Entrevista
de Carlos Loureiro a Xosé Manuel Martínez Oca en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Aínda que supoñemos que ter na familia alguén significativo neste campo tamén axudaría, non? Que pegadas deixou en Martínez Oca aquel indomábel Manuel García Barros a nivel persoal e literario?
– Xosé Manuel Martínez Oca (XMMO): O recordo máis antigo que teño de Ken Keirades é o de cando os días de feira viña á casa da miña avoa, súa irmá, co seu traxe escuro, a perruca e o sombreiro. Logo, polas festas da Santa Margarita de Callobre ía á súa casa e alí levábame a ver a súa pequena biblioteca, para min enorme. Os primeiros libros que me emprestou foron a Escolma da poesía galega, de Álvarez Blázquez, publicada por Galaxia en catro tomos. Tamén lembro Antífona da cantiga e Samos, de Cabanillas, ou Galicia no espello de Fernández del Riego. E máis adiante Os camiños da vida de Otero Pedrayo, Os vellos non deben de namorarse de Castelao e outras obras de Cunqueiro, Daniel Cortezón, Franco Grande, etc. Pero tal vez o máis importante para me familiarizar coa escrita do noso idioma foi cando empecei a lle axudar a meu pai a pasar a máquina os seus textos manuscritos, dos que faciamos copias e máis copias, único medio entón dispoñible para lles dar a coñecer ós amigos as cousas que el escribía.
– NG: O nome de Martínez Oca comezou a soar nos eidos da narración curta… foi esta unha circunstancia literaria ou máis ben un banzo previo á túa pasaxe a novela longa?
– XMMO: Nunca me propuxen a escritura de contos como unha aprendizaxe de cara a abordar a novela longa. Pasa que a novela require unha dedicación que moitas veces non lle podía dar. De calquera xeito, cando se publicaron aqueles contos xa había anos que escribira unha novela e un par de pezas teatrais. Tanto unha como as outras remataron na papeleira, como é doado de supoñer. Curiosamente debo dicir que o meu primeiro premio gañárao doce anos antes, en 1964, cun relato en castelán nas “Justas Literarias” do Ateneo de Sidi Ifni, o que me valeu para iniciar unhas colaboracións no semanario “A.O.E.” (África Occidental Española). (…)
– NG: Todos sabemos que esta sociedade marcha demasiado de présa, pero non cres que o pecado máis grande que aporta esta velocidade é o esquecemento? E estou a me referir a que aquelas escritoras e aqueles escritores que creastes os alicerces da nosa literatura do XXI moitas das veces non se vos valora na xusta medida…
– XMMO: O de valorar a un escritor na xusta medida é algo moi relativo. En atletismo se saltas dous centímetros máis alto que ninguén, ou corres os cen metros máis rápido que ningún outro, hai elementos obxectivos para xulgar que podes ser o mellor. ¿Pero onde están os cronómetros e as cintas métricas para medir a calidade dun texto literario? Aquí xa entran en xogo outras moitas cuestións e non deixa de ser significativo que autores que nun determinado momento gozaron da estimación dos lectores e da crítica, pasan a ser esquecidos tempo despois. Ou ó contrario, autores non valorados no seu tempo son estimados como figuras relevantes co paso dos anos. É dicir, hai moitas circunstancias alleas ó propio valor do proceso creativo que inflúen nun sentido ou noutro á hora de xulgar a un escritor, e quen di un escritor, pode dicir un escultor, un pintor ou un músico. En canto á présa con que marcha a sociedade e o esquecemento que se produce, lembro unha frase que non sei onde a vin: “moda é o que pasa de moda”. E alargándoo máis, voume permitir citar un parágrafo de Raymond Chandler: “Non se quere a calidade porque dura demasiado. De xeito que se substitúe pola moda, que non é máis que unha estafa comercial destinada a facer que as cousas caian en desuso. A producción en masa non podería vender as súas mercadurías o ano próximo a menos de facer que o que venden este ano pareza anticuado de aquí a un ano”. E perdón pola extensión da cita, pero paréceme ilustrativa para o caso. (…)
– NG: Tes traducido ao noso idioma obras estranxeiras… non cres que esa aínda é unha asignatura moi pendente para a nosa literatura coa fin de se universalizar?
– XMMO: O das miñas traduccións foi algo moi circunstancial. Paulo e Virxinia gustárame moito cando a lin de rapaz e logo decateime que boa parte do goce que me produciu foi debido ás ilustracións de Maurice Leloir, por certo non utilizadas na edición galega. Maigret na escola, entre que me parecía desenvolvida nun ambiente moi galego, que me gusta Simenon e que me deran unha bolsa para a traducción, así foi. Aínda teño feitas algunhas traduccións máis, entre elas a dunha novela de Restif de la Bretonne que me semella non estar traducida tampouco ó castelán, pero o tema pornográfico hoxe non me parece atractivo. En resumo de contas, traducir é un bo exercicio para mellorar a túa propia escrita, non só para universalizar a nosa literatura. (…)”
Arquivos da etiqueta: Noticieiro Galego
Uxía Casal: “Quen me dera a min ser a mestra do desacougo!”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Uxía Casal en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Probaches literariamente co relato, tanto en literatura infantil e xuvenil coma para idades máis adultas… Un cambio moi salientábel á hora de escribir relatos dependendo da idade dos lectores, non?
– Uxía Casal (UC): Así é, pero non tanto. Explícome: cando se escribe para nenos unha é máis e menos libre; máis libre en canto que a fantasía pode incluso desbordarse -sempre que o relato sexa verosímil no xogo que propós- e menos en cuestións instrumentais; non se debe manexar unha sintaxe complexa, a variedade ou complicación léxica cómpre introducila con coidado e a acción ten que adecuarse ao público lector que, inevitablemente, descoñece moitas cousas. Escribir para adultos permíteche unha maior liberdade expresiva, non tes que parar a pensar se isto ou aquilo se comprenderá ben, porque dás por feito que os coñecementos dun adulto están por riba dos dun neno, así que tiras para adiante sen freo, aínda que logo corrixas e intentes mellorar o xa escrito. Á fin de contas non deixa de ser o mesmo: escribir. O mellor que saibas.
– NG: Sen embargo é moi posíbel que para unha escritora abondo identificada coa ficción escribir narrativa curta sexa máis gratificante ca narrativa longa…
– UC: Digamos que hai a mesma diferenza ca entre correr cen metros e tres mil. As dúas carreiras son gratificantes, mais os dispositivos e aptitudes son diferentes. Na narrativa curta necesítase unha precisión lingüística moito máis afinada que na narrativa longa; na primeira podes e debes ser máis impresionista, pois non veñen a conto descricións longas e detalladas; tes que crear un mundo ou un anaco de mundo sen entrar en moitas fonduras e para iso tes que escoller moi ben as palabras que empregas para que o resultado se comprenda e transmitas do mellor xeito posible o que pretendes. A narrativa longa pide descricións e diálogos nos que te podes espraiar, entras en detalles ás veces miúdos que adquiren unha importancia decisiva para entender mellor o personaxe e a acción e, sobre todo, leva moitísimo máis tempo… (…)
– NG: A voz feminina está moi presente na túa obra, así coma tamén a realidade social na que a muller se ve mergullada… isto non deixa de ser unha reivindicación feminista, non?
– UC: Pode verse así, aínda que non é algo consciente pola miña parte. Claro que resulta inevitable que semelle feminista se eu son feminista. Xa dixen antes que nestes relatos parto de realidades máis ou menos cotiás que agochan unha sorpresa e no mundo feminino, por sorte ou por desgraza, hai moitas sorpresas. Ademais, ao ser eu muller na época que vivimos e coa miña traxectoria, é imposible que non se reflictan parte dos meus pensamentos, do meu xeito de ver a vida… Non é algo buscado conscientemente, repito, pero sospeito que era inevitable.
– NG: E falando do anterior, pode unha autora, ou autor, permanecer allea, ou alleo, á hora de escribir ao seu pensamento, á súa realidade como persoa?
– UC: Non, é evidente. A escrita é unha faceta dun ser humano concreto e desde o momento en que escolles un tema, un personaxe, unha historia, xa estás amosando algo do teu pensamento e do teu xeito de ser e de estar no mundo, e iso ocorre incluso se pretendes plasmar algo por completo alleo a ti. A ficción non sae da nada, é o resultado de todo o que viviu, leu e procesou quen escribe; pretender ser unha escritora sen achegar nada de ti mesma paréceme imposible. (…)”
Paula Carballeira: “Nos meus personaxes está toda Paula Carballeira”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Paula Carballeira en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Canto de Paula Carballeira hai nas túas personaxes? -ti mesma tes confesado que te “disfrazaches en peles de personaxes”-…
– Paula Carballeira (PC): Nos meus personaxes está toda Paula Carballeira, só que selecciono dentro de min os rasgos que mellor lles van e intento ver cara a onde me levan. Interpretar un personaxe é toda unha aventura, tes que arriscarte e deixarte ir da man da persoa que dirixe, explorando as túas posibilidades como intérprete de emocións, de movementos, de ficcións. (…)
– NG: Escribir e contar contos para idades máis temperás require imaxinación, compromiso… pero cando falamos de versos, iso xa é outra cousa, e estamos a nos referir ás túas obras poéticas de Contatrás…
– PC: A poesía require se cadra maior imaxinación, maior compromiso, como dis, hai que seleccionar moi ben as palabras, escoitar a súa música, debuxalas no papel. Para min a poesía sería a linguaxe universal, porque nela se crean xogos, melodías, imaxes, todo un mundo.
– NG: E para amosar unha vez máis a interdisciplinariedade entre xéneros, achamos a versión teatralizada das anteriores obras poéticas so o título de A folla máis alta… Sería buscando unha maneira mellor de chegar ao publico máis novo ou foron outras as circunstancias?
– PC: Con A folla máis alta pretendemos demostrar que ás veces a nosa condescendencia co público infantil non nos deixa descubrir que a súa capacidade de evocación, de entrar na ficción do xogo teatral, lles permite atopar respostas para desenvolverse no mundo que nos rodea. Desde a poesía, os ritmos, as coreografías de movementos e o humor, sorprendémonos coa boa acollida que o espectáculo tivo por parte do público e, ao mesmo tempo, puxemos o noso gran de area para contribuír ao emprego de formas teatrais contemporáneas tamén para público infantil e familiar. (…)”
An Alfaya: “Fomentar na infancia o desenvolvendo da imaxinación e da creatividade é a vía que nos queda para salvarnos de nós mesmos”
Entrevista
de Carlos Loureiro a An Alfaya en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): A imaxinación narrativa nace con unha ou adquírese? De onde cres que saíu ese teu espírito narrador?
– An Alfaya (AA): Se algo nos distingue do resto dos seres vivos é a nosa capacidade de fabulación. A imaxinación, esa fonte inesgotable que nos fai transcender, está en nós dende os primeiros albores; ás veces queda latente toda a vida e non emerxe, e outras turramos dela, convertémonos na súa cómplice, e conseguimos mediante un máxico xogo de prestidixitación que rescate á creatividade que todos agochamos, dándolle forma a unha manifestación artística con forma de poema, relato, novela, peza teatral, ensaio, escultura, pintura, partitura, etc.
As experiencias persoais adquiridas, as frustracións, os anacos de felicidade, os anhelos, a vida mesma, van completando a diario o universo imaxinativo, agás aquel que a razón, castradora, impón.
Sempre pensei que fomentar na infancia o desenvolvendo da imaxinación e da creatividade é a vía que nos queda para salvarnos de nós mesmos. (…)
– NG: Posuímos unha excepcional literatura contemporánea dirixida a lectoras e lectores de idades máis temperás… mais que lle falta a esta nosa literatura para dar ese gran salto fóra das nosas fronteiras?
– AA: Non lle falta nada en canto a calidade literaria comparativamente con outras literaturas. Fáltalle todo en canto a que se apoie e potencie o traballo das creadoras e creadores dende as institucións e os ámbitos de poder, que se establezan os mecanismos, as redes e as pontes para que desaparezan as fronteiras á par que os complexos provincianos. (…)
– NG: Cando te pos a escribir, a inventar historias, a artellalas… estás a “crer na bondade da literatura para que medren os soños dos seus numerosos lectores e lectoras”, como figura escrito por aí, ou máis ben como un feito de normalización da nosa literatura nestas idades para o fomento lectura posterior?
– AA: Cando me poño a escribir son absolutamente egoísta. Non penso no potencial lector. Unha historia nace na miña cabeza, medra cando me dispoño a escribila, desenvólvoa e morre cando se publica. Non volvo lela nunca máis, agás de xeito excepcional. Logo comparto o meu mundo creativo poñéndoo a disposición do goce ou da crítica do lector. Ante todo escribo como necesidade persoal de crear mundos paralelos á realidade cotiá para sobrevivir no caos. Se hai alguén, cativo ou adulto, que desexa inmiscirse no meu caos, e se a miña realidade paralela trala lectura dalgún dos meus libros intervén na súa propia, será pola súa forma de descodificar o que eu conto, non porque eu teña unha pretensión directa de influír nel ou nela. O contacto directo cos lectores sempre é gratificante polo que supón de intercambio de impresións, pois moitas veces coas súas lecturas encontras submundos dos que non foras consciente, e o feito de que che amosen os erros e os acertos resulta sempre enriquecedor.
– NG: Que vén a ser máis importante para ti nunha obra literaria, a procura do goce persoal do lector ou da lectora ou máis ben o didactismo que esta historia forneza? Claro que se combinamos os dous aspectos…
– AA: Creo que o primeiro obxectivo dunha obra literaria, ou de calquera obra creativa que se teña coma tal, debería ser procurar no lector que se faga preguntas, que o antes e o despois de pasar por ela supoña un cambio, que experimente unha sensación que lle invite a cuestionar referentes e referencias. Eu entendo o goce nese senso. En calquera caso, unha obra literaria debería esta illada do didactismo, tanto máis canto máis cativo é o receptor, que carece recursos para interpretar as claves do que se lle amosa. (…)”
Anxo Fariña: “Para min a imaxinación é a máis sorprendente das facultades humanas”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Anxo Fariña en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Que é primordial para ti á hora de te mergullares nestas longas historias: o didactismo, o entretemento, espertar a imaxinación… -inda que cremos que todos estes obxectivos se poidan complementar-?
– Anxo Fariña (AF): Depende os libros, por suposto. Nalgúns, o punto de partida é didáctico, mentres que noutros o máis importante é a historia, o propio pracer da lectura. O compoñente didáctico moitas veces nin sequera é premeditado. Por exemplo, como cando trato o tema da natureza. Para min o respecto ao medio ambiente é algo que vai máis aló dun mero afán didáctico e, polo tanto, sempre está presente nas miñas narracións. Aínda que se teño que escoller, escollería a imaxinación. Para min a imaxinación é a máis sorprendente das facultades humanas. É a que nos permite soñar, avanzar, descubrir… Calquera das creacións humanas é froito da imaxinación dun, ou milleiros de persoas. (…)
– NG: En dez anos máis de corenta obras publicadas… A túa imaxinación e a túa pluma non poden ter repouso… Houbo xa algún momento en que estes dous elementos creativos pasasen apuros puntuais?
– AF: Son un pouco hiperactivo.
Normalmente cando non traballo é porque estou mal fisicamente. Desde neno padezo unhas migrañas terribles e crónicas. Nalgunhas épocas, estas dores vólvense diarias, e entón, non son quen de traballar.
O ano pasado vivín unha mala época e estiven uns meses de baixa. Cando comecei a sentirme mellor, a cabeza xa me pedía comezar con outra historia, pois levaba tempo inactivo, e así o fixen. Influenciado polo meu estado físico escribín unha novela para adolescentes-adultos baseada en experiencias persoais, no que un dos temas principais é a dor. Para min, que sempre escribo ficción, foi unha experiencia terapéutica. (…)
– NG: Sempre dicimos que os fillos son todos iguais, pero tras un tempo convivindo con Antón e Pompón, con Don Quixote e Breogán, co Pelelliño, cos Megatoxos… con quen te sentiches máis a gusto?
– AF: Os “Megatoxos” déronme moitas satisfaccións, pero os “Pelelliños” son moi, moi divertidos. Aínda agora me sorprendo de que uns libros en aparencia tan simples, teñan tanto éxito entre os máis pequenos. Ben, e non só os pequenos. Cando debuxo un “Pelelliño” en directo, ás veces os sorrisos dos pais son máis amplos que os dos nenos. (…)”
Elvira Riveiro Tobío: “(r)escribo (en parte) o que me rodea, o que vexo, o que leo, o que ouzo, o que me revolve…”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Elvira Riveiro Tobío en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Que ten en realidade a poesía que te ten tan engaiolada a este xénero? Xamais probaches con outros xéneros literarios?
– Elvira Riveiro (ER): Teño escrito relatos, un pouco sen pena nin gloria. Supoño que me custa máis e me gusta menos escribir relato simplemente por unha cuestión de hábito. De hábito lector, máis tamén de preguiza. Dáme preguiza narrar. O que ten o xénero lírico, se é que aínda existe como tal a día de hoxe, é que (no meu imaxinario, polo menos) me permite unha maior liberdade, permíteme unha permanencia no caos sen sentirme incómoda e mais unha total indisciplina como investigadora, investigadora das historias que revela (ou non) o poema, quero dicir.
– NG: Todos os xéneros literarios teñen moita interdisciplinariedade con outras artes e falando da poesía, quizabes as máis próximas sexan a música e a imaxe… artes coas que convive a túa actividade lírica, ou non?
– ER: Ben, si… Ese contacto ou intersección entre artes, que ás veces se presenta como algo novo, rompedor, de vangarda… xa existía na literatura grecolatina ou nos cancioneiros galego-portugueses, por poñer un par de exemplos coñecidos. O feito de botar man doutras disciplinas consideradas artísticas ten no meu caso moito que ver con relacións persoais (con ilustradoras, con músicos…) e tamén co meu propio interese pola música e pola imaxe. Non se trata de descubrir a pólvora, desde logo, senón de xuntar materiais de diferente procedencia para darlle máis pulo e máis matices ao que escribo. Tampouco debería obviar que me parece evidente que procurar a simbiose de poesía con música, ou de poesía con imaxe, ou do que cadre en cada caso, ten un efecto directo na cantidade de público interesado na obra en cuestión.
– NG: E claro, aquí a internet cobra un peso moi importante na poesía, un xénero que a nivel editorial está a pasar por grandes problemas aquí en Galiza… Podería ser a internet o futuro máis inmediato do que até agora foi a poesía en libro?
– ER: O futuro é o libro, mais tamén a internet, os e-books, os recitais… Todo é futuro. Non creo que sexan soportes incompatibles e tampouco que (polo menos polo de agora) uns vaian matar aos outros. Os problemas que poida ter a poesía a nivel editorial penso que teñen que ver, non coa poesía en si, senón cun sistema editorial precario e dependente e, fundamentalmente coa educación en xeral e coa situación do idioma galego en particular. A verdadeira revolución non sería editar máis, nin máis poesía, nin facer máis recitais, nin… A verdadeira revolución para a poesía (e para o ser humano galego ou de Filipinas, tanto me ten) sería ter unha educación universal, pública e realmente de calidade. Ese debería ser o gran investimento de calquera país con ou (coma no noso caso) sen estado. Todo o resto, viría rodado (a poesía, a música, a ciencia, o equilibrio mental…) (…)”
María Lado: “Eu disfruto tanto recitando que non me imaxino sen facelo”
Entrevista
de Carlos Loureiro a María Lado en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Por outra banda, ti sempre fuches partícipe de múltiples recitais poéticos… Que gaña a lírica con estas actividades interactivas segundo ti?
– María Lado (ML): A poesía achégase moito á xente nos recitais, iso é evidente, pero eu recito porque me gusta moito, faime moi feliz, o directo é o que máis me gusta de recitar. Supoño que tamén hai lectores que prefiren ler eles, ou mesmo recitar en voz alta eles, no canto de escoitar a un poeta, pero eu disfruto tanto recitando que non me imaxino sen facelo. (…)
– NG: Tes dito por algures que para ti “a concepción da obra literaria que traspasa xéneros” che interesa abondo e coido que foi ao te referires á túa obra Berlín, onde con posterioridade converxeu coa arte musical… Cres que esta interacción de xéneros é o futuro especialmente para a lírica?
– ML: Non necesariamente. A lírica sempre estivo moi unida á música e tamén leva séculos existindo sen necesidade de mesturarse con outras artes. Eu atopo moi divertido facer esa mestura, pero non básico nin necesario. O básico e necesario para a poesía que eu fago é a palabra. O resto son cousas a maiores que a min me parecen entretidas, curiosas, divertidas… pero o futuro da poesía supoño que seguirá sendo a palabra. (…)
– NG: Se a fin de contas a poesía é a expresión do íntimo, por que cres que aínda se ve como algo tabú o erotismo poético?
– ML: Ben, eu non creo que se vexa como algo tabú, realmente. Eu creo que a xente xa está preparada para iso e para moito máis. Ás veces pensamos que o público se ruboriza por atopar “cona” nun poema, pero eu creo que se ruborizan máis cando len un poema malo anque fale da receita das filloas. (…)”
Antonio Reigosa: “O inmaterial é a tona da cultura, a pel que a protexe das agresións colonizadoras”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Antonio Reigosa en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Canto lle pode facilitar a un narrador o coñecemento profundo da literatura popular á hora de escribir, especialmente para as idades máis temperás?
– Antonio Reigosa (AR): Para min resultou fundamental pois creo que a literatura para os máis pequenos debe estar apegada á oralidade, ao son da voz dita por un pai ou unha nai. A arquitectura do texto oral está moi ensaiada por moitas xeracións, por iso resulta sempre efectiva, o que non impide que o que se di desa maneira sexa diferente en cada caso. Vale o molde, pero o sabor non ten porque ser necesariamente o mesmo que lles gustaba aos nosos avós. (…)
– NG: Lendas, mitoloxía, fábulas, contos… Canto queda por estudar, pescudar… desta literatura oral e popular en Galiza?
– AR: Afortunadamente, o corpus do que chamamos literatura de tradición oral está nun proceso recreativo continúo; actualizándose, adaptándose, reinventándose… Sempre quedará moito que facer porque cada día hai algo novo que descubrir. Ningunha obra está acabada, todas teñen marxe de mellora e esta máis. (…)
– NG: E tampouco podemos esquecer outras moitas revistas con obxectivos similares (“O pazo das musas”, “A voz dos carraos”, “Castronela”) onde tamén te achamos a traballar… Non debería haber un abano máis grande deste tipo de xornalismo específico?
– AR: As revistas orais son formatos vivos que se prestan a calquera tipo de contidos. Pretenden ser a voz do día a día, o pulso do que pasa nas artes ou na cultura. Unha revista oral non é máis que o discurso organizado do que sucede no mundo que nos interesa. Escribir coa boca e ler cos oídos.
– NG: Canto de interacción existe entre a literatura oral, a mitoloxía… e a vida real?
– AR: Eduardo Galeano foi un mestre desa interacción. Cada relato, cada reflexión, cada opinión deste gran pensador é unha mostra intelixente de que o tradicional aporta reflexión ao actual. Lendo a Galeano, lemos sentenzas dun intelixente dun mundo en extinción.
– NG: A literatura oral e popular ten unha calidade que é a diversidade… como se fai para, á hora de pasala á escrita, optar por unha determinada versión?
– AR: Transcribir o escrito oralmente non deixa de ser unha traizón ao soporte e ao pensamento do seu autor ou autora. Aínda así, merece a pena intentalo. Chegar coa letra impresa a onde non chega a voz de quen emite esa mensaxe. A versión final non vai ser a do emisor nin a do transmisor, senón a que sexa quen de construír o receptor. Complexo pero real e certo; o que queda é o que percibimos, non o que recibimos. (…)
– NG: E voltamos á túa faceta, digamos etnográfica… Levas anos coordinando, xunto a Isidro Novo, as “Xornadas de Literatura Oral” verbo dos máis variados temas (demo, morte, mouros, monstros, amuletos…). Que procuran estas “Xornadas”?
– AR: Son xa sete, estamos preparando as oitavas, xornadas dedicadas a diferentes temas monográficos onde a literatura oral é o soporte documental de referencia. Nunca antes se fixera un esforzo tan continuado no noso país sobre estes temas. Cada xornada, os diferentes especialistas que participan (aí están as actas que publicamos) fan un enorme esforzo por actualizar e dar a coñecer o noso saber sobre estes temas. Temos grandes especialistas entre nós, e traemos tamén investigadores que desde outras culturas e puntos de vista axudan a contextualizar a nosa visión de cada asunto. Que procuramos? Facernos ver!
– NG: Cumpriría aínda máis aproveitarmos a universalidade da rede para espallar máis a nosa literatura oral e popular, a nosa mitoloxía…?
– AR: A rede é unha gran oportunidade para a oralidade e paras as culturas marxinadas como a nosa. Unha ventá ao mundo que endexamais no pasado se puido soñar. Eu confío en que sexamos quen de aproveitala, de facernos ver no mundo. Hai moi poucos días, o escritor brasileiro Luiz Ruffato dicía aquí en Lugo que había moi pouco tempo que descubrira que existía o galego como lingua viva, e que esa lingua era a lingua nai da que el usaba. Unha linga é moito máis que un código, é un trasatlántico cargado de símbolos culturais. Internet é, se cadra, a última oportunidade para facernos ver. (…)”
Antón Cortizas: “Quen che me dera ter un lapis que escribise comigo historias rebentadas de beleza e mestría!”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Antón Cortizas en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Son moitas as historias que deixaches no faiado da memoria, pero cantas quedaron nos baúis reais de Antón Cortizas que aínda non cobraron vida?
– Antón Cortizas (AC): Son varios os traballos que dormen nas gabetas do meu gabinete. Até hoxe, sete poemarios (digamos que de adultos), algún texto dramático, dúas obras de narrativa infantil, outros dous textos pensados como álbum infantil ilustrado para os máis cativos, e outras cousas breves e soltas por aí. Proxectos inacabados tamén hai varios, durmindo en amor e compañía cos anteriores. Supoño que a maioría nunca chegarán a nacer de todo. Intento ás veces recuperar proxectos encetados hai anos, mais novas argalladas se meten polo camiño e nacen antes de quen primeiro foi concibido. Encol dos que están, ao meu ver, feitos de todo, que sei eu o que será deles… Hai froita madura que cae da árbore sen que ninguén chegue nunca a saboreala, nin para ben nin para mal. (…)
– NG: Supoñemos que escribir para cativos ou escribir para adultos non terá que ser tan diferente pero non impón un maior medo, respecto… o de facelo para a idades máis temperás?
– AC: Coido que é a mesma cousa escribir para uns que para outros. A diferenza está quizabes en que certos temas non son axeitados para a infancia, por non pertenceren ao seu mundo, e debemos respectar o proceso madurativo das persoas. Pero isto non quere dicir que a literatura infantil sexa literatura de linguaxe escasa, doada ou melindreira. A infancia merece que lle escribamos coa máxima riqueza e beleza.
Nunha ocasión unha media ducia de persoas de diferentes lugares, que escribiamos literatura infantil e xuvenil, tivemos un encontro con Saramago, en Lanzarote. Falamos de canto quixemos, e nun momento o Nobel, que aínda non o era, dixo que admiraba o noso labor por escribirmos un tipo de literatura que el non era quen de facer. Evidentemente, sorrimos todos.
Bon, con esta anécdota apenas quero indicar que a literatura é literatura, boa, regular ou mala, independentemente que se trate de textos para adultos ou de textos que tamén pode ler a xente nova. Os adultos podemos gustar ou non da literatura infanto-xuvenil, como podemos ou non gustar da literatura fantástica, da novela policial ou dos best sellers, por exemplo. (…)
– NG: Varias obras túas foron traducidas. Non se bota de menos a tradución da nosa literatura infantil como forma de normalizala cara fóra? Non deberían os poderes públicos potenciar esta tradución para espallar a literatura de noso?
– AC: A tradución e edición dunha obra en galego noutras linguas é froito de diversas circunstancias e casualidades, e non só da calidade que poida ter ou non a obra traducida. Teño para min que depende de circunstancias case sempre alleas a un mesmo, e conta máis o feito de estar no sitio axeitado e no momento oportuno, ou de cadrar a túa obra nun lote de intercambio entre editoras, e tamén pódese aplicar o dito de que máis vale caer en graza ca ser gracioso. Ou que eu teño un amigo que coñece a un editor que se cadra ten a ben editar, e digamos etcétera.
Ora ben, é evidente que a promoción das obras na nosa lingua propoñendo a súa tradución a outras linguas é bon, non só para a obra e para a súa autoría, senón tamén e quizabes máis, para a nosa lingua e a nosa cultura.”
Gustavo Pernas: “O dramaturgo ás veces convértese en demiurgo na voz do intérprete”
Entrevista
de Carlos Loureiro a Gustavo Pernas en Noticieiro Galego:
“(…) – Noticieiro Galego (NG): Falarmos de Gustavo Pernas é falarmos de teatro… non houbo outros xéneros que en determinado momento estivesen no teu maxín ou na túa pluma?
– Gustavo Pernas (GP): Escribo relatos ou poemas pero sobre todo textos inclasificables desde o punto de vista xenérico. Gústame xogar nas marxes dos xéneros ou directamente rompelos. Tamén me gusta a investigación e o ensaio. En 2007 publiquei en Laiovento Os Ollos de Victorine e a Construcción da Cuarta Parede. sobre a configuración da mirada moderna na arte e no teatro. (…)
– NG: No 1989 Ánxela G. Abalo e mais ti formades a compañía teatral “Áncora Produccións”, compañía referente da nosa posta en escena contemporánea. Que obxectivos vos propuxestes con tal creación? Visto desde hoxe, eses obxectivos acadáronse ou ben aquelas ideas primixenias quedaron superadas?
– GP: Todo é camiño. Daquela xuntámonos para crear un proxecto artístico que tivo unha poética moi particular. Investigación, xogo, compromiso, diversión, experimentación…son conceptos que guiaron a nosa procura singular. Facer teatro en galego e desde Galicia tamén era un obxectivo abondo arriscado e segue a selo, non hai máis que mirar a regresión e os ataques gubernamentais á nosa lingua. O teatro está a sufrir os recortes económicos e lingüísticos. Os proxectos máis comerciais estandarízanse e as voces propias perden eco. Atravesamos un momento especialmente crítico onde conseguir axudas para reemprender o camiño é cada vez máis complicado. Neste contexto non interesamos, formamos parte dunha cultura no punto de mira dos francotiradores políticos. Pero o teatro sempre estivo en crise. A esperanza non está nas políticas de falso emprendemento que pretenden promocionar desde o cinismo, está na nosa capacidade de resistencia, de vontade e de transformación. O mito da Ave Fénix alenta desde as cinzas. Son moitos os proxectos e moitas as curvas do camiño pero esas ideas primixenias seguen vivas, demandando novas formas. (…)
– NG: Con todo o individualismo que achamos nesta obra [Isóbaras], cos diferentes monólogos… ao final o espectador é quen de sacar unhas ideas e conclusións xerais… Como se pode conseguir esta sensación no espectador perante unha obra tan controvertida?
– GP: Gústanme as diferentes lecturas, romper coa dinámica do branco e o negro. Os personaxes teñen distintas capas e cada un deles pode xustificar as súas accións, argumentar isto ou aquilo. Cada un é fillo das súas circunstancias e experiencias. A obra ofrece ao lector, e esperemos que a un futuro espectador, un método ou un camiño para descubrir as interseccións, os puntos en común, é como ese xogo dos encrucillados onde podes reseguer os puntos e sae un debuxo ou outro. Esta é unha obra de encrucilladas, de solitarios que ignoran que a súa voz ten eco de coro.
– NG: Por que a túa obsesión verbo da personalidade humana en moitas das túas obras, do labirinto da personalidade humana?
– GP: Vivimos moi pouco. Na medida que imos cumprindo anos vai adelgazando a percepción do tempo. Sabérmonos, intentar coñecer algo do que somos é un obxectivo abondo ambicioso para o escritor ou o artista que pescuda no fondo da personalidade humana e nas súas contradicións. O mito do minotauro e o labirinto e o mito de Sísifo, reinterpretado tan brillantemente por Camus, están presentes no meu teatro e na miña vida. (…)”
