Farruco Graña: “Temos que converternos no centro do noso mundo e facernos con el”

Entrevista a Farruco Graña en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Vés de publicar o teu terceiro libro, Badaladas de Anllóns (Edicións Embora), no que volves á túa terra natal para contar novas historias.
– Farruco Graña (FG): Volvo á comarca de Bergantiños, onde o seu referente principal é Carballo, o concello onde nacín, aínda que a trama e os distintos relatos que conforman o libro fan referencia tanto a parroquias do concello de Carballo como da Laracha ou Ponteceso. E fai un salto cara á Mariña luguesa a raíz dunha peza musical de Rogelio Loureda que é ‘Campanas de Anllóns’.
– SG: Hai algún fío que una os relatos ademais do Anllóns?
– FG: O fío fundamental é o río Anllóns, as xentes do río, as campás do senfín de igrexas que van coroando todas as parroquias en torno ás cales se van desenvolvente o curso dos distintos afluentes que conforman o río. Ese é o fío fundamental, pero cada unha das historias ten entidade por si mesma, pero si que é certo que todas elas foron xurdindo segundo fun tendo ocorrencia de cada unha das historias, e acaban compartindo un certo ar de familia que poderiamos sintetizar no reto que foi para as nosas xentes dos dous últimos séculos ir afrontando os cambios que se lle presentaban, cambios derivados da transformación dunha sociedade netamente rural de finais do século XIX a unha sociedade cada vez máis urbana, ben sexa na cidade mesma ou nas vilas de referencia, pero tamén chegan eses cambios ás nosas aldeas. Nese sentido, o reto que supón afrontar eses cambios sen perder sinais de identidade dalgunha maneira van dando sentido aos distintos relatos. Os relatos parten, o primeiro deles, ‘O talismán’, do século XVI, que é un pouco a excepción, até os nosos días. Pero a maioría están ambientados no século XIX e XX, e tamén ten unha mirada singular ao mundo da emigración, sobre todo á europea. Procurei buscar o lado positivo ante a miseria e a pobreza que asolaba as vidas de moitas das nosas xentes, buscar o reto da aventura. Nese sentido, o fío condutor é o reto da aparición da transformación da nosa sociedade, cada vez máis urbana e tamén como conservar os sinais de identidade, porque ás veces ese ar de urbanidade, de nos deixamos levar polos tempos, pode acabar desembocando en abandonar as nosas raíces, e iso nunca. E iso dalgunha maneira procuro representalo nas diferentes vivencias que teñen as persoas que dan vida a estas historias. (…)
– SG: Levas escribindo desde a universidade, e agora compaxinas a escrita coa docencia e co teu labor político, tamén no terreo da xestión cultural. Como ves o sistema literario galego desde todas esas perspectivas?
– FG: O sistema literario galego salta á vista que está atravesando anos difíciles. De feito, no libro eu falo de que estes son tempos similares aos dunha guerra. Non hai mortes tan evidentes, nin edificios derrubados, pero no plano inmaterial hai moitísimos lazos, moitísima actividade que desapareceu e parece que pasou por aquí a apisonadora dunha guerra e, posteriormente, a consecuente represión do bando vencedor. Cal é o vencedor nesta ocasión? É o sálvese quen poida e quen non, que se apañe, a insolidariedade… Nese sentido a destrución foi importante e reconstruír todos eses lazos e lograr reconducir a actividade cultural está costando. Iso si, tamén espertou moito a imaxinación, non tanto no plano literario, senón no mundo do espectáculo, en maneiras de facer, en como os grupos musicais se van reestruturando e se foron combinando entre si para facer máis asequible a súa oferta. A xente non quedou parada, moveuse, pero foron anos duros. Eu no labor institucional como concelleiro de Cultura só levo dous anos, pero anteriormente na asociación Francisco Lanza de Ribadeo, decatábaste de que era era moi difícil. Mesmo aínda que haxa vontade política, os recursos minguaron moito, e o do libro é unha situación difícil. Eu non quero ser pesimista e quero mirar para adiante e achegar o meu minúsculo grao de area, pero hai que potenciar o libro galego e a nivel comarcal e local temos un papel importante que cumprir porque se non, pintan bastos. Pero quero ser optimista, iso si, co traballo de todos os días, non optimista de sentar e agardar a que pase o temporal. Non, movéndonos, facendo cousas e aventurándonos.”

Eva Mejuto: “Aínda quedan moitas cousas das que falar”

Entrevista a Eva Mejuto no Diario de Pontevedra (foto da Festa dos Libros 2017):
“(…) – Diario de Pontevedra (DP): A súa primeira novela [22 segundos] é tamén a primeira que se achega á temática trans dun xeito directo na literatura galega.
– Eva Mejuto (EM): É curioso, pero a temática da transexualidade sempre foi tratada dende unha perspectiva un tanto escura, dende a marxinalidade, ligándoa á prostitución, por exemplo. Pero eu quedei impactada despois de ver un documental en Televisión Española que se chama El sexo sentido, no que se fala de nenos trans e de como viven a súa condición dende que son moi pequenos. Decateime do enorme descoñecemento que temos desa realidade. Recoñecer a súa loita e o seu sufrimento conmoveume moito. Quixen contalo, quixen axudar a concienciar sobre esta realidade. Entre outras cousas, nese documental dábanse datos brutais, como que case o 70% destes nenos sofren bullying ou que os intentos de suicidio nese colectivo superan o 40%, cando na poboación xeral son dun 1%. Hai moita ignorancia sobre este tema e falta empatía. Non somos quen de poñernos na pel do outro. Eu creo que a literatura serve para moitas cousas, para entreterse, para desenvolver a imaxinación e a creatividade, pero tamén serve para axudarnos a entender a vida, para axudarnos a ter unha ollada crítica e aberta sobre o mundo. (…)
– DP: A súa novela demostra que hai moitos temas aínda por tocar na literatura galega?
– EM: Non sei se faltan tantos temas por tocar, que tamén, como olladas. Hai moitas olladas que fai falta ir incorporando. Poñamos por caso a feminista. Non é que non haxa mulleres na literatura galega, hainas, pero, como noutras literaturas, é imprescindible que o que se incorpore sexa a ollada feminista. Hai que propoñer novas formas de ollar, novas perspectivas. Pero si, é necesario falar de moitas cousas, porque aínda non se tocaron ou porque se tocaron moi por enriba.”

Entrevista a Chus Nogueira sobre Trece. Antoloxía da poesía galega próxima

Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“A heteroxeneidade, a herdanza de aprendizaxes anterioes e o trato desconfiado coa linguaxe. Trazos comúns segundo Chus Nogueira d*s autor*s de Trece. Antoloxía da poesía galega próxima. Pode accederse á entrevista aquí.”

Henrique Alvarellos: “Hai que facer libros cos que un non se acorde das redes sociais cando os ten diante”

Entrevista a Henrique Alvarellos en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): A obra dun editor é o seu catálogo, claro. Como definirías ti o teu catálogo?
– Henrique Alvarellos (HA): É a cultura galega expresada en galego ou en castelán, neste caso. Eu como autor se cadra só publicaría en galego, pero como editor a idea é a partir de contidos galegos chegar, como fan outras editoriais que o conseguiron con moito éxito, como Kalandraka por exemplo, a todos os públicos que poidamos. Acabamos tamén de comezar unha colección infantil para traer autores de fóra e traducilos ao galego. Esa é a idea. A editorial defínese polo asentamento na nosa cultura e despois intenta unha transversalidade total nos temas. Definímonos polas cousas que non facemos: non facemos libro de texto, nin novela contemporánea, tampouco infantil e xuvenil, aínda que agora empezamos. E logo: moito ensaio, poesía, diarios, gústanme moito os temas de non ficción, ou a prosa realista ficcionada. O que pasa é que hai que buscar un equilibrio entre o que lle gusta a un e nesa parte máis pragmática está Marta -a miña muller – dicindo: “tranquilo, porque che gusta moito como lector pero como editor se cadra non funciona”. Ese equilibrio é o que teño que andar buscando sempre, hai cousas que me gustan como lector moitísimo, pero despois… tiven fracasos por aí importantes. Ás veces un cre que é imposíbel que determinados títulos non se vendan, pero é así. Xa non digo miles de exemplares, pero pasar dos mil… E pasar dos mil hoxe en Galiza é complicado. E nós hoxe temos o 80% do mercado aquí.
– SG: Sodes unha editorial diferente no mercado: clásicos esquecidos, gastronomía antes de que fose mainstream… Case diría que fostes buscando ocos.
– HA: Si, iso é. Tamén queriamos facer libros diferentes esteticamente. O libro como obxecto estético, agora hai que facer libros que un non se acorde das redes sociais cando os ten diante, que queira telo na casa, na mesiña de noite, no andel da libraría, que esteticamente aguanten ben. E con moito aparato gráfico. (…)”

Lorena Conde: “Pasamos a vida derrubándonos e reconstruíndonos outra vez”

Entrevista de Montse Dopico a Lorena Conde en Praza:
“Tras a derruba, a desintegración, vén a reconstrución. Os muros, máis fortes, erguidos cos cascallos. Coas pezas que aínda valen. Desbotando as demais. Diso fala Entullo, o libro co que Lorena Conde gañou o Premio de Poesía Miguel González Garcés 2016. A autora era coñecida polo seu traballo no teatro, sobre todo en Matrioshka. Con este poemario, revélase coma unha poeta que fai, da imaxe, a súa mellor forma de expresión. Coa palabra xusta.
– Praza (P): Empeza o libro cunha dedicatoria a catro mulleres, entre elas María Victoria Moreno. A escolla desas mulleres dá pistas sobre o contido do poemario…
– Lorena Conde (LC): Cando o libro estaba xa a piques de publicarse preguntáronme da Deputación, na fase de maquetación, se quería engadir algo. E si, tiña que engadir unha mención a mulleres que foran moi importantes na miña vida. Hai máis, pero no libro quixen lembrar as que xa non están comigo, por todo o que me deixaron. Por iso, que estivesen no libro era unha cuestión de xustiza. Son mulleres poderosas, exemplos de fortaleza.
– P: Unha cita de Beckett encabeza o primeiro poema. Logo sae outra vez, polo menos, no libro. E ti vés do teatro…
– LC: A relación entre Beckett e o libro vén de que, cando empecei a tomar as notas que despois acabaron sendo un libro, cadrou que estaba lendo moito a Beckett. Non eran obras amables, senón bastante duras, e eu mesma estaba a pasar un momento revirado, polo que me resultaba fácil recoñecerme no que estaba a ler. Por iso pensei que non estaría mal mencionar a Beckett… (…)”

Cesáreo Sánchez: “A cultura galega está vencellada inequivocamente ao idioma”

Entrevista a Cesáreo Sánchez Iglesias en Sermos Galiza:
“- Sermos Galiza (SG): Como avalías o estado actual da cultura galega?
– Cesáreo Sánchez (CS): O estado da cultura galega está vencellado inequivocamente ao estado do idioma, máis é a cultura como ferramenta de creación, tamén de idioma, a que ten que axudar a subvertir as tendencias de asfixia institucional do noso idioma. A cultura ten que ser unha creadora de espazos de normalidade para o idioma. É un tempo de organizar unha ampla base social, con potenciación de plataformas existentes ou creación de novas, que a defendan activamente coa súa capacidade de construcion dunha sociedade crítica para coas dinámicas de colonización cultural. Estando como está, a nosa cultura, neste tempo tan duro, tan á intemperie institucional, (no libro galego en galego, o descenso entre 2005 e 2015, en axudas á edición, foi de 80%) con algunhas illas en concellos e algunha deputacion, con persoas á fronte con sensibilidade cultural, comprobamos a capacidade que temos de anovar, en tempo presente, con fonda raíz no patrimonio cultural onde beber das fontes da propia tradición. A globalización, tan depredadora, non nos derrotou. Podemos velo na escrita, en todos os soportes, tamén no cinema ou na música. As novas xeracións están a ter un peso determinante e coa aportación tan importante das novas creadoras.
– SG: Que evolución agardas da cultura galega a cinco anos vista?
– CS: A evolución virá dada polas propias dinámicas que nós sexamos capaces de desenvolver para que a situación de regresión cultural reverta. Sempre se construíu cultura, mesmo sen termos un poder político verdadeiramente galego. Non podemos agardar pola normalidade política-institucional para construír xa hoxe a normalidade cultural. Coa capacidade creadora de mozos e mozas, e a experiencia contrastada dos menos novos, agardo un salto cualitativo cara adiante na evolución da nosa cultura. Será importantísimo ir incorporando as experiencias culturais que con humildade de medios se están a producir dentro do tecido cultural e social, verdadeiras experiencias de investigación cultural, para incorporalas de xeito extensivo na dinamización cultural en toda a Galiza. Neste punto Sermos Galiza terá unha función importante, xa o está a ter. É determinante que sexa tomado coma prioritario o valor estratéxico da cultura na construción da nación, no día a día, e no que subxazan estratexias claras para o medio e longo prazo. E digo que sexa considerado o seu valor estratéxico de xeito efectivo pola administración, que a iso está obrigada. Nunca fixo efectivo, por exemplo, o recoñecemento do sector do libro galego como sector estratéxico para a Galiza, como se recoñece na actual Lei do Libro. Mais tamén ten que ser asumido pola propia sociedade galega máis consciente e xa organizada. (…)”

María Reimóndez presenta Corpos exorbitantes. Rosalía de Castro, traductora feminista, en diálogo con Erín Moure

Desde o Diario Cultural da Radio Galega:
“Preséntase Corpos exorbitantes. Rosalía de Castro, traductora feminista, en diálogo con Erín Moure, a obra coa que María Reimóndez gañou o Premio Xohana Torres de ensaio. Pode accederse á entrevista aquí.”