Morre Lois Antón, poeta popular

Artigo de Xoán Carlos Domínguez Alberte en Sermos Galiza:
“Finou o Lois Antón. Bo e xeneroso. Patriota galego. Son denominacións que nas últimas décadas a militancia nacionalista da nosa bisbarra, Terra de Celanova–Baixa Limia, lle apuxo a este membro histórico do nacionalismo galego.
Nado en Escudeiros en 193, labrego, autodidacta, emigrante en Holanda, poeta popular, decote comprometido coa causa da poboación traballadora. Dende agora fica, inmorrente, a súa palabra, a escrita da súa obra. A súa influencia excede amplamente o seu eido vital. Días da Patria Galega e outros moitos actos de celebración da nosa cultura, de vindicación da nosa lingua non foron alleos, xa non só á súa presenza, senón á súa verba viva por toda a nación. Expandida en ceiba labarada no verbo inflamante dos seus versos.
Conscientes do inmenso poder da vida e da entrega, foi en 2009 cando o BNG de Ramirás e Celanova lle tributou unha homenaxe que deu como froito o volume Voz da terra, arela de pobo, editado, coma o conxunto dos seus textos, pola Asociación Cultura e Xuvenil de Ramirás.
A produción escrita deste autor popular encétase con A máis fermosa roseira, á que seguen Aos bos e xenerosos, Vellos e novos cantares e unha edición da súa obra dramática.
Outras moitas foron as súas facetas, como, por exemplo, a súa inmensa habelencia para facer figuras, pequenas tallas coa madeira, nas que representaba escenas cotiás dunha extinta cultura popular labrega. Porén, como remate deste texto de urxencia e recoñecemento, quero ficar cun recendo celmoso do seu máis bo facer. A militancia do nacionalismo galego de Ramirás non esquecerá nunca, entre outros moitos actos, a súa gozosa presenza nas campañas electorais, en especial no día das votacións.
Pois era el, en cada comicio, quen percorría, unha e outra vez, as mesas electorais para agasallarnos co seu celmoso labor de destilación artesanal. Fresco licor multifroitas, gorentoso licor café que nos ofrecía para compensar e recompensar a dureza de estar a pé de obra, unha e outra vez, na Galiza máis rural a pé de obra.
E logo do seu incansábel rular, por carreiros e corredoiras, cando as nosas faces non eran correspondidas co inmenso traballo realizado, de xeito altruísta, a súa presenza sempre estaba aí.
Para saborear con nós o valor da entrega e do compromiso coa cultura e coa terra. Para nos dicir que o exemplo se constrúe a diario. Para confirmar que Galiza somos nós e que cómpre que os bos e xenerosos transformen a realidade dende o poder.”

“O soneto como “disciplina e gozo””

Artigo de Daniel Salgado en Sermos Galiza:
“Catorce versos compoñen unha das máis universais formas clásicas do poema, o soneto. A ela entregouse Xoán Carlos Domínguez Alberte (Ramirás, 1966) no seu último proxecto, o libro Soneto no alfabeto (Galaxia). “Foi un exercicio de disciplina e gozo”, explica sobre unha obra enfocada a lectoras e lectores mozos.
“Formuleino como un reto, adaptarme a moldes clásicos. E dentro deles, decidinme polo soneto, a forma máis universal”, di. Antecedidos por un texto cuxo título homenaxea a Manuel Antonio –Intencións-, os poemas amosan intencións lúdicas, unha apoloxía do lecer literario. “Engadín aneis de complexidade e certo sacrificio gozoso”, insiste.
Os 22 sonetos comparecen baixo cada unha das letras do alfabeto galego. E a primeira palabra de cada un deles comeza por unha desas letras. “Zoa a uz na campaza / e acende luz na cabeza / en forza de natureza / que en mozo ou moza naza”, escribe no derradeiro. “Soneto no alfabeto fala, sobre todo, da poesía non como algo requintado e sublime, senón cotián”, engade, “porque está presente, como xogo e iluminación, en calquera ámbito da vida”.
O traballo poético de Domínguez Alberte transitou maiormente polo verso libre. O desprazamento ao clasicismo tamén modificou os seus obxectivos. “Mais este non é un produto só para adolescentes”, expón, “aínda que responde a unha teima miña dos últimos tempos”. Que remite á “sobreoferta” da narrativa infantil e xuvenil. “Son un gran lector de narrativa, pero ás veces desviamos a nosa ollada e esquecemos a poesía. E esta ofrece moitas posibilidades para a rapazada”.
“É o primeiro libro de sonetos da literatura xuvenil galega”, resume Domínguez Alberte, quen asegura que, en Galiza, “non hai tantos sonetistas”. De feito, mesmo se estraña de que haxa “grandísimos poetas” que nunca, ou apenas, o practicaron, como Cunqueiro ou Rosalía de Castro.
O poeta, prolífico, prepara xa un novo volume. Misterioso, indica que será “a dúas mans, cunha persoa moi coñecida” e que houbo editoriais que se interesaron por el. Pero non dá máis pistas.”

Xoán Carlos Domínguez Alberte: “Non estaremos nunha democracia real até que a dereita repudie o franquismo”

Entrevista de Daniel Salgado a Xoán Carlos Domínguez Alberte en Sermos Galiza:
“O artigo O segredo mellor gardado levou a primeira edición do premio de xornalismo Manuel Lueiro Rey do Concello de Fornelos de Montes. É obra do escritor Xoán Carlos Domínguez Alberte (Ramirás, 1966). Cunha prosa tensa, repasa a vida dun avó que combateu por defender as liberdades, “a xustiza social e os seus inmorrentes ideais”.
“Non vivimos nunha democracia normalizada. As vítimas nin sequera puideron verbalizar” a súa condición de vítimas, denuncia a respecto das dificultades para recuperar o relato do antifascismo. Domínguez Alberte, que prepara un libro de poemas para Galaxia, vén, a maiores, de entregar un ensaio á revista A Trabe de Ouro: “Senlleiros e esquecidos, sobre a represión na Terra de Celanova”.
O 5 de novembro, en Fornelos de Montes, recollerá o galardón.
– Sermos Galiza (SG): O avó que protagoniza o artigo existiu?
– Xoán Carlos Domínguez Alberte (XCDA): Si, existiu, e existiu ate non hai moito tempo. O texto baséase en fontes de memoria oral moi achegadas a min. E a área de incidencia é a miña bisbarra, a Terra de Celanova, onde teño traballado durante décadas sobre a memoria histórica.
– SG: A que se debe o medo á memoria?
– XCDA: Débese, evidentemente, ao círculo vicioso de políticas, leis, tribunais e medios de comunicación que se retroalimenta. Vémolo agora co que sucede en Catalunya. A base do sistema en que vivimos foi pactada co franquismo. E eu insisto, así o escribín moitas veces en Sermos e noutros lugares, non estaremos nunha democracia real ate que a dereita rexeite e repudie o franquismo. (…)”