Xosé Carlos Caneiro: “A literatura existe porque primeiro foi poesía cantada”

Entrevista a Xosé Carlos Caneiro en La Voz de Galicia:
“- La Voz de Galicia (LVG): Neste libro [Despois de ti, a chuvia] reivindícase como poeta fronte aos que o sitúan só como prosista.
– Xosé Carlos Caneiro (XCC): É que eu son poeta. Os meus inicios na literatura foron na poesía. Levo, ademais, 25 anos facendo recitais poéticos en todo o país, en España e en Europa, mesmo en América. Eu síntome poeta, outra cousa é como me vexan os críticos literarios.
– LVG: E tamén reivindica a poesía como música.
– XCC: A poesía é música, ambas as dúas comparten a emoción como compoñente esencial. E a poesía é a orixe da literatura, que existe porque primeiro foi poesía, recitada e cantada. Non se pode obviar ese carácter esencial, porque o que estaríamos facendo é reducir a literatura a unha forma máis de ocio, e debe ser algo máis.
– LVG: Vostede xa fixera un disco, De bar en bar, no que recitaba os seus poemas sobre música…
– XCC: É un traballo diferente a este. Aquí hai composicións de Emilio Rúa, cheas de sensibilidade e emotividade. O mellor que ten é a súa achega. Eu sempre fago autocrítica, e gustaríame que algúns versos fosen mellores, máis traballados, para que chegasen dun xeito mellor ao corazón da xente. (…)”.

Agustín Fernández Paz: “Os parados son a materia escura”

Entrevista de Camilo Franco a a Agustín Fernández Paz en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): No libro [Fantasmas de luz] hai dúas argumentacións para a mesma historia.
– Agustín Fernández Paz (AFP): Quería escribir sobre a desfeita que está cometendo o capitalismo desde a caída do muro de Berlín. Pero non quería escribir un ensaio, quería utilizar as ferramentas da ficción e para iso tiña que darlle corpo a unha historia con personaxes e cunha trama. Por un lado quería facer unha crítica dura do sistema, pero por outro quería explicar o moito que importan os soños e a necesidade de que nos conten historias. No cruce desas dúas intencións está a historia dun home que traballa case toda a súa vida nun cine e queda sen traballo.
– LVG: No seu libro toma corpo esa idea de que ir ao paro é un xeito de desaparecer.
– AFP: Mesturo un contexto realista cun elemento fantástico. Neste caso é que o matrimonio protagonista, tras quedar os dous no paro, comezan a volverse transparentes. Están aí pero o mundo non os ve. Ese é un dos grandes perigos desta crises, que hai xente que desaparece.
– LVG: Considera que a sociedade é demasiado pasiva diante da dureza dos cambios?
– AFP: A impresión que eu teño é que os cambios que veñan, que van vir, non chegarán só a nivel local, senón que serán cambios globais, como global é o capitalismo agora e tamén é global o deterioro da natureza. O que non chego a albiscar agora, pero que pode estar sucedendo, é que, como dicía Marx, hai varias toupas furando na actualidade e non o sabemos, e quizais esteamos só intuíndo o que está sucedendo realmente. O que si quero crer é que esa consigna de que somos o 99 % segue sendo auténtica e debe impoñerse, e que esta forma de capitalismo está condenada a desaparecer polos seus métodos. (…)”.

Un ano sen Francisco Fernández del Riego

Artigo en La Voz de Galicia:
“A frutífera vida de Francisco Fernández del Riego apagouse a tarde do venres 26 de novembro do 2010. Hoxe hai un ano que a cultura galega perdeu ao seu patriarca das letras, un home entregado sen fisuras á causa da cultura galega dende ben mozo, ata que as forzas lle fallaron aos 97 anos e a parca o atopou prostrado na súa casa da viguesa praza de Compostela, cidade na que residiu na meirande parte da súa vida. (…)
Na Casa da Cultura Galega, que acolle á Fundación Penzol, inaugurouse o venres 25 de novembro a exposición No niño novo do vento, Cen anos con Álvaro Cunqueiro, que remata en Vigo o seu periplo por Galicia. Víctor Freixanes, director xeral de Galaxia, organizadora da mostra coa Xunta e a Penzol, lembrou ao que foi cofundador da histórica editorial: “Don Paco é un personaxe que marca unha época na cultura galega fundamental, que representa a toda unha xeración arredor dos fillos de Otero Pedrayo e a República e que mantén o espírito da dignidade. O tempo converteraos en xigantes”, dixo.”

Manuel Lourenzo González: “Non teño fe no indignismo”

Entrevista a Manuel Lourenzo González en La Voz de Galicia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): O xurado do Premio Blanco Amor destacou como a súa obra aborda os problemas da identidade e o sentido da vida. ¿Eran eses os temas que quería reflectir?
– Manuel Lourenzo González (MLG): Podería ser ese o contido, entre outros. Pero é unha novela complexa, da que se poden desprender eses contidos entre outros. Ten moitos personaxes e moitas lecturas. Pero eu a describiría como un tempo de prever a deriva á que pode levarnos a sociedade desde o meu punto de vista, desde o meu ángulo, algo pesimista nese sentido. E, ao mesmo tempo, con vontade de narrar unha historia literaria. (…)
– LVG: Vostede cualificou a literatura en galego como “de resistencia”. ¿Segue manténdoo?
– MLG: Subscríboo plenamente. É unha literatura de resistencia e completamente desnivelada con respecto á española. Hai unha competencia desleal coa que seguimos loitando.”

Pere Tobaruela: “A razón do meu libro é explicar a presenza dos cataláns en Galicia”

Entrevista a Pere Tobaruela en La Voz de Galicia, a través de Xerais:
“- La Voz de Galicia (LVG): ¿Cal é o obxectivo que perseguiu ao escribir esta ficción [Poñente]?
– Pere Tobaruela (PT): O motor do libro é a presenza dos cataláns que chegaron aquí para por en marcha a industrias das salgaduras. Ese é o motor do libro. A partir de aquí comeza a parte na que se mergulla unha situación especial e o coñecemento do mundo dos cataláns.
– LVG: ¿Cal é a razón dese xogo do presente e o pasado?
– PT: A razón do libro é explicar a presenza dos cataláns aquí para por en marcha a industria da salgadura. E a maneira de explicalo é establecendo esa relación do presente co pasado. Son como dúas novelas nunha, pero na que todo está entrelazado. É esa dobre mirada para permitirlle ao lector unha mirada hoxe en día, para explicar ese pasado desde o presente en primeira persoa.
– LVG: ¿Por que lle interesou afondar nesa pegada dos cataláns na Galicia do século XIX?
– PT: O meu interese é á mesma vez o punto de partida da obra. A protagonista principal está nun cemiterio de Pobra do Caramiñal onde ve, como o autor, unhas lápidas con apelidos cataláns. Entón, a pregunta é que pasou logo. (…)”.

Arturo Casas: “A literatura é un acto social”

Entrevista a Arturo Casas en La Voz de Galicia, a través de Galaxia:
“(…) – La Voz de Galicia (LVG): ¿Defende unha dimensión social da literatura?
– Arturo Casas (AC): Trátase de recuperar as coordenadas sociais e políticas do feito literario. A literatura é unha actividade cultural e social e sería moi limitado entender que a lectura é un acto de sofá ou de cama. (…)
– LVG: ¿Por que esa escasa atención ao ensaio en Galicia?
– AC: Demanda unha maioría de idade cívica e tamén que se dean as circunstancias para saber que se poden achegar solucións a través do pensamento. Todo depende da función que se lle asigne á literatura. En sociedades culturalmente avanzadas e libres o ensaio é un bo metro para medir o grao de liberdade desa sociedade. A francesa, por exemplo, ten unha tradición ensaística forte, nos lugares en que é feble, en Galicia, en España e en América Latina, o ensaio foi a ferramenta fundamental do debate público. (…)
– LVG: ¿Faltan debates de ideas?
– AC: Hai debates marcados polo interese inmediato, son máis de consignas que de análises. Unha das tarefas é que se poida recuperar a maneira máis pausada de reflexionar e a acción, porque reflexionar é intervir, pero con razón, non con consignas.”

An Alfaya: “Quixen ser escritora e lectora”

Entrevista de Camilo Franco a An Alfaya en La Voz de Galicia, desde Xerais:
“- La Voz de Galicia (LVG): Para un autor, ¿que diferenza hai entre presentar unha obra diariamente nun xornal e facelo nun libro?
– An Alfaya (AA): A diferenza é na escrita. Nunha novela para un xornal hai unha esixencia de espazo. Hai que conter a linguaxe, non podes esmerarte nin recrearte nas descricións. Hai que utilizar máis substantivos e menos adxectivos. Cada capítulo ten que pecharse estimulando no lector a continuación para o día seguinte. Cada capítulo, un co outro, ten que levar ao lector ata ao final.
– LVG: No tránsito dun soporte a outro, ¿non tivo a tentación de incorporar cousas que deixou fóra por cuestións de espazo?
– AA: Non tiven a tentación de facelo porque sería outra novela [Vía secundaria]. Os bosquexos estaban perfi lados, os personaxes están aí. Quizais engadir cousas sería abrir outras vertentes e a novela variaría moito. Non gañaría na trama argumental. (…)”.

Ramón Nicolás: “(Celso Emilio) Ferreiro foi famoso, pero nunca chegou a vivir da literatura”

Entrevista a Ramón Nicolás en La Voz de Galicia:
“- La Voz de Galicia (LVG): ¿Que dificultades ofrece a figura de Celso Emilio Ferreiro desde o punto de vista do biógrafo?
– Ramón Nicolás (RN): Primeiro fun lector, claro, pero levo case dúas décadas transitando pola obra literaria que Celso Emilio deixou e por algúns capítulos da súa vida ata que se deron unhas circunstancias que propiciaron internarme no seu perfil máis persoal, fundamentalmente porque un dos nosos autores máis relevantes carecía aínda dunha biografía integral que xuntase o periplo vital e a súa proxección literaria e política. As dificultades foron as habituais: recadar información, édita e inédita, interpretar documentos, esculcar nas cartas conservadas ou entrevistar as persoas que tivesen algo substancial que dicir sobre o autor. (…)
– LVG: Nun sentido amplo, Celso Emilio Ferreiro foi un escritor famoso, valorado no seu tempo. ¿Como afectou iso á interpretación da súa obra?
– RN: Celso Emilio comezou a gañar sona máis alá de Galicia a través das edicións bilingües da súa poesía, e isto ocorre a finais dos sesenta e dura algo máis de dez anos. Aquí era valorado en pequenos círculos, mais con Longa noite de pedra supera todo o previsible e chega a lugares onde nunca ningún poeta galego podería pensar. Por tanto, foi famoso nos seus últimos anos mais isto non o satisfacía moito; se cadra estaba máis contento, e é unha anécdota real, co parecido físico que gardaba con Salvador Allende. Dito isto, o certo é que o número de edicións esgotadas da súa obra en vida non ten semellanza con ningún outro poeta galego. Mais por outro lado nunca puido vivir da literatura e a súa axitada vida así o demostra.
– LVG: ¿Que aspectos quedan por divulgar da súa obra?
– RN: Volver proxectar a súa poesía fóra de Galicia. Sigo a ver nel un gran narrador, de obra exigua, pero sorprendente pola modernidade e a rotundidade das pezas narrativas que deu a coñecer. Tamén cumpriría volver a vista ao Celso Emilio de facetas case descoñecidas nel como ser debuxante, crítico literario (non ao uso) e a de responsable da redacción de textos de carácter político. As acusacións de que non exerceu politicamente como antifranquista, que lin hai pouco, son inexactas e moi inxustas.”

Fran Alonso: “Non cambia só a tecnoloxía, cambiamos nós con ela”

Entrevista a Fran Alonso en La Voz de Galicia:
“- La Voz de Galicia (LVG): ¿Como se relaciona vostede coas novas tecnoloxías, está en Facebook, tuitea? ¿Que lle parece todo este entramado de banalidades?
– Fran Alonso (FA): Sempre sentín moitísima curiosidade e interese polas novas tecnoloxías. Creo que supoñen un potencial enorme para a comunicación. Fun dos primeiros escritores en ter blog e tamén dos primeiros en ter conta de Twitter. Con todo, creo que é preciso usalas e contemplalas con ollo crítico. É certo que hai moita banalidade, pero tamén é certo que conlevan unha capacidade de subversión inédita ata o de agora. Usémolas sen vanaglorialas. Sexamos conscientes do que son e non sexamos escravos delas. A min interésame moitísimo Twitter e bastante menos Facebook.
– LVG: ¿Ninguén é ademais un retrato dunha comunidade de veciños do século XXI?
– Fran Alonso (FA): Pode entenderse así, sen dúbida. Os personaxes de Ninguén constrúen unha metáfora do mundo que se centra na comunidade de veciños dun edificio calquera como paradigma das novas formas de relación. En Ninguén, e na vida real, percíbese a veciñanza a través das apariencias, polo que escoitamos a través das paredes, nos ascensores, cos ruídos. En realidade é un tipo de relación mediatizada, que é o que caracteriza ao século XXI, á vida urbana e ás novas tecnoloxías: relacionámonos pero nunca directamente, sempre hai algo que se interpón entre as persoas que se comunican. O mesmo sucede hoxe co poder. ¿Quen manda no mundo? Hai estruturas invisibles que se interpoñen entre os que mandan e nós. ¿Quen lles coñece as caras aos que manexan esta crise? (…)
– LVG: ¿Xa le en libro electrónico?
– FA: Teño unha certa biblioteca de libros electrónicos, aínda que maiormente en pdf, que leo en pantallas diversas. Creo que os escritores hoxe temos que ler en todo tipo de soportes, pero estou convencido de que o futuro xogará a favor da lectura en rede e das pantallas manexables.”

Vítor Vaqueiro: “Cada tempo fai a súa reactualización dos mitos”

Entrevista a Vítor Vaqueiro en La Voz de Galicia:
“- La Voz de Galicia (LVG): -Este conxunto de lendas e tradicións [Mitoloxía de Galiza] ¿que di de como os galegos interpretaron o mundo?
– Vítor Vaqueiro (VV): É unha pregunta de difícil resposta, habería que facer unha sistematización e clasificación das lendas. Pero igual que no refraneiro hai xustificacións para unha cousa e o seu contrario, como que o paisano se alegra da choiva ou a maldí, é certo que podemos falar dun certo carácter pragmático: iso de Deus é bo pero o Diaño non é malo, e que remite a un carácter pactista, aínda que, xa digo, todo isto con moitas matizacións.
– LVG: Dende fóra hai unha percepción de Galicia como país rico en mitos: aí están, dende antigo, Fisterra ou o río do esquecemento para os romanos…
– VV: Aí hai que diferenciar entre a interpretación procedente do mundo clásico e a que se fai a partir do século XVI, que son moi distintas. A primeira é máis sincera, con todos os seus prexuízos. Despois deuse unha concreción do ser galego ideoloxicamente intereseira, e o máis triste é que foi feita dende a intelectualidade, xente como Góngora, Quevedo, Gracián, que dan unha visión estereotipada do galego. Resumindo moito, esta teoría ve aos galegos como parvos e ás galegas como prostitutas. Na época antiga, creo que o elemento decisivo era a propia situación de Galicia como fisterra, no territorio dos límites: debeu de ser moi grande a conmoción dos romanos ao ver como desaparecía o sol no océano. (…)”