Francisco Rodríguez: “A obra de Rosalía está atravesada por un feminismo transgresor dos propios xéneros”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Francisco Rodríguez en Magazine Cultural Galego:
“(…) – Montse Dopico (MD): Pasaron máis de 20 anos desde a súa Análise sociolóxica da obra de Rosalía de Castro. En que medida se ten avanzado na superación desa imaxe deturpada da escritora?
– Francisco Rodríguez (FR): A imaxe social dominante sobre Rosalía segue a estar deturpada, deformada. Avanzouse algo entre sectores minoritarios. A correcta explicación do fenómeno rosaliano tropezou e tropeza cunha imaxe moi consolidada, produto da manipulación feita durante máis de 125 anos polos poderes ideolóxico-políticos e culturais do Estado e os seus intermediarios na Galiza. As institucións académicas e educativas galegas, en xeral, non só se resistiron, senón que foron refractarias, aos avances para restaurar a figura real e acceder a unha lectura coherente da súa obra. A maiores, a globalización, aquí españolización, no campo cultural desvaloriza, entre a ignorancia e o desprezo, os valores literarios propios, en particular os nosos grandes clásicos. (…)
– MD: “Follas Novas é o libro máis inconformista e radical de Rosalía”, escribiu vostede. Por que?
– FR: Por ser un libro de libros, un poemario proteico. Estamos perante unha epopea elexíaca, unha realidade diversificada en suxeitos, temas, rexistros, xéneros, baixo forma poética, tamén revolucionaria, rompedora, verbo da tradición métrica. Móstranos un camiño humano, non divino, para o coñecemento dunha realidade conflitiva, dun mundo convulsivo. Temos nel a cosmovisión rosaliana e a resposta, a interpretación, tamén filosófica, a moitas cuestións que martirizan a Humanidade. Non coñezo ningún libro de poesía que mesturase o individual co colectivo en simbiose tan equilibrada. Tense dito con razón que vale por toda unha literatura. (…)
– MD: Quíxose agochar o carácter subversivo da obra de Rosalía presentándoa como chorona, submisa, santa e resignada… En que medida a popularidade da súa poesía axudou, paradoxalmente, a estender esa visión tópica? Cales foron os xentes desa terxiversación?
– FR: Só foi popular unha parte insignificante de Cantares gallegos. A lectura parcial e reconducida foi acompañada dun labor de censura para a mitificación inevitábel (imposíbel impedila, tal e como funcionou a ósmose entre a emigración e o interior) non ser disonante coa españolidade á que os galegos debemos servir. Protagonistas conscientes desta operación foron a burguesía intermediaria galega, a Igrexa católica, a prensa, o Goberno de España e as súas institucións culturais e educativas, as embaixadas de América… Hai constancia detallada de actuacións da Pardo Bazán ou dos Arcebispos de Santiago, Payá y Rico e Matín de Herrera, destinadas a diminuír o valor da obra rosaliana ou a dificultar o seu recoñecemento social. A integración de Rosalía na literatura española fíxose como irmá menor de Bécquer, precisamente un poeta que non ten a experiencia do mal nin da marxinalidade que ten Rosalía, como non ten a audacia formal da nosa poeta fundacional… (…)”

Vigo: Lectura “plural e sen ataduras” para celebrar o Día de Rosalía

Publicado o por

Desde o Diario da Universidade de Vigo:
“Como non, en galego, pero tamén en vasco, en inglés, en castelán e mesmo en chinés… os versos de Rosalía de Castro soaron con forza este luns en toda Galicia e fixérono tamén no campus, na Facultade de Filoloxía e Tradución, onde todo aquel que quixo participou nunha lectura “plural e sen ataduras”, unha pequena homenaxe á escritora como unha peza clave no imaxinario colectivo galego no día do 177 aniversario do seu nacemento.
Organizado pola Asociación de Escritoras/es en Lingua Galega en colaboración coa Comisión de Normalización Lingüística da facultade, o acto iniciouse coa lectura da profesora e escritora Rexina Vega do manifesto publicado pola AELG con motivo desta data, un documento no que se avoga por non reducir a homenaxe a un “canto fúnebre”, xa que, “ela debe ser sempre outra cousa, unha forza rabuda que move os marcos da literatura… alguén que se vivise neste século XXI, seguiría a denunciar todos aqueles que, baixo a máscara da honradez, pretenden converter a lei en atadura, o corpo en cárcere, a liberdade en servidume”. Por estes motivos, e por moitos outros, que foi debullando un a un Rexina Vega, desde a AELG reclamárona “viva os trescentos sesenta e cinco días do ano” para que “os seus versos nos invadan e fender con eles o silencio administrativo dos poderosos”.
“Gústame este poema por… Rosalía para min é…” Cada persoa que participou nesta lectura colectiva achegou aos participantes a súa propia visión do universo rosaliano. Silvia Penas foi a primeira en romper o xeo coa lectura de Unha vez tiven un cravo, “un poema que recitei no colexio, con toda a vergoña do mundo, cando apenas tiña dez anos”. Tamén cara atrás mirou o escritor Xurxo Valcárcel. que trouxo consigo o primeiro libro de Rosalía que chegou ás súas mans “hai case 40 anos cando mo regalou meu pai”. Foi o inicio, logo veu A xustiza pola man, Negra sombra, En las orillas del Sar…
Ana Bringas, Amparo Solla e Manuel Forcadela foron algúns do profesores do centro que participaron nunha lectura que contou tamén coa implicación do alumnado do centro, incluído o estudantado estranxeiro que foi o que se encargou de facer a lectura das diferentes versións traducidas no proxecto Rosalía é mundial, unha iniciativa impulsada pola Universidade de Vigo e a Fundación Rosalía que permitiu a tradución de dous dos poemas máis coñecidos de Cantares Gallegos, Adiós ríos, adiós fontes e Airiños, airiños, aires a unha longa lista de idiomas.
Xunto ao recitado dos versos, a homenaxe incluíu tamén outra actividade relacionada co programa graffitiRosalía, e que consistiu en que cada participante na lectura ‘grafitou’ nun papel de estraza colocado con tal motivo no corredor da facultade algún verso ou palabra significativa de Rosalía de Castro. “Trátase de crear masa crítica, músculo colectivo arredor da mensaxe de Rosalía”, subliñou Rexina Vega, ao tempo que animou a todos os asistentes a participar na iniciativa.
Paralelamente a este acto, a Biblioteca da Facultade de Filoloxía e Tradución organizou unha exposición de textos de Rosalía e estudos sobre a súa obra que forman parte dos fondos da Biblioteca e que poderá visitarse ata o vindeiro día 28.”

Presentado o Epistolario dixital de Rosalía de Castro do Consello da Cultura Galega

Publicado o por

Desde Cultura Galega:
“O Consello da Cultura galega presentou o luns 24 de febreiro en rolda de prensa o Epistolario dixital de Rosalía de Castro, unha colección de dezaseis cartas enviadas pola poeta e que suponen a primeira edición conxunta destes textos. A nova lectura das cartas profunda na imaxe da Rosalía moi consciente de ser escritora. (…)
O Epistolario dixital de Rosalía de Castro supón a segunda incorporación dunha colección de correspondencia ao Proxecto Epístolas do Consello da Cultura Galega. Son 18 cartas que Rosalía remite a Manuel Murguía, Eduardo Pondal ou a Ángel Baltar, e que foron editadas polo Centre Dona i Literatura da Universitat de Barcelona, baixo a dirección de Helena González, María Xesús Lama e María do Cebreiro Rábade.
Precisamente esta editora suliñou que estas cartas supoñen unha revalorización da investigación biográfica ao redor de Rosalía de Castro, xa que na nova transcrición realizada para a súa publicación, aparecen importantes matices que realzan o papel de Rosalía como escritora consciente de selo e cunha marcada “ironía, talento e vontade de estilo”, segundo María do Cebreiro Rábade.”

Bos Aires: Homenaxe a Rosalía de Castro

Publicado o por

O Terzo da Fala de Bos Aires celebrará o mércores 26 de febreiro, ás 10:30 horas, no Xardín dos Poetas, Rosedal, Parque 3 de Febrero de Bos Aires, unha homenaxe a Rosalía de Castro, coa participación de Lectores Galegos e de Herbas de Prata.
Pódese levar unha folla coas propias palabras ou con algún dos seus poemas para penduralas alí, coa Bandeira Galega, xunto ó busto do Rosalía. No caso de chover, suspenderíase o acto.

Olivia Pena: “Cando hai un compromiso social claro, o teatro non debe perder a súa dimensión estética”

Publicado o por

Entrevista de Montse Dopico a Olivia Pena, no Magazine Cultural Galego:
“Os textos de Olivia Pena son unha desas pequenas alfaias que se poden atopar na revista Casahamlet. Unha mostra máis de que os novos dramaturgos galegos teñen moito que dicir. Laiovento publicoulle a súa peza ata agora máis longa, Plastic Dolls Show. Nela, unha serie de personaxes viven atrapados no inframundo, fuxindo das súas propias vidas. Mentres, unhas bonecas de plástico mófanse das súas miserias.
– Montse Dopico: Es recoñecida como unha das novas dramaturgas galegas. Publicaches antes en Casahamlet…. Cando e onde comezaches e publicar? Como foi a túa experiencia co proxecto de Casahamlet?
– Olivia Penas: A verdade é que nunca tivera relación co teatro antes desa primeira experiencia en Casahamlet. Aínda que escribo desde que podo recordar, a miña tendencia natural sempre foi a poesía e, en todo o caso, nalgunha época moi concreta, a prosa. O teatro sempre me fascinou pola súa dimensión espectacular e confeso que algunha vez me sentín tentada a experimentar, mais non cría que fose capaz; parecíame un xénero inaccesíbel para min. Foi durante un obradoiro de escrita literaria en que estaba a participar que, da man de Xesús Pisón, escribín o meu primeiro texto, ese que despois aparecería en Casahamlet. A partir de aí, o teatro foi todo. (…)”

Cuestionario Proust: Silvestre Gómez Xurxo

Publicado o por

Desde o blogue de Ramón Nicolás, Caderno da crítica, este Cuestionario Proust a Silvestre Gómez Xurxo:

«1.– Principal trazo do seu carácter?
– Reflexivo.
2.– Que calidade aprecia máis nas persoas?
– A integridade moral.
3.– Que agarda das súas amizades?
– Alento.
4– A súa principal eiva?
– Son pouco ambicioso.
5.– A súa ocupación favorita?
– Darlle voltas á cabeza.
6.– O seu ideal de felicidade?
– Alén da paz mundial e outras cousas capitais …, algo realizábel coma tomar un bocadillo de xamón cunha cervexa ben fría, cos pés metidos nun regato unha tardiña de verán, con boa compañía humana e/ou animal (o meu can comería con gusto a metade do bocadillo).
7.– Cal sería a súa maior desgraza?
– Sempre entendín que a maior desgraza é que a un lle morra un fillo/a.
8.– Que lle gustaría ser?
– Gustaríame ter sido un bo educador.
9.– En que país desexaría vivir?
– Neste, malia tantas cousas calamitosas, vivo moderadamente feliz.
10.– A súa cor favorita?
– A branca.
11.– A flor que máis lle gusta?
– O chuchamel. Ademais chuchamel é a palabra máis fermosa nesta parte da galaxia.
12.– O paxaro que prefire?
– O merlo.
13.– A súa devoción na prosa?
– Eduardo Blanco-Amor.
14.– E na poesía?
– Rosalía.
15.– Un libro?
– Mesteres, de Arcadio López-Casanova.
16.– Un heroe de ficción?
– Golamh Milé.
17.– Unha heroína?
– Mafalda.
18.– A súa música favorita?
– Erik Satie: Gimnopedias.
19.– Na pintura?
– Colmeiro e Mondrian.
20.– Un heroe ou heroína na vida real?
– Alexandre Bóveda.
21.– O seu nome favorito?
– Uxía / Uxío.
22.– Que hábito alleo non soporta?
– A impuntualidade.
23.– O que máis odia?
– A hipocrisía.
24.– A figura histórica que máis despreza?
– Hitler, que é a destilación do odio. Franco, que o é da ruindade. E os seus asociados.
25.– Un feito militar que admire?
– Ningún. Recoñezo a importancia dalgúns feitos militares coma o Desembarque de Normandía, mais non sinto admiración por eles. Sen embargo admíranme os feitos militares de fasquía cómica ou absurda como o da Reconquista da Illa Perexil.
26.– Que don natural lle gustaría ter?
– O da música.
27.– De que maneira lle gustaría morrer?
– De moi vello, sen facer padecer aos demais e tendo a oportunidade de despedirme das persoas queridas.
28.– Cal é o seu estado de ánimo máis habitual?
– Sosegado.
29.– Que defectos lle inspiran máis indulxencia?
– O medo e a vaidade.
30.– Un lema na súa vida?
– “Non hai nada tan importante no mundo como para amargarse a vida”. (A lectura xuvenil de O retorno do bruxos, de Bergier e Pauwels deixoume gravada esta afirmación que tomei como lema. Cito a frase de memoria).”