Entrevista
de Montse Dopico a Bautista Álvarez en Magazine Cultural Galego:
“(…) Hai moito de verdade nos relatos do libro Retallos daquela infancia (Xerais) de Bautista Álvarez, malia seren ficción. Moitas lembranzas das terras da súa infancia: Las, Eiras e Loucía, no concello de San Amaro. Mais tamén moitas reflexións de alguén que sufriu a represión franquista e loitou contra ela. Desde Brais Pinto até a UPG. Desde o seu ingreso en prisión a finais dos 60 polas súas ideas “separatistas marxistizantes” até ser procesado, a finais dos 70, polo Tribunal de Orde Pública. Desde a ditadura até unha transición que pouco mudou e unha democracia que tampouco cumpriu as expectativas daquela xeración que soñara con ela. Falamos con el.
– Montse Dopico: Como se encontrou escribindo relatos de ficción en lugar de artigos de política?
– Bautista Álvarez: Pois a verdade é que, moitas veces, falar de política non ten transcendencia ningunha. A xente non fai caso, é arrastrada polo ambiente. E eu non vou estar sempre falando de política. Xa se publicaron os meus artigos escritos entre o 2004 e o 2011, sobre a crise económica, política…, a crise do nacionalismo,… a crise en todos os ámbitos. Está a piques de aparecer o segundo tomo, que son discursos meus en asembleas do BNG e congresos da UPG. E haberá un terceiro tomo, de traballos soltos. Algúns deles están escritos en español porque foron escritos para publicacións en español e eu non creo que precisen tradución por ese motivo, pero estamos vendo que facer. A cuestión é que, claro, ao deixar os cargos de responsabilidade que tiña na UPG e no BNG, quedoume máis tempo para escribir. E estes relatos fíxenos para divertirme. (…)”
Arquivos da etiqueta: Magazine Cultural Galego
Rosalía Fernández Rial: “Concibo a creación poética, e a vida, desde a reivindicación do colectivo”
Entrevista
de Montse Dopico a Rosalía Fernández Rial en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Ningún amante sabe conducir ten unha primeira parte de versos, unha segunda de prosa poética e unha terceira que se achega ao teatro. O teu poemario anterior, Vinte en escena, estruturábase sobre 20 actos… É a mesma procura da confluencia entre artes?
– Rosalía Fernández Rial (RFR): É verdade que, no meu discurso artístico, busco moito a interdisciplinariedade. Os meus grandes referentes son a poesía, o teatro e a música, aínda que tamén poida haber influencia das artes plásticas, por exemplo. Mais teatro, música e poesía son a base da estrutura, e tamén do fondo, do contido.
– MD: Ningún amante sabe conducir é un poemario de amor, cunha forte carga erótica. Unha historia contada a través da colisión, do accidente automobilístico como metáfora. Por que?
– RFR: Porque é unha paixón desatada, que conduce irremediablemente cara ao accidente, e iso condiciona a propia forma dos poemas: a presenza da velocidade… É o desexo como instinto, unha paixón irracional, na que a voz lírica parece ás veces que se volve un pouco louca… Esa é a idea. (…)
– MD: Hai humor, xa desde o título, en Ningún amante. E tamén nos nomes dos poemas, que parecen sacados dun manual de conducir. Iso si que non estaba nos poemarios anteriores, non si?
– RFR: Pois é verdade. Hai unha irreverencia, un atrevemento, unha tendencia antipoética como che dicía. Poemas con versos curtos, moi directos, moi contudentes. Porque é como un paso máis, un atreverse máis, unha ruptura: é sexo máis que ampr, é ironía xa desde o título… É como un darlle a volta ao poético. (…)”
Yolanda Castaño: “O proceso de produción literaria parece non existir. Un libro non se sabe de onde sae”
Entrevista
de Montse Dopico a Yolanda Castaño en Magazine Cultural Galego:
“- Montse Dopico (MD): Polo que saíu publicado, semella que A segunda lingua é unha defensa do galego. Mais se cadra é máis ben unha reflexión sobre as dificultades de enfrontarse á comunicación nun idioma que non é o propio, non si?
– Yolanda Castaño (YC): Si. A segunda lingua é a lingua do outro, a que non é a túa. A lingua é o filtro a través do que nos conectamos co mundo. E ás veces temos que botar man de linguas estranxeiras. Entón aparecen as dificultades, os conflitos que iso entraña. O libro é unha metáfora diso, e das dificultades que supón comunicarse, achegarse aos outros, que ás veces é un quero e non podo… É querer mostrarte como es e non conseguilo porque non tes as ferramentas. Son os malentendidos…
– MD: Aínda que é un libro distinto dos anteriores teus, algunha conexión pode haber. O poema Cousas que comezan por Y lembra O libro da egoísta, a súa achega á propia identidade…
– YC: Ese era un libro sobre a propia identidade, si. Un libro autocrítico tamén. Cando somos novos falamos de nós mesmos porque non sabemos nada do mundo, nin da vida, é normal. Co tempo, supoño que viñeron os cambios. O poema que citas só compila cousas que comezan por y. Se colles un dicionario de galego e buscas a letra y, verás que non deixei fóra do poema moitas palabras que comezasen con ela. Si que hai unha alusión ao tema da miña inicial, mais non é un texto tan autoreferencial como O libro da egoísta.
– MD: Alén das linguas, o libro fala da capacidade humana da linguaxe…
– YC: Si, e mesmo de aspectos filolóxicos concretos: fonoloxía, lexicografía… A idea era explorar desde o punto de vista poético eses aspectos que poden ser máis técnicos e non tan centrais na linguaxe. O sentido xeral é non precisamente emocionarme con cousas grandiosas, senón poñer a mirada no máis pequeno. En lugar de atender a cousas máis tradicionalmente poéticas, ollar un papel, un linguado, un calamar… En vez de mirar tanto a semántica, o significado, ollar para a morfoloxía, a morfosintaxe… (…)”
Arsenio Iglesias Pazos: “Non son un intelectual. Só podo falar da maneira na que a realidade se me presenta”
Entrevista
de Montse Dopico a Arsenio Iglesias Pazos en Magazine Cultural Galego:
“Arsenio Iglesias Pazos gañou o Premio de Poesía Avelina Valladares no ano 2006 con ático. Mais as cousas fóronse torcendo e o libro parecía condenado a non ser publicado. Ata que chegou Paco Macías. Unha vez máis. Para facer o que outros non puideran ou non quixeran. ático é un poemario de pequenas historias. De encontros e desencontros. De despedidas. De mudanzas. De pingas da vida cotiá. Próximas e reais. Falamos por teléfono co seu autor, que vive desde hai uns anos en Euskadi. (…)
– Montse Dopico (MD): Hai unha historia, no poemario, dun novo inquilino que chega ao piso de Andrea…
– Arsenio Iglesias Pazos (AIP): Non sei se se percibe moi ben, mais hai dúas liñas diferentes. Unha é a da historia de Andrea. E outra, que non ten que ver con esta, é a da despedida, a consciencia de ter que marchar…
– MD: Escribiches os poemas nun obradoiro literario con Eduardo Estévez.
– AIP: Si, e se non me chego a apuntar a aquel obradoiro en Fene, nunca chegaría a escribir un libro de poesía. De feito, antes de ir a ese obradoiro nunca lera un libro enteiro de poesía. Eu fora coa idea de escribir prosa. Pero Eduardo é poeta e foi meténdonos o gusto pola poesía. Foi el tamén quen me insistiu para enviar o libro a editoriais. Se non fose por el, non se tería publicado. (…)”
Ledicia Costas: “A represión social e política non poden quitarnos a fantasía e a capacidade de soñar”
Entrevista
de Montse Dopico a Ledicia Costas en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): En Recinto gris as persoas diferentes son enviadas a un campo de concentración. Xa en Unha estrela no vento tiñas un personaxe que se sentía diferente aos demais…
– Ledicia Costas (LC): Teño debilidade polas persoas que son diferentes e por iso socialmente discriminadas. Por iso sempre acaban estando nas miñas novelas, dun xeito ou doutro. En Recinto gris están dun modo máis explícito: un neno albino, unha nena con síndrome de Asperger, unha muller con síndrome de Dióxenes… Hai un personaxe que está inspirado nun home que vive nun portal na rúa Urzáiz, en Vigo, e que pasa o día aferrado ao seu transistor. (…)
– MD: A literatura infantil e xuvenil é moi importante nas vendas das principais editoras, ás editoras especializadas vailles ben…
– LC: Pois eu sinto que para moita xente aínda segue a ser unha literatura de segunda categoría. Aínda é bastante habitual que che pregunten cando vas facer unha novela de verdade. Eu esfórzome o mesmo coa literatura xuvenil que coa literatura de adultos. O 35 por cento da produción galega é LIX, así que, si, é bastante. Ademais unha das funcións da literatura xuvenil é crear lectores.
– MD: Dicías antes que era máis difícil ter visibilidade se eras muller. Se cadra na poesía iso non pasa tanto.
– LC: Porque para esas mentes de elevado nivel intelectual das que falabamos antes que unha muller faga poesía está ben, pero a parte da literatura que consideran “seria”, a narrativa, é cousa máis ben de homes. Poesía si porque o que consideran volátil e fráxil, a poesía, parécelles axeitado para mulleres. (…)”
Carlos Negro: “Hai todo un mercado especializado que pauta o que as mozas deben comprar, vestir, pensar”
Entrevista
de Montse Dopico a Carlos Negro en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Parte o libro [Penúltimas tendencias] dalgunha experiencia concreta ou foi unha reflexión que se foi sedimentando co tempo?
– Carlos Negro (CN): Máis ben foise sedimentando, si. Dicíanme que o meu libro anterior, Makinaria, que está centrado nos mozos adolescentes, era moi masculino. Entón pensei en tratar un tema diferente, pensando tamén no público xuvenil, que é o desa presión sobre as mulleres para que todo sexa “fashion, chic e sexy”. E foi un reto, a verdade. No caso de Makinaria si que partira do que vía, en mozos próximos. Neste caso, foi máis ben unha reflexión de máis tempo, orientada a esa crítica dos estereotipos.
– MD: O libro apunta á imposición dun modelo de beleza non só irreal, senón reprodutor de roles patriarcais.
– CN: Un modelo de beleza que tamén se está a estender aos homes, aínda que a presión é maior sobre as mulleres. O libro ten tamén un sentido das metamorfoses dunha moza, que poderían ser varias. Da procura da propia identidade, fronte a un modelo de beleza moi pechado e canonizado. Mais tamén hai outras ideas, como o amor romántico. E, nese aspecto, o libro é unha reacción contra o escrito por Federico Moccia. Eu vía que os alumnos o collían na biblioteca, que estaba moi de moda. Tiña curiosidade e lino. E quedei asustado. Ademais de estar pesimamente escrito, era profundamente reaccionario no seu contido. Era o tópico da muller fascinada polo ‘machito’. Unha muller aparentemente liberada pero que o que quere é ser modelo de televisión, presentadora ou parella dun chico guapo, á sombra do seu mozo. (…)
– MD: Tanto este libro como o anterior son moi distintos de Far-West, Cultivos transxénicos… Mais o tema da revisión da masculinidade xa podía percibirse.
– CN: Si, en Héleris xa había unha revisión diso, no sentido do que o nacionalcatolicismo impoñía sobre o que debía ser unha muller e un home no tempo da posguerra. De todas maneiras con Cultivos transxénicos pechei unha etapa. Agora xa non estou tanto co tema da identidade colectiva, a memoria do rural, a identidade nacional…, senón co tema da identidade de xénero… Aínda que isto é unha reflexión que fago a posteriori, non é algo planificado. Vou buscando cousas novas que contar. Tento non repetirme. De feito, polo medio publiquei en Positivas Abelcebú, un libro satírico que non tiña que ver cos anteriores. Busco temas noves, voces novas, cada un co seu estilo. Non é tampouco que teña un estilo recoñecible. Parece que son un escritor diferente ao cambiar de libro, porque son proxectos distintos. Son etapas. (…)”
Xavier Alcalá: “Os galegos apoiaron a revolución contra Batista por razóns ideolóxicas e prácticas”
Entrevista
de Montse Dopico a Xavier Alcalá en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): A base da novela [Verde oliva] son as lembranzas e a documentación de Juana Maseda. Que outras fontes e arquivos che axudaron a reconstruír a memoria dos galegos que viviron a ditadura de Batista?
– Xavier Alcalá (XA): Enfronteime ás memorias dunha axente secreta, membro dunha organización que non deixaba nada por escrito; aínda máis, que tiña por sistema memorizar anacos de información para que non puidese revelala enteira nin baixo tortura… Nun caso así non che queda outra que confiares na memoria do informante (e na súa vontade de contar o que foi certo). Ora, contrastei moita documentación: libros sobre a revolución contra Batista, e a revista Bohemia, que apoiou a revolución e é unha fonte veraz, sobre todo polo material gráfico que ofrece. Tamén falei con persoas que pasaron o período da revolución en Cuba e lembran os feitos vistos desde fóra. Houbo moito galego –miles deles– metidos na loita, outros que a apoiaron, e outros que non foron alleos ao que pasou. Escoitei moita xente, algunha notoria, como don Manuel Fraga.
– MD: Precisamente a memoria, -como na triloxía sobre os evanxelistas-, e a emigración -en todos os teus outros libros sobre os galegos en América-, son dous alicerces fundamentais de toda a túa obra. Quixeches narrar aspectos da emigración galega menos coñecidos? -Como a participación na colonización de América-.
– XA: Eu crieime entre “cubanos” e “arxentinos”, e non podemos esquecer que son un inmigrante (castelán) a un país de emigrantes (Galicia) casado cunha inmigrante dun país de inmigrantes (Arxentina). O “non ser destes pagos” é unha constante na miña vida; e, despois, a profesión fíxome andar polas Américas e por Europa, e así fun descubrindo miles de vidas de emigrantes galegos, e clasificándoas: as dos que fixeron “o normal” e as de suxeitos extraordinarios. Por exemplo, falando coa avoa da miña muller en Buenos Aires, e con Eduardo Blanco-Amor en Ourense, descubrín que “el basco Santamarina” (apelido que me cheiraba a galego) era un fidalgo galego conquistador das pampas, con historia tráxica; ou outro exemplo: un velliño de Río Gallegos contoume que “el gallego Soto”, xefe da maior revolución obreira anarquista da Historia, a dos anos 20 na Patagonia, era “galego de verdade, de Ferrol”. Certo: Xaime Bello conseguiume a súa partida de nacemento, e con ela fixemos aos historiadores esclarecer un punto nunca coñecido de semellante personaxe. (…)”
Inma López Silva: “O que se agarda socialmente é que cumpras coa túa suposta obriga de ser nai 24 horas”
Entrevista
de Montse Dopico a Inma López Silva en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): O libro [Maternosofía] foi feito como un diario durante o embarazo, non si?
– Inma López Silva (ILS): Si. Fun escribindo durante o embarazo. Despois reiviseino e fixen o epílogo, para dar tamén o punto de vista de cando a nena xa estaba aquí.
– MD: Xa recorreras ao diario máis veces. Mais este é o teu libro máis íntimo. E semella que non che daba pudor compartir todo o que contas.
– ILS: Non, porque a maternidade/paternidade é algo polo que pasa a maior parte da xente ou polo que aínda, sen ser pais, moita xente sente curiosidade. Non tiña a sensación de estar a contar algo tan persoal como para sentir pudor. Se me sentise así recorrería á ficción, como fixen en New York, New York.
– MD: Hai unha idea no libro que resume bastante ben o seu contido: “Estou farta de ver como mulleres intelixentes e activas se converteron en simples nais que paralizaron por completo a súa actividade cerebral”.
– ILS: Esa foi a idea de raíz que me levou a tentar observar a maternidade desde fóra, desde a distancia. A sociedade espera que só sexamos nais, que o deixemos todo de lado. Eu antes de estar embarazada preguntábame se o embarazo me ía cambiar, se como se di as hormonas fan que sexas outra persoa… e non foi tal. Creo que todo iso é unha patraña inventada por unha sociedade xa non só cunha estrutura patriarcal, senón directamente machista, á que lle convén que as mulleres quedemos na casa mudando cueiros. (…)”
Eli Ríos: “Non me interesa o discurso de continuo lamento sobre as mulleres, ese estar sempre queixándonos do mal que está a vida”
Entrevista
de Montse Dopico a Eli Ríos en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Maria fálanos de Maria Soliño, personaxe ben coñecido pola música (Luar na Lubre), polo poema de Celso Emilio… A biografía de Encarna Otero, e se cadra tamén Tres mulleres galegas de armas tomar foron mudando o xeito de contar a súa historia. De que maneira quixeches achegarte ti á vida de Maria Soliño?
– Eli Ríos (ER): Desde a reapropiación. Retomar a historia individual nos seus trazos máis colectivos para resaltar que aínda nos queda moito por andar e por mellorar na interacción entre os humanos. Traela ao futuro, de hoxe e de mañá, coa posibilidade de que, desta vez, “os duplos seis”(páxina 70) dos dados sexan para Maria Soliño. Non me interesa o discurso de continuo lamento sobre as mulleres, esa imaxe de estar sempre queixándonos de que mal está a vida. Se non che gusta algo, cámbiao! Cal é o problema? Que esixe un esforzo pola túa parte? Pois si! A outra opción é deixarse ir no proceso de anestesia colectiva tan de moda ultimamente… (…)
– MD: Aínda que son poemarios distintos, hai algunha conexión entre Anamnese e nós escoitando o badalo de marienplatz, como a importancia do cotián. Cal pode ser ese nexo?
Os nexos entre poemarios é algo do que se preocuparán outras persoas e non eu. Estou demasiado próxima aos textos como facer esta reflexión. En todo caso, non o vexo. Creo que buscar relacións entre os dous poemarios é reducionista, vontade de etiquetar e meter todo nun mesmo caixón para que non nos molestemos en pensar. A etiquetaxe xeralizadora non é un lugar onde me sinta cómoda.
nós escoitando o badalo de marienplatz é un poemario iniciático no que unha voz feminina conta o que sente ante unha ruptura sentimental. Anamnese ten múltiples voces poéticas nas que se reflexiona sobre a definición do tempo. O nexo? Non o vexo pero se alguén mo demostra empiricamente estou disposta a valorar esta opción. Na actualidade estamos moi acostumados a que unha autora, ou un autor, encontre a “fórmula” que funcione no mercado e que o estilo sexa recoñecíbel e, inclusive, que o esteamos esperando. No meu caso, como non vivo da literatura e tampouco teño compromiso de publicar quince libros por ano podo permitirme desfrutar co que escribo e cambiar de voz poética ou arriscar o que me apeteza e non pasa nadiña de nada. (…)”
Santiago Lopo: “A través do tempo, o poder controla o ritmo das nosas vidas e ata do noso pensamento”
Entrevista
de Montse Dopico a Santiago Lopo no Magazine Cultural Galego:
“A aparencia de liberdade é só quimera nunha sociedade de consumo que controla as persoas a través de múltiples mecanismos. Un deles é o tempo. A obsesión por aproveitalo ate o último segundo. Esta é unha das reflexións das que parte a novela Hora zulú, de Santiago Lopo, editada por Galaxia e gañadora do premio García Barros 2012. Un libro no que a suposta loucura revela, por veces, lucidez. No que unha historia chea de intriga, armada con textos de orixe diversa, nos vai levando cara a un xeito de rebelión. Falamos co autor. (…)
– Montse Dopico: En todo o libro (desde as primeiras mencións á marea negra até a propia historia do Profesor), se amosan as inquedanzas ecoloxistas como cuestión de fondo. Mais parece que, alén diso, se quere apuntar a como a sociedade industrializada nos rouba a vida, o tempo, a liberdade. Era esa a idea?
– Santiago Lopo: En efecto, esa é unha das ideas que subxace durante toda a novela: a escravitude temporal. Non somos libres, o poder tennos controlados de moitas maneiras, e unha delas é por medio do tempo, un dos nosos bens máis prezados. Dende que nacemos, a sociedade de consumo recórdanos obsesivamente que o estamos a perder e non podemos recuperalo, así que nos ofrece multitude de estímulos para aliviar esa suposta “anguria”. A través da medición do tempo, o poder controla o ritmo das nosas vidas e ata do noso pensamento, un feito que se acentuou a partir da Revolución Industrial. (…)”
