Carlos Callón: “A cuestión da homosexualidade está presente nos inicios do amor cortés”

Entrevista a Carlos Callón en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): A túa tese vai obrigar a rectificar parte da historia do trobadorismo galego e tamén do europeo, que nos dá conta dunha Galiza medieval máis diversa e menos conservadora do que criamos.
– Carlos Callón (CC): Que conste que eu sobre todo o que fago é traballar a partir do que eran notas marxinais doutras investigadoras e investigadores e unha vez que as xuntamos decatámonos de que a imaxe que dan é outra diferente. Evidentemente hai un traballo de lectura de toda esta xente, e de elaboración, pero non parto de cero en ningún caso, senón do traballo doutras persoas que investigaron o trobadorismo, a historia da sexualidade, do feminismo e dos estudos LGTB. Digamos que o fundamental é o que nos din as fonte de verdade, sen tentar proxectar o que quereriamos que dixesen ou os prexuízos do presente. Que obriga a rectificar? En primeiro lugar, debería evidenciarse nos manuais que a cuestión da homosexualidade como tendencia afectiva da humanidade está presente nos inicios do amor cortés. A novidade do amor cortés é que de repente a misoxinia non permitía que a muller se convertese nun elemento de adoración e do amor. Aí o elemento da misoxinia é fundamental, e tamén hai que falar diso, de como é o proceso de discriminación das mulleres. E, sobre todo, hai algo sorprendente, e para o cal non hai resposta a día de hoxe, que é por que razón aparece o amor cortés se as mulleres non mudan a súa situación social. En realidade é unha forma máis de distanciar ese obxecto. Logo, tamén é importante dicir que aínda a partir da idealización da heterosexualidade e da aparición do pecado da sodomía a partir do século XI, continúan a existir durante un tempo aínda poesía amatoria, da cal conservamos só algúns restos. E tamén aparece a homosexualidade a nivel satírico, pero cunhas sátiras que non din o que ás veces os investigadores contemporáneos entenderon. Pensemos que mentres os códigos relixiosos e civís condenaban a morte a partir do século XI, no noso trobadorismo encontramos críticas case de colegas. Hai pequenas burlas, que ás veces poden ser máis crúas ou máis zafias, mais entre o asasinato e meterse un pouquiño cunha persoa… [risos].
– SG: Na investigación supoño que fica moito camiño aberto porque é fundamental a perspectiva.
– CC: Exacto, cando vexo investigadores de referencia, como Foucault, por exemplo, coa súa magna historia da sexualidade, eu ás veces pensaba, con humildade, que mágoa que el non coñecese estes textos. Porque seguramente o comezo da súa historia da sexualidade sería diferente, porque cousas que el identificou na idade contemporánea, en realidade nos textos medievais galegos xa está. Non debemos tratar a nosa literatura medieval como un resto arqueolóxico, porque ten unha información a nivel antropolóxico, social e histórico que é moi valiosa. (…)”

Carlos Callón atopa máis evidencias da diversidade sexual no trobadorismo galego

Desde Sermos Galiza:
“(…) “A diversidade afectiva e sexual non é cousa do século XXI. E unha das liñas da afectividade humana, que é a homosexualidade, tamén está presente no noso trobadorismo”, afirma Carlos Callón, que presentou a súa tese de doutoramento o pasado 21 de xullo na Universidade da Coruña, co título de “As relacións sexoafectivas intermasculinas e interfemininas no trobadorismo galego”, e dirixida por Pilar García Negro e Manuel Ferreiro.
Logo das súas achegas publicadas no libro Amigos e sodomitas (Sotelo Blanco, 2011), Callón vai máis alá e amplía e mesmo corrixe algúns datos. “O que corrixín é relativo ao lesbianismo. Hai moito máis do que nese libro chegara a analizar. Por exemplo, non me decatara dunha cantiga de amiga”, explica.
Estes achados non só teñen trascendencia para o trobadorismo galego, senón tamén para o europeo, e tamén “desde unha perspectiva literaria, desde unha perspectiva da historia da sexualidade, e desde unha perspectiva antropolóxica”, segundo a súa opinión. “Non só é unha achega importante a nivel do trobadorismo senón para coñecermos mellor a historia da propia humanidade”, defende. “Por exemplo, na Península Ibérica -até onde eu coñezo, porque igual que eu encontrei isto, poden aparecer no futuro outras cousas- que se fale da prostitución homosexual na Península Ibérica é información que só nos achega o trobadorismo galego. A opción do lesbianismo, cando hai poucos anos saía unha antoloxía nos Estados Unidos sobre textos lésbicos na historia da literatura, e non aparecía nada na Idade Media, e na actualidade non só sabemos que hai textos, senón que a metade dos que coñecemos están en galego”.
O investigador combate a idea de que a Baixa Idade Media era unha sociedade moito máis pechada do que hoxe cremos: “Á xente o que se lle vén á cabeza cando pensa nisto é un par de persoas con leña seca debaixo dos pés á que lle van prender lume, pero vemos que a realidade é moito máis diversa e que a historia sempre a contan os vencedores”. E vai máis alá: “Sabemos que houbo unha deliberada adulteración das fontes históricas, que fai que haxa elementos dos que temos pouca información, pero o trobadorismo galego é moi especial, porque non nos ofrece un testemuño relixioso da realidade, senón dunha perspectiva laica, e iso ofrece unha visión moito máis poliédrica da diversidade afectivo-sexual”.”