“Literaturizar a historia”, por Celia Díaz

ArtigoCelia Díaz de Celia Díaz no weblog de Galaxia:
“A literatura e a historia son vellas coñecidas e establecen relacións proveitosas para ambas: a literatura reflicte a historia e a historia contémplase nas obras literarias. A literatura, en canto testemuño da sociedade, proporciona información relevante acerca dunha época concreta: as crenzas, os costumes, a mentalidade, os valores, os modos de vida… A historia, á súa vez, é a inspiración da que naceron moitas das grandes obras da literatura universal. Poesía, teatro e, sobre todo, narrativa atopan fértil materia literaria nos acontecementos que viviu a humanidade desde o comezo dos tempos. E non hai dúbida de que a novela histórica é un xénero que goza hoxe dunha extraordinaria vitalidade, tamén na nosa literatura.
Malia esta interrelación entre historia e literatura, moi distintos son os obxectivos que procuran. Mentres o historiador pretende reconstruír o pasado a partir de datos obxectivos analizados e contrastados, o escritor ou escritora converte en ficción literaria as informacións que o rigor histórico lle proporciona e recréaas libremente para transmitir a emoción da que carece o texto erudito.
Unha característica principal da novela histórica é a esixencia de verosimilitude. Para que o imaxinado teña aparencia de realmente acontecido cómpre levar a cabo unha exhaustiva documentación acerca do período e o espazo nos que se sitúa a narración. A xeografía, a economía, a alimentación, o vestiario, as actividades de lecer, as crenzas, a onomástica… son coñecementos que poden obterse a través de documentos históricos, arqueolóxicos, epigráficos ou iconográficos.
A tradición oral proporciona igualmente informacións valiosísimas, por moi inverosímiles ou contraditorias que resulten ao comparalas coas recollidas de fontes científicas. As lendas ou os romances achegan aquilo que a fantasía do pobo transmitiu de xeración en xeración, son materia viva que merece un lugar preeminente no texto literario.
Mais o importante e fundamental, como en calquera novela, é a creación duns personaxes con alma, con vida interior. Criaturas de ficción que van medrando paseniño e transmiten os soños, os conflitos, os temores, as arelas, as decepcións, as traizóns, as anécdotas e peripecias do seu vivir cotián. A presenza na narración de personaxes reais esixe respecto á veracidade e rigor histórico. Mais, ao mesmo tempo, o novelista pode imaxinar os seus pensamentos máis íntimos e tamén pode permitirse determinadas licencias e atribuírlles estes ou aqueles trazos froito da súa fantasía.
Dotar de vida e autenticidade os personaxes, recrear a atmosfera na que ocorren os acontecementos, construír unha trama ben elaborada e transportar o lector a tempos afastados son os difíciles retos aos que se enfronta o escritor de novela histórica. Se o consegue, construirá un relato ameno e accesible, fonte de coñecemento e tamén do goce estético que a literatura ofrece.
Non é tarefa doada, pero si apaixonante.”

Ribeira: acto destacado na Feira do Libro para o xoves 23

OFeira do Libro de Ribeira 2016 xoves 23 de xuño comeza a Feira do Libro de Ribeira (na Praza do Concello, con horario de 12:00 a 14:00 horas e de 18:30 a 22:30 h.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, co seguinte acto literario destacado para este día:

21:00 h. Charla-coloquio de Xosé Manuel Lobato arredor do seu libro Elos de cinza, publicado por Ézaro. Participa, xunto ao autor, Fernando Lavandeira.

Ramón Nicolás: “En O espello do mundo está a vontade de restituír a memoria das ruínas que nos rodean”

EntrevistaRamón Nicolás de Alberto Ramos a Ramón Nicolás en Praza:
“(…) – Praza (P): Sobre a estrutura e o xénero do libro [O espello do mundo] quería preguntarlle unha cuestión. Temos trazos dun xénero epistolar, pero non é unha novela epistolar. Podería mesmo considerarse que falamos dun certo xeito de manuscrito achado, pero tampouco. Hai unha parte que é novela histórica, pero non é novela histórica. Entón, como podemos definir este libro? Hai pegadas de moitos xéneros, pero non se decide por ningún.
– Ramón Nicolás (RN): Si, efectivamente. A verdade, non sei como poderiamos clasificala. Hai certa sensación de indeterminación de carácter xenérico. É unha novela histórica? Si, pero non. É un libro de carácter epistolar? Pois tampouco, porque lemos as cartas de Hildegard, pero non as respostas da ona Guiomar. Só temos unha parte desa relación epistolar. Despois, hai certa intriga en todo o que se refire a Martiño, o profesor de historia, o personaxe contemporáneo, que intenta descubrir a historia das cartas e os manuscritos. En realidade, poderiamos dicir que son anacos de distintos xéneros e que xogan a indeterminación. Penso que á novela lle acaía ben estes distintos planos: un plano contemporáneo, outro histórico e outro epistolar. Agora ben, non sei se foi axeitado ou non, pero o xogo da indeterminación pode atraer a distintos públicos máis aló do lector de novela histórico. (…)
– P: Por que un crítico literario decide poñerse a escribir unha novela?
– RN: Este asunto da novela xa me leva roldando a cabeza bastante tempo, mesmo anos. Tiña investigado, tiña bastantes notas e houbo un momento en que me propuxen darlle forma. Ese momento chegou probablemente o ano pasado, cando me decatei que cumpría 25 anos facendo crítica literaria de forma continuada. Entón quixen afrontar o desafío de construír un texto narrativo. En certo xeito era, por un lado, un desafío e, polo outro, unha celebración. (…)
– P: Falamos do seu 25 aniversario como crítico literario. E as efemérides sempre convidan a facer unha pregunta tan sinxela como global: Que balance facemos?
– RN: Particularmente, eu non adoito relerme, pero está claro que os textos que escribín fai 25 anos e os de agora son ben diferentes. Co paso dos anos, non sei se para ben ou para mal, un vai aprendendo certas cousas. A nivel persoal, direi que neste tempo o estilo muda e os intereses particulares tamén. E tamén diría que as referencias que fun adquirindo e a perspectiva xeral, despois de moitas lecturas, permitíronme identificar algúns cambios que viviu o panorama literario nestes anos. Quizais, o máis impactante foi atoparse coa crise económica, que tivo efectos tanto no sistema editorial coma en aspectos temáticos. É dicir, hai moitas novelas que chegan agora sobre os efectos devastadores da crise en personaxes e individuos concretos. Esa temática nos anos noventa estaba practicamente ausente. (…)”

Contos Estraños nº 0 (1ª parte)

Artigo Contos_Estraños_0-696x522de Xosé Duncan en Lermos:
“A finais de 2011 saíu do prelo o primeiro volume da revista Contos Estraños que foi numerado coa cifra 0 e titulado ‘Amañeceres Estraños’. A diferenza dos seguintes, este número non tivo unha temática definida xa que foi o único, polo menos no 100%, que contou con relatos de achega libre (algo obvio por ser a primeira convocatoria e na que só se fixo un chamamento ao envío de textos de fantasía, misterio ou terror, mais sen determinar unha temática concreta). Foi, tamén, o único no que todos os participantes eran homes (érano no momento de escribiren os relatos e seguen séndoo agora). Veremos que a maioría masculina mantívose nos seguintes volumes e que os editores tentaron resolver esa disparidade co número 5 ‘Verbas de Atenea’ no que se levou o 100% da participación ao campo das autoras. Outra curiosidade máis deste número 0 é que xa nel se instaurou o sistema híbrido de relatos e mais novelas curtas por entregas. Formato que, finalmente, remataría por ser abandonado en prol do volume único de relatos. O deseño da capa era de José María Picón que, malia que non volvería facerse cargo do traballo gráfico até o número 4 de ‘Nadal impío’, converteríase co tempo no ‘portadista’ habitual da revista. (…)
Unha vez presentado este número 0, imos falar con algúns dos autores nun formato de mini-entrevista que repetiremos ao longo de toda a serie. (…) Sigue lendo

Xosé Duncan: “Os galegos temos algo inherente a nós, que é a terra e a tradición oral”

ArtigoXosé Duncan de F. R. Lavandeira en conversa con Xosé Duncan en La Voz de Galicia:
“(…) Non é doado escribir literatura fantástica en Galicia e en galego na actualidade -propósitos irrenunciables do autor- porque tanto as esixencias do xénero, como a súa consideración no noso sistema literario, ademais das limitacións que impón a crise -esa gran coartada dos poderes escuros- fan que atopar espazo de publicación sexa difícil. Velaí, por exemplo, como unicamente hai unha editorial especializada no xénero en galego, Urco Editora, ou como só existe un único premio literario para o ámbito fantástico e de terror -nun país tan pródigo noutras modalidades-, o Antón Risco, con apenas un ano de existencia.
Fronte a estes impedimentos, Xosé Duncan achega cinco novelas -tres delas conformando unha brillante triloxía: As crónicas de Bran– e case doce narracións editadas en libros colectivos. Unha produción ampla, que fala dun autor en plena creatividade e do seu compromiso coa nosa lingua, contando historias fantásticas para «adultos». Porque velaí outra das eivas espurias desta literatura: que se entende propia dos máis novos ou patrimonio da serie B. Dirá Duncan que esa caracterización faille á literatura -fantástica ou non fantástica- «o mesmo mal que pensar que por levar ilustracións, un libro é para crianzas. O mesmo mal que crer que por representar a figura do político ou o presidente ou o rei que toque por unha deidade colérica, un mago ou un guerreiro orco, eses personaxes non poidan ter profundidade nin seren unha crítica á sociedade que estamos a vivir». (…)
A mención do colectivo suscita a pregunta polo futuro do Fogar de Breogán, da súa literatura en xeral e da fantástica en particular. Xosé Duncan amósase pesimista, pero combativo. El, que se define, cun meditado grao de provocación e ironía, como escritor afeccionado nun país no que -ás veces di ter esa sensación-, hai máis escritores en galego que lectores, non está disposto a claudicacións e compracencias no que á súa cultura e á lingua se refire: «esa é a miña guerra, non me preocupar polo que gobernos ineptos a nivel cultural poderían facer pola cultura senón facelo eu mesmo».”

Redondela: actos destacados na Feira do Libro para o sábado 18 e domingo 19

OFeira do Libro de Redondela 2016 domingo 19 finaliza a Feira do Libro de Redondela (na Alameda, con horario para os seus dous últimos días de 12:00 a 14:00 horas e de 18:00 a 21:30 h.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, cos seguintes actos literarios destacados para estes dous días:

Sábado 18
18:00 h. Contacontos de Miguel Ángel Alonso Diz. A actividade está promovida por Nova Galicia Edicións.
19:00 h. Manrique Fernández asina exemplares de Tres feridas, publicada por Belagua, na caseta da Libraría Molière.
20:00 h. Presentación de As horas roubadas, de María Solar, publicado en Xerais. No acto, a autora estará acompañada por Manuel Bragado.
20:00 h. Jorge Rodrigues Gomesende asina exemplares de Frouma de Ruivéns, publicado por Redelibros, na caseta da Libraría Cartabón.

Domingo 19
19:00 h. Coloquio A muller na literatura, coordinado por Yolanda Castaño, coa participación de Iolanda Zúñiga, Fina Casalderrey e Ana Tierra.