Compostela: Encontro Galeusca 2025

Destacado

O Encontro Galeusca 2025, organizado pola AELG, coa participación da AELC e da EIE, conta co apoio de CEDRO, a Deputación da Coruña e o Concello de Santiago.

Fundada formalmente en 2008, e con precedentes de encontros anuais históricos celebrados desde 1984, a Federación Galeusca está formada pola Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG), a Euskal Idazleen Elkartea (EIE) e a Associació d’Escriptors en Llengua Catalana (AELC). Representa 2800 autoras e autores, tanto escritoras/es como tradutoras/es.

Neste espazo de diálogo póñense en común perspectivas sobre a creación escrita nos nosos tres sistemas literarios recuperando e ampliando, deste xeito, os vínculos e as reflexións conxuntas levadas a cabo en anteriores encontros, centrándose, neste caso, en aspectos como o impacto da Intelixencia Artificial desde a perspectiva das linguas e literaturas minorizadas ou a literatura de tradición oral.

O programa previsto é o seguinte:

Venres, sexta feira, 19 de setembro de 2025
– Pola tarde. Chegada das persoas participantes a Santiago de Compostela.
– 19:15 h. Recepción na Alcaldía de Santiago, por Goretti Sanmartín.
– 21:00 h. Roteiro por Compostela, guiado por Daniel Asorey.

Sábado, 20 de setembro de 2025
Entrada libre até completar a capacidade do espazo.

Museo do Pobo Galego (Sala de actividades da ala sur do Museo) (Google Maps) Pola mañá.
– 11:05 h. Apertura por representantes das tres asociacións.
– 11:20 h. Relatorio inaugural sobre a traxectoria de Galeusca a cargo de Goizalde Landabaso, acompañada por Sebastià Portell (presidente da AELC) e Cesáreo Sánchez Iglesias (presidente da AELG).
– 11:40 h. Acto aberto de reflexión sobre Galeusca con representantes das tres entidades, moderado por Marta Dacosta.
– 12:45 h. Diálogo sobre Intelixencia Artificial desde a perspectiva das linguas e literaturas minorizadas, con Rubén Cela, Ania González Castiñeira e Sebastià Portell.

Museo do Pobo Galego. Pola tarde.
– De 16:30 a 17:30 h. Mesa redonda sobre literatura de tradición oral, coordinada por Antonio Reigosa. Con Oihana Arana e Amaia Elizagoien (Euskadi), Joan Borja (Països Catalans), Alba María (Galiza) e Rita Sineiro (Portugal).
– De 17:30 a 17:50 h. Lectura pública das conclusións do Galeusca 2025, por parte das tres asociacións.

Igrexa de San Domingos de Bonaval.
– 18:00 h. Lectura da Declaración de Compostela-Bonaval.
– De 18:30 a 20:00 h. Acto de clausura coordinado por Lois Pérez, con improvisación entre regueifeiras (Alba María e Lupe Blanco), bertsolariak (Oihana Arana e Amaia Elizagoien) e glosadors (Miquel Àngel Adrover e Berta Llos). Peche musical con Ugia Pedreira.

Salvaterra: actividades do 6 de setembro no 37 Festival da Poesia no Condado 2025

O trauma tras o lume, por Marta Dacosta

Artigo publicado por Marta Dacosta en Nós Diario:
“Até que finalice outubro, aínda quedan máis de dous meses de perigo incendiario. Sabémolo porque temos no fondo das células a lembranza do fume de vinte anos atrás ou da devastación de hai oito anos, cando un quince de outubro o lume arrasou montes, aldeas, leiras e cidades. Aínda dous meses de perigo incendiario e o desvarío de quen non executa as partidas previstas, non contrata o persoal necesario, manda retirar bombeiros, mantén anuncios de Ence nos telexornais, difunde modelos de privatización en que se volven plantar eucaliptos e repite propostas que aproba e non executa insultando a nosa memoria.
Levamos no torrente sanguíneo as cinzas dos incendios e na mente un dano irrecuperábel. As persoas que se enfrontaron ao lume en anos anteriores, reaccionan negativamente ante este presente en chamas. Posibelmente nalgúns casos se podería falar de estrés postraumático. Porén, a miña percepción é que non se lle presta a atención debida ás consecuencias psicolóxicas das vagas incendiarias.
Pescudo nas redes e dou cun informe canadense que recolle: “Os datos dispoñíbeis revelan un aumento da prevalencia dos efectos sobre a saúde mental (ansiedade, depresión, desorde de estrés postraumático) nas comunidades afectadas polos incendios forestais”. Uns efectos que son maiores entre as persoas que ven arder as súas casas ou que foron desaloxadas e moi especialmente entre os adolescentes. Ademais habería que falar do incremento do consumo de tabaco e alcol. Existen estudos australianos que recollen que cinco anos despois dos incendios o 20% das persoas afectadas seguían tendo trazos de estrés postraumático.
A isto haberá que sumar os danos cerebrais de momento en estudo, pois malia se ter analizado os efectos da polución nos humanos, aínda se está iniciando a investigación das consecuencias do fume dos incendios. Os investigadores sinalan a posibilidade de danos cognitivos a longo prazo.
E nós que vemos arder Galiza, cando van preocuparse da nosa saúde mental?”

Un futuro habitable, por David Rodríguez

Artigo de David Rodríguez en Nós Diario (foto do autor, do mesmo Nós Diario):
“A vaga de incendios que está a asolar o noso país este agosto ten de novidoso o número de hectáreas calcinadas e a sensación preocupante de estarmos aínda a unha altura do calendario no que fica o suficiente verán por diante como para que os datos de superficie devastada sexan aínda máis avultados. Son os novos fogos do cambio climático e do mundo pos-rural: xigantes, virulentos e dificilmente controlables cos medios que ofrece o paradigma dos estados adelgazados neoliberais e das condicións de traballo precarias.
As imaxes dos accesos por autovía e tren a Galiza, rodeados de lapas, son un torpedo na liña de flotación de dúas das principais apostas propagandísticas da inane acción do goberno Rueda: Galiza como paraíso turístico para madrileños e Galiza como “refuxio climático”. Nin á Galiza paradisíaca dos valos publicitarias e dos reels de Instagram –que ninguén recoñece cando a contrasta co calamitoso estado no que se atopa o medio natural galego– nin ás elucubracións dos cargos da Xunta sobre unha suposta excepción galega ao avance imparable do cambio climático en todo o sur de Europa do que formamos parte lles senta nada ben a sucesión extraordinaria de noites tropicais e a luz espectral das aldeas envoltas en fume encarnado.
Na liña habitual, o discurso da Xunta e do PP consiste en botar balóns fóra, quer culpando o Goberno central por non actuar nun ámbito no que as competencias están transferidas, quer axitando a pantasma do “terrorismo incendiario”, ou calquera outro eufemismo, co fin de evitar toda lectura crítica estrutural do acontecido e de enmarcar o asunto no campo da responsabilidade individual e penal. Este absentismo da Xunta, agardando que a papeleta a solucione a acción doutras administracións ou a autoorganización da xente de a pé que, como pode, defende as súas casas da chegada das chamas, está a adquirir un verniz sinistro e criminal.
O que se pon en xogo nestas vagas de lume, e o reto que vai supoñer a crise ecolóxica para o noso territorio e os da nosa contorna, non é só a perda de biodiversidade nin a erosión dun chan que tarda décadas en rexenerarse, senón tamén a posibilidade de imaxinar un futuro habitable para os que aquí moramos. Se o Goberno de Rueda non ten a capacidade, ou a vontade, de empregar as institucións públicas para que nese futuro habitable tamén se escriba a historia do noso país, o que debe facer é dimitir por incompetencia ou, o que é peor, por neglixencia.”

Aquiles, Obelix e Rueda, por Xoán Costa (editorial de Nós Diario)

Artigo de Xoán Costa no Editorial de Nós Diario:
“A historia da humanidade está tecida de mitos que explican, simbolizan ou cuestionan o poder. De Aquiles a Obelix, os relatos insisten en que non existe forza sen fraxilidade. Aquiles foi mergullado no río Estixia para o facer inmortal, mais o calcañar quedou á intemperie. Obelix caiu na marmita do druída e gañou unha forza permanente, mais tamén unha prohibición: non volver beber a poción. Ambos condensan o paradoxo do liderado e mostran que a aparencia de invulnerabilidade depende sempre dun punto fraco.
Alfonso Rueda, presidente da Xunta e herdeiro político de Feixoo, ergue hoxe o seu liderado sobre unha panela xa feita: a continuidade dun poder consolidado. Mais ese mesmo capital pode ser tamén a súa condena se non logra mostrar respostas novas. E todo indica que non pode, ou non as está a oferecer. A vaga de incendios que volve situar Galiza no mapa da emerxencia pon a proba a súa xestión, e a resposta dada semella repetir esquemas de anos pasados.
Rueda encarna un liderado que aparenta invulnerabilidade, mais en momentos críticos como estes revela zonas fráxiles. O lume é hoxe o seu punto fraco. En política, como na mitoloxía e na banda deseñada, non hai heroes invulnerábeis. Todo ten o seu calcañar. E na Galiza, cada verán, o monte arde para nos lembrar que o mito da invulnerabilidade non ten futuro.”