Entrevista de Clara Rial a Manuel López Rodríguez en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Sobre que versa o poemario?
– Manuel López Rodríguez (MLR): Para min, o importante cando escribo, máis que o que, é o como está escrito. Todos podemos falar sobre os temas universais que se tratan ou se trataron na literatura ao longo da historia, mais para min o interesante é o como está construído, máis que o que di o propio texto. Este é un libro que complementa outro. Desde hai un tempo, escribo os libros de maneira que garden relación entre eles ou fago xogos intertextuais entre eles. Existen dúas personaxes, nun fala unha delas e noutro, a outra, como se fose unha especie de diálogo.
– ND: O xurado destacou a súa capacidade para a superposición de dous discursos poéticos.
– MLR: Nesta obra falan dúas voces. A voz principal, que é a que dialoga con esa voz do outro libro, e logo si que aparece como unha especie de coro no medio dos poemas, apelando un pouco ao teatro clásico. Non é un poema ao uso, é un texto pequeno no que aparece como unha voz interior que vai narrando o paso do tempo a través dun río que nos vai levando, etc. (…)
– ND: Diría, entón, que o seu estilo á hora de escribir se basea nestas cuestións?
– MLR: Á hora de escribir teño un estilo moi cambiante, non me gusta estar repetindo sempre o mesmo. Abúrreme como autor e tamén como lector. Estar lendo unha autora ou autor e ver que libro tras libro sempre segue co mesmo discurso. Hai outra cuestión da que tamén fuxo e é que todos os libros que escribo son diferentes, ou procuro que o sexan. Si é certo que ás veces fago eses diálogos entre os propios libros, pero intento que sexan distintos. Cando digo que eu non fago actualmente ese tipo de poesía con pretensións sociais ou educativas dígoo porque foi algo que fixen hai tempo. Hai 20 anos escribía pensando que a poesía podería cambiar algo, que se escribo de certa maneira un libro de poesía podería influír no pensamento do lector. É algo no que hoxe non creo, pero naquel momento si. Agora interésame máis a forma, a experimentación co texto, cos sons, co ritmo, coa fonoloxía… É o que máis me atrae neste momento.
– ND: Cal cre que é a situación do panorama poético galego?
– MLR: Creo que fai falla máis diversidade e máis heteroxeneidade. Que vaiamos a unha libraría que teña vinte libros nos estantes e que cada un deles sexa diferente, que non falen sobre o mesmo, porque pode chegar a ser aburrido. Como lector, ás veces é realmente desesperante atopar algo que che poida gustar sen aburrirte, cousas distintas. Iso si que o boto en falta na poesía galega, pero non só agora. Esa temática que se pon de moda adoita excluír as demais de maneira automática. Creo que iso é moi empobrecedor, non só para a galega, senón para a literatura en xeral.”
Arquivos da etiqueta: Nós Diario
María do Cebreiro: “A maternidade é unha experiencia tan forte que me obrigou a escribir para poder aterrala”
Entrevista de Clara Rial a María do Cebreiro en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como nace Maternidades virtuosas?
– María do Cebreiro (MC): Nace xunto á nena, como quen di. O proceso de escrita estivo moi condicionado pola maternidade, aínda que eu, en xeral, teño unha forma de escribir bastante impulsiva e pouco premeditada. É dicir, teño moitas temporadas de barbeito e de repente as cousas cando agroman parece que xa estaban escritas na cabeza.
É unha cuestión relevante porque cando nace a crianza hai moi pouco tempo para poder escribir. Mais tiven a sorte de que, a través de todas as reflexións me ían pasando pola cabeza durante o embarazo, foron saíndo cousas nas que levaba un tempo matinando. Realmente foi un proceso moi rápido e ao mesmo tempo moi fragmentado, por ese motivo. Moitas das cuestións xa as levaba escribindo, dalgunha maneira, desde hai moito tempo.
– ND: Xorde entón da súa propia experiencia como nai?
– MC: Por suposto. Era un tema que nunca me tiña tentado e tampouco era lectora de reflexións sobre a maternidade. O que ocorre é que é unha experiencia que te atravesa dunha maneira tan forte, tan revolucionaria e tan radical que case me obrigou a escribir para poder aterrala.
– ND: Que temáticas atopamos na obra?
– MC: O meu libro é un ensaio crítico sobre a maternidade, sobre a crianza. Non é exactamente unha obra en primeira persoa, pero tampouco me despeguei dela. É dicir, fun ao ensaio consciente de que non quería facer trampas, de que quería asumir o feito de que o meu interese pola cuestión viña dado pola miña propia experiencia. De feito, iso atravesa moita da escritura sobre a maternidade, ese elemento do xogo co “eu”. Trátase dun “eu” en construción, posto que cando un cativo nace, non só nace un cativo, senón que nacemos nós como nais e, polo tanto, tamén precisamos escribir para comprendernos. Sexa por medio da escrita, do pensamento, da creatividade ou do que sexa.
En realidade, é un ensaio crítico sobre a crianza no neoliberalismo. Busca describir como unha serie de procesos, que eu entendo que pertencen á vida íntima, foron, hoxe en día, coartados polos dispositivos do neoliberalismo no mundo do traballo, particularmente no mundo da empresa. Aparentemente son cuestións antagónicas, pero en realidade, a característica do neoliberalismo neste momento é coartar a vida íntima das persoas. Vou estudando unha serie de trazos e de mecanismos da crianza contemporánea, que mesmo moitas veces se venden como mecanismos progresistas, e vou tratando de facer visíbel até que punto obedecen a dispositivos do réxime neoliberal. Como se transvasan ferramentas do neoliberalismo empresarial e do traballo ata esas íntimas da crianza. É unha denuncia crítica diso.
– ND: O movemento feminista, entón, tamén toma presenza?
– MC: Por suposto, é inevitábel. O feminismo é o lugar desde o que está escrito o libro, sen dúbida algunha. Calquera reflexión crítica e consciente sobre a maternidade penso que ten que ser unha reflexión feminista. Case diría que é imposíbel facelo doutra forma. Esa crítica tamén se articula desde a perspectiva crítica ao neoliberalismo. Digo isto, porque tamén hai un tipo de feminismo liberal que está totalmente integrado no réxime e que é un tipo de feminismo moi particular.
– ND: Cre que, a través deste tipo de premios, as figuras femininas están a ser máis recoñecidas hoxe en día?
– MC: A min sempre me gusta dicir que, na Galiza, iso non é nada novo. Eu penso que o discurso feminino e feminista é dominante e foino durante momentos representativos da nosa historia. Isto non significa que non haxa motivos para loitar, porque os temos a diario. Pero no plano intelectual e cultural, a Galiza é un modelo de produción dun espazo de pensamento e de creatividade moi marcado desde o xénero feminino.”
Trasladan ao Courel os restos do poeta Uxío Novoneyra
Desde Nós Diario:
“Os restos mortais do poeta Uxío Novoneyra (Folgoso do Courel, 1930 – Compostela, 1999) descansarán para sempre no Courel, após seren trasladados esta sexta feira desde Lugo até “a horta da súa casa”, como pedira.
Así o manifestaron no acto de despedida celebrado no cemiterio de San Froilán, onde a súa familia recitou versos do poeta: “Vido visto ben Santiago / i esa cuestión non resolta / fago camiño de volta / camiño de volta fago. / Camiño de volta fago / volvo do cabo do Mundo. / Terra só en ti fúndome: / é a certeza que trago”.
Após máis de vinte anos en Lugo, os restos do poeta galego descansarán en Folgoso do Courel, na súa casa, como era o seu desexo.
“O meu pai era un namorado de Lugo, era de Lugo, eu son de Lugo… pero o pediu facer o camiño á inversa: De Santiago ao Courel pasando por Lugo”, afirmou Uxío Novo, fillo do homenaxeado.
A familia quixo cumprir co desexo de Novoneyra e, tras ler varios dos seus poemas, co himno galego de fondo, describiu o seu novo lugar de descanso.
“Estará na horta baixo terra, como el quería, rodeado de rosas, de follas de castiñeiro de verdade e tamén de bronce”, dixo a súa familia.
Así, despois de dúas décadas “rodeado dos seus amigos” Pimentel, Ánxel Fole e Álvaro Gil, entre outros, Uxío Novoneyra chega ao final do seu traxecto e descansará, para sempre, na súa casa, rodeado dos seus familiares.”
Elena Gallego Abad: “Levar ese universo ás novas plataformas é un modo de achegar a xente cativa á Galiza máxica”
Entrevista a Elena Gallego Abad en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Como xorde esta iniciativa?
– Elena Gallego Abad (EGA): Este proxecto está a dar continuidade ao traballo que se leva facendo ao longo da última década. Dragal non é algo que nacese de golpe.
A nivel literario xa van cinco libros publicados, con traducións ao catalán, inglés e mais ao castelán. No terreo do audiovisual, a produtora Ficción Producciones comezou a traballar coas obras hai uns anos. A idea era facer unha banda deseñada ou un traballo interactivo a partir das novelas da saga Dragal. É un pouco o que se vén materializando agora, levar ese universo ás novas plataformas dixitais.
A partir dos libros créase unha idea, un universo, e comeza a xurdir un proxecto educativo. Digamos que este é outro chanzo, tamén se pode empregar no eido da educación.
É unha forma de que a xente cativa se achegue a esa Galiza máxica e ademais, dada a súa proximidade ao mundo dos videoxogos, ofrecerlles algo que sexa un pouco novo. O universo literario foi o que deu a idea para levar a cabo máis iniciativas, son carreiras que van moi paralelas. (…)
– ND: Indo ás orixes, como naceu este universo literario?
– EGA: Todo comezou por un “cabreo” co meu fillo. En 2008 el era adolescente e nese momento practicamente non había fantasía en galego, quizais algunha tradución e pouco máis. Eu son moi lectora e cando ía a calquera feira do libro dicíalle que collese algún que lle gustase. A el só lle gustaban os dragóns e todo o que había era en castelán. Foi un pouco cando dixen “se non hai nada, escríboo eu”. Aí saíu esa mirada do meu fillo de “mamá, pero como vas escribir unha novela de dragóns, estás tola”. Foi cando xurdiu o reto, naceu un pouco así.
Agora xa van cinco libros. A partir dese primeiro seguimos escribindo. Cando rematou a primeira triloxía foi cando Ficción Producciones fixo a proposta para levar o universo literario un pouco máis alá, ao audiovisual. Daquelas sementes, agora saíron estes primeiros gromos verdes.
– ND: Cal é a situación da literatura fantástica en galego?
– EGA: Agora hai editoras que non existían antes, novas autoras e autores e moita máis variedade. Chamoume a atención que, cando comecei a escribir, non houbese nada. Dragal é, até onde eu sei, a saga fantástica co maior número de libros escritos orixinalmente en galego. Cando escribín a primeira triloxía, non existía ningunha en galego. Nese momento non atopabas nada, agora a situación vai mellorando aos poucos.”
A editorial Hugin e Munin celebra dez anos traendo outras literaturas ao galego
Artigo de Manuel Xestoso en Nós Diario:
“Hugin e Munin son os nomes dos dous corvos compañeiros de Odín que viaxan cada día arredor do mundo para recoller novas e levarllas ao deus nórdico. O nome de Hugin está asociado ao pensamento; o de Munin, á memoria. Hugin e Munin son tamén as figuras que bautizaron a editorial especializada en traducións fundada por Alejandro Tobar hai agora dez anos, pensada para recoller información sobre o vasto mundo literario e achegala á Galiza.
Até non hai moito tempo, unha editorial especializada en traducións era, segundo unha opinión moi estendida, unha aventura sen futuro. En 2005 Rinoceronte Editora inaugurou esa nova vía e a tradución, un elemento de normalización imprescindíbel para calquera cultura, comezou a abrirse paso na realidade cotiá das persoas lectoras do país.
“Cando comezamos, vimos que faltaba unha editorial xeralista de alta literatura”, comenta Tobar en conversa con Nós Diario. “Comezamos con Bukowski e Mark Twain, e axiña incorporamos nomes como os de Mary Wollstonecraft ou Thomas Hardy. Logo, coa incorporación de Xavier Senín e Isabel Soto ao corpo de tradutores, apareceron os franceses: Raymond Roussel, Pierre Loti, Villiers de L’Isle-Adam…”. A lista que proporciona Tobar é longa: nestes dez anos editaron 108 títulos que xa pasaron a formar parte do acervo cultural do galego.
Non obstante, ao mercado, talvez por inercias moi arraizadas, segue custándolle admitir eses novos textos. “Agora mesmo, na Galiza estamos na mesma media que en Europa, arredor dun 20% dos títulos que se editan corresponden a literatura traducida. Foi un avance que se deu de maneira case xeométrica nos últimos anos. Mais se nos fixamos nas tiraxes, no número de exemplares, as cifras cambian. Se unha novela de autoría galega anda entre os 800 e 1.200 exemplares, nós movémonos arredor dos 300, aínda que tamén é certo que as novas técnicas dixitais nos permiten facer reimpresións de poucos exemplares, en función das necesidades de mercado. Falamos dun núcleo de persoas lectoras que medra moi de vagar, mais sen retrocesos. Antes custábanos esgotar os 250 exemplares cos que comezabamos e agora estamos quedando curtos nas estimacións” explica Tobar. (…)”
O premio de Banda Deseñada O Garaxe Hermético 2021 recae en Fonso Barreiro
Desde Nós Diario:
“O xurado da terceira edición do Premio de Banda Deseñada O Garaxe Hermético comunicou na tarde desta terza feira, 4 de xaneiro, que Fonso Barreiro resultou gañador coa súa obra Cósmico, o bombeiro galáctico.
A obra foi elixida polo xurado -formado por Miguel Porto, Fernando Iglesias (Kohell), Fernando Llor, Kiko da Silva, Anaír Rodríguez e Fran Alonso– por ser “unha aventura que fala, de forma máis divertida que didáctica, do coidado e a natureza”.
Neste sentido, ademais de considerar que a Galiza “por desgraza precisa desta clase de heroes”, falan do “peculiar bombeiro extraterrícola” ao que se lle poden atopas ligazóns con “algúns personaxes míticos do anime e o manga”.
O libro, que será publicado pola editorial Xerais a próxima primavera, presentarase ao público cun estilo cartoon infantil recoñecíbel noutras obras do creador, coñecido no mundiño como Fon. O xurado alude, no sei fallo, ás influencias “que van desde Jan até Toriyama”.
O gañador deste ano pertence á primeira promoción de alumnos que se formaron nun curso da escola de O Garaxe Hermético e na actualidade é director das Xornadas de Banda Deseñada do Liceo de Noia. (…)”
Carlos Callón: “Entendín que o libro podía contribuír a falarmos das nosas fraxilidades e limitacións”
Entrevista de Clara Rial a Carlos Callón en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): Como xorde A abertura da boca?
– Carlos Callón (CC): Eu o que máis escribo é ensaio e poesía. A resposta que rematei por darme a min mesmo de por que escribo estes dous xéneros é que é un xeito de achegarme á verdade. No caso dos ensaios procurando exactitude e no caso da poesía tentando dar palabras a aquelas partes da vida para as cales a linguaxe non chega. A única forma de tentar facer iso é a través do xénero poético.
Eu vou escribindo poemas e non sei se finalmente van dar nun libro ou non. Cando relín os que levaba escrito durante unha etapa e posteriormente, cando apareceu o título, A abertura da boca, foi cando decidín darlles vida como libro.
– ND: Que temas aborda?
– CC: Tiña xa unha serie de poemas escritos, mais sempre hai unha peneira desde que o escribes ata que o publicas. Atopei nunha exposición información sobre o ritual da abertura da boca. Trátase dun proceso polo cal, tras a morte dunha persoa no Antigo Exipto, facían que unha momia estivese preparada para recuperar as funcións de falar, ollar, respirar…, para que volvese á vida e desmomificar. De volta á casa xurdiu un poema e, ao escribilo, pareceume a metáfora perfecta do que era o proceso de saída da depresión. Reparei en que, con estes versos, o que procuraba eu, metaforicamente, era abrir a boca, e xustamente coincidía co feito de que abrir a boca é falar, escribir… Vin que ese era o elemento que unificaba todos os textos que levaba escritos. (…)
– ND: Cal cre que é a situación do panorama poético na Galiza?
– CC: O panorama é magnífico, o que falta é apoio institucional. É algo descorazonador ver como non podemos mercar nas librarías libros premiados e recoñecidos. Temos que recorrer a determinados espazos e nunhas poucas vilas para conseguir novidades en galego, mesmo libros que son amplamente recoñecidos. É o que máis me desacouga, ver como podemos facer para saltar este cerco. Para iso precisamos do apoio das institucións, sobre todo do Goberno galego, que ten que ser o primeiro en apoiar e impulsar a cultura do país. Tamén os concellos e as deputacións, que non sempre están á altura, e o Goberno español, que ten responsabilidades e que dista de estar á altura.”
Miriam Ferradáns: “As mulleres tomamos a palabra e agora non a imos soltar, temos que nos reivindicar”
Entrevista a Miriam Ferradáns en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): Como recibiu este recoñecemento?
– Míriam Ferradáns (MF): O certo é que tiña unha espiña cravada do ano pasado, que fora finalista mais fixérase con el Cristina Pato. Quedárame esa sensación agridoce de estar entre os tres finalistas, que é moi bonito, mais non gañar. Este ano tiña esa necesidade de sacarme esa espiña. Aínda así, tampouco pensaba que o fose gañar, a verdade. Ía bastante tranquila e a vivir a experiencia outra vez. Estou moi contenta. Pódese dicir que agardei por el, o ano pasado non puido ser e este acabou por chegar.
– ND: En que momento sentiu a necesidade de escribir o artigo?
– MF: Era algo que tiña na cabeza dende hai anos. En Bueu, todos os anos o día de Todos os santos hai un barco -un servizo especial-, para que a xente poida ir á illa levar flores aos mortos. A min era algo que me chamaba moito a atención, pero que tamén me perturbaba.
Necesitaba pensar e escribir sobre ese suceso. Está escrito en novembro, xusto despois de que pasase ese día. Sempre acababa recibindo unha foto ou do barco ou do cemiterio e ese ano non me chegou, pola pandemia e demais. De feito, non sei se houbo o ano pasado, pero sentín que necesitaba contarlle aos demais que iso acontecía onde eu vivo.
Logo, reflexionaba tamén un pouco máis sobre a vida na illa de Ons, pero esa vida do rural que esmorece. A illa que coñecemos non é a mesma que coñecen todas as persoas que viviron alí durante moitos anos ou toda a súa vida. Esa illa practicamente xa está desaparecida.
Parecíame tamén interesante mencionar algunha pista sobre iso.
– ND: Ao comezo do artigo, menciona en varias ocasións a figura de Cesáreo. De quen se trata?
– MF: Cesáreo é un dos últimos habitantes permanentes da illa de Ons. É un home moi coñecido en Bueu, en todo o Morrazo, e tamén entre aquelas persoas que visitan habitualmente a illa. Escritores, fotógrafos, xornalistas… fálaslle de Cesáreo e coñéceno. Trátase unha figura emblemática da illa de Ons. Dos últimos colonos que quedan alí todo o ano, con todo o que iso supón e coa maxia que implica ser un habitante permanente dunha illa na que non teñen luz todo o día, servizos médicos, servizo de transporte, nin regular nin irregular… Eles durante o outono e o inverno están alí e sérvense grazas aos pescadores, que en calquera caso poden facerlle un favor ou mesmo levalos a terra firme se o precisan. Eu falo de Cesáreo porque é como a representación dese grupiño de persoas que aínda queda aí, que son moi poucos, tres ou catro. (…)”
Camilo Franco constrúe un piso para subverter as convencións literarias
Entrevista de Manuel Xestoso a Camilo Franco en Nós Diario:
“Talvez afirmar que o mundo cambia cada vez a maior velocidade sexa unha apreciación enganosa, mais do que non cabe dúbida é de que o que si se transforma cada vez con máis celeridade son os hábitos de comportamento e consumo cultural. Como unha forma de lles facer fronte a estas mudanzas, o xornalista, escritor e crítico Camilo Franco vén de presentar unha aplicación persoal –Piso Franco, que xa se pode descargar para Android e para iPhone- na que irá publicando textos breves cada semana e na que xa se poden ler decenas de pezas literarias e xornalísticas. Un 25% dos contidos será gratuíto, e o resto, só ao alcance dos subscritores. Piso Franco é un proxecto novidoso -até onde se ten noticia é a primeira app persoal dun escritor- na que as lectoras e lectores poden “subscribirse a un autor”.
“A decisión ten a ver con cousas que fixen antes como literatura na web, ou no Facebook”, explica Franco. “En certo modo é unha consecuencia de todo aquilo, creo que indispensábel estar aí. A literatura sempre cambiou coa introdución de novas tecnoloxías -desde o papiro até a radio, pasando pola imprenta- , e un teléfono móbil é un soporte tan bo para ela como calquera outro e, en función do que esperes, mesmo pode ser mellor. Creo que no futuro isto vai ser moito máis habitual do que é agora e que se non nos damos présa por ocupar ese terreo o que vai suceder é que o farán outros”.
Precisamente por esa experiencia previa en proxectos similares, a intención de Franco é tamén levar até os seus límites ás convencións do xénero, ver de que maneira o soporte condiciona a escrita.
“En case todas as miñas experiencias anteriores o que mandaba era a literatura breve”, afirma. “Sempre confiei na literatura breve e na capacidade de adaptación que ten: creo que xa está demostrado que se acomoda case en calquera soporte e que, ademais, funciona. Non perde a súa capacidade de comunicación entre un autor e os lectores. Como vai cambiar de aquí en diante? Pois iso é o que imos ver. O proceso está aberto e creo que veremos como vai cambiar a narrativa e como van facelo os xéneros”. (…)”
A AGAL honra José Luís Rodríguez, Montero Santalha e Alonso Estravis
Desde Nós Diario:
“A Associaçom Galega da Língua (AGAL) nomeou en asemblea este domingo 19 de decembro como socios de honra os profesores José Luís Rodríguez, José-Martinho Montero Santalha e Isaac Alonso Estravis, fundadores e aínda membros activos da AGAL.
Pola mañá inaugurouse na presenza de representantes de diferentes colectivos e institucións unha placa conmemorativa para lembrar o acto fundacional cos nomes das 40 persoas que promoveron en 1981 a entidade. Foi no mesmo lugar en que naceu a AGAL hai catro décadas: o Centro Don Bosco de Santiago de Compostela. Alí se realizou en 1981 a primeira asemblea da Associaçom. Naquela data, sinala a entidade nun comunicado, 50 persoas botaban a andar un proxecto chamado a mudar o rumbo da lingua no que supuxo o comezo do movemento reintegracionista moderno e do desenvolvemento sistemático desta escrita.
Aliás, no interior do recinto enterraron unha cápsula do tempo con as avaliacións das persoas participantes sobre a situación actual da lingua galega e mais unha previsión da mesma en 2081. Ese é o ano no que se prevé abrir esta cápsula, a coincidir co centenario da AGAL. O contedor acolle así textos inéditos que só se darán a coñecer dentro de 60 anos.
A xornada continuou cun xantar en que interviron diferentes socias e socios fundadores para lembrar aquel momento fundacional e recoñecer o traballo de toda unha vida desenvolvido por José Luís Rodríguez, José-Martinho Montero Santalha e Isaac Alonso Estravis no seo do reintegracionismo. O proceso de fundación da AGAL foi impulsionado por un numeroso grupo de persoas, moitas delas discípulas de Ricardo Carvalho Calero. Xavier Alcalá, José Luís Rodrigues, Aracéli Herrero, Xosé Ramón Pena, José Martinho Montero Santalha, Maria do Carmo Henríquez Salido, Joám Trilho, X. Rodríguez Baixeras, António Gil, José Maria Monterroso Devesa, Joám Carlos Rábade Castinheira, Joaquim Campo Freire ou Manuel Miragaia Doldám aparecen como algúns dos nomes máis destacados daquel proceso, sinala a AGAL nun comunicado enviado aos medios.
Destacan desde a entidade que, “aínda que algúns deles se desvincularon do colectivo co tempo, sorprende como, logo de 40 anos de traxectoria, moitos continúan vencellados ao proxecto e á causa lusista, ademais de ser fundamentais no desenvolvemento doutros proxectos do movemento reintegracionista”.”
