Arquivo da categoría: Oralidade

XIV Xornada de Literatura de Tradición Oral. O medo é libre. Os mecanismos do medo na literatura de tradición oral, o 30 de outubro

Publicado o por

A XIV Xornada de Literatura de Tradición Oral. O medo é libre. Os mecanismos do medo na literatura de tradición oral é unha iniciativa da AELG co apoio da Deputación Provincial de Lugo e a colaboración da Asociación Sócio-Pedagóxica Galega.

A XIV Xornada de Literatura de Tradición Oral terá lugar o 30 de outubro no Salón de Actos da Deputación de Lugo (Rúa San Marcos, 8).
A inscrición é obrigatoria e previa, seguindo estes criterios:
– As persoas que queiran dispor da homologación da Consellaría de Cultura, Educación e Universidade, por un total de 8 horas, farase directamente a través da páxina web da AS-PG
– As persoas que desexen recibir un certificado de asistencia por parte da AELG, e aquelas que queiran asistir sen obter homologación nin certificado, deberán incribirse enviando un correo electrónico a oficina@aelg.org Nel indicarase o nome, apelidos e Documento de Identidade.

No desenvolvemento desta actividade aplicaranse os protocolos sanitarios vixentes nese momento.

O medo é o temor xeralmente irreflexivo ao descoñecido e unha das emocións básicas, primarias e universais do ser humano.
Existe un medo necesario, que actúa en nós como mecanismo imprescindible para a nosa propia supervivencia, intrínseco, pero que hai que aprender a modular e combater, unha emoción que forma parte da nosa herdanza cultural e da propia experiencia. Énos moi útil pois sérvenos para detectar e prever os perigos que nos poden afectar física ou psicoloxicamente.
Pero hai outro gran tipo de medo, o que exercen uns conxéneres sobre outros de múltiples maneiras, usando toda clase de medios, coa finalidade exclusiva de sometelos á vontade dunha persoa, dun grupo ou dun poder tirano. Este tipo de medo é, probablemente, a arma máis poderosa que existe.
Por tanto, o medo é innato ao ser humano pero tamén arma de control das persoas des que nacemos, individual e colectivamente.

Programa

– 10.15 Recepción, entrega de material e inauguración

– 10.30-11.30 Conferencia: O medo non é libre.
Ana Carreira
Titulada Superior en Arte Dramática na especialidade de Dirección Escénica e Dramaturxia pola ESAD de Galicia, entra en contacto co mundo teatral da man de Achádego Teatro e da Aula de Teatro da USC. Complementa estas experiencias cunha ampla formación tanto no eido da interpretación como na narración oral e a dramaturxia.
Como narradora oral posúe unha extensa experiencia en moi diversos ámbitos: festivais e ciclos de narración oral, programas de televisión, campañas escolares, itinerarios culturais, campañas de animación á lectura e rotas literarias, como a da novela A praia dos afogados, organizada polo Editorial Galaxia.
Tamén exerce a docencia sobre narración oral no Centro de Interpretación da Oralidade de Vigo do Concello de Vigo.
Na actualidade combina a súa faceta de narradora oral coa de dramaturga e é membro de UBÚ TEATRO e PÍNCONÚS

– 11.30-12.30 Conferencia: Días de contar e cantar: poemas para escorrentar o medo.
Federico Martín Nebras
Escritor, contacontos e especialista en Literatura Infantil e Xuvenil, destaca a importancia de educar os nenos e nenas a través do xogo, do canto e da tradición oral para que poidan ler o mundo a través das palabras. Alén diso, resalta a necesidade de inculcar a lectura desde o nacemento como unha forma de alimentar a alma.

– 12.30-14.00 Mesa redonda: Onde habitan os monstros, mais… habita a palabra?
Ana Carreira e Federico Martín Nebras
Coordina: Lois Pérez

– 16.00-17.00 Conferencia: Arco da Vella, vaite de aí… Relatos míticos que explican porque esconxuramos ó Arco.
Lidia Mariño
Nacida en Portosín en 1984. Diplomada en Fisioterapia, actualmente atópase cursando o Grao de Antropoloxía Social e Cultural na Uned. Realizou varios cursos de extensión universitaria sobre antropoloxía, mitoloxía e ritualística galega; así como de investigación etnográfica, rituais con máscara e crenzas medievais.
En 2012 publica a novela histórica La verdad del bufón e no 2018 participa no libro colectivo “Achegas ao Patrimonio Inmaterial Galego”. Ten publicados numerosos artigos -así como tamén impartido conferencias- sobre diversos aspectos da mitoloxía, os ritos e as crenzas galegas. O seu tema fundamental de investigación é a figura da Vella mítica, que estuda aplicando os métodos da mitoloxía comparada.  A esta personaxe está dedicado o seu blogue “Tralas pegadas da Vella”.

– 17.00-18.00 Conferencia: As caras do medo: Narrativas, tipoloxías e caracterizacións na mitoloxía popular galega.
Antonio Reigosa
O medo forma parte da realidade vital e emocional das persoas des que nacen, por iso se expresa simbolicamente e forma parte do imaxinario da humanidade. Segundo a idade da persoa, o lugar e as circunstancias a cultura popular tradicional galega creou diferentes figuras do medo que analizaremos e describiremos.
Naceu en Zoñán, Mondoñedo, 1958. Na actualidade é Responsable de Comunicación e Xestión Cultural da Rede Museística da Deputación de Lugo e Cronista oficial de Mondoñedo.
Escritor, investigador e divulgador da mitoloxía popular, da literatura tradicional e cultura oral. Cofundador do Grupo de Investigación Etnográfica Chaira. Creador en 2005 da enciclopedia virtual Galicia Encantada (galiciaencantada.com) polo que recibiu o Premio Follas Novas do Libro Galego 2021.
Desde a Sección de Literatura de Tradición Oral da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), impulsou con  Isidro Novo e Lois Pérez proxectos como as Polafías, os premios Mestres da Memoria e as Xornadas de Literatura de Tradición Oral.
Membro do “Comité de Expertos en investigación de campo” do proxecto Corpus de Literatura Oral da Universidade de Jaén.

– 18.00-19.30 Mesa redonda: O medo na mitoloxía popular. Figuras e contexto.
Lidia Mariño e Antonio Reigosa
Nesta mesa abordarase o tema do medo e das súas manifestacións individuais e colectivas desde o punto de vista da mitoloxía popular, as diferentes figuras que o representan e a súa pervivencia no imaxinario colectivo.
Coordina: Cesáreo Sánchez Iglesias

– 19.30-20.30 Sesión práctica: De medos, maxias, músicas e beleza.
Benxamín Otero
Oboísta dende o 1989, formado na clásica Benxamín Otero non tardou en abrir as posibilidades que lle daba a música a outros terreos, non só musicais senón de outras disciplinas. Mestre de Óboe e Historia da Música no Conservatorio de Lalín, tamén foi durante moitos anos mestre de Linguaxe musical no Conservatorio de música tradicional e folque da mesma vila. Froito do contacto coas músicas tradicionais desembocan en grupos como Curitiba, Grodan defló, Linho do Cuco ou do espectáculo “Método cardiofónico” de Germán Díaz. Ten colaborado con Driade, Os Cempés, Marful, Guadi Galego, Uxía, Fuxan os Ventos, Ataque Escampe, Gelria, etc…
No mundo audiovisual é o compositor de bandas sonoras para videos comerciais, curtametraxes coma “Alzheimer” de Alex Sampaio, “Viento” de David Argüelles, ou o documental “Piedad” de Otto Roca. Traballou para a compañía de teatro Matarile nos espectáculos “Primeiro movemento para figuras brancas” e “Historia Natural” e a partir do ano 2009, entra a formar parte da compañía Fantoches Baj como actor, músico pero sobre todo compositor, realizando as músicas para os espectáculos da compañía, “O Asombro”, “Poesía última de LP”,  “As pombas de Carboeiro” ou “Os vellos non deben de namorarse”entre outras.
Ultimamente está a realizar “No tempo dun café” xunto a Celso F. Sanmartín, un espectáculo onde se conxugan contos populares, músicas e maxias, “trece canción bonitas” facendo dúo con Germán Díaz ou o espectáculo musical de Faia “Ao cabo leirín”

Información sobre protección de datos
A/O responsábel do tratamento é a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega. A finalidade do tratamento é a prestación do servizo que se detalla na solicitude ou actividade organizada. A base legal do tratamento é o cumprimento dunha obriga contractual na prestación dun servizo. Os seus datos conservaranse unicamente durante os prazos de prescrición legalmente aplicábeis. Pódense comunicar os seus datos a terceiras/os organizadoras/es ou colaboradoras/es da actividade. No caso de solicitar certificado de asistencia, os seus datos comunicaranse ao/á impartidor/a da actividade. Pode acceder, rectificar, suprimir os seus datos e nos casos determinados opoñerse ao tratamento, limitar o seu uso ou portar a outra/o responsábel. Tamén pode solicitar a tutela da Axencia Española de Protección de Datos ou presentar unha reclamación ante a mesma.

Lugo: Gala dos Premios Mestra e Mestre da Memoria 2021, o 29 de outubro

Publicado o por

A Gala dos Premios Mestra e Mestre da Memoria 2021 é unha actividade da AELG, que conta co apoio da Área de Cultura, Turismo e Promoción da Lingua do Concello de Lugo.

A Sección de Literatura de Tradición Oral da AELG, previa deliberación do Grupo de Traballo composto por Ana Acuña, Félix Castro Vicente, Carme Pernas Bermúdez, Calros Solla, Xurxo Souto, X. Manuel Varela, Lois Pérez e Antonio Reigosa, propuxo ao Consello Directivo da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega recoñecer como Mestras e Mestre da Memoria 2021 respectivamente a Teresa dos Cucos e Aurelio Ramos Ogando, polas súas achegas á mesma ao longo das súas vidas, contribuíndo así a manter viva unha parte fundamental da nosa memoria colectiva e o saber popular.

As distincións entregaranse no marco da VI Gala dos Premios Mestras e Mestres da Memoria a celebrar en Lugo, co apoio do Concello de Lugo, o 29 de outubro.
O acto terá lugar no Centro Cultural Vello Cárcere de Lugo (Praza da Constitución, s/n) a partir das 18:00 horas.

No desenvolvemento desta actividade aplicaranse os protocolos sanitarios vixentes en cada momento.

Mestra da Memoria 2021: Teresa dos Cucos

Teresa dos Cucos desenvolveu desde nena un marcado gusto polo canto tradicional, cunha traxectoria reivindicada xa previamente por artistas como Mercedes Peón, Xurxo Souto, Sés ou Xabier Díaz, pero tamén por novas figuras como as Tanxugueiras. Todas elas teñen pasado pola súa casa da Pontella para aprenderen coplas, letras de pezas tradicionais nunca manuscritas, que Teresa conserva intactas na súa memoria e non dubida en cantar.
Ten comparecido ao longo destes anos en varios programas da televisión en innúmeras ocasións (Luar ou Alalá), tamén acompañada do grupo de pandeireteiras de Limiñoa do que fai parte e, ademais, colabora coa Fundación Eduardo Pondal, no Couto.
De orixe humilde, seu pai era mariñeiro de baixura e ela alternou dende moi nova os traballos do agro cos da construción, pero nunca deixou de cultivar o gusto polo canto pois, como ela di, unha cantarea é o mellor xeito de expresarmos o que sentimos.

Mestre da Memoria 2021: Aurelio Ramos Ogando

Aurelio Ramos Ogando é veciño do lugar da Alén, na parroquia de Xirazga, no concello de Beariz (Ourense) e é un magnífico contador. É ben coñecido pola súa facilidade de palabra, o seu humor, a súa disposición e posúe distintos e notábeis talentos: tanto pode coller a gaita para animar unha festa como improvisar un discurso en verso ao xeito dos brindeiros.
Aurelio dá fe a través das súas narracións dos lugares onde os mouros deixaron as súas marcas e tesouros nos montes de Xirazga e arredores e sería quen de falar con eles coma un outro.
Conserva a memoria intacta e conta de xeito sublime as historias e aventuras da xente da parroquia, dos que xa non están pero non se esquecen.

Con esta escolla, a AELG continúa un ano máis recoñecendo a figura e a traxectoria das persoas que, co seu xeito de estaren no mundo, contribúen a preservar a nosa memoria colectiva como pobo, a tradición oral e en definitiva, parte esencial da lingua e a cultura do noso país.

Crónica videográfica da Letra das Festas. San Froilán 2021

Publicado o por

O 6 de outubro tivo lugar unha nova edición da Letra das Festas. San Froilán 2021 (Revista oral do San Froilán), unha actividade da AELG, co apoio da Área de Cultura, Turismo e Promoción da Lingua do Concello de Lugo, baixo o título de San Froilán En-foco. Memoria das festas tras o visor dunha cámara fotográfica.

Aquí pode verse a crónica videográfica:

Lugo: Letra das Festas. San Froilán 2021 (Revista oral do San Froilán)

Publicado o por

Chega unha nova edición da Letra das Festas. San Froilán 2021 (Revista oral do San Froilán) é unha actividade da AELG, co apoio da Área de Cultura, Turismo e Promoción da Lingua do Concello de Lugo, baixo o título de San Froilán En-foco. Memoria das festas tras o visor dunha cámara fotográfica.
Terá lugar o mércores 6 de outubro, ás 18:30 horas,  no Auditorio do Centro Cultural Vello Cárcere (Praza da Constitución, s/n).
A entrada é de balde até completar capacidade.

Proxección de imaxes comentadas por:
– Pepe Álvez
– Óscar Cela
– Eduardo Ochoa
– Adra Pallón
– Bego Pérez
– César Quijada
– Aída Soengas

Ambientación musical:
– Luís Monsalve

Coordinación e presentación:
– Lois Pérez
– Antonio Reigosa

No desenvolvemento desta actividade aplicaranse os protocolos sanitarios vixentes en cada momento.

Lugo: presentación de Letra das Festas 2011-2020. A revista oral do San Froilán

Publicado o por

O 7 de outubro, ás 19:00 horas, no Auditorio do Vello Cárcere de Lugo (Praza da Constitución, s/n.), preséntase o libro Letra das Festas 2011-2020. A revista oral do San Froilán, coordinado por Lois Pérez e Antonio Reigosa, publicado na colección “O San Froilán dos devanceiros”, que recolle as intervencións nesta revista oral de arredor de 100 persoas desde 2011 a 2020.
Recoméndase ás persoas que desexen asistir a este acto, por mor da situación sanitaria, o rexistro previo a través do teléfono 982297195.

Feira do Libro da Coruña 2021: actividades destacadas do 6 de agosto

Publicado o por

O 6 de agosto continúa a Feira do Libro da Coruña (nos Xardíns de Méndez Núñez, s/n.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, con horarios de 11:00 a 14:00 h. e de 18:00 a 22:00 h., cos seguintes actos literarios destacados dentro do seu programa para este día:

– 18:30 h. Presentación de Abril, de Luz Darriba, publicado por Belagua.
– 18:30 h. Pepe Carballude asina In memoriam e A vida diaria dos romanos, publicados por Xerais, e De como o Santo dos Croques se fai peregrino, publicado por Hércules.
– 18:30 h. Paula Merlán asina exemplares de A troglodita, publicado por Edicións do Cumio, e As disparatadas historias dos Monki, publicado por Triqueta.
– 18:30 h. Xosé Tomás asina exemplares de Historias da fraga revirada, publicado por Galaxia.
– 19:30 h. Presentación de Historias de mentes, de Arantza Portabales, publicado por Bululú. Participa, xunto á autora, Pablo Zaera.
– 19:30 h. Rosa Aneiros asina Sibila, publicado por Xerais, e o resto da súa obra.
– 19:30 h. Luz Darriba asina exemplares de Abril.
– 19:30 h. Xosé Carlos Carracedo Porto asina exemplares de Diario dun confinamento, publicado por Bolanda.
– 20:30 h. Presentación e sinaturas de Contrahistorias de Galicia, de Antonio Reigosa, publicado por Edicións Embora. Xunto ao autor, participan Miguel Toval e Xosé Cobas.
– 20:30 h. Presentación de todos os pasos fan ruído, de Sara Plaza, publicado por Espiral Maior; Obra inacabada de Dosinda Christensen, de Xerardo Quintiá, publicado por Alvarellos; e Consecuencias, de Óscar García Ramos, publicado por Caldeirón. Coa presenza, xunto á autora e autores, de Eduardo Estévez e Carlos Lorenzo.
– 20:30 h. Alfredo Conde asina exemplares de En canto a Fraga, publicado por Ézaro.
– 20:30 h. Arantza Portabales asina exemplares de Historias de mentes.

Feira do Libro da Coruña 2021: actividades destacadas do 3 de agosto

Publicado o por

O 3 de agosto continúa a Feira do Libro da Coruña (nos Xardíns de Méndez Núñez, s/n.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, con horarios de 11:00 a 14:00 h. e de 18:00 a 22:00 h., cos seguintes actos literarios destacados dentro do seu programa para este día:

– 18:00 h. Contacontos e sinatura de As formiguiñas fiandeiras, de Victoria García e Laura Cortés, publicado por Hércules.
– 18:30 h. Presentación conxunta de E continuaremos a contar, de Paula Carballeira, e Guitarra Galega, de Isabel Rei Samartim, publicados por Através. Con Tiago Alves Costa.
– 19:30 h. Presentación cruzada de Os corpos invisibles, de Emma Pedreira e santoamaro, de Antonio M. Fraga, publicados por Xerais.
– 19:30 h. Paula Carballeira e Isabel Rei Samartim asinan exemplares das súas obras.
– 19:30 h. Pilar García Rego asina Humanario, publicado por Galaxia.
– 20:30 h. Sinatura de obras de Antonio M. Fraga e Emma Pedreira.
– 20:30 h. Presentación de Un ano no carballal. Dende a vida tradicional aos novos tempos no Courel, de Sonia María García, acompañada por Pablo Quintana, da Editorial Canela.

Paula Carballeira: “Somos umha sociedade que fala muito, narra pouco e escuta menos”

Publicado o por

Entrevista de Lara Rozados a Paula Carballeira no Portal Galego da Língua:
“Paula Carballeira é umha das mais ativas narradoras orais da Galiza na atualidade. Além disso, é poeta, romancista, dramaturga, atriz e membro desde a sua formaçom da companhia Berrobambán. Recentemente publicou na Através Editora o seu ensaio, tam certeiro para os tempos em que vivemos, E continuaremos a contar. A narrativa oral como ato de visibilidade e sobrevivência. Sobre ele falamos nesta conversa.
– Portal Galego da Língua (PGL): De que doenças pode curar-nos continuarmos a contar? Da falta de escuta, por exemplo?
– Paula Carballeira (PC): A doença fundamental que cura continuar contando é o esquecimento. Para mim, umha das doenças mais perigosas. O esquecimento apaga a identidade, as lembranças, o aprendido, as alegrias e as tristezas. Contar oferece-nos um espaço de liberdade para que se ouça o que temos a dizer, as ficçons que criamos sobre a realidade que nos rodeia, o nosso ponto de vista, único e individual, umha ponte com a comunidade, com o imaginário coletivo. Contar afasta a soidade.
A escuta é um ato de rebeldia contra um ritmo marcado, o ritmo do consumo rápido do tempo, com a produtividade mal compreendida. Quando alguém ouve umha história, pára o relógio, rompe os limites, tam delimitados, das possibilidades que som factíveis apenas por imaginá-las. A escuta dá valor a quem fala, a quem cria, a quem brinca com as palavras, faz-nos sentir responsáveis polo que dizemos e para quem o dizemos. Ouvir demonstra respeito.
– PGL: Como é contar em tempos de pandemia? Quais som os grandes reptos?
– PC: Contar em tempos de pandemia é recuperar um espaço intangível, seguro e confortável onde esconjurar os medos. A comunicaçom direta, a presença da narradora ou narrador que cria umha história olhando nos olhos do público, fai-nos recuperar a capacidade de evocar, a ilusom. Cada vez que fago umha sessom de contos, recebo um enorme agradecimento, em voz alta ou no sentir.
As máscaras cobrem o rosto, escondem esses matizes gestuais que ajudam a conformar a informaçom de se a história é bem recebida, se há algumha interferência. Da perspetiva da narradora ou narrador, o “feedback”, a resposta, fica um pouco mais escura. A distância pode-se salvar amplificando a voz, favorecendo umha boa visibilidade. O poder sugestivo dos contos vence sem problemas os dois metros ou três da distância de segurança e as palavras tocam igual, com a sutileza de um sopro de ar. Porém, quando se conta com máscara, empobrece-se a transmissom oral. O facto de nom ver os lábios dificulta a compreensom e duplica o esforço de quem narra. É fundamental poder jogar com as pausas, os silêncios, os volumes, os gestos.
– PGL: Há algum conto / história / personagem que seja para ti como um talismam, que sintas que traz sorte? Ou “palavras mágicas”?
– PC: Os contos tradicionais tenhem para mim um forte componente simbólico. Uso-os para poder recriá-los segundo os meus interesses. Por diversos motivos, o conto do Capuchinho Vermelho acompanhou toda a minha vida e a história de Barbazul, nas suas diferentes versons, representa para mim o triunfo da inteligência sobre a brutalidade. As palavras mágicas só as uso em sessons com público infantil ou familiar, para expressar a importância dessa entrada no mundo das possibilidades infinitas.
– PGL: “É importante poder transmitir ficçons que nos resgatem da nossa luta contra os medos”, dis. Necessitamos contar para fazermos frente a todos estes discursos de medo em que vivemos na atualidade? E o discurso do esquecimento, também…
– PC: Acho que nesta sociedade em que vivemos o medo está a ganhar força, precisamente porque nom nos atrevemos a falar, a contar, a dar-lhe forma.
A partir do momento em que assumimos discursos alheios, nos quais nom nos fazemos perguntas, nos que simplesmente assentimos com a cabeça e procuramos proteger-nos sem saber de quê, adotamos umha postura defensiva. Do meu ponto de vista, a narraçom oral oferece umha postura construtiva. Distanciamo-nos dos medos, pomos-lhe nome e assim volvem-se abarcáveis.
Procurar as nossas palavras para os medos resgata-nos do anonimato e, ao mesmo tempo, oferece-nos respostas para as grandes perguntas, prováveis e improváveis.
Contando recriamos. Contando fazemos-nos ouvir, damos valor à nossa voz, nom deixamos que ninguém nos silencie. Contando procuramos um caminho alternativo.
– PGL: Somos umha sociedade que escuta?
– PC: Somos umha sociedade que fala muito, narra pouco e escuta menos.”

Redondela: actos destacados na Feira do Libro 2021 para o 19 e 20 de xuño

Publicado o por

O 20 de xuño finaliza a Feira do Libro de Redondela (na Alameda, con horario de 12:00 a 14:00 horas, e de 18:00 a 21:30 h.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, cos seguintes actos literarios destacados para estes días:

Sábado 19
– 12:00 h. Jamas asina Diario dun pirata confinado, publicado por Urutau.
– 18:00 h. Andreia Costas asina Corazón de vaca e outras vísceras, publicado por Urutau.
– 19:00 h. Lorena Conde asina As mil vidas de Dorotea, publicado por Cuarto de inverno, e As puntas da louza, publicado por Aira.
– 20:00 h. Carlos Méixome asina Catas na memoria, publicado por Laiovento.

Domingo 20
– 12:00 h. Hortensia Bautista asina Bambán de vento, publicada pola Fundación EDMAIA.
– 13:00 h. Moncho Iglesias Míguez asina Cheira, publicado por Urutau.
– 18:00 h. María Reimóndez asina Cobiza e Bárbaras!, publicadas por Xerais.
– 19:00 h. Luz Darriba asina Abril, publicado por Belagua.