O
Obradoiro de creación literaria, con Eva Mejuto: Escrita ilustrada foi unha iniciativa da Escola de Escritoras-es da AELG, coa colaboración do Pazo da Cultura e o patrocinio e colaboración do Concello de Pontevedra.
A derradeira sesión foi un fin de festa lúdico e literario, recitando contos e versos na Taberna do Jazz. Aquí deixamos algunhas das fotografías:
Desde
El Ideal Gallego:
“Pensaba que a comida sería íntima, un vis a vis co seu amigo e profesor Luciano Rodríguez, pero a mesa tiña prato para algún máis, poetas e, sobre todo, amigos que lle quixeron render unha homenaxe. Pola escrita e por esa forma de prescindir do adorno para ir ata a esencia, as súas camaradas non só quixeron agradecerllo cunha comida que é como se celebran as festas en Galicia. Tamén o fixeron cun libro editado por Espiral Maior.
No restaurante, El Rincón del Reino, unha comunidade de colegas todas plumas déronlle unha sorpresa a Xulio Valcárcel. Alí estaba Luciano, “o gancho”, e o que ademais coordinou os textos do volume xunto con Diana Varela. No libro son, en total, trece voces analizando a súa traxectoria desde o primeiro poemario, que publicou cando tiña vinte anos, Véspera do día, ata o último Outono nos espellos.
Para Varela, “Xulio é un referente na poesía non só na galega, tamén na española”. Na literatura galega, o que colabora para este xornal, “está considerado como un clásico”, traducido a moitas linguas, alemán, francés, inglés, portugués e italiano. Por iso, a de onte foi “unha homenaxe merecidísima feita por autores de prestixio”.
Nela participaron Armando Requeixo, Fernán Vello, Forcadela, Pepe Cáccamo, Eva Veiga ou Teresa Seara. Conta Varela que é curioso porque no feito por Valcárcel, pódese percibir a uniformidade. O estilo xa está nos primeiros versos cando era un chavalito. Valcárcel é reflexivo, “non entrega grandes termos e recursos”.
Traballa desde a palabra, é esencial e desde esa mesma esencia furga no ser. Os temas repítense ao longo dos libros. O poeta fala de angustia, de compaixón e tenrura e no fondo, reside unha profunda vocación á escrita.
Alén das páxinas, Xulio ten a virtude de ser recoñecido polos seus contemporáneos e moi querido. Comenta Diana que non quere ser rimbombante, pero que o de onte foi un acto sinalado, “un momento especial” e necesario. Á comida non puideron acudir todos, pero a meirande parte sentou con el a falar sobre calquera cousa. (…)”
O
24 de xaneiro, ás 19:30 horas, na Libraría Eixo de Ourense (Rúa Cardeal Quevedo, 36), Agustín Lorenzo Fidalgo presenta Unha terra insubmisa e Outonizos poemas.
Desde
o Diario Cultural da Radio Galega:
“O poeta galego Cesáreo Sánchez Iglesias publica o seu derradeito traballo, As bolboretas do Mekong. A entrevista pode escoitarse aquí.”
Entrevista
de Montse Dopico a Pilar Pallarés en Praza:
“(…) – Praza (P): “Da ruína da razón nace a palabra/ que busca regresar, romper o cerco”. Por que nace a palabra da ruína da razón [Tempo fósil]? Que relación hai entre estes versos e a túa decisión de publicar pouco (pasaron 7 anos desde a última vez)?
– Pilar Pallarés (R): A palabra esixe nacer “da ruína da razón” para non estar predeterminada por esta, isto é, coutada pola lóxica das relacións causa-efeito, polos límites espaciais e temporais, pola moral de todo tipo. Ten que ver con escreber, (máis que publicar) pouco?
Seguramente, porque non é doado para min libertarme da razón. Deixo que ideas, sensacións e intuicións vaian levedando até que unha imaxe que parece chegar por si soa de algures ou un ritmo sexan o detonante do poema, co mínimo control da razón. O discurso que desta xorde é sempre previsíbel.
– P: Neste mesmo primeiro poema do libro pode lerse: “o incendio da memoria/ mentres se parte o esternón da casa”. O libro nace do feito da destrución da casa familiar con motivo da ampliación do aeroporto de Alvedro. Que te impulsou a escribir nese momento?
– R: A casa foi derrubada, con outras setenta, a finais de 2011. Eu acababa de publicar naquel momento Leopardo son e literariamente andaba noutros territorios, mais escrebín entón tres poemas que co tempo foron o xerme do libro. Un deles é o que o abre, e non tiña outro obxecto que fixar na memoria, para min, algo do que desaparecía coa casa, neste caso as árbores e plantas da horta e do xardín, seres vivos ignorantes da destrución á que estaban destinados.
Outro é o que comeza “Soña / un fémur co seu can”. Ten a ver cun texto en prosa que perguntaba “onde estarán os ósos dos animais da casa?”, os que facían da horta un pequeno camposanto. Os dous poemas ficaron aí, e só varios anos despois deron orixe ao poemario.
– P: “Aquí os nenos nunca xogaron a atopar tesouros./ Eles eran os primeiros poboadores/ e este só chan de exilio./ Raíces, como moito”, di o terceiro poema. Por que era aquel lugar “chan de exilio” para os nenos?
– R: Porque a construción da casa nun terreo herdado, nunha leira na aba dun val, sen viciños, sen outros nenos, foi o primeiro desterro. Talvez por iso non hai nostalxia no libro, porque o que desaparece é un lugar en moitos aspectos odiado.
Doi a “morte” da casa porque é o soño dunha vida mellor para os pais, porque apenas fundada xa é condenada á desaparición, porque nada parece deixar rasto. Doi tamén a condena de todos os seres vivos non necesariamente humanos que a poboan e que son arrasados. (…)”
Entrevista
de Mario Regueira a Susana Sánchez Arins en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Publicas [de]construçom no 2009 depois de ganhar com ele o Premio Nacional de Poesía Xosemaría Pérez Parallé. Como lembras aquele momento com a perspetiva duma década?
– Susana Sánchez Arins (SA): O Pérez Parallé para mim supôs poder publicar, eu que era inédita em todos os sentidos e nem sequer publicara em revistas. E foi muito importante poder começar assim, com um prémio prestigioso e numa editora da relevância de Espiral Maior. E é curioso porque desde aquela nunca mais precisei de recorrer a certames para poder publicar os meus livros, algo que para mim diz muito do próprio prémio e também do carinho que lhe tenho.
– SG: O facto de não publicares antes tem algo a ver com a norma ortográfica que escolheste para escrever?
– SA: Está relacionado, mas no meu caso também funcionou muito a auto-censura: “Não vou enviar nada porque da forma na que escrevo não o vão querer”. Também chegara a apresentar-me a outro certame antes com um outro livro transliterando o texto, mudando nh por ñ e assim. Não ganhei e fiquei tranquila por poder dizer: “Não é a norma, é que falta trabalhar os poemários, dar-lhes madurez”. O seguinte foi o livro com o que ganhei o Parallé e já o enviei com a atitude vital que mantenho hoje: “Vai na minha norma e se me querem que me queiram, e se não, eles o perdem”. Nesse sentido o Parallé quitou-me o medo, serviu-me para ver que se podia publicar, ainda que haja portas nas que nunca petei e sei que seguramente não se me abririam.
– SG: Como valoras a dia de hoje o estado da questão normativa do galego?
– SA: Penso que vamos polo bom caminho. Formo parte da AGAL, que agora aposta polo bi-normativismo, e ponho muitas vezes de exemplo a minha plaquette Carne da minha carne publicada há uns meses por Apiario. Tenho que dizer que com Apiario o tema da norma nem sequera veio à conversa, eu enviei assim e assim o publicaram. Outras editoras como Chan da Pólvora ou Laiovento também acolhem propostas assim e penso que só faltam as grandes casas editoriais galegas. E mesmo nestas há atitudes que mudaram nos últimos anos: como a parceria de Xerais com Através nos volumes Bolcheviques/Bolxeviques. Penso que esse é o caminho, pouco a pouco iram caindo os preconceitos, o panorama irá-se abrindo e também acabará por eliminar-se a regra da maior parte dos prémios literários que exige apresentar as obras em norma ILG-RAG. Bem podia ir mais rápido, mas acho que estamos nesse processo. E é certo que nos últimos dez anos avançamos muito. No 2009 foi notícia que [de]construçom estivesse em reintegrado, acho que era o primeiro livro do Pérez Parallé com o que acontecia e perguntavam por isso em todas as entrevistas. Porém, hoje já não é notícia que Carne da minha carne seja o primeiro livro que Apiario saca noutra norma, e isso é algo que me alegra. O caminho é que haja liberdade de escolha.
– SG: Nesse sentido, penso que tiveste uma experiência particular com o teu livro Seique.
– SA: Sim, é um livro que ultrapassou muito o âmbito do reintegracionismo e chegou a muitas pessoas, rompendo essa barreira do público restrito e militante. Fui com ele a clubes de leitura de adultos, de adolescentes, entrou em centros como leitura do alunado… tive muitos encontros sobre o livro. E o último que te perguntam as pessoas leitoras é por que há um lh no canto dum ll. De facto, houve quem me disse que, à hora de ler, tinha mais problemas com a escrita sem maiúsculas que com a norma ortográfica. Experiências que te fazem pensar na verdadeira dimensão da questão normativa.”
Entrevista de Daniel Salgado a Cesáreo Sánchez Iglesias en Sermos Galiza:
“A contradición é tamén un dos motores da poesía. Percibiuno Cesáreo Sánchez Iglesias (O Irixo, 1951) no Vietnam, o territorio do seu último libro de poemas: “Eu tiña vontade de falar daquel país e da súa historia. Mais, ao tempo, pensaba que era cruel falar da guerra nun lugar tan fermoso”. Decidiu asumir o paradoxo. As bolboretas do Mekong é o resultado, un extenso volume de memoria e crónica, de celebración e dó.
“Vietnam é un símbolo para a miña xeración”, explica a Sermos Galiza, “e a min deume a conciencia antimperialista, anticolonialista”. Con esa lembranza o poeta percorreu Indochina hai oito anos. E comezou a escribir As bolboretas do Mekong, que publica Xerais e presentará o vindeiro 17 de xaneiro na libraría Moito Conto da Coruña ás 19.30 horas. Acompañarano o músico e escritor Xurxo Souto e a directora do semanario Sermos Galiza María Obelleiro.
De alento whitmaniano, verso longo -case versículo-, inzados de topónimos, atravesado de persoas e espazos sagrados, os poemas de Sánchez Iglesias relatan unha viaxe no presente e unha viaxe ao pasado. “Para esta obra formeime moito na historia de Vietnam e da guerra de liberación”, asegura, “prescindín da información filtrada por Occidente, agás a de certos xornalistas”. Refírese a mitos do xornalismo daquela comprometidos: Susan Sontag, Oriana Fallaci, Michael Herr.
O autor é consciente das diferentes zonas polas que se move. “Os poemas non se escriben exactamente por unha vontade racional. Pero eu creo que é tarefa da miña xeración transmitir a memoria dese símbolo que foi Vietnam”. Unhas horas despois, vía mensaxe telefónica, Sánchez Iglesias engade: “Coido que hai dous libros avanzando ao mesmo tempo, un libro en que a terra humanizada é unha capa, e dar idea do xenocidio imperialista, outra”.
“A ofensiva do Tet, canto doe nas maos. Quen derrotou a quen? / O delirio coas súas escamas de réptil. No amencer de / xaneiro ningún sol para o festival do Tet. Erguémonos”, escribe no quinto capítulo, no tramo dedicado a Cu Ci, “Foi cando os homes morcego saciaron a súa sede / e así falei cando fun quen recorda: salferiron a selva / cun mar de lume”. Ese verso estendido, expón, é tamén unha homenaxe á tradición vietnamita e chinesa, “en que o verso longo se emprega para falar da terra”.
Mais As bolboretas do Mekong, subtitulado Caderno de Indochina, non é apenas unha indagación nun acontecemento histórico, chave para a politización das persoas dunha idade. Recentemente, outro poeta, Vítor Vaqueiro, abordaba semellante materia en 1968 (Laiovento, 2018). Célebre foi antes o poema de Uxío Novoneyra Vietnam Canto -cuxo verso “IRMANDIÑOS DE GALICIA VIETCONG” serve a Sánchez Iglesias de epígrafe- ou algúns de Méndez Ferrín.
Pero neste caso entran en xogo outros elementos. “Ao chegar a territorios de dor, conectaba coa miña propia memoria, a de 1936”, indica. Aparecen o campo de concentración de San Simón ou a árbore da Caeira. É un periplo a Asia e unha expedición “ás profundidades”. “Eu era incapaz de camiñar por Hanoi sen pensar en que significa ser bombardeado”, di. Bombardeado non de calquera maneira: Estados Unidos botou no Vietnam catro veces máis bombas que en toda a Segunda Guerra Mundial.
Sucedía nunha xeografía exhuberante, por intres fisicamente hostil -era o tempo do monzón-, dunha beleza delicada e terríbel. “Viaxar é tamén aprender a soidade”, considera o poeta, “estás fóra do teu líquido amniótico, diante do descoñecido”. A baía de Ha Long, navegar o Mekong, coñecer Saigón de primeira man. “Fun entrando en capas profundas. Aínda que fales dunha paisaxe, falas do fondo humano”, sinala, “e descubrín unha cultura, da que quixen dar testemuño”.
As bolboretas do Mekong é, así, produto de oito anos de indagación e escrita. Un tributo a Ho Chi Minh e “a súa extraordinaria sensibilidade humana”, e un pranto por Camboxa “e os campos de silencio”. “Na praia atlántica, a maré a subir rumorosa de silencio / coa exactitude do reloxo lunar, acalma / a miña sede de infinito”, conclúen 211 páxinas.”
Desde Fervenzas Literarias:
“Tras pechar o día 15 de xaneiro o prazo de votacións temos, un ano máis, os resultados onde as lectoras e os lectores de Fervenzas Literarias decidiron o que ao seu xuízo foi o mellor do 2018.
Queremos agradecervos a todas e a todos as doce edicións nas que levades escollendo, a través dos vosos votos, os mellores libros do ano.
Desde Fervenzas Literarias queremos recoñecer a vosa participación e o voso interese en colaborar para formar estes listados de libros. Moitísimas grazas, xa que sen ese tempo que dedicades en votar sería totalmente imposible este traballo.
E agora os resultados… Os nosos parabéns aos premiados e premiadas!!!
– Mellor libro de narrativa para Besta do seu sangue, de Emma Pedreira.
– Mellor libro de poesía para Todo isto antes era noite, de Lucía Aldao.
– Mellor libro de ensaio/investigación para Vivir a galope, de María Xosé Queizán.
– Mellor libro de teatro para Eroski Paraíso, de Chévere.
– Mellor álbum de banda deseñada para O puño e a letra, de Yolanda Castaño.
– Mellor libro traducido para público adulto para A cámara do sangue e outros relatos, de Angela Carter, traducido por María Reimóndez.
– Mellor libro de literatura xuvenil para A balada dos unicornios, de Ledicia Costas.
– Mellor libro de literatura infantil para Mamá, quero ser Ziggy Stardust, de Iria Misa.
– Mellor libro traducido de literatura infantil e xuvenil para Pippi Mediaslongas embarca, de Astrid Lindgren, traducido por David A. Álvarez.
– Autor do ano para Emma Pedreira.
– Ilustrador do ano para Víctor Rivas.
– Mellor capa de libro para adultos para Besta do seu sangue, de Emma Pedreira.
– Mellor capa de libro de literatura infantil e xuvenil para A balada dos unicornios, de Ledicia Costas, feita por Andrés Meixide.
– Mellor editorial do ano para Xerais.
– Mellor crítico/a literario/a para Armando Requeixo.
– O mellor acontecido para Culturgal 2018.
– O peor acontecido para o falecemento de Xabier P. DoCampo.
– Mellor Libraría para Cartabón.
– Mellor medio de comunicación para Sermos Galiza.
– Mellor blog/web literaria para A Sega.”
