Entrevista de Cilia Torna a Alexandre Peres Vigo en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Acaba de publicar Através Editora un libro da súa autoría titulado Do ódio à paródia, onde se analiza o estereotipo antigalego na literatura española do século XVII. Como nace este proxecto?
– Alexandre Peres Vigo (APV): Pois podemos dicir que foi unha sucesión curiosa de feitos. O tema sempre me fascinou, e de feito ese período centrou boa parte da miña tese de doutoramento que tiven a honra de que dirixise Manuel Ferreiro. Hai que dicir que o tema leva décadas sendo estudado e este libro, impulsado por Através, pretende ser unha achega máis, exhaustiva, que nos axude a coñecer mellor esa imaxe, ese estereotipo tan sumamente deformado de nós como colectividade humana, como nación.
– ND: En termos xerais como foron descritos os galegos e galegas desa época na literatura do denominado “Século de Ouro español”?
– APV: Sen dúbida, dunha forma extraordinariamente negativa, e niso hai total unanimidade entre os estudosos e estudosas do tema, dentro e fóra de Galiza. E non é fácil atopar outros casos similares na literatura española. Dun punto de vista moral, eramos acusados de sermos ladróns, traidores, falsos, malos cristiáns ou herexes. Inclusive nos imaxinaba como seres feos e grotescos, de brazos e pés desproporcionados. Algún autor mesmo nos considerou “monstruos”, xa non digamos bestas. O noso idioma, por ser noso, tamén foi tratado de zafio e ridículo. No caso das mulleres esa ridiculización foi moi acusada, negábaselles todo o que a sociedade do momento valorada da muller. Por iso as mulleres galegas sempre son descritas como obscenas, rústicas e de modais baixos. Na maior parte dos casos somos retratados como inmigrantes míseros, criadas e lacaios cobizosos, sucios e bebedores. Podemos dicir que os galegos eramos vistos como a perfecta antítese dos valores cortesáns de Castela. O tema é moi longo mais creo que está ben resumido e organizado no libro. (…)”
Arquivos da etiqueta: Cilia Torna
Héitor Picallo: “A independencia da Galiza foi unha teima dos Castro”
Camilo Nogueira: “Castelao é unha figura moi definitoria da Galiza”
Entrevista de Cilia Torna a Camilo Nogueira en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Recibiu a medalla Castelao. Que significa para vostede que a Xunta da Galiza o premiase con este galardón?
– Camilo Nogueira (CN): É todo un proceso. Eu mesmo, estando no Parlamento, procurei que os restos de Castelao retornasen da Galiza para aquí e ocupase o lugar que lle correspondía, superando a oposición de moita xente que negaba esa posibilidade.
Por iso agora temos Castelao a disposición de toda a sociedade no propio país. Castelao demostrou ser unha persoa de capacidade extraordinaria, dixo o que era Galiza, non hai máis que ler os seus libros para darse conta de até que punto Castelao é unha figura moi definitoria da Galiza.
– ND: O premio que acaba de recibir representa unha homenaxe a toda unha traxectoria de servizo á Galiza que arranca a comezos da década dos 60 e que comeza no fogar familiar, ao carón do seu pai, o escultor e militante nacionalista Camilo Nogueira Martínez. Como ve a Galiza actual?
– CN: Para min, Galiza é Galiza, Portugal e o Brasil. Penso nos problemas que temos estritamente na Galiza, no mesmo Estado español, do que moitas galegas e galegos teñen que marchar, e vexo Galiza desde o fundamento da Galiza de aquí, e tamén vexo Portugal, que non é máis que unha forma da Galiza, e vexo o Brasil, que tamén fala galego.
Neste sentido, non se pode ver Galiza unicamente desde o espazo actual que é o fundamento e sempre o será. Hai que ter en conta o que nós somos, e que temos unha capacidade que nos achega a unha parte fundamental do mundo e, incluso, os galegos que non están no país, que están residindo en diferentes lugares de Europa, seguen sendo eles. (…)”
Fernando Patricio Cortizo: “Todos os navegantes temeron o mar galego polos seus temporais”
Entrevista de Cilia Torna a Fernando Patricio Cortizo en Nós Diario (foto de Xurxo Baña):
“(…) – Nós Diario (ND): A que responde este coleccionábel sobre os naufraxios que vai publicar Nós Diario ao longo do mes de febreiro?
– Fernando Patricio Cortizo (FPC): É unha aposta divulgativa de achegar unha parte moi significativa dos naufraxios acontecidos na costa galega ao longo da historia, para dalos a coñecer á nosa sociedade.
O patrimonio marítimo galego, tanto na súa vertente material como inmaterial, constitúe sen ningunha dúbida un dos meirandes do mundo. Iso, debemos sabelo, preservalo e divulgalo á sociedade desde as escolas.
– ND: Leva vostede traballando décadas nesta temática, con varios libros publicados. Que aspectos novos presenta esta publicación en relación con anteriores investigacións?
– FPC: Achégase documentación, fotografías e gravados inéditos en numerosos capítulos do coleccionábel. A escolma non foi doada, mais publicaranse naufraxios que atesouran unha gran relevancia na historia marítima mundial, mais son aínda descoñecidos para unha parte importante da sociedade.
– ND: Unha das primeiras cuestións que chama atención é o amplo número de naufraxios fronte ás costas galegas. Como explica isto?
– FPC: Bebendo das fontes dos historiadores, sabemos que fronte á costa galega pasou a meirande ruta marítima da historia, sucada por miles de barcos desde a noite dos tempos, por iso temos pecios de todas as épocas da humanidade nos nosos espectaculares fondos mariños.
A Galiza ocupa un lugar estratéxico desde a perspectiva xeográfica. Fronte ás nosas costas e, especialmente, no arco noroccidental -que casualmente forma a coñecida hoxe como Costa da Morte- mudaban de rumbo todos os navíos que desde Europa partían a outros continentes.
Isto súmase a que no inverno os nosos ventos predominantes son noroestes e suroestes e que os efectos das propias correntes mariñas desviaban en moitas millas o rumbo dos barcos que antigamente navegaban por estima e que, ao perder calquera referencia visual de noite, capeando un temporal e cegados pola brétema e a choiva, afundíanse aconchados contra a costa sen remisión.
A ausencia total de faros, agás o da Torre de Hércules até 1850, a falla total de medios de salvamento e cartas náuticas erróneas completaban un escenario perfecto para que se producisen naufraxios, nun mar galego temido polos seus temporais por todos os navegantes ao longo da historia.
– ND: Repasa no seu traballo 16 naufraxios, algúns de embarcacións estranxeiras e outros de embarcacións galegas. Se tivese que seleccionar un, con cal quedaría?
– FPC: Sen dúbida, co do City of Agra. Porque combina á perfección a bondade e afouteza dos mariñeiros galegos da época, neste caso os de Camelle e Arou en Camariñas, que xogaron as súas vidas para rescatar 32 náufragos do vapor inglés, no medio do temporal.
Escolleríao tamén pola posterior acollida que lles brindou o pobo de Camelle, o recoñecemento internacional que se lles deu por parte do Goberno británico coa entrega de medallas de prata e, sobre todo, pola excepcional historia do propio naufraxio, que deixou unha fonda pegada na contorna tanto no patrimonio material como na tradición oral.
Todo isto, que é imposíbel condensar nunhas liñas, fixo agromar en Camelle desde a Asociación Naufraxios Galegos nada máis e nada menos que o meirande evento cultural dedicado a un naufraxio na Galiza, ‘City of Agra na memoria’, que na edición deste ano 2022 decorrerá en Camelle e Arou os días 8, 9 e 10 de xullo.
– ND: Moitas veces os grandes esquecidos en traballos deste tipo son os mariñeiros. Até que punto acabaron por marcar estas traxedias á Galiza costeira?
– FPC: A perda de 14 vidas no naufraxio do gransoleiro, La Isla, aos pés da Torre de Hércules no 1970, fixo que tres anos despois chegase á cidade da Coruña o primeiro helicóptero de salvamento marítimo para o norte peninsular.
A meirande traxedia mariñeira acontecida a un barco de pesca na costa da Galiza na historia, a do Marbel, en 1978 nas Cíes, deixou 27 falecidos, que non morrerían tampouco en van, pois meses despois do naufraxio arribaría ao porto vigués un remolcador de altura para ter alí a súa base permanente e dar cobertura ao salvamento marítimo nas Rías Baixas.
Os propios mariñeiros galegos rescataron centos de náufragos ao longo da historia, xogándose as súas vidas e diso dan fe as abondosas entregas de medallas e recoñecementos públicos que recibiron de diversos Estados.”
Felipe Senén: “Toda a obra de Castelao está en función da nación galega”
Entrevista
de M. Obelleiro e Cilia Torna a Felipe Senén en Sermos Galiza:
“(…) – Sermos Galiza (SG): Até que punto podemos considerar a obra de Castelao como unha autentica crónica da Galiza da primeira metade do século XX e un auténtico fresco social do país?
– Felipe Senén (FS): Así é, e algo máis que iso. A obra creativa está fundamentada nunha ética e estética comprometidas. É arte militante, que seduce, sensibiliza e chega á xente a través dos medios, especialmente da imprenta, dos xornais. Para iso está cavilada, para reproducir e espallar. O resultado é fondamente nacionalista galego, a un tempo que moi dentro das ópticas modernistas, as de buscar a orixinalidade nas mesmas orixes, namentres outros se perdían no desenguedello orientalista e noutros ismos e movidas. E o asunto é facer o que se fixo, dignificando, fuxindo das tendencias folcloristas, “colonizadoras” ao esperpento, desde ese paso que teorizaba como “da arte dos canteiros construír o Pórtico da Gloria”. A nosa achega á universalidade. “Galiza célula de universalidade” era a paráfrase coa que se encetaba o Estatuto de Autonomía do 36. (…)
– SG: Vostede ten afirmado que Castelao non é un artista ao uso, a que se refire vostede con esta reflexión?
– FS: Castelao é un galego con ciencia e conciencia, con corazón e con razón, que abre e retoma camiños iniciados por Rosalía ou Murguía, faino no xeito de ser e desde un dandismo modernista, na novela, no teatro, na arqueoloxía e na etnografía, en todas as formas da arte capaces de seriarse… e, conseguintemente, na política que implica todas relacións. Castelao era un humanista integral e indicou que o nacionalismo galego era ese humanismo que implica homes e mulleres de onte e de agora, a relación da paisanaxe coa paisaxe… E toda a súa obra ten un fondo contido didáctico, eis a súas doses de sedución, algo que cómpre saber contextualizar na súa terra e no seu tempo, alicerce pois de futuro, como el fixo. Non hai un paso adiante sen o referente do paso xa dado atrás. (…)”
