Entrevista
de Montse Dopico a Nacho Taibo en Praza:
“(…) – Praza (P): Nada máis comezar a ler [Os tres de nunca] chama a atención a estrutura. Xa Flor do Grelo eran pequenos relatos. En Informe bestiario tamén son pequenos capítulos relacionados de distintas maneiras… Por que optou por contar así a historia?
– Nacho Taibo (NT): Realmente, a idea inicial partiu de lecturas sobre a Segunda Guerra Mundial. Parecíame que nos libros que estaba a ler faltaban algunhas cousas. Mais non quería repetir a fórmula de Informe Bestiario. A estrutura é semellante máis ben á de Homes de ningures que, coma Os dous de sempre de Castelao, conta dúas historias paralelas que se van contrapeando, entrelazando, alternando en contrapunto. No caso de Os tres de nunca son tres personaxes principais e non dous mais, claro, eu xa non son a mesma persoa que escribiu Homes de ningures porque pasaron moitos anos. Agora teño moita máis verborrea, no canto daquel estilo condutista…
Para situar tres personaxes na Segunda Guerra Mundial, tiña que contar o que acontecera aquí antes, aínda que me provocaba vertixes. Decateime de que, para iso, tiña moita información que podía servirme. Eu nacín 10 anos antes do último día da Guerra Civil. Puiden falar con xente que me contou historias sobre o que viviu na guerra. Por iso, na novela hai bastante de historia de transmisión oral, -que non historia oral, que iso é ciencia-, historias que me contaron membros da miña familia, ou da familia da miña muller ou, en xeral, xente que coñecín. Con Informe Bestiario non lle vexo moita conexión, no sentido de que naquel libro eran historias que contiñan outras, como nunha matrioshka. (…)
– P: En Os tres de nunca un home faise xigante, outro toupa, outro le o pensamento dos coruñeses… Alén de que os poderes máxicos son usados moitas veces polos seus personaxes para enfrontarse ou fuxir da opresión, algo pode haber de pegada de Cunqueiro nesa presenza do marabilloso. Aínda que a súa obra podería situarse nese sentido máis se cadra ao lado de Ferrín, pola maneira de falar do político a través do fantástico…
– NT: Eu sempre quixen facer narrativa fantástica. As miñas fontes básicas, cando tiña 25 ou 26 anos, eran Jorge Luis Borges -a súa escrita fantástica- e Cunqueiro. Os dous, pasados por unha perspectiva crítica da sociedade. A miña terceira fonte era Celso Emilio Ferreiro, a quen coñecín a Madrid. Non teño dotes para a poesía: son máis prosaico. E non quería ser cartesiano, newtoniano. En A Ponliña irlandesa e en As boas familias -que non mereceron ningunha crítica-, non hai elementos fantásticos. Eu tiña unha imaxinación desbordante -agora xa non- mais sempre quixen escribir para liberarme da lei, da forza da gravidade… Das leis físicas, da presión do tempo… Non concibo que non poidamos movernos libremente na dimensión do tempo. (…)
– P: Comentou vostede antes que tivo, de varios dos seus libros, poucas ou nulas críticas. Di na súa autobiografía na web da AELG que a partir do 1981 percibe “rexeitamentos” cara o seu traballo. Críticas “gratuitamente contrarias”, promesas de publicación incumpridas… Que pasou?
– NT: Pois non sei. Se cadra hai unha conspiración internacional contra min. Da CIA non, que non son tan importante. Da KGB tampouco, que estou con eles… (Ri). Pero si, tiven problemas cos editores e teño moita obra inédita. Por iso lle estou tan agradecido a Xerais… En canto á crítica, pode ser boa ou mala, pero o peor é o silencio.
Iso pasoume con Salvador de Occidente, que tivo unha soa crítica, en internet e moi negativa. De As boas familias, ningunha. Podo interpretar, por iso, que os críticos evitan escribir sobre os meus libros para non ter que dicir cousas desagradables… Tamén me consta, e non vou dicir os nomes, que hai editoras que aceptan libros para analizar e logo non os len. (…)”
Arquivos da etiqueta: Montse Dopico
Celia Parra: “Algúns dos pioneiros da videopoesía son galegos. Aquí xa había este xénero nos 80”
Entrevista
de Montse Dopico a Celia Parra en Praza:
““O primeiro documental sobre o panorama internacional da videopoesía”. Así se presenta Versogramas, un proxecto da produtora Celia Parra e os directores Belén Montero e Juan Lesta que iniciou hai unhas semanas unha campaña de micromecenado en Verkami. Os seus obxectivos son partillar o “abraio” ante o traballo dos creadores e creadoras deste formato e reivindicalo como xénero independente, ademais de axudar a derrubar os mitos que poidan quedar sobre a poesía como arte seria e difícil. Falamos con Celia Parra, coprodutora executiva de Versogramas, -que naceu como unha idea súa-, e con Belén Montero, guionista do mesmo, e codirectora, xunto con Juan Lesta. Esferobite asina a produción, e Isaac Garabatos a música orixinal.
– Praza (P): Xa faciades videopoemas. Como chegades ao proxecto do documental, desde a vosa experiencia?
– Celia Parra (CP): A idea naceu hai xa anos como un proxecto de mestrado, no que tiven como titora a Fernanda del Nido. Xa entón contactei con Esferobite -Belén Montero e Juan Lesta- para ir máis alá do proxecto de máster, e comezamos a traballar xuntos. Eu xa era poeta pero foi daquela cando descubrín o mundo da videopoesía, que me apaixonou. Belén e Juan eran, ademais, os compañeiros ideais, porque fixeran videocreación e algúns videopoemas moi interesantes…
– P: O documental forma parte dun proxecto máis amplo, que inclúe un libro+DVD que publicaría Galaxia. En que consiste?
– CP: É un proxecto transmedia. Primeiramente pensamos só no documental, pero despois engadimos outros formatos para tratar o tema dun xeito máis amplo. Versogramas é, así, un documental, un webdoc, unha exposición, unha longametraxe experimental que recolla a nosa visión sobre a videopoesía e un libro+DVD que incluirá o documental e textos arredor dos videopoemas de autores e autoras galegos, en principio… A peza central de Versogramas é o documental, que se ramifica no resto dos produtos.
– P: Que é o webdoc?
– CP: A idea é que calquera persoa poida experimentar coa videopoesía. A través dunha plataforma que é coma un xogo, no que o usuario ou usuaria poida crear o seu videopoema, subindo os seus propios materiais, buscando materiais online ou escollendo materiais da biblioteca do webdoc. Despois, a plataforma proporciona unhas guías que van levando á persoa por todo o proceso: análise do texto, uso de metáforas, traballo coas imaxes, selección de música… O obxectivo é que a persoa cree o seu propio videopoema, que despois pode compartir nas redes sociais, e que quedará na base de datos do webdoc. O webdoc é un proxecto que levariamos adiante coa axuda de A Navalla Suíza. (…)”
Eva F. Ferreira: “O teatro hai que escribilo desde a epiderme, desde a carne. Sóbranos logocentrismo”
Entrevista
de Montse Dopico a Eva F. Ferreira en Praza:
“Di o crítico Afonso Becerra que o seu é pura “poesía visual”. Que é un dos nomes máis salientables do posdrama galego, sexa iso o que sexa. E algo diso debe haber. Eva F. Ferreira é unha dramaturga de poucas aparicións no centro, no miolo, onde facer cultura dá algo máis de visibilidade. Pero sempre está aí. Coas súas colaboracións en distintas publicacións, como Casahamlet, a casa na que comezou a darse a coñecer. Quedara varias veces finalista do premio de teatro radiofónico do Diario Cultural. E vén de gañalo, por segunda vez. Ten claro o que quere. Fala de desigualde de xénero, ou de clase. De exceso de ruído. De indiferenza. Dun teatro que é entraña, pel, carne. Apegado ao corpo. Á vida. Falamos con ela para repasar a súa obra.
– Praza: Es dramaturga, directora, filóloga, docente, titulada en arte dramática… Que veu primeiro e que despois?
– Eva F. Ferreira: Primeiro fixen Filoloxía Inglesa en Compostela. Despois empecei o doutoramento en Teoría da Literatura e Literatura Comparada. Daquela eu ía moito ao teatro, andaba con xente que escribía… e fun a un obradoiro de escrita con Manuel Lourenzo. Comezara a investigar con moita ilusión -interesábanme os cruzamentos entre literatura e cinema-, pero decateime de que a da Universidade era unha perspectiva moi teórica, e deixou de interesarme.
Despois matriculeime na Escola de Arte Dramática de Vigo…, e empecei a escribir. Naquela altura chamáronme para que escribise en Casahamlet… E así foi. Cando comezou o premio de teatro radiofónico do Diario Cultural pareceume moi interesante e decidín presentarme… Quedei de finalista varias veces, despois escribín outras pezas para os Cadernos Laiovento, para a revista Núa, para a Revista Galega de Teatro…
Despois marchei para Monforte e desde hai uns meses estou en Sober. Dediqueime a traballar no que puiden, á docencia, a facer unha curtametraxe… e a coidar de Breixo… Fixen tamén algúns textos a partir de fotos de Iván Merayo… e o ano pasado volvín escribir, para presentarme outra vez ao premio do Diario Cultural. Para min, todo o que fago son textos, non distingo os escénicos dos non escénicos. (…)”
O XIV Premio Johán Carballeira de Xornalismo premia a Montse Dopico e a María Obelleiro
Desde
o Concello de Bueu:
“O XIV Premio Johán Carballeira de Xornalismo, promovido polo Concello de Bueu, recae este ano en dúas mulleres galegas, concretamente en Montse Dopico, coa súa reportaxe “Galaxia vs Galaxia. A construción de hexemonía cultural”, publicada na revista Luzes, e a de María Obelleiro Hermida, titulada “O apartheid sanitario na Galiza”, que saíu en Sermos. O xurado, conformado por Manuel A. Mosteiro, presidente da Asociación de Amigos de Johán Carballeira de Bueu, Montse Fajardo, xornalista e experta nas historias da memoria histórica, e Antón Lopo, gañador da pasada edición. De entre os dezanove traballos presentados, dos que se destaca a esencia do xornalismo de Johán Carballeira, o xurado decidiu premiar a estes dous, ao ser “modelos de esixencia técnica e de investigación, que son ademais complementarias en dous ámbitos fundamentais para este galardón: o xornalismo cultural e o xornalismo social”. Ademais, o xurado insiste na calidade xeral dos traballos presentados, na súa variedade temática, de estilo e de enfoque que recollen a identidade do premio.
No caso de Montse Dopico, resalta a “utilización dos diálogos entre dúas persoas que ofrecen visións distintas sobre un feito histórico”, e o traballo de María Obelleiro “dá voz ás persoas non teñen unha persoa nos medios e incidindo na diversidade coral, para a análise dun tema tan lacerante como o da discriminación da sanidade que sofren as persoas inmigrantes”.
Ambas as dúas xornalistas, serán premiadas cun premio de 750 euros cada unha e serán homenaxeados nun acto que se organizará na Semana das Letras Galegas.
No que atinxe á modalidade de poesía deste premio, o xurado vaise reunir o próximo 6 de maio ás 10:30 horas e terá que escoller un gañador ou gañadora de entre os corenta e seis poemarios presentados.”
Margarita Ledo: “A fórmula que xa non funciona é a da prensa que vive de créditos bancarios e favores políticos”
Entrevista
de Montse Dopico a Margarita Ledo Andión en Praza:
“(…) – Praza (P): Tamén a súa novela Trasalba ou Violeta e o militar morto, do 1985, amolou bastante. Por que?
– Margarita Ledo Andión (MLA): Talvez porque resulta doado recoñecer a figura de Otero Pedrayo. Mais non é un libro literal. Traballa con espazos oterianos, coa idea da Mitteleuropa, coa reacción do personaxe, doutra clase social, incrustado na vida campesiña… Non hai moito, Anxos García Fonte publicou un artigo no que fala sobre este libro en Estudos Galego-Brasileiros 4, da Universidade da Coruña, no que analiza por exemplo como trato a educación sexual da fidalguía na época, como dou cuns determinados resortes… E isto ocorre 30 anos despois da publicación do libro.
– P: En Porta blindada, do 1990, reconstrúe a historia de Antón Moreda. Un galeguista abandonado á súa sorte. E non foi, desgraciadamente, o único.
– MLA: Si, é unha eiva que parece que se converte nunha rutina. El vivía no hospital psiquiátrico de Castro, ao lado da miña casa natal. Preguntaba por min, e un día fun velo. Falamos varias veces, de vagar, e acabou contándome a historia da súa vida. El quería saír do manicomio, e había posibilidades de que o fixese, pero para iso precisaba ter un traballo e asistencia médica fóra. Aí si que lle fallaron os seus coetáneos, porque non tivo axuda. Isto foi no 77, e levaba alí desde o 66.
Despois eu marchei para Barcelona e víao nos veráns. Pasou tempo, fun coñecendo detalles da súa complexísima historia, ata chegar un momento en que precisei botar todo aquilo para fóra. Escribín o libro e leveillo un día. Despois de lelo, díxome: “explicáchesme a historia da miña vida”. A publicación de Porta blindada fixo que el fose unha persoa máis coñecida. Aínda que sempre fixera cousas, -xa no hospital movérase para que houbese misa en galego-, a partir de aí comezou a ter moita máis actividade e a ser moito máis recoñecido. A parte americana da súa historia levoume a A cicatriz branca, onde el é o personaxe masculino.
– P: A cicatriz branca xorde dunha investigación sobre mulleres emigrantes… E o que nos conta non é o tópico das mulleres que marchaban para facer de “acompañantes” dos seus maridos.
– MLA: Si, eu traballei sobre as mulleres que emigraban soas. Mais, antes diso, a idea que eu mesma tiña era a das mulleres que emigraban cos maridos, porque é o que pasara na miña familia. Meu avó emigrara a Cuba, a muller fora con el, alí naceran as catro fillas, e despois volveron todos para aquí. Tamén na emigración europea era común que emigrase a parella deixando os fillos cos avós… Cando comecei a ir a Bos Aires, nos anos 90, decateime do estrañamento total que sentían as mulleres que emigraran soas. Moitas foran expulsas da communitas á que pertencían: por ter fillos de solteira, por ser fillas do crego, por teren sido abusadas sexualmente…
Tiñan que marchar para o outro lado do océano, onde ían para servir. Vivían pechadas no espazo doméstico e mesmo as utilizaban, en moitas ocasións, para a iniciación sexual dos fillos dos señoritos. Lembro como me dicía Neira Vilas que non me esquecese de contar iso… Primeiro ía ser sobre as mulleres emigrantes dos anos 20, pero despois decidinme polos anos 50 porque me interesaba o tránsito do traballo de “mucamas” ao traballo asalariado, na industria textil -todas sabían coser-, ou en industrias tóxicas como as fábricas de fósforos. (…)”
Vítor Vaqueiro: “Uma normativa tem implicações políticas, e a vigente contribui a enfraquecer a identidade galega”
Entrevista
de Montse Dopico a Vítor Vaqueiro en Praza:
“(…) – Praza (P): O discurso sobre as vantagens da maior convergência com o português está a estender-se, e também nas instâncias oficiais. De que modo queria este livro [Da identidade à norma] intervir no mesmo?
– Vítor Vaqueiro (VV): Contribuindo, na medida que fosse, a por acima da mesa a necessidade dum debate sobre o que queremos para o futuro da nossa língua na Galiza e no mundo, dado que somos independentistas e internacionalistas. Isso, em primeiro lugar. Em segundo, a convidar a gente que esteja interessada no nosso idioma a que reflita na situação atual que, dum ponto de vista de higiene democrática não é defendível, dado que se estão a censurar textos, não pola sua qualidade literária ou intelectual, mas pola forma na que estão escritos. E, em terceiro, a mostrar que uma normativa não é uma questão só técnica, que tem implicações políticas, e que esta normativa, concretamente, contribui a enfraquecer a identidade galega.
– P: Começa o ensaio explicando como, já que os movimentos de emancipacão basco, catalão e galego consideram o idioma um factor essencial na definição da identidade, o Estado espanhol joga a dividir o campo dos seus adversários políticos, promovendo a ideia de que catalão e valenciano, por um lado, e galego e português, pelo outro, são línguas diferentes. Podes explicar melhor isto, como contexto do que acontece depois?
– VV: Em realidade já quase o explicas ti perfeitamente na pergunta. O poder do estado decide, já por volta do ano 70, começar uma política de divisão, consciente do feito de que o fracionamento do campo dos que considera os seus inimigos -que a diversidade cultural se perceba como um perigo já orienta sobre a natureza cultural e política do Estado espanhol- constitui uma estratégia essencial para derrotá-los e conseguir a sua desaparição que, queira-se ou não, é o seu desejo. Os poderes do Estado estariam mui felizes se atingirem um território monolíngue espanhol e uma única cultura, a espanhola. (…)
– P: O imaginário espanhol formula o tópico das “outras línguas” como “minoritárias”, em correspondência com o estereótipo das “minorias” basca, catalã. A que obedece esta estratégia?
– VV: Justamente ao que comentamos antes. Para o Estado existem umas línguas minoritárias, secundárias, acessórias, prescindíveis, regionais e outra língua majoritária, principal, imprescindível, nacional, própria da nação espanhola. É uma estratégia de desrespeito e desprezo ao que não seja espanhol, digamo-lo entre aspas, e formula um combate político utilizando o imaginário, o econômico, o social e as suas poderosíssimas alavancas. Porque o Estado formula sempre as cousas da perspectiva contável e do número, como se uma verdade dependesse da quantidade de pessoas que a afirmam. Se assim for, Galileu, por por um caso, não teria razão, mas o tempo demonstrou que a tinha. (…)”
María Alonso: “A emigración é unha revolta en si, e a persoa emigrante, un suxeito político”
Entrevista
de Montse Dopico a María Alonso en Praza:
“(…) – Praza (P): As persoas transmigrantes sodes, aseguras no inicio do libro [Transmigrantes. Fillas da precariedade], un colectivo “silenciado”. En que sentido?
– María Alonso (MA): Hai unha importante presenza nos medios de comunicación de historias de éxito de galegas e galegos no estranxeiro, mesmo a través de programas de televisión que idealizan dun xeito case obsceno este fenómeno. A emigración do final feliz si está documentada, mais hai outra que non o está. Con esta versión edulcorada da nova emigración galega parécese querer suxerir que a xente emigra porque quere, non porque non ten outra opción, e que o éxito está a esperar por nós no estranxeiro. Pero hai unha cara B que non se ve reflectida en moitas ocasións: as historias de fracaso daquelas persoas que aspiraban a ter unha vida mellor e que atopan no estranxeiro a mesma precariedade que pensaron que estaban deixando atrás.
Para min a transmigración é equivalente a precariedade, e desta precariedade poucas veces se fala. A cara menos amable da nova realidade migratoria, que é a migración das que teñen que firmar tres contratos zero-hour como limpadoras para poder chegar a fin de mes e, como iso non abonda, deciden probar sorte nalgún outro país e buscan outros tantos minijobs para tirar para adiante, e finalmente, mesmo pode que decidan deixalo e regresar á casa. A necesidade de recoller esta cara B foi o motivo que me levou a escribir o libro. En realidade, o que fago é intentar comprender o mundo que me rodea, mais tamén o concibo como contradiscurso a esta visión idealizada da nova emigración galega.
– P: En que se diferencia o actual do emigrante galego da xeración dos nosos pais e dos nosos avós?
– MA: Os condicionantes históricos son obviamente diferentes. Ademais, agora todas e todos temos un coñecemento moito máis global do mundo, o que facilita a toma da decisión de emigrar. Os medios de transporte tamén melloraron as condicións nas que unha viaxa, mesmo as novas tecnoloxías permítennos estar ‘aquí’ e ‘alí’ á vez e axudan a paliar a saudade. Estas diferenzas son indiscutíbeis, pero tamén hai unha serie de paralelismos.
A nova emigración galega, coma a do século pasado, caracterízase pola alta cualificación das e dos emigrados. A xeración das nosas nais e avoas pode que non tivesen títulos académicos, ou doutoramentos, pero os datos e estatísticas indican que tiñan un nivel de profesionalización moito maior do que eu pensaba, o que axudou a que se integrasen no tecido laboral dos países de acollida. É preciso afastarse do tópico da e do emigrante galego analfabeto do século pasado que tanto complexo de inferioridade ten creado.
En Terra de adeuses, que é o segundo capítulo do libro, ofrezo unha contextualización histórica á nova diáspora galega tendo en conta os movementos do pasado. Falo dos factores pull e push que motivan a toma de decisión de emigrar, e trato a segunda década dos noventa, caracterizada polo boom inmobiliario e que favoreceu a chegada de inmigrantes a Galiza, convertendo ao país no que define como un diaspora space.
No caso galego, este espazo de diáspora viuse condicionado non soamente pola chegada de comunidades latinoamericanas, africanas e de Europa do leste, entre outras, senón tamén pola presenza de retornados e retornadas, é dicir galegas e galegos de primeira ou segunda xeración no estranxeiro que aproveitaron aquela época de conxuntura económica para regresar ao país. A nova emigración galega afecta a todos estes colectivos, tanto ás galegas e galegos que nacemos en Galiza, como á xente que chegou durante os anos de bonanza económica, como ás retornadas e retornados que agora están a facer novamente as maletas. (…)”
Antón Riveiro Coello: “Os tolos eran para min, desde os meus ollos de neno, a máxima expresión da liberdade”
Entrevista 
de Montse Dopico a Antón Riveiro Coello en Praza:
“(…) – Praza (P): A crítica salientou que, ademais de ser Carlos Casares un personaxe máis, a novela tamén é unha homenaxe ao estilo literario deste autor…
– Antón Riveiro Coello (ARC): A ferida do vento é, en certa maneira, unha continuación de Casas baratas. En Casas baratas chegara á adolescencia, e esta novela, que transcorre, en realidade, nunha semana, pode lerse como unha continuación. A ferida do vento está perto da concepción literaria de Carlos Casares, en concreto da súa segunda etapa, máis realista. A miña pretensión era, como dixen, homenaxear Vento ferido e, en xeral, a obra narrativa de Carlos e as súas teimas como escritor: facer historias accesibles, cun estilo directo, suxestivo, cunha sintaxe fluída, para chegar a un público amplo que inclúa a xente que non está afeita a ler. Unha literatura popular.
Quería recrear, ademais, o mundo vilego de xeito que fose recoñecible para calquera persoa que viva nun núcleo de poboación de entre, quizais, 5.000 e 30.000 habitantes. Tamén era para min importante a inocencia como perspectiva. Carlos reivindicaba a inocencia: el trataba de contemplar o mundo cos ollos dun neno. E tamén o humor, para o que el tiña un talento natural. Ou a oralidade. Hai moitas anécdotas que tirei da oralidade. Carlos é un personaxe secundario na novela, unha persoa cunha gran capacidade para absorber anécdotas e elaboralas literariamente. Ademais, contábaas moi ben: coas súas pausas, o mantemento da tensión ata o final…
– P: É unha novela de iniciación, de aprendizaxe. Un xénero tan coñecido… É por iso que falas da inocencia o motivo de que o protagonista sexa un adolescente, de que a historia estea contada desde o seu ollar?
– ARC: É unha novela de formación, de aprendizaxe, na que están presentes a miña experiencia e a miña imaxinación. É un rapaz de 15 anos, vive nese momento no que se está a formar a personalidade e no que son tan importantes experiencias como o amor, a relación coa morte…, que van configurando o que imos ser despois… É un tema recorrente na literatura, si, e tamén é unha das chaves da miña literatura. A adolescencia, ademais, leva sendo máis ou menos o mesmo dende hai séculos, polo que creo que calquera adolescente pode sentirse identificado…
Na novela, un feito tráxico marca a Antón, que ten o seu primeiro contacto coa morte. A personaxe de Gabriela inspírase nunha rapaza que se chamaba, en realidade, Dulce María. Foi o meu primeiro amor, de rapaz. Eu tiña 13 anos. Seguindo o consello das miñas fillas e doutra xente que me dicía que así sería máis crible, decidín que o personaxe de Antón tivese 15 anos. A min pasoume como lle pasa a el: agocháronme a traxedia e ao final o silencio foi aínda peor. Claro, todo o que conto non é tampouco exactamente o que me pasou a min: está pasado polo filtro da literatura, aínda que teña unha base real. (…)”
Rebeca Baceiredo: “Normalízase o feminismo pero dende o enfoque liberal, o amparado polos medios e o interiorizado polas mulleres”
Entrevista
de Montse Dopico a Rebeca Baceiredo en Praza:
“Intentar “entender a que responden os movementos zigzagueantes nas emancipacións das subalternas e por que consentimos ás veces determinados patróns de comportamento ou por que nos fai dano reproducilos e somos castigadas se non o facemos”. Este é o obxectivo ao que responde o novo libro da ensaísta Rebeca Baceiredo, Oiko-nomía do xénero. Relato das clausuras (Axóuxere), que afonda nalgunhas cuestións xa tratadas pola autora en Capitalismo e fascismo (Euseino), e das que tamén se ocupa no seu primeiro poemario, O canto da Sibila (Galaxia).
– Praza: O libro preséntase como unha revisión do “mito explicativo” do patriarcado como un feito natural a partir da análise do xénero como función subalterna. Cal é a orixe do libro? Cal é o seu obxectivo?
– Rebeca Baceiredo: Pretende revisar o mito explicativo patriarcal e liberal. As orixes do libros son sempre, para min, ‘encontros’, algunha experiencia que organizar. Nalgún momento tiven a necesidade de explicar a que respondían comportamentos que nun principio semellan naturalizados pero que cando se acentúan, cando aparece a súa estridencia, aparece a súa patoloxía, que é patoloxía social, é dicir, propios dunha sociedade patolóxica. Era unha cuestión persoal e unha cuestión política, se cabe a distinción, porque durante os anos da crise si observaba regresións sociais, cotiás, no tema de xénero: tiña a sensación de que a sociedade se facía aínda máis conservadora e retrógrada que cando eu crecín, a pesar de ter conciencia sempre das limitacións –e agresións– cotiás que me impuña o xénero feminino.
Porén, a medida que me achegaba ao tema, observaba ata que punto non só respondían a un patrón sociolóxico, senón que tiñan profundas raíces antropolóxicas, e o paradigma liberal que pretende, máis que explicar, canalizar e capitalizar o feminismo, non me ofrecía respostas. Ademais, precisamente durante ese proceso atopei na biblioteca o libro Familia e capital, do profesor Carlos Allones, que expón o proceso de sometemento das femias nos homínidos e o cambio de réxime que se daría no capitalismo. O obxectivo, por tanto, era intentar entender a que responden os movementos zigzagueantes nas emancipacións das subalternas e intentar entender por que consentimos ás veces determinados patróns de comportamento e por que reproducimos outros ou por que nos fai dano reproducilos e somos castigadas se non o facemos. (…)”
Daniel Asorey: “Interesábame plasmar de que forma un pobo que acaba de se liberar da opresión é quen de oprimir”
Entrevista
de Montse Dopico a Daniel Asorey en Praza:
“A República das Santas Irmandades da Galiza, estado independente que xurdira do triunfo da revolución irmandiña, agocha as miserias da Compañía Galega de Indias no discurso sobre a prosperidade nacional. Galiza aliárase cos indíxenas do Brasil, unha das súas colonias, para deter as pretensións portuguesas. Vencera a Portugal e Castela mais, moito tempo despois, os fascismos portugués e castelán ameazaban a república galega, gobernada por Castelao. Todo isto e moito máis pasa en Nordeste, a novela coa que Daniel Asorey gañou o Premio de Narrativa Breve Repsol. Unha ucronía que imaxina un pasado distinto a unha realidade “subalterna e silenciada” como a galega. Mais sen idealizacións. E rompendo, malia que se cadra non o pretenda, uns cantos mitos.
– Praza (P): A República das Santas Irmandades de Galiza é un Estado independente, mais imperial, cunha historia colonial. Por que darlle a volta a historia así? Quero dicir, poñerlle a un país cuxa historia foi negada un pasado colonial, imperial…
– Daniel Asorey (DA): Cando escribín esta novela tiña claro que pretendía darlles voz aos que non tiveron nin teñen voz, entre eles, por suposto, a miña nación, unha matria que leva vivindo séculos silenciada nunha situación de subalteridade. Para iso inventei a República das Santas Irmandades da Galiza, unha terra que cando comeza a novela semella ser o que moitas e moitos quixeramos que tivese acontecido. Unha República próspera nacida dunha revolta, que existiu, contra os señores feudais, e que aquí, na novela, triunfou. Mais eu non pretendía facer unha utopía, non quería contar un conto de fadas. O que hai nunha das tramas do texto é unha ucronía que consiste en responder á pregunta: Que acontecería se os irmandiños gañasen? (…)
– P: Que escribiches antes? Desde cando escribes e por que e a primeira vez que publicas unha novela?
– DA: No ámbito de ficción, antes desta novela escribín relatos que resultaron premiados en distintos certames como o da Asociación Cultural Cidade Vella, en 1988, o de Relato Curto Terra de Melide 2001 ou o Manuel Murguía en 2002 e tiña publicado en revistas e en obras colectivas. Escribo dende cativo, por necesidade, para respirar no medio dunha realidade que moitas veces abafa, aínda que nunca falei diso en público, por pudor e porque un nunca está seguro da calidade do que fai e, por suposto, aspiraría a facelo mellor.
Creo que por iso lle chamou a atención mesmo a xente coñecida. Alén diso, eu para escribir unha novela preciso un tempo continuado que ao traballar resulta difícil de atopar. Penso que escribir ha ser semellante a ser unha tecelá que debe ir devagar, ao xeito. Na cabeza hai unha idea e tes que atopar e unir os fíos para construíres eses mundos novos. Nese sentido, o premio Repsol supón unha axuda, un ánimo grande e aporta unha certa confianza nun mesmo.”
