Celebrando a Xosé Mª Álvarez Blázquez

Desdenoq_0143 Galaxia:
“Nun salón ateigado con case medio cento de mozos e mozas do Instituto Alexandre Bóveda de Vigo, o xoves 5 de febreiro, ás doce da mañá, na Casa Galega da Cultura, tivo lugar un acto académico-escolar organizado pola Fundación Penzol para conmemorar o centenario do nacemento de Xosé Mª Álvarez Blázquez (Tui, 1915-Vigo, 1985).
No mesmo contouse coa colaboración e presenza de tres dos seus fillos: Xosé Mª, que fixo unha breve semblanza do pai e mais da súa obra; Alfonso, autor dunha cronobiografía do homenaxeado que se repartiu ao remate, e Berta, que agasallou aos asistentes cunha serie de poemas do escritor ilustrados por ela. Pola súa banda, o alumnado do Departamento de Música do citado centro, Alexandre Bóveda, pechou o acto interpretando tres fermosas cancións compostas por eles e baseadas en senllos poemas de Álvarez Blázquez. Antes, o alcalde de Vigo Abel Caballero, que asistiu acompañado de tres dos seus concelleiros, glosou brevemente a figura do egrexio galeguista, e puxo en valor a súa relación e querencia pola cidade olívica, na que viviu durante moitos anos ata o seu falecemento, e da que foi Cronista Oficial.
Como complemento a este acto, nunha pequena exposición podían verse e consultarse unha ampla selección de libros da autoría de Álvarez Blázquez, así como outros sobre el, editados maiormente no 2008, co gallo do seu nomeamento como persoeiro do Día das Letras Galegas. Os tres expositores das paredes amosaban material documental vario dos ricos e importantes fondos doados á Penzol no 2012 polos seus heredeiros.
A imaxe que acompaña este artigo é de Noel Queipo.”

A Fundación Penzol recibe dous poemas autografados de Xosé Velo Mosquera

Desde Galaxia:
“A Fundación Penzol recibiu de Hixinio Araúxo Feijóo a doazón de dous poemas autógrafos de Xosé Velo Mosquera. Tratase da «Canzón dá Carceleiriña» e «Confirmación de fe».
Xosé Velo Mosquera foi un dos galeguistas encargados de organizar as Mocidades Galeguistas en Celanova durante a II República e, durante a ditadura de Franco, participou no histórico secuestro do transatlántico portugués Santa María (Santa Liberdade) xunto con Henrique Galvao.
Xosé Velo estivo agochado na casa da nai de Hixinio Araúxo Feijóo, quen fai a doazón, nos anos 45/46 do século pasado, perseguido pola policía franquista. María Rosa Feijóo, Maruxiña (’A Carceleiriña’ dun dos documentos), quen ou acolleu na súa casa, era filla de Roberto Feijóo, a quen Xosé Velo dedica un dous poemas, alcalde de Celanova asasinado polos fascistas non 1936. Á familia non se lle permitiu enterralo no camposanto de San Amaro de Celanova, e tivo que facelo, como foi tan frecuente naquela época escura, nunha tomba extramuros.”

xose-velo-mosquera

O que vén en 2014 (efemérides literarias), por Ramón Nicolás

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica:
“Non é difícil conxecturar que boa parte da actualidade cultural do 2014 estará ocupada por dous escritores que, sen dúbida, suscitarán unha abondosa atención mediática en forma de actualización e posta ao día da súa obra literaria. Eles son Xosé María Díaz Castro e Eduardo Blanco-Amor, mais talvez non sería desaxeitado atender aniversarios e datas simbólicas doutras voces, igualmente significativas para a nosa cultura.
Son dúas as circunstancias que este 2014 ofrece en relación ao poeta de Guitiriz. Por un lado a celebración, o 19 de febreiro, do centenario do seu nacemento e, polo outro,  a decisión da Real Academia Galega para que protagonice o Día das Letras Galegas.
Díaz Castro ben merecía este recoñecemento, malia ser un autor dun único libro publicado en vida ou mesmo talvez por esa mesma razón pois Nimbos é deses poemarios que honran e dan brillo a unha literatura. O mesmo ocorreu con autores que faleceron cun único libro publicado, véxase De catro a catro de Manuel Antonio, Fírgoas de Manuel Luís Acuña ou Proel de Luís Amado Carballo. Neste ronsel é onde, ao meu xuízo, cómpre situar a Díaz Castro: o que quixo dicir deixóunolo nun excelente poemario e logo calou, ou gardou silencio. É evidente que este ano traeranos necesarias biografías, a edición do resto da súa obra literaria que sospeito abondosa e interesante e outras iniciativas. Benvido, pois, este 2014, ano Díaz Castro para a cultura galega.
Tamén a RAG dispón xa diversas actividades que se vincularán co 35 aniversario da morte do autor de A esmorga; o mesmo aniversario, por certo, que lle corresponde a Celso Emilio Ferreiro ou Luís Seoane.
Respecto a Eduardo Blanco-Amor xa se programan tanto a celebración dun plenario extraordinario na cidade de Ourense como un simposio que afonde en diversos aspectos da súa produción literaria. O perfil do escritor ourensán cómpre evocalo sempre, entre outras causas porque viviu moitos anos como un outsider, ignorado e maltratado tantas veces polo oficialismo. Gústame esta homenaxe porque posibilitará outra nova ollada á súa biografía –insuperable a que nos deixou Gonzalo Allegue co título EBA diante dun xuíz ausente– e, asemade, á súa obra.
Descoñezo se algunha institución pública ou asociación privada planifica algunha actividade ao fío das posibles celebracións que as circunstancias cronolóxicas fan cadrar, mais así debía ser. Entre elas salienta a do cincuenta aniversario do falecemento tanto do político sadense Ramón Suárez Picallo, que viviu axitadamente entre Galicia e América toda a súa vida, como do político e arquitecto vigués Manuel Gómez Román, que desenvolveu un labor aínda hoxe escasamente recoñecido tanto no ámbito do Partido Galeguista como, anos despois, na resistencia cultural no franquismo no seo da editorial Galaxia e da Fundación Penzol.
Por último, tamén este 2014 cumpriría cen anos o mestre, político e ensaísta Avelino Pousa Antelo, falecido hai tan só ano e medio, que foi presidente da Fundación Castelao durante moito anos e exemplar modelo de fidelidade ao seu país e á súa lingua. Neste mesmo grupo cumpriría citar a Celestino Fernández de la Vega, outro ilustre tradutor e ensaísta, especialmente coñecido polo seu intemporal O segredo do humor (1963) e mais a Ramón de Valenzuela, quizais unha das voces narrativas máis precisadas de difusión e revisión, tamén pola dificultade de atopar libros clave como Non agardei por ninguén ou Era tempo de apandar…, obras que non deben faltar para este 2014.

Este artigo publicouse nas páxinas do suplemento Culturas de La Voz de Galicia, o 4 de xaneiro de 2013, baixo o título de O ano de Díaz Castro e Blanco Amor.

P. D. Dous días despois da publicación infórmanme que neste 2014 hai 110 que naceu Arturo Cuadrado e cen anos do escritor murgardés Xosé Rubia Barcia. Deixo constancia aquí deles. Grazas.”

Noia: mesa redonda Francisco Fernández del Riego. Camiño (ben) andado

O venres 15 de novembro, a partir das 20:30 horas, na Casa da Cultura de Noia, terá lugar unha mesa redonda cos seguintes participantes:
– Mª Dolores Cabrera, padroeira da Fundación Penzol. Presentación e coordinación.
– Francisco Domínguez, director da Fundación Penzol. Relatorio: Francisco Fernández del Riego e a Penzol e outras institucións.
Víctor F. Freixanes, director da Editorial Galaxia. Relatorio: Francisco Fernández del Riego, Galaxia e a revista Grial.
– Xurxo Martínez, escritor e investigador. Relatorio: Don Paco e a mocidade.
Ao longo do acto proxectarase o vídeo Francisco Fernández del Riego. No río do tempo (1913-2010) de Félix Vidal.

Compostela: inauguración da exposición Unha obra para un país: Fermín Penzol/Francisco Fernández del Riego

Desde Galaxia:
“O luns 8 de xullo, ás 12:30 horas, no Pazo de Fonseca de Santiago de Compostela, inaugúrase a exposición Unha obra para un país. Fermín Penzol (1901-1981) / Francisco Fernández del Riego (1913-2010) pretende conmemorar dúas importantes efemérides que se celebran neste ano 2013: O Cincuentenario do nacemento da Fundación Penzol e mais o Centenario do nacemento de Francisco Fernández del Riego. (…)
Esta dupla exposición que hoxe se trae a Fonseca distribúese en dous espazos que se complementan:
– No Salón do Artesonado pode percorrerse ao longo de 15 paneis informativos a vida de Fermín Penzol, a historia da súa fundación, a posta en valor dos seus fondos e unha breve presentación da institución na actualidade. Como complemento, nas diversas mesas e peanas pode apreciarse unha selecta mostra deste valioso patrimonio bibliográfico-documental. O denominado “recanto do bibliófilo” recrea este espazo tan frecuentado e querido por Penzol, cos seus propios mobles, libros e obxectos diversos.
– Na Capela gótica, seguindo un esquema similar aínda que con deseño diferente, o centro de interese é a figura e obra de Francisco Fernández del Riego. Presentadas, de novo, a través dunha ducia de paneis e complementadas tamén coas súas respectivas mesas e peanas, que amosan documentación e obxectos varios do devandito persoeiro. Nesta ocasión recréase o seu despacho ou lugar cotián de traballo.
En ámbolos dous espazos poden ser visionados dous vídeos. E na sancristía pode verse, a xeito de colofón ou elo común, unha longa entrevista feita no seu día na TVG a Del Riego dende e sobre a Fundación Penzol.
DATOS TÉCNICOS:
Lugar: Pazo de Fonseca. Praza de Fonseca s/n. Santiago de Compostela.
Datas: 8 de xullo 2013 – 2 de setembro de 2013.
Promove: Fundación Penzol.
Patrocinan: Xunta de Galicia (Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria) e Universidade de Santiago de Compostela (Consello Social).
Comisariado: Mª Dolores Cabrera Iglesias, Henrique Monteagudo Romero, Mª Dolores Villanueva Gesteira.”

Vigo: presentación do número 197 da revista Grial

O venres 26 de abril, ás 12:30 horas, na Casa Galega da Cultura (Praza da Princesa, 2) de Vigo, coincidindo coa inauguración da exposición 50 aniversario da Fundación Penzol, presentarase o número 197 da revista Grial dedicado aos 50 anos da Fundación, a cal, un 7 de abril de 1963, hai medio século, se formalizaba en Vigo, mediante escritura notarial. A ese acontecemento dedica Grial as súas páxinas monográficas, coordinadas por María Dolores Cabrera, Henrique Monteagudo e Ramón Villares.

Textos da homenaxe a Francisco Fernández del Riego no Pleno extraordinario da Real Academia Galega

Desde Galaxia:
“(…) No plenario extraordinario da Real Academia Galega na Fundación Penzol, en Vigo, tres foron os membros da mesma que interviron loubando a vida e obra de Francisco Fernández del Riego: Ramón Lorenzo, Xosé Ramón Barreiro e Xesús Alonso Montero. Para ler o texto do primeiro deles, Francisco Fernández del Riego: unha vida construíndo unha nación, premer aquí e o do segundo, Paco del Riego, presidente da Real Academia Galega, nesta ligazón. A intervención do profesor Alonso Montero, ó non estar en soporte papel, non pode ser incorporada.
Logo destes tres relatorios e dunhas palabras do presidente interino da RAG, Xosé Luís Axeitos, a escritora Rexina Vega recitou un fermoso poema inédito de Luz Pozo Garza dedicado a don Paco, que fixo para esta ocasión sinalada e que pode lerse aquí. E a seguir Malores Villanueva, a mantedora do acto, puxo voz ó poema da autoría do vello amigo e compañeiro na causa galeguista de Del Riego, Xaime Isla Couto, que traemos tamén aquí.
Como colofón ó emotivo acto léronse un par de parágrafos do libro Cos ollos do noso esprito (1949) sobre a lingua galega que, malia estar escritos hai máis de sesenta anos, aínda teñen plena vixencia:
Tense pedido ao galego que loite, que lexisle, que adeprenda a matinar a condición ou o destiño da criatura humá; que ame, que navegue, que transviva. E o galego, aúpado coa fleisivilidade da historia, responde ao chamamento, pra frecuentar os xéneros máis varios da criación espritual: dende o literario ou a prosa centífica, dende a oratoria ao xornalismo.
Pode, e debe, a fala vernácula, medrar ainda; encher con sangue novo o seu vigor -vella a música, o desiño novo-. Que se non deixe embalsamar; que non consinta o siñolo de trocalo en tesouro de museo. Coa venia dos seus detraitores, e ainda sin a venia, érgase e ande.

Cos ollos do noso esprito, Buenos Aires, Alborada, 1949, p. 151.

Vigo: sesión extraordinaria da Real Academia Galega polo centenario de Francisco Fernández del Riego

O programa de actos é o seguinte:
12:00 h. Acollida aos membros da Real Academia Galega e ao público asistente coa actuación do Grupo de gaitas da Asociación de Veciños do Casco Vello de Vigo.
12:15 h. Comezo dos actos, actuando como mantedora Malores Villanueva, padroeira da Fundación Penzol:
— Benvida a cargo de Alfonso Zulueta de Haz, Presidente da Fundación Penzol.
— Recepción oficial a cargo de Abel Caballero Álvarez, Alcalde de Vigo.
12:30 h. Sesión plenaria pública da Real Academia Galega coa intervención dos académicos Ramón Lorenzo Vázquez, Xosé Ramón Barreiro Fernández e Xesús Alonso Montero. Pechará o acto o Sr. Presidente interino da RAG, Xosé Luís Axeitos Agrelo.
Remate dos actos coa lectura de textos e Himno galego.