“O cuarto de Yolanda López”

Desde A Sega:
“Como mulleres, temos que reivindicar o noso espazo, a nosa coraxe, a nosa forza e independencia que tanto nos custou, nos custa e aínda nos seguirá custando acadar neste mundo inxusto e desequilibrado.
Dende os meus inicios como escritora, a miña habitación propia nunca tivo paredes. Durante moitos anos fixen unha vida tremendamente nómada. Vivín en diferentes lugares do mundo e, en todos eles, calquer recanto valía para deleitarme entre verbas entrelazadas pola necesidade de liberdade e autocoñecemento.
Na miña estadía en Estados Unidos e Reino Unido, as bibliotecas eran universos onde escribía con pracer. Ese silencio, esas estanterías ateigadas de latexo, o contacto humano a través dos libros, eran fonte de inspiración e lugar propicio para a miña escrita. (…)”

“O cuarto de Beatriz Maceda Abeleira”

Desde A Sega:
“Son filla única e nai de fillo único. Como filla sempre gocei dun cuarto para min soa, como nai, deixaron de existir os espazos privados durante anos. A noite, e non sempre, converteuse nese cuarto silencioso no que en ocasións as palabras agromaban con xenerosidade.
Cando era pequena e viñan amigas a casa o primeiro que dicían era que apenas había xoguetes e a súa cara de decepción, co tempo, deixou de molestarme. Para xogar prefería a rúa, no meu cuarto os libros eran o máis valioso que tiña e co que máis gozaba.
Sempre me custou compartir espazos e segue sendo así. Só o meu fillo conseguiu que fose xenerosa nese punto durante uns anos.
Agora vivo exiliada na cidade, nun ático, cun recuncho no dormitorio co mar en fronte. Ese mar herculino que é o que me dá un espazo infindo, que algún día tamén terei que abandonar.
Escribindo acado rodearme dunha esfera case infranqueabel na que loito cos meus personaxes, que saen e entran dela con desvergoña. Mais en ocasións, alguén, cos seus poderes afectivos, logra traspasala. Porque sempre hai un personaxe principal, real, ao que é imposible non deixar pasar.

Por onde ía eu?”

O cubil das letras de… Concha Blanco

Desde Lermos.gal:
“Eu vivo nunha casa e aínda que moitas persoas pensan que iso é unha sorte, un privilexio (máis espazo, menos ruído…) non pensedes que está exento de problemas. No meu caso é así, pois non teño un só recanto para min. Teño dous. Un na planta baixa e outro no primeiro andar, que os uso segundo as circunstancias.
Se é un traballo de creación fágoo no espazo do baixo, pois eu escribo os orixinais á man. É un lugar amplo, con moita luz, tranquilo. Convivo nel cunha morea de libros, cun ordenador case xubilado e con varias esculturas feitas por Manolo, o meu home.
Para o resto do traballo que a literatura esixe prefiro o segundo recuncho, este no que me vedes na imaxe, máis pequeno, arrodeada de máis libros, máis esculturas, cadros, fotografías, recordos… Ademais ten unha ventá na que case tocan as pólas varudas do carballo da horta, onde agora está pendurado o bambán de Aniña, a neta.
E logo onde está o problema?
Pois… que aínda tendo nos dous sitios material por duplicado, obrígame a subir e a baixar escaleiras varias veces ao día.
(Unha boa maneira de facer exercicio, agora que o penso. Daquela … non é tan malo!)”

“O cuarto de Berta Dávila”

Desde A Sega:
“Querida Virginia,
Este é o lugar onde me sento a escribir desde hai pouco tempo, antes fíxeno noutra mesa e noutra casa. A diferencia doutros espazos que tiven, este é un lugar creado para escribir, e iso quere dicir que non invadín, como outras veces, lugares que se axeitasen ao traballo literario, senón que fixen nacer un espazo cálido onde escribir historias. A finais de xaneiro púxenlle grilandas de luz e para cando chegou febreiro comezou a parecerme ben que o meu fillo fixese trazos de cor sobre a madeira da mesa. Crear un lugar para min non significa que non permita que outros seres o visiten de vez en cando.
Teño un fillo que vai facer dous anos e escribo estas liñas sentada nunha cadeira onde colga o seu abrigo verde e unha bufanda gris que trouxen de París hai algúns anos. O que quero dicir con isto, supoño, é que os dous temos o mesmo dereito a conquistar os espazos e os tempos da casa coas nosas prendas de amor e de abrigo, e que até o de agora conviven sen estorbarse os meus libros e cadernos con animais de peluche, comidiñas de xoguete e pezas de puzzle perdidas. Isto non é sempre doado: o libro coa poesía completa de Anne Sexton ten nunha esquina as marcas dos primeiros dentes do meu fillo, que non é quen de discriminar sempre cales son os obxectos que non cómpre levar á boca.
Coido que ata agora sempre tiven un cuarto propio para escribir, ou cando menos no que poder pecharme do mundo exterior para abrir outro inventado, pero case nunca estiven cómoda en ningún deles, e por iso preferín a escrita sen paredes: corrixín compulsivamente unha novela en distintas terrazas no verán de 2013, espallei poemas pola alfombra da sala de estar, pechei capítulos na cama baixo o edredón e mesmo traballei nun poemario durante meses no corredor da casa. (…)”

“O cuarto de Eli Ríos”

Desde A Sega:
“Soñar un cuarto. Un cuarto propio en 2017. Soñar. A imposibilidade nunha casa habitada por seres miúdos. Aínda así, renego unha e outra vez dos espazos comúns. Soñar, outra volta. Desta vez, co silencio. Lonxe das saliñas. Afastada dos tránsitos. Róubolle un metro cadrado ao espazo do sono. Ese que tampouco é de meu. Ese no que se abeiran os pesadelos infantís ou os mocos estacionais. Aínda así, soño. De momento, é de balde. Algún día, este metro cadradro contará coa banda sonora do silencio. Mentres tanto… a gata mía un agarimo e as crianzas sorrín. Agradecer non é incompatíbel co cuarto en silencio. Hoxe, agora mesmo, partillo tempos e espazos. Tamén soños. Soñar é necesario. Mentres tanto…”

“O cuarto de Rosa Enríquez”

Artigo de Rosa Enríquez para A Sega:
“Non son nai. Endexamais quixen selo e estou ben contenta. Non ter fillas que educar permitiume manter a liberdade da que podía gozar, máis ou menos, aos vinte anos. Haberá quen moralice con isto e considere que son egoísta. Sono realmente? Eu non o vexo así en absoluto, e, francamente, éme indiferente o que se comente a respecto deste particular. Como diría Despentes, non escribo para nais abnegadas, nin para todas esas que, en xeral, fan, ou fixeron, o que se agardaba delas. Respecto o seu lugar, pero eu non estou aí nin tampouco non quero estalo. Prefiro non facer oposicións entre normal e raro, para, no seu lugar, contrapoñer frecuente a escaso, aínda que, a día de hoxe, talvez xa non sexamos tan poucas as mulleres que non contemplamos a maternidade como algo determinante para “realizarnos” nesta vida. O feito de representar o que a sociedade posmoderna define como “single”, con certos hábitos burgueses dos que me resulta difícil substraerme, e, sinceramente, tampouco teño gran interese en facelo, entre outras cousas porque me permiten desfrutar do cinema, da fotografía, alén doutras moitas manifestacións estéticas, xerou en min un proceso de autodeterminación emocional que se foi facendo máis e máis forte co paso dos anos. É esta especie de “autarquía” na que vivo a que maior pracer me dispensa. Daquela, máis que un espazo físico -ese cuarto propio tan necesario, certo é, non só para escribir mais para ler e pensar-, creo que conquistei un territorio mental, libre de colonización, que me custou moitos anos conseguir. Esta imaxe que vedes é unha materialización parcial do sitio no que escribo os artigos, mais tamén podo desfrutar da devandita “autarquía” en espazos públicos, que son ben máis estimulantes para min. Refírome, por exemplo, á biblioteca do instituto no que traballo, que, en certo xeito, deveu para min ese cuarto impropio, pero suxerente, no que ler o que me apetece nas horas libres. Fáiseme agradábel comprobar que hai máis persoas alí que tamén len e que son moi novas. Leña verde a piques de florecer e deixar pegada, ou así me gusta pensalo a min. Tamén leo no bus, no tren e na casa de miña nai ou dalgunha amiga que me convida a durmir de cando en vez. O feito de aprender, ese intre no que “descubro” algo que ignoraba, ten para min a categoría de “acontecemento”. Por suposto é este un “acontecemento” modesto, na medida en que non ha provocar mudanzas relevantes na vida dos demais. Tal pretensión sería ridícula pola miña parte, malia ter moi presente que este tipo de revolucións internas son as que propiciarán outras máis importantes que favorezan a vida da comunidade. No entanto, mentres esta concienciación colectiva non se produza, sei que aprender me facilitará o acceso á unha felicidade distinta da que me venderon case todas as persoas que coñecín en todos os lugares aos que acudín. Refírome a unha felicidade moi simple que, finalmente, aprendín a valorar e que eu asocio coa liberdade. Non son nai por vontade propia. Non estou casada porque non quixen. Non escribo poemas dende hai meses porque non me apetece. Leo, fundamentalmente. Vou ao cine todas as semanas. E amo a xente que sabe amarme. Á que non, éme indiferente. Teño claro, por tanto, que amar en liberdade é o único cuarto propio que pode interesarme neste momento.”

“O cuarto de María Canosa”

Artigo de María Canosa para A Sega:
“Non subín aínda as persianas. Intúo que fóra vai frío e tamén hai luz, mais eu mantéñome nesta sorte de burbulla illada, ás escuras, en silencio. É cedo. Pero hoxe quero escribir. Un texto. Este texto. Este pequeno texto. Por iso me erguín cando o frío nos pés ameazaba con agasallarme unha catarreira máis. Deixei a cativa na cama, na miña cama, tapada. Durmida nunha placidez admirable. Pasou unha mala noite, eu unha peor.
Non me mirei sequera no espello, vin directamente aquí, á mesa da sala, que habilitei como lugar de escrita esta tempada. Porque xa non teño ese lugar, o lugar, e, ás veces, tampouco teño escrita. Ou si. Non material, pero… as historias, as palabras andan sempre aboiando en min, no meu interior.
Eu fun, ou son, unha muller viaxeira, nai, pluriempregada, parada de longa duración, traballadora por conta propia e allea. Ao longo da vida pasei por diferentes etapas, diferentes lugares, diferentes espazos. O único que permaneceu foi a teima de observar, cazar historias, inventalas, soñalas… Podo imaxinarlle unha vida a calquera persoa que cruce pola rúa e esa é a miña escrita, construír ese mundo especial e excepcional para esa persoa que se volveu personaxe. Claro que, ás veces, non chega a materializarse nunha presada de letras escritas. Porque… Onde escribo? Cando? Como?
Escribo en cadernos, tamén no ordenador. Prefiro, sen dúbida, a escrita a man. Pero… por que? Quizais porque os podo levar no bolso, no coche, no peto do abrigo… e, se saco cinco minutos, é sinxelo facer anotacións nunha cafetaría, no banco do parque, apoiada no cadro de mando do coche. Ás veces séntome a esta mesa, tamén na que teño arriba, no meu cuarto propio, onde o frío de inverno non me axuda a estar, ou na grande que hai abaixo… Teño un cuarto de meu aquí, na casa paterna, onde vivo agora. Mais no que é a nosa casa, vai ser complicado atopar espazo. Cando vivimos en Ourense, non o tiña, e mais escribín igualmente.
Ás veces pregúntome por que esa teima de seguir dándolle ao lapis. Escribir é unha opción moi solitaria. Non o feito da escrita en si, que tamén, eu refírome á soidade da profesión. Para comezar, porque moi poucos o entenden como tal. Escribir, desde fóra, parece unha distracción, un divertimento. Desde o meu interior, un acto de fe, de compromiso, de amor. (…)”

O cubil das letras de… María Canosa

Desde Lermos.gal:
“Por sorte ou por desgraza, mudei de vivenda abondas veces. Así é difícil definir de maneira permanente un lugar propio para a escrita. Incluso na mesma casa utilicei diferentes recunchos onde poder escribir en función da época, necesidades ou opcións.
O caso é que non podería quedar cun curruncho de escrita predilecto, porque cada un deles ten o seu momento, o seu sentido, dando vida a historias que, unha vez que saen á luz, xa se apoderan dunha querenza que é imposible obviar.
Así pois, busquei o denominador común deses lugares nos que sento a pensar, imaxinar, soñar, crear… escribir. Polas noites non me importa que sexa un acubillo pequecho, sen máis ca unha mesa e unha luz cálida, co silencio por compañeiro. Ás veces prendo candeas… as lapas van e veñen, como as ideas, as palabras. Polo día busco unha ventá, a luz natural, desviar a vista e atopar branco, azul, verde… A chuvia repenicando nos cristais…
Como tamén carezo de horario estrito, ás veces escribo no coche, mentres agardo por algo ou alguén, a que sexa a hora exacta. Tamén nos bares que me seducen. No lugar onde toque pasar a fin de semana…
Traslado o meu cubil alá onde vou. Nel sempre preciso un caderno máis un lapis ou un bolígrafo. Cadernos grandes e pequenos, grosos e finos, preferentemente coas páxinas totalmente brancas. Aí quedan manuscritas as ideas, algunha palabra, esa luz da candea que dá orixe a unha historia… incluso pode que escriba todo o texto nel.
O meu recuncho está, por iso, no papel.”

O cubil das letras de… Eli Ríos

Desde Lermos.gal:
“Poucas cousas acompañan a escrita. Unhas necesarias, outras imprescindibles.
Necesario ese router 4G porque, a estas beiras, aínda non chegan os fíos. Necesaria esa libreta co seu boli porque os vellos costumes nunca acaban por deixarnos.
Imprescindible esa xanela, na que acostuma estar a gatiña, que cando se abre trae os recendos do océano e o falar da rúa. O océano. Unha constante nas páxinas en branco. A liña de fuga da miopía. O falar da rúa, desa pega que, cada mañá, vén roubarlle a comida á cadela do veciño.
Imprescindible ese R2D2 que me agasallou un día porque si, sen razóns especiais, o meu fillo. Porque a escrita sen os afectos é calquera outra cousa.
Imprescindible ese compás, que non sae na foto, e sinala un noroeste porque non sempre é preciso procurar o norte.”

O cubil das letras de… Jorge Emilio Bóveda

Desde Lermos.gal:
“(…) Meu cubil está na bufarda da casa na que vivo. Ten andeis con libros non rigorosamente clasificados inda que sigan unha disposición de certa lóxica. Amoreo libros en galego, inglés, portugués e castelán, e meus temas predilectos son a historia, divulgación científica, narrativa galega, narrativa española dende o século XVIII en diante, literatura sudamericana, cine fantástico, esoterismo, filosofía, pedagoxía, filosofía, novela negra, ficción científica…
Para min é máis importante ler ca escribir. Inda que ás veces resulte difícil por mor dos ditados da vida. Procuro alimentar a biblioteca con certa periodicidade e a medida que os ingresos mo permiten.
Nun dos andeis gardo os cadernos con todos meus traballos literarios, xa que o primeiro borrador de cada obra é escrito sempre a man, con estilográfica ou bolígrafos de tinta líquida.
Pero, inda que este lugar semelle o tobo ideal para un creador, o certo é que miña dispersión me obriga a levar libros e cadernos pola casa adiante, recalando no dormitorio, no cuarto de baño, na cociña ou no coche. Sendo o zulo o singular Heorot ao que regreso todas as noites para facer memoria e alimentar o esquecemento. É así.”