Entrevista
a María Canosa en Fervenzas Literarias:
“(…) – Fervenzas Literarias (FL): Empeza a escribir moi nova, en que momento sente a necesidade de contar as súas propias historias?
– María Canosa (MC): A necesidade estivo sempre aí. Non souben dela ata tempo despois de levar moito escribindo, precisamente por vivir comigo. Inventaba poemas desde que tiña tres aniños… imaxínate! Tomar consciencia de que era unha necesidade levoume tempo. E aprendino cando non tiña minutos para escribir e notaba que me faltaba algo, e que cando o facía, podía descargar todo o desacougo que levaba dentro.
A época da Universidade foi o momento no que máis consciente fun do que significaba para min a escrita.
– FL: Cales foron as motivacións que a levaron a escribir?
– MC: Comecei tan nova que ao primeiro era pouco máis ca un xogo. Logo converteuse nun reto, o de facer cousas distintas, buscar historias, personaxes, ambientes… o proceso da creación. E co tempo, chegou a necesidade e o compromiso. Ese acto de fe e responsabilidade que todo autor ten. Tamén os soños. Gústame soñar e axudarlles aos demais a facelo é algo fermoso, pero tamén de gran responsabilidade… aí chegaron tamén os medos. Tomar consciencia do que un fai é o que ten. Con todo, pódeme máis o compromiso que calquera outra cousa. (…)
– FL: Qué é o que busca transmitir coa súa literatura?
– MC: Buf! É unha pregunta de resposta complicada. Cada traballo, para min, é totalmente diferente a calquera outro, por iso busco obxectivos ben distintos. Hainos que teñen a intención de ensinar, outros só divertir, tamén achegarse á poesía, ou coñecer o noso medio, incluso só liberar o que levo dentro…
O que si me gustaría é que a miña literatura, por moi diferente que poida ser en cada unha das distintas versións, consiga precisamente transmitir, transmitir sensacións. Facer pensar, soñar, voar… abrir os ollos ou a mente… ou pechalos. Que cando remate o libro, a persoa que o lea quede uns segundos co pensamento remoendo. Iso para min sería dicir: obxectivo cumprido.
– FL: En que se basea para escribir os seus libros?
– MC: Resposta á galega: depende. Ás veces teño que documentarme, e outras, só deixo que a historia vaia mandando o que quere. Depende moito do tipo de libro e de historia que teña entre mans. Pero o que sempre manda, sempre sempre, é o corazón.
Escribo un pouco por impulsos, pero tamén é ben certo que, ata que collo o lapis, pasa moito tempo no que a historia xa foi medrando e madurando na cabeza, porque ata que é así, non sei como a vou contar, por onde comezar, o que vou dicir e o que vou calar… Logo todo pode mudar, pero para poder comezar, necesito tela mastigada dentro de min. E despois xa veremos! (…)
– FL: A importancia da ilustración na literatura infantil e xuvenil. Como é a súa relación cos ilustradores?
– MC: Ai, que sería dos libros infantís e xuvenís sen ilustracións!
Somos un equipo, ou así o vexo eu. Escritor e ilustrador, para este público, van da man. E por sorte, eu agora traballo directamente con algúns deles… e non sabedes que gozada! Cando comecei, o escritor e o ilustrador moitas veces nin se poñían en contacto… Agora xa non sabería traballar así. De feito, hai libros que están publicados que naceron man a man, e incluso “do revés”, inventando a historia para unhas ilustracións xa existentes. (…)
– FL: Cales son as principais dificultades á hora de dedicarse ao oficio de escritora?
– MC: Supoño que a económica. Quen é consciente de que os escritores comemos e non vivimos do aire? Pouca xente. Podemos darnos de alta como tales? Non… non estamos recoñecidos como categoría profesional.
Pero hai máis. Que valoren o que facemos, e como o facemos. Todo o cariño, esforzo, tempo, e bo facer que poñemos en cada traballo, en cada páxina, en cada liña. A responsabilidade e o compromiso que adquirimos coa nosa cultura. O compromiso co lector, que nos vai xulgar.
Escribir, ás veces, paréceme que non é máis ca un acto de amor e de fe, por iso é que os escritores existimos, porque resistimos. Sinxelamente. (…)”
Esther F. Carrodeguas: “O que une a Maruxa e Coralia é estar separadas dun mundo que as exiliou en terra, sen mandalas lonxe”
Entrevista
de Montse Dopico a Esther F. Carrodeguas en Praza:
“Maruxa e Coralia coidan unha da outra. Xogan. Parolan. Saltan as normas que elas mesmas se impoñen. Sobreviven á violencia extrema que sufriron a través do vínculo que as une. Dunha dependencia mutua que as separou do mundo e ao mesmo tempo as mantén nel, recreado ao seu xeito. Abraiadas. Espertas. Cómplices. Amigas. Irmás. Nun retrato que soborda humanidade. Poesía. Forza. Espontaneidade. Así é Voaxa e Carmín, a obra coa que a escritora e actriz Esther F. Carrodeguas vén de gañar o Premio Abrente de Textos Teatrais. Cando o recolleu, na Mostra Internacional de Teatro de Ribadavia, lembrou que as populares Marías non son unha estatua de postal, senón unha lembranza do que non debería volver pasar. Falamos coa autora, -que é tamén a directora do grupo de teatro Airiños, de Rianxo-, desta e das súas outras obras como poeta e dramaturga.
– Praza (P): Ao recoller o premio lembraches que Coralia e Maruxa foran vítimas de violencia sexual, machista, social e institucional. Convertidas en estatuas silenciosas para que os turistas fagan fotos. Supoño que ese foi o motivo de escollelas como protagonistas da peza. Foi así?
– Esther F. Carrodeguas (EC): Ben, dito así causa confusión: a estatua evidentemente non se fixo para que os turistas fagan fotos, senón con outra intención, pero o que sucede é iso. Ao non ter referencia a estatua á historia que hai dentro dos corpos, vemos só superficialmente a realidade. Este texto escribino na ESAD de Galicia. Tiñamos que escribir un texto histórico ou que partira da Historia. Partir dun feito documental. Eu quería facer unha historia con mulleres como protagonistas e malia que barallei moitas opcións, pronto me cativaron estas dúas mulleres polo que de teatral hai na súa vida.
Precisamente esta foi a grande dificultade da que me fun dando conta ao escribir o texto, que tiña que competir coa súa propia condición de personaxes e mesmo case de mito. E ademais que eu, que son moi diplomática, tiña medo de escribir algo que fixera mal no recordo da xente. Eu quería que o meu texto doese porque a historia é unha historia de violencia, pero dende o respecto: escribir unha obra que quixeran e puideran ver as persoas que as coñeceron, e que lles gustara. Non sei se o conseguín, só sei que foi difícil: estiven a piques de abandonar pero en fin… tiña que aprobar! jaja. En realidade xa me namorara demasiado da historia e por suposto impliqueime na súa escrita moito máis que para un traballo de aula. As Marías, un pouco como a Gioconda, teñen moito misterio detrás delas. E iso sempre magnetiza.
– P: O xurado salientou, entre outras cuestións, o carácter “poético” da peza. E é case como se falasen en verso entre elas. Foi así como pensaches eses diálogos? Por que?
– EFC: Cando comecei con este proxecto, moi pronto, vía ás dúas personaxes como sacadas dunha obra de Thomas Bernhard. E un día, cando xa tiña moitas escenas escritas e moita documentación e o proceso avanzado, de súpeto escribín a primeira escena en verso e apareceron: eran elas. Lin a escena en clase e gustou a todos. Estaba feliz. Unha compañeira, cando lía escenas soltas, un día espetoume que era incrible porque eu facía unha poesía pero como cotiá, de andar pola casa. Que non había lirismo, nin vocabulario poético nin nada, que coas palabras coas que todos imos mercar o pan ou falar no ascensor, elas falaban poeticamente. A poesía, daquela, neste caso, vén do ritmo: do oral.
Para min a oralidade é algo moi importante cando escribo, cando escribo calquera cousa. Sempre teño que ler todo en alto e ver se soa ben. Moitos dos meus textos, de feito, enténdense moito mellor se eu os leo á xente, porque naceron cunha oralidade determinada. Que falen en verso, ademais, forzou que foran ficando soas en escena: algúns “extras” tiveron que ir ficando atrás porque non había maneira de que callaran personaxes que falaran en prosa. Rompían o ritmo todo. Para min a obra, que é un camiño ao mar, ten esa cadencia das olas, constante, que por veces son ondiñas e por veces marexada. Elas, Coralia e Maruxa, con dous nomes de mar, teñen o mar dentro. (…)”
A Seara, Moaña: presentación de Coma unha áncora, de Iria Collazo López
XII Curso de Formación. As Literaturas Infantís e Xuvenís: Obras imprescindibles para o ensino primario e secundario sobre conflitos bélicos, do 25 de setembro ao 3 de outubro
A Coruña: actividades literarias destacadas do sábado 1 e domingo 2
O
sábado 1 de agosto comeza a Feira do Libro da Coruña (nos Xardíns de Méndez Núñez), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, con horarios de 11:00 a 14:30 h. e de 18:00 a 22:00 h., cos seguintes actos literarios destacados dentro do seu programa para o 1 e 2 de agosto:
Sábado 1
– 12:30 h. Inauguración da Feira. Pregón a cargo de Mercedes Queixas Zas.
– 19:45 h. Alfonso Vázquez Monxardín, Patricia Arias Chachero e outros autores presentan Ramón Otero Pedrayo. Unha fotobiografía, publicada pola Fundación Otero Pedrayo. Participa Víctor F. Freixanes.
– 20:30 h. Presentación de O viaxeiro radical, de Xerardo Quintiá, publicado en Galaxia. Participan, xunto ao autor, Olivia Rodríguez González e Carlos Lema.
Domingo 2
– 18:00 h. Contacontos a cargo de Miguel Ángel Alonso Diz, organizado por Nova Galicia Edicións.
– 19:00 h. Presentación de A Normalização Linguística. Uma Ilusão Necessária, de Mário Herrero, publicado por Através. Participa no acto Afonso Mendes.
– 19:30 h. Elena Gallego Abad asina exemplares de Dragal e Sete Caveiras na caseta da Secretaría.
– 19:45 h. Manuel Blanco Desar presenta Galicia: Un pobo con futuro? O noso devalo demográfico, publicado por Xerais. No acto estará acompañado por Justo Beramendi.
– 20:00 h. Presentación do libro-disco Sira e o robot. Adventures on Titan, de Mark Wiersma e Miguel Mosqueira, e ilustrado por Iván Sende, publicado por Xerais. Actividade musical na carpa infantil.
– 20:30 h. Presentación de Agosto de memoria e morte, de Xoaquín Fernández Leiceaga, publicado en Xerais, coa participación Lourenzo Fernández Prieto.
– 21:15 h. Presentación de Cabalos e lobos, de Fran P. Lorenzo, publicado en Xerais. No acto terá lugar unha conversa do autor con Manuel Bragado.
IIIº aniversario de Avelino Pousa Antelo, o xoves 20 de agosto
O
xoves 20 de agosto terá lugar o III aniversario de Avelino Pousa Antelo, coas seguintes actividades:
– 12:00 h. Homenaxe na casa do Concello de Teo. Posteriormente, acudirase ao paseo Avelino Pousa na urbanización Os Verxeis.
– 15:00 h. Xantar de irmandade en Barcala (Casa Salvador). Hai que avisar previamente a este mail: erdao@hotmail.com ou no teléfono 636032750, antes do 15 de agosto.
– 18:30 h. Homenaxe en Negreira a Avelino Pousa. Intervén, entre outras persoas, Amancio Liñares Giraut.
Helena Villar: “A poesía na infancia axuda ao coñecemento e fai mellores persoas”
Entrevista
de Carme Vidal a Helena Villar en Sermos Galiza:
“A Helena Villar gustoulle sempre que os nenos e as nenas reflexionaran sobre “as cousas”, tanto as tanxíbeis como as intanxíbeis e, desa vontade nace o seu novo libro As señoras cousas no que a escritora achega á infancia temas como o pacifismo, a igualdade ou o medo. “Dinme conta que compría meter contidos como estes de xeito lúdico e amable”, comenta Helena Villar, pedagoga ademais de escritora.
Confesa que sinte mágoa de que a infancia que goza dun pensamento rítmico, similar aos poetas, abandonen esas potencialidades por falta de uso. Contra iso, o achegamento á poesía tende a ser cunha rima forzada, que tanto disgusta á autora. “Moitas veces pénsase que a poesía para nenos ten que ser moi rimada e así fanse cousas “ripiudas”. Os nenos teñen que darse conta de que pode haber beleza e ritmo sen rima. Agora estou a preparar un material de apoio para que se traballe no ensino e se introduza á infancia na linguaxe poética”, informa a escritora.
Decálogo para ensinantes de poesía
Nese afán pedagóxico-poético, Villar ten escrito un decálogo dirixido a ensinantes de poesía. O primeiro dos mandamentos é claro: “Non matarás ao poeta que cada criatura ten cando nace”. O último “prohibirás por todos os medios que non saian rípios”. No medio, unha serie de consellos como evitar que as crianzas conten as sílabas dos versos cos dedos e aprendan a se adentrar na propia música dos poemas.
Que ventaxas ten achegar á cativada á linguaxe poética?, preguntámoslle a Helena e a resposta case non ten fin, tantos son os beneficios que ela atopa nese encontro a edade temperá coa poesía. “Consíguese prolongar o pensamento rítmico e devolver as aptitudes que trae con el; percibir a sonoridade e a linguaxe. O primeiro pensamento do neno é xogar poeticamente e iso logo pérdese. A poesía faino sensíbel, dálle riqueza expresiva e persoal, axuda ao coñecemento, completa unha educación máis integral e faino mellor persoa ademais de contribuír a facer lectores tamén de maiores”, di de corrido, sabedora por experiencia do acaído que é introducir á infancia no mundo da poesía. E para ela como creadora, que supón escribir para crianzas? “Unha maior liberdade de expresión, nada me permite xogar cunha fantasía tan tremenda”, responde.
Para a autora, trátase de introducir ás crianzas na “forma máis excelsa da linguaxe humana”. Recomenda tamén mesturar coa lectura de clásicos desde moi cedo, entrar no seu mundo creativo e contaxiarse da súa beleza. Ao seu ver, Rosalía é poeta acaída para esas primeiras idades, para deixarse engaiolar mesmo coa “Negra sombra”, poema considerado tantas veces complexo mais que, segundo di, pode ter un interesante aproveitamento na infancia. “Así como se fai a hora do conto en moitas aulas pódese tamén dedicar á poesía que non pode quedar á marxe do ensino”, defende.
Máis de vinte libros dedicou Helena Villar Janeiro ao público infantil. Comezou a escribir poesía para a infancia cando naceu a súa filla María. “Da mesma maneira que lle facía roupa, escribíalle poemas porque a nena tamén os necesitaba. Aquel primeiro Libro de María foi para min necesario. Que non faría para os meus nenos sendo eu poeta!” comenta Villar, daquela primeira experiencia á que seguiron moitas, provocadas maiormente por nenos e nenas próximas como lle acontece agora coa súa neta Helena para quen lle ten escrito un libro persoal, apegado á primeiro ano da súa vida. E a quen lle dedica este novo As señoras cousas.”
Carnota: II Serán na fonte de Vilar de Carnota
Cuestionario Proust: Diana Varela Puñal
Desde
o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Diana Varela Puñal:
“1.– Principal trazo do seu carácter?
– A perserveranza.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A bondade e a intelixencia.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Que me queiran.
4.– A súa principal eiva?
– A ansiedade.
5.– A súa ocupación favorita?
– Teño dúas: ler e bañarme no mar cando a auga non está moi fría.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Poder vivir da arte.
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Din que dá mal agoiro nomear aquilo que non se quer que aconteza…
8.– Que lle gustaría ser?
– Eu, pero mellor.
9.– En que país desexaría vivir?
– En Galicia.
10.– A súa cor favorita?
– O branco.
11.– A flor que máis lle gusta?
– A “vinagreta”, unha flor amarela e de seiva amarga que os nenos de Corme zugabamos nos recreos do colexio.
12.– O paxaro que prefire?
– Un petiño verdoso que un día atopei durmindo nunha beirarrúa da Coruña, entre as zancadas da xente pola mañá cedo para ir a traballar. Collino, leveino para o despacho, démoslle de beber nunha tapiña de botella e recuperouse. O pobre creo que estaba baldado! Lémbrome moitas veces del.
13.– A súa devoción na prosa?
– Scott Fitzgerald.
14.– E na poesía?
– Claudio Rodríguez.
15.– Un libro?
– Xente de aquí e de acolá.
16.– Un heroe de ficción?
– O pai de “O ladrón de bicicletas”.
17.– Unha heroína?
– A nai de “Mamma Roma”.
18.– A súa música favorita?
– O rock e o jazz.
19.– Na pintura?
– Pollock, Rothko e Van Gogh.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– A xente boa que teima por seguir querendo ser boa.
21.– O seu nome favorito?
– Alexandro e Xermán; os nomes dos meus irmáns.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– Calquera que teña que ver co egoísmo ou a ingratitude.
23.– O que máis odia?
– É un sentimento que trato de apartar de min. Creo que a quen máis dana é a quen o leva dentro, como unha couza.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Hai varias, pero pola conta que nos trai, a Franco. Pola súa causa España sumiuse nun medievo a destempo, do que aínda hoxe quedan vestixios.
25.– Un feito militar que admire?
– Máis ca militares, admiro as revolucións populares, armadas ou non. Un dos feitos que máis me conmoven da historia é a afouteza, o convencemento de Rosa Parks. No medio dun autobús cheo de xente non se ergueu do asento para “brancos” no que estaba…, e mira todo o que logrou.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– A paciencia.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– Tranquila.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Ando case sempre ilusionada con proxectos novos que se me ocorren día si, día tamén.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– Os físicos.
30.– Un lema na súa vida?
– Non fagas aos demais o que non queres que che fagan a ti ou ós teus seres queridos.”
A nova poesía ten nome de muller
Desde Cultura Galega:
“Poemas que non son necesariamente parte dun libro. Recitados, mesturados con vídeos, con postas en escena. Textos que non teñen unha única autoría, que mesturan voces. Versos que buscan impacto na sociedade e que xogan coas convencións do xénero (e non só o literario). Estas son algunhas das propostas que se poden atopar no actual panorama lírico do país, un espazo en transformación que ten nas poetas o seu principal protagonista.
As mulleres abandeiran a mudanza na poesía galega. Lara Rozados, investigadora da USC teno claro, e precisamente a súa intervención no recente I Encontro Galego de Nov@s Pensador@s abordaba esta cuestión. Co título Prácticas performativas nas poetas galegas contemporáneas: o corpo e a voz como espazo de resistencia esta doutorada en Teoría da Literatura abordou o xeito no que as creadoras están a reinventar o mesmo xénero da poesía. Tal e como recollemos en Culturagalega.gal ao longo de diferentes reportaxes, nos últimos anos están a proliferar as citas nas que se a poesía recitada se afianza como protagonista. Nesa mesma liña, Rozados recoñece que “están a aparecer novos foros, e iso vai da man coa renovación da propia poesía. Hai festivais, recitais, sesións de conta contos e eventos que mesturan outras artes coa poesía”. Canda a isto, as novas propostas multimedia e de mestura entre lírica ou teatro marcan tendencia.
Autoras do cambio
Á fronte destas mudanzas, o traballo desta investigadora apunta o papel que están a desenvolver as autoras do país. A repasar as iniciativas que temos tratado en Culturagalega.gal, verifícase a importancia presenza de nomes femininos nas apostas deste tipo. María Lado, en solitario e en dúo con Lucía Aldao, Antía Otero, Esther F. Carrodeguas ou Iria Pinheiro, son só algúns dos exemplos de iniciativas poéticas e parateatrais. Non son as únicas, xa que as mulleres tamén se deixan sentir na organización de encontros como os Slams Poéticos, os Picaversos ou o ciclo Poetas Di(n)versos onde atopamos nomes como Branca Novoneyra, Olalla Cociña e Yolanda Castaño entre outras. A nivel creativo, para a súa análise, Rozados centrouse na obra de Xiana Arias, Paula Carballeira, Andrea Nunes e María Rosendo, así como no traballo de As Candongas do Quirombo, colectivo promovido por Andrea Nunes e Raquel Rei. “A miña idea é ver formas contemporáneas ou performativas que empregan as mulleres para construír a súa literatura. Analizar xeito no que utilizan o espazo público, tanto en recitais ao uso como noutros formatos, como aproveitan as novas tecnoloxías, a videocreación ou arede, como interactúan entre elas e recorren a recursos como os fanzines”. A partir da súa análise, non dubida que “son fundamentalmente mulleres feministas, e nalgúns casos homes con posturas feministas, quen entran no terro da autoedición, das licenzas libres e en xeral do traballo nesta liña”.
Da marxinación á reivindicación
Encol de por que son mulleres as que abandeiran este proceso, a investigadora apunta que “poida que os homes estean educados na idea máis canónica da literatura, de publicar e deixar unha obra fechada e inmutable para a posteridade. As mulleres estamos educadas noutro tipo de discursos nas marxes que tamén nos fan buscar outras posibilidades, e iso está a eclosionar”. Precisamente a marxinación das mulleres no propio panorama literario, que diferentes críticos e colectivos están a por de manifesto nos últimos anos, así como a asignación ás escritoras a xéneros considerados menores como a literatura infantil, o teatro ou a propia poesía, marcan o caldo de cultivo para a actual renovación, segundo Rozados.
“Están a xurdir movementos como a plataforma crítica A Sega e a súa iniciativa do Día das Galegas nas Letras, que reivindica o papel das mulleres na literatura, que foi deostado e desprestixiado polo canon”. En paralelo, esta proliferación está a se dar tamén no terreo académico. “Estou a ver que moitas investigadoras novas coas que teño coincidido en simposios e encontros teñen interese en investigar este tipo de cousas. Está a saír unha nova crítica que, sen ter a visibilidade da máis canónica, faise sentir”. As propias eleccións para o Día das Galegas nas Letras amosan a tendencia a reivindicar o traballo desde as marxes do sistema literario. O pasado ano “recoñeceuse co traballo de Dorothé Schubarth o papel das mulleres como transmisoras da literatura oral e este propio patrimonio que se considera mellor. Do mesmo xeito, María Victoria Moreno está moi vencellada á literatura infantil e xuvenil, que se considera un xénero menor”, explica Rozados. Esta vangarda feminina non deixa de contar con ilustres precedentes, segundo esta autora. “Xa en Rosalía temos unha autora cunha grande vontade de estilo e unha enorme consciencia crítica, aínda que logo se asociase ao sentimentalismo ou a morriña”.
Novas autorías
“O cambio de perspectiva a respecto da obra xa non se dá só no texto poético, senón na propia idea de autor como xenio creador. Estase a evoluír cara a formas máis colaborativas e en rede que desafían esta concepción tradicional. Hai casos en que renuncian á propia autoría, asinan como colectivos ou empregan heterónimos”, lembra esta teórica da literatura. Detrás desta mudanza, a investigadora ve cuestións como “o debate que se está a dar arredor dos dereitos de autor e o desenvolvemento de formas máis colaborativas e solidarias de traballo noutros ámbitos. Actualmente a poesía está totalmente hibridada coa narración o teatro ou o ensaio”. Traballos de Xiana Arias ou de Paula Carballeira, que emprega estruturas da narración oral e do teatro na súa poesía, ou propostas de Videocreación como as de Raquel Rei, María Rosendo e Andrea Nunes con As Candongas do Quirombo son exemplos que pon neste sentido. “Está a se por en cuestión o xénero, tanto como construción cultural en relación ao sexo como considerado unha construción canónica das categorías literarias”, advirte.
Alén dos versos
A mudanza semella ir para alén da propia poesía. Esta doutora en Teoría da Literatura sinala que “estamos a vivir un momento na cultura en xeral de cambio total de paradigma. Hai mudanzas sociais, económicas e políticas que nos obrigan a transformar o xeito de producir e de recibir cultura. Cae a barreira entre o artista, considerado como ser xenial e por riba dos demais, e mais o público. Todos somos artistas e podemos participar da cultura e da literatura, e esa penso que vai ser a tónica dominante nos vindeiros anos. A cuestión vai ser se haberá máis ou menos canles, pero penso que hai futuro porque falamos dunha literatura que sae da base, da autoxestión e da precariedade, e estas fórmulas van continuar a se expandir”.
