Entrevista
a Baldo Ramos en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (P): Cal é o xerme de Cartas dende o esquenzo (Galaxia, 2018)?
– Baldo Ramos (BR): Este libro nace do meu interese por experimentar sobre as limitacións que ten a linguaxe para comunicarnos cos demais. Todos, dun xeito ou doutro, temos vivido as consecuencias de convivir cun enfermo de alzhéimer. Como dicía Pasqual Maragall, esta doenza borra a memoria pero non borra os sentimentos. E ese sería o meu segundo interese á hora de escribir este libro: a indagación neses espazos que seguen ocupados polo amor profundo que sente un pai polos seus fillos e os seus fillos por un pai que padece esta doenza. (…)
– P: Cal pensa que é o aspecto ou elemento que mellor define o seu traballo poético?
– BR: Non penso que sexa eu o máis indicado para facer esa valoración, pero síntome moi identificado coa poesía que mira cara a dentro, que conta desde espazos ou enfoques que non pretenden unha interpretación unívoca, previsible, do poema. Comparto aquilo que practicou Eduardo Chillida con toda a súa obra: “O creador non pretende dar respostas senón facerse preguntas”. Para min o traballo poético é un campo de experimentación inesgotable e moi pracenteiro. O maior incentivo que eu teño para seguir escribindo.
– P: Vostede cultiva tamén as artes plásticas. Cal é a relación que para vostede existe entre estes eidos artísticos?
– BR: Neste momento da miña vida poesía e plástica están moi unidas, quizais porque nos últimos tempos teño experimentado máis no ámbito da poesía visual e me interesa esa mestizaxe, ese contaxio. Eu penso que a necesidade de ir dunha a outra explícase pola miña visión da poesía como algo material. E experimentando coa materialidade na poesía e coa abstracción na plástica, ao final chegas a eses puntos de contacto, a ese diálogo por osmose no que a pintura pode lerse como poesía e a poesía pode verse como pintura. A miña obra caligráfica exemplificaría estes vasos comunicantes, como tamén os meus últimos proxectos compartidos con Pepe Cáccamo no ámbito da poesía visual.
– P: Cal é a súa opinión sobre o estado actual da poesía en lingua galega?
– BR: Polo que respecta aos autores e obras que están vendo a luz, coido que estamos a vivir un momento plural e vizoso. Pero falta un maior dinamismo editorial que canalice esa creatividade e que a divulgue, que a dea a coñecer. Aquí e fóra. Hai iniciativas meritorias no ámbito da edición en Galicia (quizais máis ca nunca), pero non as suficientes como para que se visibilice, como penso que merece, todo o potencial da poesía galega contemporánea. (…)”
Arquivos da etiqueta: Palabra de Gatsby
Jorge Emilio Bóveda: “A min o que me interesa nesta miña fase vital é probar novos camiños combinando o incombinable”
Entrevista
a Jorge Emilio Bóveda en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PdG): Cal é o xerme de As sete mortes de Leopoldo Pardo (Xerais, 2018)? Como concibiu o proceso creativo?
– Jorge Emilio Bóveda (JEB): Esta é a terceira parte dun proxecto que eu chamo “As variacións Pardo”, que comezou con Asasinato no centro comercial, na que Leopoldo Pardo, desmotivado, nugallán e con complexos, vivía gris enchufado como vixilante nun centro comercial, e, como quería demostrar ao cacique que lle regalou o posto de traballo que el valía para moito máis, fixo algo que non se lle ocorrería nin ao que asou a manteiga. Un libro que homenaxeaba no seu formato aos bolsilibros de Bruguera.
O proxecto continuou con A morte vén en chancletas, na que Leopardo, logo de saír do cárcere, vai coa muller a celebralo a unha casa de turismo rural e de socato vense pechados con outros oito personaxes e un morto, coa estrutura dos Dez Negriños de Agatha Christie. Tamén tiña certo recordo do Isidro Parodi de Borges e os Crimes da Rúe Morgue de E.A. Poe.
Agora, nesta terceira parte, Leopardo fíxose axente de seguros sen escrúpulos e bate cun antagónico chamado Marco Aurelio Sieiro quen, coma se do conde Drácula de Stocker se tratara, concédelle unha estraña entrevista para proporlle asegurar varias pezas paradigmáticas da cultura galega como o estatuto de autonomía de Galicia ou a caveira de Breogán, desenvolvéndose unha trama moi contraria ao que semella ao principio.
– PdG: Por que combinar clichés e elementos da literatura de masas coa tradición e a tendencia popular da nosa literatura?
– JEB: Pois supoño que por influencias e por outros referentes previos como a cinema. Grazas ao meu pai vin centos de filmes de cinema fantástico dende que abrin os ollos de neno (de aí o meu libro con Urco A xanela escura) pero tamén comecei moi novo a ler aos clásicos por rebeldía. E cando digo os clásicos refírome aos occidentais tendo en conta tamén os de noso: Risco, Cunqueiro, Curros, Blanco Amor, Pedrayo… aos que cheguei máis tarde.
Na miña opinión, moitas veces a innovación procede de mesturas imposibles a primeira vista, e a min o que me interesa nesta miña fase vital é probar novos camiños combinando o incombinable. Por que non? E que sexa realmente anovador ou non xa o dirá o tempo, non eu.
– PdG: O compoñente de sátira tamén é moi relevante neste libro como forma de crítica social…
– JEB: Si, penso que é mester procurar unha mensaxe porque a evasión por evasión xa está moi vista, e lida e sobradamente contada. Ás veces penso que os que defenden a morte da novela como tal se refiren á súa concepción tradicional encadrada nos xéneros e cos mesmos lugares comúns de sempre, algo co que non podería estar máis de acordo se se refiren a iso. Para que a novela non morra hai que procurar novas combinacións, camiños e rangos caracteristicos propios do escritor. (…)”
María Canosa: “Con Muriel aprenderemos que a vida sen cor, sen soños, sen ilusión… vólvese gris”
Entrevista
a María Canosa en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Cal é o xerme do que xorde Muriel? Hai detrás algunha influencia literaria ou cinematográfica?
– María Canosa (MC): É moi curiosa a forma que van tomando as historia. A primeira semente foi a actualidade galega. Os problemas das cotas do leite. E eu véndoo nos noticiarios non pensaba en facer unha historia para cativos que tivese que ver con isto, pero a idea de que se aprenda a valorar os potenciais cos que contamos no país, e a valoración das materias primas, dos oficios máis tradicionais.. comezou a moer na cabeza.
E aí comezou a medrar a semente e enfornarse Muriel, engorde. Con calma. Dando moitas voltas antes de decidir tomar un rumbo algo máis concreto. Navegar polo intramundo das historias é unha singradura longa e con moitas viraxes, sen dúbida. Quen diría que os gandeiros me ían traer ata aquí.
En canto á influencia literaria ou cinematográfica que preguntabas, non recoñezo unha en concreto. Houbo influencia visual, moita, para deseñar o personaxe de Fígaro. Pero si que é certo que, no fondo, Charlie e a fábrica de Chocolate estaba por aí. Moi no fondo, claro, porque as historias e personaxes son ben diferentes, pero a estética desa maxia, aínda que máis enxebre, foi inspiración. (…)
– PG: Penso que se pode dicir que Muriel fai unha viaxe tanto física como interiormente.
– MC: Sen dúbida ningunha. Muriel medra e sae da súa comodidade por fóra e por dentro. E diso trata esta historia, de saber medrar, de enfrontarse aos medos e adversidades (sexan do estilo que sexan) para superarnos a nós mesmos.
Muriel inicia a andaina asolagado pola tristura. Ten dúas opcións, quedar nela e buscar quen o arroupe, ou erguerse. Nin el mesmo sabe que está nesa tesitura, pero agarrarse ás pequenas oportunidades, aos detalles diminutos…. resulta a súa salvación. É unha das teimas que teño, valorar o pequeno, o case imperceptible… porque nestas cousas diminutas podemos atopar os grandes cambios, o sentido da nosa vida.
Con Muriel aprenderemos que a vida sen cor, sen soños, sen ilusión… vólvese gris. Un pode ir arrastrando os pés e deixando po ao seu redor, ou erguer os xeonllos e contaxiar vitalidade co seu andar lixeiro. Ser quen do segundo depende de cada un, pero afectará a un entorno considerable, non só ao propio embigo. (…)
– PG: En xeral, que é o máis importante para vostede á hora de confeccionar unha obra literaria?
– MC: Que se faga un novelo, que quede arredondada, como un universo propio no que non existan furados polo que se me caia a historia, ou os personaxes.
Que sexa crible, aínda chea de fantasía.
Pero… eu nunca estou totalmente convencida de que non se me escape nada, ou moito. Dubido constantemente. Preciso, logo, falar moito cos lectores. Pero claro… iso vén despois, cando xa un botou a historia a voar e pouco hai que facerlle…
Pero, como Muriel, intento avanzar e deixar atrás os medos. E moito aprendo de cada intento. (…)”
Ramón Nicolás : “Martiño configúrase como o elo necesario e contemporáneo que precisaba unha historia que quería contar e que estaba ancorada no pasado”
Entrevista
a Ramón Nicolás en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (P): Cal foi o xerme de O espello do mundo?
– Ramón Nicolás (RN): Non quero usar un lugar común pero, na realidade, foi un proceso realizado a lume lento para prender un pouco de luz nun territorio da memoria, sepultado polo paso do tempo. O espazo correspondíase a un cenobio medieval feminino en San Pedro de Ramirás, do que hoxe só se conserva a igrexa orixinal. Quen poboaba aquel territorio e como era o mundo daquela foron as interrogantes, de modo breve, que intentei responder coa novela.
– P: Tras moitos anos de servizo a literatura galega dende a crítica, por que toma a decisión de participar nela como autor?
– RN: Aínda mo pregunto agora e non dou cunha resposta concreta. Eu sempre escribín, e nuns primeiros momentos publiquei algúns relatos. Con todo, por diversas circunstancias e algunhas delas un tanto fortuítas, entrei no mundo da crítica ou da divulgación e neses mares navego aínda hoxe.
O certo é que na realidade sempre contemplei o exercicio da crítica, do ensaio, da tradución, da investigación ou dos estudos biográficos como un proceso parello ao da creación. Se ben nestes ámbitos non articulas un universo literario ao uso si se dan neles outros factores creativos comúns. O salto non foi difícil malia que as regras compositivas variasen.
– P: Como foi o proceso de documentación? Foi complexo o acceso a algúns documentos?
– RN: Foi laborioso e lento pero ao tempo moi satisfactorio porque me permitiu reconstruír, dalgún xeito, un mundo que na realidade non está tan afastado de nós. Existe unha colección diplomática que recolle os textos conservados do mosteiro de San Pedro de Ramirás e que constituíu, de seu, unha axuda inestimable. Outras fontes documentais que revelaban as claves dunha época ou a biografía da co-protagonista da novela, Hildegarda von Bingen, non supuxeron unha especial dificultade para conseguir o seu acceso. (…)”
Eli Ríos: “Luns é unha novela visceral, para sentir”
Entrevista
a Eli Ríos en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Que significou para ti gañar o 1º Premio Torrente Ballester en lingua galega?
– Eli Ríos (ER): A porta de entrada na narrativa. Nun momento no que publicar é tan complicado, este premio conleva a publicación e cunha certa visibilidade.
Ademais, supón participar nun proxecto, o da Deputación da Coruña, que admiro. Dignificar as condicións de traballo das persoas da escrita en lingua galega.
– PG: Cal é o xerme de Luns?
– ER: O xerme de Luns é rabia. Hai realidades e situacións que nos acostumamos a lelas na prensa e pasan a ser habituais, normais. Desas que dicimos: unha máis… E non pode ser, non está ben. Quería escribir un texto que provocase a reacción, as ganas de moverse. Unha novela visceral dirixida directamente ao hipotálamo.
– PG: Como se pode construír unha obra que fala sobre o día a día e manter o interese da persoa lectora?
– ER: Damos por suposto que a vida está aí e que estará sempre até que non está. Ese punto no que nos enfrontamos á nosa vulnerabilidade é o mesmo no que se encontra Nere, a protagonista. Vivir é unha aventura fantástica. A mellor aventura que nos tocou experimentar. E cando nos decatamos de que cada día é único e irrepetible a ficcionalidade escríbese soa. O interese vén, imaxino, das ganas que teñamos de vivir.
– PG: Luns fala da inestabilidade e a fraxilidade, de como todo o que era sólido pode caer nun abrir e pechar de ollos…
– ER: Nun sistema consumista, como o noso, depositamos a nosa estabilidade na maior cantidade de obxectos materiais e, nese proceso de adquisición constante, esquecemos que ninguén vai saír viva de aquí e acabaremos no mesmo burato. Hai certas situacións que nos obrigan a parar e repensar. Á protagonista acontécelle isto e, cando detén a voráxine do diario, chega ese momento no que analizar se a vida que ten é a que quere, se hai algo que ela poida facer para cambiala. (…)”
Manuel Esteban: “A ira dos mansos naceu como un cabalo de Troia para falar da síndrome de Down”
Entrevista
a Manuel Esteban en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): De onde vén o seu interese pola literatura?
– Manuel Esteban (ME): Penso que o camiño é sempre o mesmo e pasa por ler. Ler moito e de todo. A paixón pola lectura, descubrir a capacidade que outorga para comprender o mundo, para tomar perspectiva, é a base mínima sobre a que se sustenta calquera exercicio literario. Pero a iso debe sumarse unha intención comunicadora, a necesidade de explicar a outros a visión propia do mundo. Esa necesidade non sempre existe e, na miña experiencia, acostuma a ser consecuencia de feridas interiores nas que agroma a necesidade de falar, de explicar, de resarcir.
Por outra banda creo que a novela, dentro da literatura, cumpre ademais unha función simbólica para o autor. Como eses xogos dos nenos nos que se proxectan e subliman mediante monecos as frustracións, os desexos, as aspiracións ou as necesidades dos rapaces. A novela é un xeito adulto e elaborado de facer o mesmo: construír personaxes e poñelos contra as cordas para facer aquilo que non podes facer na vida real. Darlle unha válvula de escape ás tensións interiores.
– PG: Que supuxo escribir A ira dos mansos para Manuel Esteban?
– ME: Un alivio. Coido que precisaba botar fora moita carraxe tras o nacemento do meu fillo maior, que ten síndrome de Down. Cando empecei a poñelo sobre o papel non sabía que estaba a escribir unha novela (diso decateime ao final, cando a xente da miña contorna mo fixo ver). O que estaba a facer, como dicía ao principio da entrevista, era xogar cos personaxes, proxectar nesa construción as miñas pantasmas para conxuralas. Foi un autotratamento, se se quere ver así. De feito se te das conta as dúas historias falan de dous pais de rapaces con síndrome de Down. Un deles paradigma do rexeitamento e o outro do contrario, ao seu xeito. E no medio, o inspector Manso, alleo a todo pero intentando atoparlle o sentido a todo iso. Quería librarme de moita morca e contarlle á miña contorna a visión que eu tiña sobre a discapacidade intelectual.
– PG: Por que decidiu acudir ó xénero da novela negra?
– ME: Por tres motivos. Por unha parte o xénero era un vello coñecido meu como lector. Coñecía os códigos e o canon. Por outra banda eu pretendía quebrar a arbitraria regra de medir o que valen as persoas e propoñer eu unha nova unidade de medida. Quería desfacer moito paradigma relacionado coa falsa “normalidade” dunha sociedade aferrada a simplificacións morais e estéticas. Para iso a novela negra ou policial pareceume un territorio axeitado: as convencións morais non aguantan ben nesa fronteira na que para atrapar a un asasino tes que cometer ilegalidades. Nese contexto é máis doado desfacerse dos arquetipos cómodos que funcionan ben cando nada os abanea. (…)”
Iria Misa: “Escribir o mundo de Ánxela foi botar unha ollada a aqueles anos intensos e cheos de sensacións”
Entrevista
a Iria Misa en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PG): Xa non estou aquí continua liderando o ranking dos máis vendidos en literatura xuvenil galega. Agardaba esta boa acollida?
– Iria Misa (IM): Non agardaba nada, a verdade. Ao partir de cero, todo o que foi chegando resultou marabilloso e un premio extra. De todas as cousas boas que foron pasando estes meses atesouro xa moi boas lembranzas. Lembranzas que me sacan sorrisos e me animan a moverme cara adiante cando me sinto feble.
– PG: Que teñen en común Ánxela e Iria Misa?
– IM: A experiencia da adolescencia, supoño. Escribir o mundo de Ánxela foi botar unha ollada a aqueles anos intensos e cheos de sensacións, boas e malas. Pode que os sentimentos sobre o valor da amizade, as experiencias do amor e o desamor…pero non é que sexan cousas que teño eu en común con ela. Son sentimentos e experiencias universais. Tenas Ánxela en común comigo e con calquera persoa que algún día, aínda que xa non o pareza, tivo dezaseis ou dezasete anos.
– PG: En esencia, esta novela é coral. Foi complexo para vostede crear unha voz persoal para cada un dos personaxes?
– IM: Foi un reto moi estimulante. Para facelo tiven que compoñer unha imaxe de cada un dos personaxes, crear una idea global deles moi rica e completa. Gustábame que fosen distintos. Que tivesen unha voz de seu e reflexasen a diversidade que existe dentro de cada grupo. Isto parecíame determinante nun libro para adolescentes, xa que ás veces parece que hai que conformarse a certas normas e que se non o fas es “raro” ou quedas á marxe. A diversidade enriquécenos. Ademais, a nivel técnico era un bo recurso para narrar a historia. Todo o que pasa en Xa non estou aquí enténdese mellor cando tes a imaxe completa, e iso pasa ao achegarse a cada un dos personaxes e o seu xeito de afrontar os feitos. (…)”
Héctor Cajaraville: “Unha cousa é pensar que o que ti fas ten calidade e outra é comprobar que outros o pensan tamén”
Entrevista
a Héctor Cajaraville en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PdG): Agora chega ás librerías A caixiña dos rancores (Xerais, 2016). Como nace esta historia? ¿Que podemos agardar dela?
– Héctor Cajaraville (HC): A caixiña dos rancores é unha historia de amizade entre unha vella e dous mozos, un rapaz e unha rapaza que son parella. De modo casual as súas vidas crúzanse (Vidas cruzadas era o título orixinal da novela, que logo se cambiou pola abundancia de referencias con este mesmo nome, mesmo no ámbito literario), e o que nun principio é unha convivencia obrigada que non semella ter visos de callar acaba converténdose nunha fonda relación de afecto mutuo que ao meu modo de ver é a verdadeira esencia da novela. A maiores hai tamén unha historia de misterio que se vai desvelando aos poucos a medida que a trama avanza, e que trata sobre un dos casos de “nenos desaparecidos” tan frecuentes no noso país ata hai relativamente pouco, pero iso só é a desculpa para que os personaxes afonden nese vínculo tan especial e tan inesperado (ou tan especial por inesperado) que se establece entre eles.
– PdG: Acaba de recibir o premio Meiga Moira coa novela Denébola a Roxa. Como recibiu a noticia?
– HC: É o cuarto premio que recibo en algo máis dun ano, ademais de ser finalista no Merlín, un recoñecemento coa mesma ou maior repercusión ca outros galardóns. Tamén gañei ou recibín algunha mención noutros certames de relatos curtos. Alguén poderá pensar que un se acostuma a isto de que o chamen por teléfono e lle digan que recibiu outro premio, pero polo menos a min pásame o contrario: cada vez póñome máis nervioso ao recibir a noticia e paréceme máis incrible. Cando gañei o premio Xerais estaba máis ou menos á expectativa de que iso puidese suceder, pois era un dos finalistas, pero todos os que viñeron despois colléronme tan de sorpresa que nalgunha ocasión nin sequera fun capaz de reaccionar. Lembro especialmente cando me chamou a concelleira de Cultura de Lugo para dicirme que gañara o premio Ánxel Fole e eu quedei calado do outro lado da liña. Debeu pensar que o de escribir igual non se me daba mal, pero que para manter unha conversa non estaba moi capacitado. E este último, o Meiga Moira, igual, porque ademais era unha novela que mandara a outros certames e que non fora finalista nin merecera ningún outro tipo de recoñecemento, así que as miñas expectativas non eran moi elevadas. Por esa é outra: sábense os premios que gañas, pero non os moitos nos que non recibes mención de ningún tipo. Eu mesmo cheguei a participar en certames que se declararon desertos por “falta de calidade dos orixinais presentados”. Iso é o peor que che poden dicir como escritor, porque podes entender que outro orixinal sexa mellor ca o teu, pero que prefiran deixar o premio deserto… uff!! (…)
– PdG: Que é o que quere amosar Héctor Cajaraville ao seu público infantil?
– HC: O que quere todo o mundo que se dedica a escribir, supoño: ofrecer historias que divirtan e que dean pé á reflexión, e que no caso concreto da literatura infantil e xuvenil axuden a entender un mundo que nesas idades aínda se está conformando nas cabezas dos lectores. Se consigo algún deses obxectivos, xa me dou por satisfeito. E se consigo os tres, xa nin che conto. (…)”
Xosé Duncan: “Considero que a fantasía é un xénero tan de adultos que merece o mesmo recoñecemento que calquera outro”
Entrevista 
a Xosé Duncan en Palabra de Gatsby:
“(…) – Palabra de Gatsby (PdG): Unha pregunta sinxela, ¿Quen é Xosé Duncan?.
– Xosé Duncan (XD): Son un rapaz de aldea emigrado á cidade cando non tiña máis de tres anos. Amante da música, das motos, da tecnoloxía e, cando era novo, un lector voraz de fantasía e terror. Despois, cando medrei e o meu tempo de ocio era moito máis limitado, comecei a escribir en vez de ler. Non sei o porqué mais, cando algo me apaixona, sinto o impulso de querer facelo eu, de non ser un mero espectador. Ás veces sae ben e outras é un verdadeiro desastre, porén, non podo evitar tentalo. No caso da escrita tiven a sorte, ou non, de ir aprendendo ao mesmo tempo que ía publicando. Comecei con algo máis ‘accesíbel’ como son os relatos e, aos poucos, fun creando novelas longas e curtas.
– PdG: ¿Cal foi a túa primeira inmersión no eido da literatura? ¿Foi dende cativo unha ocupación ou divertimento para vostede?
– XD: Como lector as miñas primeiras achegas foron obras ‘clásicas’ que collía na biblioteca da escola ou as municipais que había daquela: a do actual Arquivo de Galicia e a dos Xardíns de Méndez Núñez. Con nove anos comecei con Drácula, A caída da casa Usher, Frankenstein, Os asasinatos da Rue Morgue e, cando cheguei ao instituto, continuei co Señor das Moscas, Fahrenheit 451, Un mundo feliz e cousas polo estilo. Como escritor escribín varios relatos curtos na adolescencia que, por fortuna para o mundo, quedaron esquecidos e atrevinme cunha novela cando tiña 22 anos. Levoume moito, moito tempo rematala e, de feito, aínda lle fixen un ‘remake’ hai pouco para darlle o acabado final. En canto a que foi para min… Sempre foi un divertimento, unha válvula de escape. Talvez, desde que publico o que escribo, estea a converterse nunha ocupación un chisco máis ‘estresante’ pola presión que supón querer mellorar e ver os teus libros expostos ao público. (…)
– PdG: Cre que a fantasía ten boa acollida no sistema literario galego?
– XD: Na miña modesta opinión, non. E digo non porque considero que a fantasía é un xénero tan de adultos que merece o mesmo recoñecemento que calquera outro. Se escribes fantasía, semella que o estás a facer forzosamente para a rapazada ou para unha comprensión lectora inferior do que poida agardar unha persoa adulta. A fantasía queda relegada a ser ese primeiro prato que se lle dá de xantar aos cativos para que, cando desenrolen o sentido do gusto e saiban gozar de cociña de deseño, lean literatura ‘seria’ na súa madurez. O que está claro é que está nas nosas mans mudar ese prexuízo, tentando crear as mellores obras que sexamos capaces e que vallan, ademais, para atraer novo lectorado que nunca se achegara a unha obra en galego.
– PdG: Para rematar, ten pensado publicar algunha nova historia proximamente?
– XD: Si. Teño escritas tres novelas agora mesmo. Dúas curtas (non tan curtas coma Hostal Norte) e unha longa. O plan de publicación é sacalas con Urco a razón de unha por ano. Se todo vai ben, a seguinte poderemos presentala no meu aniversario (para o mes de marzo) e as outras terán que agardar a súa quenda. As dúas curtas van nunha liña moito máis intimista e onírica do que fixen até o de agora (en especial unha delas é un verdadeiro experimento de estilo) e a longa é fantasía pura e dura.”
