Outeiro de Rei: roteiro Polos camiños da tribo, sobre Manuel María, o 4 de outubro

“O domingo, día 4 de outubro, ás 10:00 horas, e se o tempo acompaña, farase unha camiñada por algúns dos lugares de Outeiro de Rei máis íntimos de Manuel María. O roteiro, “Polos camiños da tribo”, partirá desde a Casa-Museo e ten unha dificultade baixa, un percurso de aproximadamente seis quilómetros, e cunha duración sobre as tres horas.
Orlando Viveiro, divulgador cultural, será a persoa que fará de guía e con quen descubriremos o medio e o patrimonio da localidade. Durante o camiño faranse lecturas de poemas e textos de Manuel María vinculados aos espazos.
Para participar (é gratuíta) hai que se inscribir previamente en contacto@casamuseomanuelmaria.gal e a actividade vai dirixida para público adulto.”

Manifesto a prol do recoñecemento a Manuel María outorgándolle á Casa da Cultura de Vilalba o seu nome

“No solemne e multitudinario acto académico celebrado o día 15 de febreiro de 2003 no Auditorio Municipal “Carmen Estévez” de Vilalba, o Ilustrísimo Señor Don Manuel María Fernández Teixeiro, ao que reivindicamos como o noso Manuel María, validou ante os membros da Real Academia Galega a razón de ser para que o seu discurso académico fose pronunciado na capital da chairega.
Os que asinamos este manifesto e solicitamos a vosa adhesión, fomos testemuña privilexiada e, como moitos outros vilalbeses, sentímonos orgullosos de que o Cantor da Terra Chá elixira a nosa vila para pronunciar o discurso que o elevaba a membro de Real Academia Galega, convertendo ese día nunha data esculpida en ouro para a nosa historia, ao igual que o Día das Letras Galegas de 2016 no que foi homenaxeado como referencia cultural de Galiza.
A demora é longa. Van transcorridos dezaseis anos dende que o noso Manuel María fose traído dende o Panteón de Galegos ilustres en Santiago de Compostela até a súa vila natal de Outeiro de Rei, onde descansan os seus restos á sombra dos castiñeiros e do rumoroso, chairego e universal río Miño.
Nos versos do noso Manuel María, no poema “Pranto pola Terra Cha”, o poeta di:

Eu son chairego. E chairegos son os meus.
¡Chairegos meu avó, meu pai, miña muller!
Denantes na Chaira reinaba a paz de Deus
e eu tiña, na Terra Cha, o meu querer.

¡Agora non podo recoñecer a terra miña!
¡Non podo recoñecer lugares que tripei!
Eu amo unha Terra Cha humildosiña
cun amor xeneroso, fidel e de boa lei.

De boa lei, os abaixo asinantes considerándonos herdeiros do seu legado. Conscientes da eiva que supón que Vilalba, a Capital da Terra Chá, non preste merecente recoñecemento ao “xeneroso, fidel e de boa lei” Manuel María, sentíndonos co dereito e a obriga moral de reivindicar a súa relevante figura para a historia de Vilalba e a Terra Chá. Considerámolo o noso pai literario e máximo expoñente do que se deu en identificar como “Subescola Poética Vilalbesa” inaugurada polo crego Xosé María Chao Ledo.
Porén, dende o respecto e a humildade, pero coa forza moral de ser os seu fillos literarios en Vilalba – Xosé Miguel Barrera e María Xosé Lamas – solicitamos a adhesión de cantos e cantas consideredes coma nós unha xusta reparación na estima da figura de Manuel María.
Os abaixo asinantes (lectores, amigos, xentes da cultura, poetas, escritores, artistas de Galiza e dos confíns do mundo onde chegou a palabra do noso Manuel), pedimos aos poderes locais de Vilalba que reconsideren o seu rexeitamento para que Vilalba, como capital da Terra Cha, recoñeza ao noso bardo universal aprobando o nome de CASA DA CULTURA MANUEL MARÍA como monumento á concordia, á cultura, e ao home que amou unha Terra Chá humildosiña cun amor xeneroso, fidel e de boa lei.

En Vilalba a 8 de setembro de 2020″

O Manifesto pode asinarse aquí.

Queremos Galego 2020: “Este 17 de maio defendemos o galego desde xanelas e varandas”

Desde Queremos Galego:
“Este 17 de maio, malia todas as limitacións, voltamos a ter unha cita para que o galego non siga confinado.

Todo o día:
Pendura a bandeira galega da túa xanela ou varanda e os cartaces disponíbeis aquí (tamén para pintaren as nenas e nenos).

Ás 12 h:
Maniféstate nas redes con mensaxes escritas, vídeos, fotografías, audios… utilizando as etiquetas #PrecisamosDoGalego #QueremosGalego #17demaio #Eufalogalego

Ás 13 h:
Sae á xanela a cantar: A fala (letra: Manuel María; música Uxía-Sérgio Tannus)”

O XIV Hectómetro Literario estará dedicado a Miguel Anxo Fernán-Vello

Desde El Progreso:
“O monólito que Xermolos e a Irmandade Manuel María colocarán no Paseo dos Soños de Vilalba, deseñado por Valdi, aludirá ás súas raíces chairegas e ás facetas de escritor e de músico
O escritor e editor Miguel Anxo Fernán-Vello, natural de Cospeito, é o elixido pola Irmandade Manuel María e a Asociación Cultural Xermolos para dedicarlle o XIV Hectómetro Literario do Paseo dos Soños de Vilalba.
“É un gran poeta da Terra Chá”, asegurou o coordinador de Xermolos, Alfonso Blanco, que considera necesaria esta homenaxe para saldar unha “débeda” cun autor cuxa poesía encaixa perfectamente co espírito desta iniciativa. “El cae ben no proceso creativo do Rañego e do Magdalena, porque é un cantor da auga e un amante da natureza, transmite as súas vibracións a través da súa obra”, destaca.
Dende as entidades promotoras desta homenaxe, coa que tamén colabora o Concello de Vilalba, salientan o labor de Fernán-Vello como editor en Espiral Maior, que fundaba en 1991, a súa achega a numerosas actividades culturais ou a súa colaboración co Festival de Pardiñas, do que foi pregoeiro en 1988.
Alfonso Blanco lembrou ademais os seus vencellos con Manuel María e con Xosé María Díaz Castro. De feito, dende que o Concello de Guitiriz creou un premio de poesía en lembranza do poeta vilarego, Fernán-Vello exerceu de xurado nas catro edicións celebradas -está convocada unha quinta- e a editorial Espiral Maior foi a encargada da publicación dos poemarios gañadores.
A xornada de homenaxe, na que estaba previsto que intervisen os escritores Darío Xohán Cabana -un dos referentes da lírica chairega para Fernán-Vello xunto a Manuel María-, Xulio Valcárcel e Luz Campello, ademais de Xulio Xiz, estaba fixada inicialmente para o 18 de abril, pero tivo que adiarse por mor do estado de alarma. Agora está pendente de que se fixe unha nova data para un programa que incluirá unha mesa redonda, unha comida de confraternidade e a inauguración do Hectómetro Literario número 14 do Paseo dos Soños, cun deseño de Xosé Díaz Val, ‘Valdi’.
A escultura, elaborada en aceiro corten, reproduce un libro aberto no que o seu autor trata de recoller a traxectoria de Fernán-Vello. “Ademais de ser escritor e editor, tamén ten a carreira de música”, lembra Valdi.
Unha das páxinas leva unha caricatura do homenaxeado e un anaco dun poema sobre a auga. Na outra folla reprodúcense unha guitarra, instrumento no que se formou Fernán-Vello; o contorno da Lagoa de Cospeito, en alusión ás súas raíces, e un pentagrama, coas dúas primeiras notas do Himno Galego, “que se escapa da páxina, porque a súa traxectoria segue”, precisa o artista. (…)
Miguel Anxo Fernán-Vello amósase moi agradecido á organización e a Alfonso Blanco por pensar nel para formar parte “dun paseo literario no que están moitos amigos meus, é un honor estar ao carón deles”. “Sentín unha ledicia especial, porque estou marcado humanamente e esteticamente pola Terra Chá, aí están as miñas raíces”, di.
O autor recoñece o Paseo dos Soños coma unha idea “moi fermosa” ao unir literatura e natureza, unha temática moi presente na súa obra sobre a Terra Chá. Confía en poder cumprir a débeda con Manuel María, que lle pedira un libro sobre a Terrá Chá, e publicar conxuntamente todos os poemas que lle dedicou.”

Paco Martín: “Teño moitísimo respecto pola lingua porque teño moitísimo respecto pola xente”

Entrevista de Montse Dopico a Paco Martín en Praza:
“(…) – Praza (P): Vostede foi mestre de 1961 a 2000. Fixo algúns dos primeiros libros de texto en galego. Publicou o primeiro libro de narrativa no 1971, antes da morte de Franco. E dirixiu Axóuxere, no xornal ‘La Región’, no 74-75. Como era entón publicar en galego? Por ese mesmo tempo houbo mestres represaliados por dar aulas en galego…
– Paco Martín (PM): En realidade esas cousas dependían un pouco de quen che tocara. Si que houbo mestres e mestras expedientados. Pero dependía moito das autoridades académicas que che correspondesen. Eu desde o ano 69/70 fun mestre en Bretoña. Usei o galego sempre e nunca tiven problemas. A xente, ademais, estaba encantada: aínda me saúdan cando me atopan pola rúa antigos alumnos.
Pero claro que naquel tempo podía suceder que tiveses problemas se alguén te denunciaba. Non foi o meu caso: nin tiven problemas a nivel de inspección, que era coñecedora da situación. Se cadra si que podía chegarche algunha indirecta, pero con non facer caso… Tampouco tiven problema cos primeiros libros de texto que fixen en galego. Vendéronse moito, de feito. Foi antes da oficialidade do galego, pero xa daquela comezaba a haber unha apertura… (…)
– P: Outra característica da súa literatura é a preocupación pola calidade lingüística, a lingua popular…
– PM: É que eu teño moitísimo respecto pola lingua porque teño moitísimo respecto pola xente. Nós vivimos en Lugo nun barrio das aforas, medio aldea. Nos anos da posguerra aos nenos falábannos en castelán, e eu estaba convencido de que había unha lingua para nenos, o castelán, e unha lingua para adultos, o galego, porque era o que falaban entre eles. Cando me fixen mestre estaba instalado no castelán. E cando cheguei por primeira vez a unha escola xa vin que alí non falaba castelán ninguén.
E entón pensei que estaba traizoando, primeiro, aos que me pagaban -aínda que fose unha miseria- e sobre todo a xente coa que estaba a traballar como mestre. A transformación veu xa a partir diso: comprendín que tiña que ser moi respectuoso co que fala a xente. E ademais hoxe temos un presidente da Xunta, e algúns conselleiros, -mesmo algúns nacionalistas, cos que me identifico-, que non teñen respecto polo idioma, polo que contribuirán a que desapareza. E eu non quero ter culpa diso, ou quero ter pouca, motivo polo cal tento escribir nun bo galego… (…)
– P: Cumpre 80 anos e leva publicando desde primeiros dos 70. Sente o seu traballo como escritor recoñecido? Digo porque moitas veces non pasa isto.
– PM: Pois hai cousas das que estou dándome conta agora. A verdade é que tampouco me preocupei moito nunca por iso… Eu tentei comportarme dignamente cos meus semellantes e creo que me levo ben coa xente. A maioría da xente quéreme ben e eu quérolles a eles, e estou satisfeito por iso. Manuel María dicía que cando vas vello véñenche coas exequias, pero si, eu si sinto que os meus libros foron recoñecidos. E detalles como que Antonio Reigosa saque un artigo falando dos meus 80 anos a verdade é que gustan. (…)”

Oiartzun: Homenaxe a Concha Murguía, 2020

Programa da Homenaxe a Concha Murguía en 2020:

– 6 de febreiro, ás 19:00 horas. Sala de plenos do Concello de Oiartzun.
Presentación do libro Las matxinadas en Euskal Herria (siglos XVI-XIX), a cargo de Xosé Estévez, autor da obra, e de Anjel Rekalde, sociólogo e director de Nabarralde, entidade editora.

– 7 de febreiro, ás 19:00 horas. Sala de plenos do Concello de Oiartzun:
Recital poético musicado, vasco-galego, de poemas de Gabriel Aresti, Manuel María e Antton Kazabon:
-Recitadores: Antton Kazabon e Xosé Estévez.
-Músicos: Edurne Saizar, piano.
Haizea Lekuona, frauta.
Oihane Mitxelena, acordeón.

8 de febreiro, ás 12:00 horas, na praza de Santo Estevo e na Sala de Falencias Manuel Lekuona da Casa de Cultura de Oiartzun:
Ofrenda floral e homenaxe a Concha Murguía Egaña, coas intervencións da Concelleira de Cultura, Dona Iosune Cousillas, e de D. Xosé Estévez, historiador.
Actuarán os txistularis Lartaun Txistulari Taldea, de Oiartzun, e o grupo de gaiteiros Trisquele da Casa de Galicia de Donostia.
Ao remate do acto os asistentes serán agasallados co galano dun gorenteiro refrixerio.

Institucións artelladoras: Excmo. Concello de Oiartzun e Fato Cultural Galego Daniel Castelao, de Pasaia.