural. O programa incluirá o billete aéreo dende o país do tradutor e dietas para gastos básicos.
A iniciativa ten tamén como obxectivo achegarlle o proceso de creación ao público, con accións abertas. Porque o beneficiario, se así o desexa, terá a oportunidade de ofrecer un encontro público de mostra do seu traballo durante o tempo de residencia. Ademais, na Coruña terá acceso prioritario a museos, galerías, bibliotecas, concertos, visitas guiadas, encontros literarios, obras de teatro e outros eventos nunha cidade que conta cunha rica e diversa vida cultural.
Poderá concorrer calquera tradutor literario maior de 18 anos que elixa unha obra de literatura en galego, en calquera xénero literario, para calquera lingua do mundo. Os proxectos presentados serán sometidos a un proceso de selección por un Comité de Valoración designado pola Residencia Literaria 1863 e a Consellería de Cultura da Xunta de Galicia. Estará composto por profesionais de recoñecido prestixio na tradución e a literatura galega, quen elixirán as mellores candidaturas a este programa en residencia. As solicitudes deberán presentarse antes do día 12 de marzo ás 22:00 no enderezo electrónico 1863coruna@gmail.com“.

Salvador García-Bodaño deixa pegada da súa poesía no Xardín das pedras que falan

Desde a Real Academia Galega:
“A poesía de Salvador García-Bodaño forma xa parte do Xardín das pedras que falan, ao pé do Colexio de Fonseca, en Santiago de Compostela. O académico contribuíu co verso inédito “Compostela, soño de pedra no tempo” á espiral na que xa se gravaron antes, entre outros, versos de Rosalía de Castro, Seamus Heaney e a tamén académica Luz Pozo Garza.
A rocha co verso de Salvador García-Bodaño foi presentada o sábado 7 de novembro. Salvador García-Bodaño salientou no acto a similitude da colocación da espiral de pedras co simbolismo das espirais celtas. O alcalde de Santiago de Compostela recordou pola súa banda o estreito vínculo do poeta coa cidade, á que dedicou poemas como os recollidos no libro Tempo de Compostela, Premio da Crítica Española de 1978. “Salvador é unha historia de amor e compromiso con Santiago e con Galicia”, expresou o rexedor Xosé Sánchez Bugallo.”

Manifesto a prol do recoñecemento a Manuel María outorgándolle á Casa da Cultura de Vilalba o seu nome

“No solemne e multitudinario acto académico celebrado o día 15 de febreiro de 2003 no Auditorio Municipal “Carmen Estévez” de Vilalba, o Ilustrísimo Señor Don Manuel María Fernández Teixeiro, ao que reivindicamos como o noso Manuel María, validou ante os membros da Real Academia Galega a razón de ser para que o seu discurso académico fose pronunciado na capital da chairega.
Os que asinamos este manifesto e solicitamos a vosa adhesión, fomos testemuña privilexiada e, como moitos outros vilalbeses, sentímonos orgullosos de que o Cantor da Terra Chá elixira a nosa vila para pronunciar o discurso que o elevaba a membro de Real Academia Galega, convertendo ese día nunha data esculpida en ouro para a nosa historia, ao igual que o Día das Letras Galegas de 2016 no que foi homenaxeado como referencia cultural de Galiza.
A demora é longa. Van transcorridos dezaseis anos dende que o noso Manuel María fose traído dende o Panteón de Galegos ilustres en Santiago de Compostela até a súa vila natal de Outeiro de Rei, onde descansan os seus restos á sombra dos castiñeiros e do rumoroso, chairego e universal río Miño.
Nos versos do noso Manuel María, no poema “Pranto pola Terra Cha”, o poeta di:

Eu son chairego. E chairegos son os meus.
¡Chairegos meu avó, meu pai, miña muller!
Denantes na Chaira reinaba a paz de Deus
e eu tiña, na Terra Cha, o meu querer.

¡Agora non podo recoñecer a terra miña!
¡Non podo recoñecer lugares que tripei!
Eu amo unha Terra Cha humildosiña
cun amor xeneroso, fidel e de boa lei.

De boa lei, os abaixo asinantes considerándonos herdeiros do seu legado. Conscientes da eiva que supón que Vilalba, a Capital da Terra Chá, non preste merecente recoñecemento ao “xeneroso, fidel e de boa lei” Manuel María, sentíndonos co dereito e a obriga moral de reivindicar a súa relevante figura para a historia de Vilalba e a Terra Chá. Considerámolo o noso pai literario e máximo expoñente do que se deu en identificar como “Subescola Poética Vilalbesa” inaugurada polo crego Xosé María Chao Ledo.
Porén, dende o respecto e a humildade, pero coa forza moral de ser os seu fillos literarios en Vilalba – Xosé Miguel Barrera e María Xosé Lamas – solicitamos a adhesión de cantos e cantas consideredes coma nós unha xusta reparación na estima da figura de Manuel María.
Os abaixo asinantes (lectores, amigos, xentes da cultura, poetas, escritores, artistas de Galiza e dos confíns do mundo onde chegou a palabra do noso Manuel), pedimos aos poderes locais de Vilalba que reconsideren o seu rexeitamento para que Vilalba, como capital da Terra Cha, recoñeza ao noso bardo universal aprobando o nome de CASA DA CULTURA MANUEL MARÍA como monumento á concordia, á cultura, e ao home que amou unha Terra Chá humildosiña cun amor xeneroso, fidel e de boa lei.

En Vilalba a 8 de setembro de 2020″

O Manifesto pode asinarse aquí.

A Casa Museo de Cunqueiro abre o 1 de marzo en Mondoñedo

Desde Cultura Galega:
“Logo de varios anos de traballo, este venres 1 de marzo, ás 16:30 horas, está prevista a inauguración da Casa Museo de Álvaro Cunqueiro. O inmoble no que o escritor residiu en Mondoñedo durante tres décadas fronte á catedral acolle o novo centro, onde os visitantes poderán atopar obxectos persoais do autor, retratos, unha sala con audiovisuais, unha biblioteca na que se poden atopar obras de Cunqueiro ou sobre el e mesmo unha cantina. Segundo anunciou a alcaldesa, Elena Candia, a Casa Museo pretende se transformar “nun elemento dinamizador que poña en valor a súa obra, que siga divulgando todo o que nos achegou á cultura galega”. Así, de xeito paralelo, anunciou a activación da fundación que leva o nome do autor coa intención de ofertar bolsas de investigación e de crear un premio literario.”

Raúl Zurita inaugura a Residencia Literaria 1863

Raúl Zurita foi torturado pola dictadura de Pinochet e, convertido nunha das máis importantes voces poéticas contemporáneas, ofrecerá o mércores 27 de febreiro, ás 18:00 horas, un recital aberto dende o balcón da Residencia.
Respondendo ao soño da súa impulsora e fundadora Yolanda Castaño, o primeiro residente do espazo de acollida creativa de Rego de Auga será este Premio Nacional de Chile e Premio Iberoamericano Pablo Neruda que chegou a escribir versos no ceo de Nova York ou no Deserto de Atacama.
Xa se encontra na Coruña unha das voces imprescindibles das letras iberoamericanas e mundiais, o poeta chileno Raúl Zurita (1950), para profundar na súa influínte e recoñecida escrita de creación mirando á dársena dende os balcóns da Residencia Literaria 1863.
O primeiro residente inaugura así este espazo dedicado ao fomento e a expansión da literatura dende Galicia, inspirándose nas pedras da pescaría ou no legado histórico do corazón da cidade para alimentar novas páxinas da súa brillante poética.
Pero non só iso, pois a Residencia Literaria 1863 procura deixar a pegada dos seus residentes entre a cidadanía. Así, ás seis da tarde de mañá mércores, o proxecto de Yolanda Castaño abriráse á rúa ao mesmo tempo que se abran os balcóns do primeiro piso do número 46 de Rego de Auga. Dende eles e para todos os lectores e lectoras, curiosos e paseantes a pé de pavimento, recitará os seus poemas este Premio Iberoamericano Pablo Neruda que chegara a realizar accións poético-performáticas tan impactantes como queimar a súa meixela esquerda, escribir versos no ceo neoiorquino, nos cantís chilenos ou no deserto de Atacama.
Será o acontecemento de ver e escoitar esta figura das letras mundiais tan cargada de rexo compromiso coa palabra e a memoria histórica. Dun xeito tan público, conmovedor e integrado na cidade se desenvolverá unha ocasión histórica coma esta.

Yolanda Castaño crea a Residencia Literaria 1863

“Situada na emblemática rúa coruñesa Rego de Auga, a poucos pasos de onde naceran a Real Academia Galega e as Irmandades da Fala, eríxese o histórico edificio de 1863 que alberga o novo e meirande proxecto da poeta e xestora cultural Yolanda Castaño.
Logo de 25 anos dedicados profesionalmente á creación, divulgación e xestión cultural no eido da poesía, Castaño afronta na súa iniciativa máis ambiciosa, que promove a produción de escrita creativa e a internacionalización da literatura galega.
Do ano en que se publican os Cantares Gallegos de Rosalía e se dá inicio ao Rexurdimento Literario datan os muros de pedra dun espazo que se enfoca por enteiro ao traballo creativo. Nunha vía histórica do corazón da cidade, fronte á Biblioteca Provincial e con vistas á dársena Coruñesa, a Residencia Literaria combinará as doses necesarias de sosego e estímulo para avivar a inspiración.
A Residencia Literaria 1863 establecerá convenios e colaboración con entidades estranxeiras dedicadas á promoción das letras que se resolverán en bolsas de creación en residencia dun mes de duración. Así, escritores e escritoras de todo o mundo profundarán no seu traballo literario mentras se integran na vida cultural coruñesa, lonxe das distraccións e obrigas da rutina cotiá.
Un dos nomes máis importantes das letras mundiais, Premio Nacional do seu país, figura histórica da literatura de ámbito hispanoamericano, será o primeiro residente deste novo espazo coruñés. En moi próximas datas desenvolveremos a primeira das accións con este admirado persoeiro.
Sendo Castaño a autora galega que acumula máis bolsas en residencia (en países como China, Alemaña, Grecia ou Escocia), xunto á súa experiencia como autora convidada en máis de 30 países distintos, trae agora para o panorama literario galego as vías de exportación da excelencia literaria.
Ante a falta de circuítos e as eivas históricas existentes na política cultural en materia de proxección exterior –nomeadamente, da nosa escrita– esta iniciativa abre novos e crecentes horizontes dende a militancia sensible de quen sabe o que é abrirse paso no oficio literario procurando a súa dignificación.
Un proxecto pioneiro e sen parangón na nosa contorna, que promove a divulgación, a profesionalización e a internacionalización da literatura galega.”

Versos de Rosalía de Castro, Seamus Heaney e Luz Pozo Garza inauguran en Fonseca o Xardín das Pedras que Falan

Desde o Concello de Santiago:
“O xardín de Fonseca é, dende o 14 de maio, o Xardín das Pedras que Falan, un proxecto impulsado polo escritor Suso de Toro que se converte en realidade da man do Concello e da Universidade de Santiago. A grande espiral de pedras que lle renderá homenaxe ao feito literario comezou con tres pezas que levan gravados os versos de Rosalía de Castro, Seamus Heaney e Luz Pozo Garza.
A inauguración do Xardín das Pedras que Falan estivo presidida polo alcalde, Martiño Noriega, e polo reitor en funcións da USC, Juan Viaño. O presidente da Fundación Rosalía de Castro, Anxo Angueira; a viúva de Seamus Heaney e a propia Luz Pozo Garza encargáronse de descubrir as primeiras pedras, en presenza do autor do proxecto, Suso de Toro, e da concelleira de Acción Cultural, Branca Novoneyra. (…)
Rosalía de Castro foi a autora elixida para a primeira pedra do “Xardín das Pedras que Falan”. O presidente da Fundación Rosalía de Castro, Anxo Angueira, foi o encargado de descubrir a peza, que ten gravados os versos “Dende aquí vexo un camiño / que non sei a donde vai; / polo mismo que n’o sei / quixera o poder andar”.
A segunda pedra da espiral do xardín está asinada por Seamus Heaney. O poeta irlandés era amigo persoal de Suso de Toro, e ambos tiñan falando moito do proxecto do Xardín das Pedras que Falan. A súa viúva, Marie Heaney, foi a encargada de descubrila, para ler os versos “The dotted line my father’s ashplant made / On Sandymount Strand / Is something else tide won’t wash away”.
Luz Pozo Garza destapou a terceira das pedras do Xardín das Pedras que Falan, cos seus versos “Son pedra faladoira. / Deixo palabras na tribo. / Luz, Amor. / Vida. Morte.”
O próximo, Antonio Gamoneda
O Xardín das pedras que falan estará formado por versos ou liñas inéditas de autores e autoras, aos que se lles pedirá que se comprometan a non publicar esas palabras, cando menos en vida. Os textos irán gravados en pedras de granito que formarán unha grande espiral no xardín, partindo dunha peza inicial con versos de Rosalía. Instalaranse, de xeito progresivo, unhas 40 rochas en total. Aínda así, dende o principio vese a dimensión da obra, porque os lugares que ocuparán as pedras estarán xa sinalizados cuns discos de granito. Está previsto que a cuarta pedra sexa colocada o 4 de xuño por Antonio Gamoneda, que estará en Santiago para participar na SELIC.”

“Cerimonias da escrita”, por Armando Requeixo

Artigo de Armando Requeixo en Criticalia:
“Á hora de escribir, moitos autores de toda época e lugar desenvolveron costumes extravagantes cos que se sentiron seguros e que, dalgunha maneira, foron aos seus ollos imprescindibles para lograr plasmar literariamente aquilo que querían comunicar. Entre esas cerimonias da escrita contaríanse hábitos que tiñan que ver cos materiais empregados, co lugar no que se atopaban, cos alimentos ou substancias que inxerían, coas datas e horas da creación e un longo etcétera de condicionantes sen os cales se vían perdidos e incapaces de levar adiante a súa escrita. (…)
Os escritorepondals galegos non se subtraeron a esta vertixe maniática e hai rechamantes exemplos neste sentido. Entre os clásicos, o máis célebre é sen dúbida o do poeta Eduardo Pondal, quen acostumaba escribir os seus barís poemas de pé, amosando así un carácter tan rexo coma o dos famosos guerreiros celtas que imaxinou.
Agora ben, entre os nosos coetáneos hai tamén hábitos singulares. Mirado do material érao Agustín Fernández Paz, quen adoitaba escribir en cadernos de follas amarelas. Tamén Luís Valle precisa facelo con algunha pluma ou bolígrafo que teña para el un significado especial; Miguel Sande escribe nas marxes dos libros doutros autores se estes lle gustaron, do contrario fican intactos, e Xosé María Álvarez Cáccamo emprega decote bolígrafos de tinta cor violeta e cadernos de papel cuadriculado que vai numerando.
Xenuínas pola atmosfera que dispoñen ao seu redor á hora da escrita sono Ánxela Gracián, que chama polo can Argos ao seu carón, come mazás a moreas e toma moito café; Berta Dávila, quen pendura os textos das paredes da casa para poder manipulalos fisicamente e retocalos a vontade; Iolanda Zúñiga, á que non é preciso preguntarlle se está escribindo algo porque a súa onicofaxia creativa xa a delata; ou Xina Vega, que se fai cunha bóla de neve por cada libro que comeza e, cando está atoada na redacción, abanea esta, contempla o caer das folerpas e deixa que a maxia da inspiración volva a ela tan cunqueirianamente.”

O cuarto de Arantza Portabales

Artigo de Arantza Portabales na Sega:
” Benvidos ao meu cuarto propio. Si. É este. O único onde sempre estou soa. Sen ninguén a petar á porta. Sen teléfonos. Sen fillos. Sen amigas. Sen pais. Sen xefa. Sen recados pendentes, sen listas de tarefas por facer, sen expedientes administrativos agardando por min.
Soa.
Escribir é un acto fundamentalmente solitario. E non necesariamente físico. O de darlle a tecla, vén despois. É lóxico. O primeiro é saber que contar. E como contalo.
Non vos estrañedes se me atopades a falar soa nun semáforo. Estou escribindo.
Si. Mentres conduzo, a miña mente vai de cero a cen en dous segundos. Aínda non inventaron algo así os da Fórmula Un. E teño que confesar que con frecuencia supero as cento vinte ideas por hora.
Tampouco inventaron na DXT un radar para atrapar as ideas. Nin falla que fai.
Ás veces río coas ideas que se lle ocorren aos meus personaxes.
Ás veces choro, e abro a ventá para comprarlle os panos ao rapaz que está no semáforo.
Ás veces teño medo de que os pensamentos se esvaezan coma as pingas de choiva sobre o asfalto nunha tarde de verán. Entón paro, activo a gravadora do móbil, e aprisiono os meus pensamentos.
E despois está o outro cuarto. O cuarto onde me sento diante do portátil e realizo o acto físico de teclear, de ordenar e de dar forma as ideas. Iso que algúns chaman escribir.
Non serei eu a que diga que non.
Pero que queredes que vos diga. Para min, escribir, é outra cousa.”