Arquivos da etiqueta: O Salto Galiza

Manuel Rivas: “A maquinaria pesada da manipulación está a arrasar co significado das palabras”

Publicado o por

Entrevista de Javier H. Rodríguez a Manuel Rivas no Salto Galiza:
“(…) – O Salto Galiza (SG): Linche dicir que non tes inseguridade con este libro, que estás satisfeito e que é algo que non sempre acontece.
– Manuel Rivas (MR): É unha sensación, nada racionalizado. Cando fas unha obra literaria, procuras que sexa unha especie nova. Achegar unha especie de planta nova á biodiversidade cultural. E paréceme que si, teño a vibración de que isto é algo diferente, polo menos ao que eu fixen.
– SG: Ata certo punto, salvaxe. Non engana a contracapa.
– MR: A palabra salvaxe, ás veces, cando se repite moito, queda un pouco domesticada. Non hai que utilizala moito (ri). Aquí salvaxe enténdoo no sentido de que todo está feito con moita liberdade. Tamén hai xente que me comentaba que levaba 90 páxinas é que iso de salvaxe e de novela negra non o atopaba por ningunha parte. Eu voulles dicindo que esperen un pouco. Dentro da novela negra hai varias escolas e a min a que sempre me gustou foi a de Hammett, iso que chaman hardboiled. Penso que lle pasa un pouco diso ao libro: vai endurecendo e a medida que ferve, que sería unha tradución aproximada.
– SG: É unha procura consciente?
– MR: Eu non son moi de planificar. Nin de planificar sobre o libro nin en xeral do que vou facendo. Comentouse algo de se isto era unha triloxía. Eu non teño nin idea de se vai ser triloxía ou que vai ser. O que si é que responde a un proxecto literario que ten que ver moito con xirar arredor desa idea da caza do home polo home. Máis que nada, dunha radioloxía do poder en diferentes épocas. Dese poder depredador que o entrelaza coa dominación e a cobiza. Hai unha guerra interna, un debate interno dentro do libro que penso que tamén é interno dentro de cadaquén e, dende logo, dentro de min cando o escribín. (…)”

“Pensamento, emoción, Bach e muiñeira vella: isto é Luísa Villalta”

Publicado o por

Artigo de Noelia Gómez no Salto Galiza:
“(…) “Cando penso en Luísa Villalta hoxe en día véxoa como unha muller renacentista”, afirma a súa amiga, a escritora e docente Marga do Val (Marga Romero Lorenzo), nunha conversa no andar superior da libraría Couceiro, en Compostela, onde confesa que non lembra con exactitude o instante no que coñeceu á autora homenaxeada no Día das Letras Galegas deste 2024, xa que é como se formara parte da súa vida desde a súa toma de conciencia como galega e como escritora. Ademais, salienta que Villalta adoraba a arte en xeral, e relacionábaa co saber e coa súa maneira de estar no mundo, vinculando tanto poesía con música, fotografía ou teatro.
Para o investigador, profesor e crítico literario Armando Requeixo, responsable da edición de Pensar é escuro, Poesía reunida (1991-2004) (Galaxia, 2023), Luísa Villalta é unha poeta e unha escritora que non se entende sen o curso do mundo musical. “A literatura e a música eran as súas grandes paixóns e desde a primeira hora fundiunas e transfundiunas”. “Isto podemos velo ao longo da súa traxectoria literaria, pero tamén noutras facetas como é a actividade propiamente profesional desde o musical”, explica nunha entrevista no Centro Ramón Piñeiro, en Compostela, do cal, alén de investigador, tamén é secretario. Requeixo incide en que precisamente algúns dos primeiros escritos que Villalta publica na súa vida son textos arredor da relación entre música e poesía, como poden ser A música como arte (La Voz de Galicia, 1982); A língua do son e Música observada, conservada e reservada, ambos de 1987, o primeiro en Luzes de Galiza e o segundo en Grial.
“O outro lado da música, a poesía debería estar en todos os institutos e non está, debería ser unha referencia fundamental en todos os traballos de crítica ou ensaio literario e non está”, denuncia o músico, escritor, actor e docente Xurxo Souto no Auditorio do Conservatorio de Música de Compostela, que este ano vén de publicar Somos un pobo de artistas. O método Luísa Villalta (Xerais, 2024). O ensaio da poeta coruñesa é, desde a perspectiva de Souto, un punto de inflexión na historia da crítica literaria galega e na historia da música galega, onde reivindica a esencial relación entre música e poesía. “Na primeira parte explícanos como todo está codificado polos gregos e na segunda cóntanos a historia da literatura galega en clave musical”, aclara, concretando que Villalta concibía o son e a poesía como dúas formas retóricas do propio son. “Ela denuncia que coa aparición da imprenta a poesía quedou relegada á escrita poética que se pode ler en silencio, considerando que esa era toda a poesía”, subliña. Por outra banda, Marga do Val indica que nesta obra Luísa dálle a man á tradición cultural e á tradición popular: “É marabilloso a onde chega cando describe o que pode ser unha muiñeira na obra de Rosalía ou de Manuel Antonio, e iso faino moi ben porque ela tamén establecía ese tipo de vinculacións na súa obra”. (…)”

Antón Baamonde: “Non lembro unha soa idea forza que Feijóo puxese na mesa”

Publicado o por

Entrevista de Daniel Salgado a Antón Baamonde en O Salto Galiza:
“(…) – O Salto (S): Precisamente unha das teses centrais dunha Nova Olanda é a concepción de Galicia como cidade única. Pero o localismo, adoito funcional ao centralismo español, é aínda un factor activo.
– Antón Baamonde (AB): España é un país centralista, onde Madrid quere ser París. Pero Barcelona e Bilbo son tamén polos. Aquí había esa idea de Vigo como a Barcelona do Atlántico, ao meu ver errada. España é un país centralista pero foi historicamente policéntrico: a capital, Madrid, era política, pero a economía era Barcelona, Bilbo… E estaban Valencia ou Sevilla.
– S: É unha das grandes disfuncións do Estado español, politicamente centralista pero social, económica ou culturalmente plural.
– AB: Agora queren resolvelo implementando economicamente Madrid. O meu modelo máis ben é o holandés. Historicamente Galicia tamén foi policéntrica. Aquí non hai, nin é previsíbel que vaia haber, unha única cidade rectora. E o universo das comunicacións xa é outro. Cantos exemplos hai, empezando por min e a miña familia, de xente que vive na Coruña pero traballa en Santiago, ou vive en Vigo e traballa en Santiago, ou vai de Vigo a Pontevedra… (…)
– S: Por que esta realidade urbana e policéntrica acaba derivando a miúdo cara á competición e non cara á cooperación?
– AB: A palabra clave é cooperación. Ademais de admitir que o ámbito é Galicia e o norte de Portugal. Do punto de vista da loxística, da distribución… Se che interesa crear un mercado interno, agora que non existe fronteira política con Portugal, é evidente. Porque ves o mapa da Península Ibérica e está clarísimo: o eixe mediterráneo; no centro Madrid; e Galicia e Portugal, de Ferrol a Setúbal. Pero o poder político en Galicia ten que ver coas provincias agrarias. As cidades están gobernadas por binomios progresista e nacionalista.
– S: As cidades e as súas áreas metropolitanas.
– AB: Exacto. Pero o poder na Xunta ten que ver con esa poboación que en número é menor e a súa representación política é o PP.
– S: A relación entre Galicia e Portugal é un dos grandes tópicos da política galega. Todo o arco parlamentario asegura defendela. Pero nunca acaba de concretarse nunha estratexia clara, e logo a alta velocidade a Madrid acaba concentrando todo o debate.
– AB: De entrada, todos os expertos din que o AVE beneficia á cidade central. Un AVE Galicia-Madrid beneficia a Madrid. Segundo, un dos sentidos do meu libro é apuntarse ao modelo da España en rede. Pero o modelo da España en rede significa ter en conta Portugal e o que propón o seu primeiro ministro: conectar Portugal ao sur con Alxeciras e ao norte con Galicia e o Cantábrico. Se Galicia quere protexer a súa unidade de mercado e o seu aspecto estratéxico -no sentido de por exemplo mellorar o tráfico marítimo ou calquera parámetro- teno que facer con Portugal. Debería ser un eixe da política galega compartida polos tres partidos. A continuidade demográfica, económica e social con Portugal é obvia e evidente.
– S: E cultural.
– AB: E cultural, por suposto! Ese lazo é o que pode evitar que Galicia, aínda cun nivel de vida relativamente decente, siga perdendo peso demográfico ou económico.
– S: Por que esta cuestión non se concreta politicamente máis alá da retórica?
– AB: Feijóo é un mal xestor e unha persoa sen ideas. O que quería ser de maior, non sei se aínda está a tempo, era líder da dereita española. Todo o aparato institucional da Xunta e o seu organigrama político cultural púxoos ao servizo de non molestar a mentalidade dominante en Madrid. Este é un aspecto do problema. E logo o programa de goberno da oposición debería ser este, implementar as conexións por estrada, por tren, por avión, con Portugal. Non se trata dunha política de esquerdas ou dereitas, senón de puro medre económico e social. Na miña mente está relacionada cunha idea federal e policéntrica, pero tan sequera tes que ser federalista ou partidario dunha España policéntrica para defender este plan, abonda co puro argumento económico. (…)”

Alejandro Tobar: “A función normalizadora dun corpus serio de tradución nunha lingua minorizada é clara”

Publicado o por

Entrevista a Alejandro Tobar no Salto Galiza:
“(…) – O Salto Diario (OSD): Sabemos que a editorial Hugin e Munin divídese en dúas coleccións importantes. Unha é a colección principal e a outra é a colección “Vólvense os paxaros contra as escopetas”. Cal é a diferenza entre ambas coleccións?
– Alejandro Tobar (AT): Unha é de pura loxística. Nós temos o compromiso de entregar oito libros ao ano ou dous libros por trimestre aos subscritores. Entón, nós entregamos unicamente os libros da colección principal, que foi coa que comezamos. E logo, temos a colección secundaria, que non quere dicir que teñan menos calidade, senón que son libros menos extensos ou non son a primeira espada dun autor. Así é como temos un ritmo perfectamente continuo. Cada tres meses, de maneira puntual, como un reloxo suízo, sacamos dúas obras na principal. Na paralela non temos esa obriga. Podemos sacar un ano tres, outro anos cinco, outro ano unha… mentres que na outra temos que sacar oito si ou si.
– OSD: Que representa para vós traballar na tradución dunha lingua minorizada como o galego? Que supón en varios ámbitos, mesmo o político?
– AT: Supón ante todo, un orgullo. A lingua é nosa. Se vas a outra latitude, ao País Vasco, vanche dicir o mesmo. Pero eu non entendo, non se me ocorrería montar unha editorial dentro de Galicia en castelán. Antes toleo, antes marcho, antes emigro. Nós, tanto a miña compañeira da editorial coma min, somos tradutores profesionais en dúas linguas. Nós facemos ao redor de 20 e 30 libros ao ano para diferentes editoriais. E traballamos mais ou menos o 50% para o galego e 50% para o castelán. No caso dela, tamén coas linguas italiana e francesa e, no meu caso, o 90% está feito desde o inglés. Pero, quero dicir con isto que Hugin e Munin é unha parte do noso traballo profesional en Galicia. Logo tamén colaboramos en Bruño, en Xerais ou Edelvives. Sempre entran encargos, co cal temos dous traballos en paralelo: un excepcional en que temos a capacidade de escolla total que é Hugin e Munin, e outro que é o traballo de cada un de nós noutras editoriais. Para a primeira, contratamos tradutores externos porque unicamente facemos traducións directas. Non utilizamos linguas ponte en ningún dos casos. Entón, iso implicou que até agora, que levamos case dez anos, traballamos cunhas 25 ou 28 persoas.
– OSD: Seguramente coñecedes con detalle cal é o contexto propio da tradución do galego en Galicia. Gustaríame saber, respecto á túa consideración, cal é a realidade actual da tradución ao galego, polo menos no mercado editorial literario.
– AT: A realidade é que a tradución, dentro do mercado editorial galego, representa a mesma porcentaxe que outras linguas en España ou na media europea: un 20%. Pero as tiraxes demostran outro problema. Están a ser mínimas, son case de autoedición respecto a outros contextos. Por exemplo, as editoriais especializadas en tradución no ámbito español -xa non me meto no ámbito hispánico, que poden vender en México ou en Arxentina- centrado no Estado, tiran polo menos 1,000 ou 1,200 exemplares, mentres que no noso caso, en Galicia, a media de vendas está en 400 exemplares. E no noso caso particular temos tiraxes pequenas que non superan os 300 exemplares. O truco dos números non está no 20%, que é certo que a editorial galega ten un 20% de tradución, senón en que ese 20% en verdade ten unhas tiraxes que, visto con ollos de fóra, son ínfimas. Eu creo que temos unha situación de resistencia.
É certo tamén que, para ampliar a resposta, estamos cada vez mellor e que a tradución vive un bo momento. Hai un boom e creo que a profesionalización mellorou nos últimos dez anos. Os libros que se fan, polo xeral, son moi bos e hai uns plans editoriais claros do que se quere traducir e do que non. Por outra banda, son perversas as axudas á tradución. Alí non me meto porque máis do 90% do noso catálogo non ten ningún tipo de axuda pública. Co cal, nese caso concreto, somos unha editorial independente a todos os efectos.
– OSD: Ti cres que no ámbito da normalización lingüística ou da dinamización do galego a práctica da tradución cumpre unha función relevante?
– AT: Absolutamente. A función normalizadora dun corpus serio de tradución nunha lingua minorizada é clara. No noso caso, somos conscientes de que hai que tratar moi ben as traducións. Mentres que non podemos, por unhas cuestións económicas e do propio sistema galego, aspirar a facer grandes libros con tapas durísimas e ilustradas por unha ilustradora recoñecida. O que tratamos de mirar é que os textos, os interiores, as tripas, vaian perfectamente traducidas, corrixidas e recorrixidas. Ese punto da normalización para nós é esencial. Creo que estamos a facer un bo traballo en xeral todos os que facemos tradución literaria en Galicia a nivel de normalizadores e normalizadoras da lingua. (…)”