Sofía Baquero Céspedes, compañeira de vida de Antón Avilés de Taramancos desde inicios da década dos anos 60 do pasado século, faleceu o 25 de abril aos 90 anos de idade.
Desde a AELG manifestamos o noso profundo pesar por quen sempre apoiou Antón nos seus proxectos, nomeadamente nas diferentes facetas da súa creación literaria.
A AELG lamenta fondamente a perda dunha das súas Mestras da Memoria. Ólida Diz Ramos, Mestra da Memoria en 2017 coas Pandereteiras da Alén, faleceu o 21 de abril, aos 98 anos de idade.
Nacera o 22 de setembro de 1926. Coma as súas compañeiras, sempre foi tida por larga no traballo, e por boa veciña. A canda Orosia, mantivo a alegría das festas e conservou así mesmo unha memoria minuciosa dos avatares da vida do lugar, dos que foron para lonxe (o seu irmán Manuel, por exemplo: emigrado a Belo Horizonte, poeta e activista cultural entre os españois de Minas Gerais) e das historias que oiu de nena. Coma o caso da “Granxa de Balboa”, lugar mítico do monte da Alén onde foi desterrado un veciño «a onde non se oíse galo cantar nin campá tocar». De Ólida aprenderon moitos máis novos a tocar. A súa sobriña Ana, e a filla de Ana, Paula, herdaron dela a voz e o amor pola nosa música.
Aquí pode consultarse o fondo videográfico coas participacións das Pandeireteiras da Alén no Proxecto Polafías.
Desde La Voz de Galicia (fotografía proveniente das redes sociais de Elizabeth Núñez):
“Elizabeth Núñez Rama faleceu o 15 de abril aos 53 anos. Era a muller do poeta e editor Miguel Anxo Fernán Vello. Ambos residían en Carballo, onde o autor, que tamén foi deputado no Congreso, instalou Espiral Maior Foro. Abriu en novembro do 2021, e desde entón este local da Rúa do Sol converteuse nun espazo cultural fundamental, moi activo en presentacións literarias ou como club de lectura.
Neste proxecto, o papel de Elizabeth foi fundamental, polo menos como o de Miguel Anxo. Deseñaba, corrixía e preparaba os textos, organizaba as exposicións, elaboraba curiosas xoias que tamén estaban en venda… Puxo en práctica a súa ampla formación cultural. Naceu en Suíza, en Montreux, na beira este do lago Leman. Era filla de emigrantes da Laracha. Foi curadora de numerosas exposicións, traballou en galerías de arte, e nos últimos anos o seu traballo enfocábase en todo tipo de accións relacionadas con Espiral Maior Foro. Era case a alma da editorial, pero era con toda seguridade parte da alma de Fernán Vello.
Para este mércores 16 de abril, ás nove da noite, está previsto un acto civil de despedida no tanatorio San Antonio do polígono de Lendo, na Laracha. Este xoves será incinerada na intimidade familiar. “
A AELG lamenta fondamente o pasamento do escritor, historiador e ensaísta Xoán Bernárdez Vilar, sumándonos á dor da súa familia. A súa fecunda creatividade, tanto na narrativa como no ensaio histórico, achegouse tamén ao territorio da tradución, obtendo diversos premios ao longo da súa traxectoria.
Xoán Bernárdez Vilar fora membro do Consello Directivo da AELG entre 1984 e 1985. Pode consultarse a continuación a dolorosa noticia recollida na páxina web da Real Academia Galega, da que era membro correspondente desde 2003.
“Gondomar, 21 de xaneiro de 2025
Sr. Director Xeral da CRTVG:
Diríxome a vostede despois de comprobar a escasa atención que os informativos da nosa televisión pública dedicaron a un dos máis insignes escritores galegos: Bernardino Graña.
Como escritora e integrante do Consello Directivo da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) comprobei con estupor que a penas lle dedicaron uns poucos minutos o día do seu falecemento, unha peza de 01:18 minutos emitida na programación das 12 da mañá e no Telexornal Mediodía.
Foi unha negativa sorpresa comprobar, ademais, que nin sequera se fixo mención ao seu pasamento nos titulares dese Telexornal Mediodía, cando si houbo espazo para novas significativamente menos transcendentes, coma un absurdo e truncado atraco en Coristanco.
É incomprensíbel que a Televisión pública que debe a súa existencia a termos unha lingua propia que fixeron grande escritores coma o falecido non preste unha atención maior e máis digna ás novas relacionadas coa nosa cultura.
Por outro lado, certas novas do ámbito da cultura non poden ser tratadas exclusivamente nos programas temáticos que, como todos sabemos, teñen unha menor audiencia. Deben incorporarse aos contidos dos programas xeralistas, coma os informativos, porque tamén son novas de carácter xeral e de interese para toda a cidadanía, igual cá economía ou os deportes.
Entendo que non cómpre que detalle aquí os moitos méritos de Bernardino Graña, nin cal era a súa dimensión e significación intelectual. Mais, como pode ser que quen foi presidente da AELG, membro da RAG, integrante do grupo Brais Pinto… non mereza que se mobilice unha unidade móbil para achegarse ao acto civil co que foi despedido e onde mesmo interviñeron, entre outros, o Presidente do Parlamento Galego e o da RAG?
Como galega, escritora, e cidadá que paga os impostos cos que se financia a televisión que vostede dirixe, prégolle que preste unha maior e mellor atención á cultura de noso e lle dea cabida tamén nos informativos, ao mesmo tempo que atende a actos que, noutros lugares, acaban sendo programas de emisión en horario de máxima audiencia.
Atentamente
Marta Dacosta Alonso
Escritora e Vogal do Consello Directivo da AELG”
Bernardino Graña, primeiro presidente da AELG, nomeado Socio de Honra en 1996 e Presidente de Honra en 2021, poeta, narrador e dramaturgo, inmensamente prezado por todas e todos nós, finou o 18 de xaneiro de 2025.
Bernardino Graña (Cangas do Morrazo, 1932) foi catedrático de lingua e literatura en secundaria, até a súa xubilación en 1991. Desde ben mozo formou parte do Consello de Redacción da revista poética Alba. Participou tamén como articulista en La Noche e no Faro de Vigo, ademais de colaborar en numerosas publicacións. En 1958 participa na creación do grupo Brais Pinto en Madrid. No ano 2010 ingresou na Real Academia Galega, recibindo o Premio da Cultura Galega en 2021 e o recoñecemento como Fillo Predilecto de Cangas 2022 por parte do Concello da súa vila natal.
O seu caudal creativo alimenta varios ríos que fornecen camiños fecundos para a nosa lingua e literatura desde hai máis de 60 anos, tal e como pode verse no seu espazo no Centro de Documentación da AELG.
Esta foi a extensa e completa entrevista sobre a súa traxectoria literaria realizada en 2009, dispoñíbel na nosa web nesta ligazón.
Desde Nós Diario (foto do autor, desde Laiovento):
“Henrique Harguindey Banet (Lugo, 1946) é unha referencia constante da cultura galega desde os primeiros anos 60. Nado nunha familia de longa tradición nacionalista, o seu contacto coa Galiza produciuse coa lectura dos libros que atesouraba a biblioteca do seu avó, o notario Manuel Banet, compañeiro de Manuel Murguía na Liga Galega e na creación da Real Academia Galega en 1906, fundador das Irmandades da Fala e militante do Partido Galeguista. (…)
Catedrático de francés e ensinante desta materia en diversos centros de ensino da Galiza, legou unha ampla obra de traducións desde esa lingua ao galego. Neste sentido, foi autor en 1969 da versión galega da Internacional, que fan propia na actualidades as diversas organizacións do movemento nacionalista galego.
O seu labor como tradutor concretouse en máis de 40 volumes vertidos desde o francés ao galego. Nesta liña, tocou tocos os xéneros desde o teatro e a poesía até a narrativa ou ensaio, estando prevista para o mes de xaneiro a publicación da súa última tradución, a Crónica da Galiza no século XIV de Jean Froissart (…).
Unha das súas preocupacións, canda a lingüística, foi fornecer de materiais en galego o ensino e recuperar a literatura de tradición oral. Nesta esfera, deixou perto dunha ducia de volumes, a maior parte deles asinados coa súa compañeira da vida, Maruxa Barrio. Antoloxía do conto popular galego e Contos galegos son dúas mostras deste traballo (…)”
Manuel Vidal Villaverde, poeta e xornalista, faleceu o 19 de outubro.
Tiña participado en numerosos actos da AELG, nomeadamente nos Encontros Galeusca, dos que deu conta como profesional do xornalismo.
Na web da AELG pode consultarse información sobre a súa obra, así como acceder á súa Fototeca e Videoteca. Como parte do seu traballo crítico e xornalístico, están tamén dispoñíbeis varios artigos e entrevistas publicados na súa ampla traxectoria.
Destacamos especialmente estes vídeos onde falaba sobre as razóns que o levaron á escrita e sobre os referentes e lecturas que alimentan a súa obra:
Desde Nós Diario:
“O notario Victorino Gutiérrez Aller faleceu o 18 de xullo en Lalín aos 87 anos de idade. (…)
Victorino Gutiérrez Aller naceu en Lalín en 1937, graduouse en Dereito na Universidade de Santiago de Compostela e ingresou no corpo de notarios en 1969. Así, desenvolveu a súa profesión en localidades como A Estrada (Tabeirós-Terra de Montes), Arzúa, Celanova, Forcarei (Tabeirós-Terra de Montes), Xinzo de Limia e Lalín, onde permaneceu desde 1983 até a súa xubilación en 2007.
A súa produción como xurista foi moi importante, destacando entre os seus libros Formulario Notarial en lingua galega e Réxime económico familiar e sucesorio na Lei do Dereito Civil da Galiza. Ao tempo, fixo parte da Comisión Redactora da Lei do Dereito Civil da Galiza.
A actividade de Gutiérrez Aller a prol da galeguización da Xustiza foi inxente. Neste sentido, a totalidade dos seus protocolos notariais desde medianos dos anos 80 están elaborados en lingua galega. O seu labor, neste eido mereceu diversos recoñecementos, entre eles o nomeamento como Fillo Predilecto de Lalín, nun acto onde interviron a sociolingüista Pilar García Negro e polo exfiscal superior da Galiza Carlos Varela.
O xurista finado fixo parte desde a súa fundación da Asociación de Funcionarios pola Normalización Lingüística. Neste sentido, o seu compañeiro na entidade Xosé González Martínez sinalou na súas redes sociais que “foi quen de escribir milleiros de protocolos notariais en lingua galega”, situándoo como parte do “núcleo de xuristas dispostos a introducir a lingua galega nos usos notariais e xudiciais”.
“De tantos notarios que houbo na Galiza foi o único que se involucrou realmente co galego”, afirmou González Martínez a Nós Diario quen recordou que “de oficio facía os protocolos notariais en lingua galega, facendo dunha soa tacada máis de 12.000 cos títulos da concentración parcelaria do Deza”.
O seu sobriño Xosé Ramón Paniagua Gutiérrez indicou a Nós Diario que “foi unha persoa excepcional”. Neste punto, lembrou que “para min foi un segundo pai, queríame como a un fillo e eu a el como un pai, crioume, traballei con el 28 anos e vivín moito con el”.
Paniagua destacou que o seu tío “foi un home de profundas conviccións galeguistas, que militou na UPG durante o franquismo e foi durante toda a súa vida un nacionalista consecuente”.
“Sempre foi nacionalista”, apuntou Paniagua, quen significou as “relacións do meu tío co mundo da cultura galega”. Neste sentido, Gutiérrez Aller participou de diversos proxectos culturais, como a Asociación Cultural do Deza, da que foi un dos impulsores en 1976.”
Nova e foto do autor en Nós Diario:
“O profesor de Secundaria do IES da Pobra do Caramiñal e tradutor especializado na lingua acadia Xosé Antón Parada Fernández, nado en Moaña pero asentado desde hai décadas en Touro (Ribeira), faleceu esta segunda feira aos 72 anos, segundo puido saber Nós Diario. Entrou en contacto co nacionalismo a finais dos anos 60 e integrouse na Frente Cultural. Formaría parte da UPG, ERGA, ANPG, BNPG e, por último, coa constitución do BNG, pasaría a militar nel.
Traballou en asociacións de veciños e veciñas e asociacións culturais como O Eixo, O Galo ou Xoves Culturais do Barbanza —da que foi presidente—. Actualmente era socio de Altofalante. Sindicalmente pertenceu á UTEG e estaba sindicalizado á CIG-Ensino, do que foi liberado durante dous anos. Tamén foi concelleiro en Ribeira.
Parada foi recoñecido por traducir ao galego numerosos textos dunha lingua morta como a que se falaba na antiga Babilonia, a acadia, como é o caso do Código de Hammurabi (Rinoceronte), un conxunto de 282 leis rexistradas nunha pedra polo rei de Babilonia Hammurabi. (…)”
