Arquivos da etiqueta: Plataforma de Crítica Literaria A Sega

“O cuarto de Helena Salgueiro”

Publicado o por

Desde A Sega:
“Ata que punto é fatigoso non poder escoller a familia, a clase social, o fogar.
Nos últimos tempos eses conceptos adquiriron unha relevancia case obsesiva, quéroos recrear ou transformar: o cuarto que escollo para escribir e durmir e facer o amor, as persoas coas que me coido, os lugares que non afogan.
En menos dun ano mudeime catro veces. En tan pouco fixen a traxectoria, nunha cidade mínima, dunha nómade desterrada -ou iso era o que cría querer- saltando de casa en casa, fuxindo dunha cousa que non alcanzaba a vista. Nesta breve marxe de tempo, todo intenso e fugaz. Parece que pasou toda unha vida. Para min foi toda unha vida. Achegueime a ideas que anteriormente só foran palabras ou puños, as que dan vertixe: independencia, liberdade, traballo. Porque quixen facer do meu corpo o que quero facer do meu país, do meu xénero; porque tiña que comezar dende min pra que o demais tivese sentido. Mais sabémolo, pola liberdade, ao igual que polo coñecemento, págase un prezo. (…)
Mais tamén hai cousas moi boas en todo este percorrido. Coñecín criaturas extraordinarias, como dixen, e iso conformará para sempre o meu xeito de escribir…e coñecín tamén o que significa a verdadeira axuda ou a resistencia. Percibo as cousas doutra maneira, e malia non ter cartos ou tempo sei contar as cousas mellor do que facía, sei ver espazos íntimos en cousas que se moven, coma todas as belezas.
E aínda con todo, os azos seguen estando.
Será esta herdanza da muller escritora, e bailarina, e actriz, e música, e obreira, e a que sexa: canto máis nos neguen, tanto máis perseguiremos.”

“O cuarto de Yolanda López”

Publicado o por

Desde A Sega:
“Como mulleres, temos que reivindicar o noso espazo, a nosa coraxe, a nosa forza e independencia que tanto nos custou, nos custa e aínda nos seguirá custando acadar neste mundo inxusto e desequilibrado.
Dende os meus inicios como escritora, a miña habitación propia nunca tivo paredes. Durante moitos anos fixen unha vida tremendamente nómada. Vivín en diferentes lugares do mundo e, en todos eles, calquer recanto valía para deleitarme entre verbas entrelazadas pola necesidade de liberdade e autocoñecemento.
Na miña estadía en Estados Unidos e Reino Unido, as bibliotecas eran universos onde escribía con pracer. Ese silencio, esas estanterías ateigadas de latexo, o contacto humano a través dos libros, eran fonte de inspiración e lugar propicio para a miña escrita. (…)”

Contos de fadas, por Emma Pedreira

Publicado o por

Artigo de Emma Pedreira na Sega:
“É posible que na súa concepción inicial, o conto oral contase con dous niveis de comprensión diferentes por mor da mestura de públicos á hora de narrar. Dicía Bruno Bettelheim na súa Psicanálise dos contos de fadas que sentaban a escoitar ao mesmo tempo crianzas e maiores e os contos eran os mesmos para unhas e para outras; a mesma boca ensinaba e deleitaba, adoutriñaba e facía rir. Por iso nenas e adultas non comprendimos do mesmo xeito o concepto de fada, de princesa ou de bruxa, polo menos antes e despois da pubertade. Por iso non cremos a estas alturas –nin deberiamos de facelo a outras– naquilo de comeron perdices, a felicidade e demais. Ás nenas amosóuselles o camiño a seguir; ás adultas a consecuencia.
Desde Perrault, os Grimm ou Andersen, os contos de fadas de tradición oral europeos quedaron fixados na escrita e, polo tanto, os seus estereotipos xa atoparon un corpus co que argumentar o que se pretendía de nenos e de nenas. Logo veu Walt Disney e multiplicou esta desfeita. E as nenas quixeron ser princesas, fadas, as perdices e todo o pack.
Non foi até mediados do século vinte que se propuxeron outras lecturas dos contos populares, como a de Tanith Lee para a Branca de Neve, os poemas de Anne Sexton para o seu marabilloso poemario Transformations ou o Story Hour de Sara Henderson Hay, onde as autoras tratan de desmitificar a subordinación imposta ás nenas e esa busca do príncipe azul na que han basear toda a súa vida. E despois, a seguir agardando cíclicamente ensinar o mesmo que aprenderon á súa descendencia.
Angela Carter (Sussex, 1940-Londres, 1992) xa propuxera na súa Bloody Chamber (traducida como La cámara sangrienta por Minotauro) unha revisión feminina e feminista dos contos clásicos, desde a Carapuchiña, Barbazul, O gato con botas ou a Bela e a besta, onde as voces femininas teñen son propio, rebotante, importancia e solidez e os personaxes masculinos son subsidiarios. Unha lectura recomendabilísima pero na que non nos queremos deter se non é como banzo para chegar á entrega póstuma dos Contos de fadas de Angela Carter (Impedimenta, 2016), unha colección de contos de tradición oral na que a autora investiu gran parte da súa curta vida. (…)”

“Conducir no Afganistán”, por Arancha Rodríguez

Publicado o por

Crítica de Arancha Rodríguez na Sega (foto de Paula Gómez del Valle):
“O camiño de descuberta do mundo é sempre un camiño violento, sórdido; cheo de tropezóns e de obstáculos. Se a ese camiño se lle engade o peso de ser muller, masticalo faise case imposíbel.
Non obvia Angélica Freitas (Pelotas, Brasil – 1973) esta natureza do percorrido, presentándonos un libro cun título igual de cru: um útero é do tamanho de um punho. Editado por Kriller71 nunha preciosa edición bilingüe portugués-español, o poemario semella un pedazo de carne sen cociñar, sangrante e imprevisíbel, que un xigante enorme nos fai tragar mentres esmaga as nosas gorxas.
Ler um útero é do tamanho de um punho é complicado; é ao tempo inmensamente certo. Navega a autora por temas tan recurrentes como o corpo, a hixiene, o sexo, evitando a discreción. Por que ninguén fala do noxo?, parece berrar esta obra. Por que ninguén fala do medo.
Talvez porque molesta.

uma mulher gorda
incomoda muita gente
uma mulher gorda e bêbada
incomoda muito mais

A natureza da muller no mundo, estranxeira a todo lugar máis que a si mesma -estranxeira ás veces de si mesma- parece empañar tamén todo o poemario. A súa anatomía, a súa voz; todo é censurábel. Se cadra o camiño de descuberta do mundo era, despois de todo, unha penitencia. (…)”

“O cuarto de Beatriz Maceda Abeleira”

Publicado o por

Desde A Sega:
“Son filla única e nai de fillo único. Como filla sempre gocei dun cuarto para min soa, como nai, deixaron de existir os espazos privados durante anos. A noite, e non sempre, converteuse nese cuarto silencioso no que en ocasións as palabras agromaban con xenerosidade.
Cando era pequena e viñan amigas a casa o primeiro que dicían era que apenas había xoguetes e a súa cara de decepción, co tempo, deixou de molestarme. Para xogar prefería a rúa, no meu cuarto os libros eran o máis valioso que tiña e co que máis gozaba.
Sempre me custou compartir espazos e segue sendo así. Só o meu fillo conseguiu que fose xenerosa nese punto durante uns anos.
Agora vivo exiliada na cidade, nun ático, cun recuncho no dormitorio co mar en fronte. Ese mar herculino que é o que me dá un espazo infindo, que algún día tamén terei que abandonar.
Escribindo acado rodearme dunha esfera case infranqueabel na que loito cos meus personaxes, que saen e entran dela con desvergoña. Mais en ocasións, alguén, cos seus poderes afectivos, logra traspasala. Porque sempre hai un personaxe principal, real, ao que é imposible non deixar pasar.

Por onde ía eu?”

“O cuarto de Berta Dávila”

Publicado o por

Desde A Sega:
“Querida Virginia,
Este é o lugar onde me sento a escribir desde hai pouco tempo, antes fíxeno noutra mesa e noutra casa. A diferencia doutros espazos que tiven, este é un lugar creado para escribir, e iso quere dicir que non invadín, como outras veces, lugares que se axeitasen ao traballo literario, senón que fixen nacer un espazo cálido onde escribir historias. A finais de xaneiro púxenlle grilandas de luz e para cando chegou febreiro comezou a parecerme ben que o meu fillo fixese trazos de cor sobre a madeira da mesa. Crear un lugar para min non significa que non permita que outros seres o visiten de vez en cando.
Teño un fillo que vai facer dous anos e escribo estas liñas sentada nunha cadeira onde colga o seu abrigo verde e unha bufanda gris que trouxen de París hai algúns anos. O que quero dicir con isto, supoño, é que os dous temos o mesmo dereito a conquistar os espazos e os tempos da casa coas nosas prendas de amor e de abrigo, e que até o de agora conviven sen estorbarse os meus libros e cadernos con animais de peluche, comidiñas de xoguete e pezas de puzzle perdidas. Isto non é sempre doado: o libro coa poesía completa de Anne Sexton ten nunha esquina as marcas dos primeiros dentes do meu fillo, que non é quen de discriminar sempre cales son os obxectos que non cómpre levar á boca.
Coido que ata agora sempre tiven un cuarto propio para escribir, ou cando menos no que poder pecharme do mundo exterior para abrir outro inventado, pero case nunca estiven cómoda en ningún deles, e por iso preferín a escrita sen paredes: corrixín compulsivamente unha novela en distintas terrazas no verán de 2013, espallei poemas pola alfombra da sala de estar, pechei capítulos na cama baixo o edredón e mesmo traballei nun poemario durante meses no corredor da casa. (…)”

“O cuarto de Eli Ríos”

Publicado o por

Desde A Sega:
“Soñar un cuarto. Un cuarto propio en 2017. Soñar. A imposibilidade nunha casa habitada por seres miúdos. Aínda así, renego unha e outra vez dos espazos comúns. Soñar, outra volta. Desta vez, co silencio. Lonxe das saliñas. Afastada dos tránsitos. Róubolle un metro cadrado ao espazo do sono. Ese que tampouco é de meu. Ese no que se abeiran os pesadelos infantís ou os mocos estacionais. Aínda así, soño. De momento, é de balde. Algún día, este metro cadradro contará coa banda sonora do silencio. Mentres tanto… a gata mía un agarimo e as crianzas sorrín. Agradecer non é incompatíbel co cuarto en silencio. Hoxe, agora mesmo, partillo tempos e espazos. Tamén soños. Soñar é necesario. Mentres tanto…”

“Sombra de mulheres na erva”, por Susana Sánchez Arins

Publicado o por

Artigo de Susana Sánchez Arins na Sega:
“(…) Esta é a arte de Daniel Asorey. Brinca com a verdade e a mentira com a finalidade única de atirar-nos dos olhos a venda que nos cega, a mesma que nos impede ver quem fomos e, portanto, que somos. E boa falta fazia, que alguém colocasse no papel, bem clarinho, o nosso lugar nessa história que sempre preferimos não ler.
O autor introduz-nos no seu mundo à maneira documental, mostrando as provas da verdade: a existência das cangaceiras. Nascemos ao romance com uma fotografia, tão brutal como real, das cabeças cortadas, sem ilhas nem piratas. E, pensando que estamos a ler recriação historicista, passa a situar-nos numa Compostela amsterdiana, substituídos por canles os caminhos de pedra que conhecemos. Falsidade. Como vão chegar as dornas à praça do Obradoiro!
E damos com elas. Com as protagonistas. Matilda a Gringa, Maria Bonita, Carme de Candingas. Eis as três. Com nome. E com capacidade de nomear o universo. Polos olhos e pensamentos delas, em espaços diversos, desde posições sociais diferentes, mesmo em distintos momentos históricos, vemos como aprendem que não são flores deste mundo, que o que elas vem, pretendem, querem, não pode ser edificado lá onde a história as colocou. Todas elas, as três, rebelam-se contra o seu destino de mulheres obedientes. Estão dispostas a luitar por mudá-lo todo, para, após o fulgor duma amarga descoberta, acabarem tão desiludidas como cientes de que as suas ambições de justiça excedem-se em ambiciosas. Não serão consentidas. (…)”

“O cuarto de Rosa Enríquez”

Publicado o por

Artigo de Rosa Enríquez para A Sega:
“Non son nai. Endexamais quixen selo e estou ben contenta. Non ter fillas que educar permitiume manter a liberdade da que podía gozar, máis ou menos, aos vinte anos. Haberá quen moralice con isto e considere que son egoísta. Sono realmente? Eu non o vexo así en absoluto, e, francamente, éme indiferente o que se comente a respecto deste particular. Como diría Despentes, non escribo para nais abnegadas, nin para todas esas que, en xeral, fan, ou fixeron, o que se agardaba delas. Respecto o seu lugar, pero eu non estou aí nin tampouco non quero estalo. Prefiro non facer oposicións entre normal e raro, para, no seu lugar, contrapoñer frecuente a escaso, aínda que, a día de hoxe, talvez xa non sexamos tan poucas as mulleres que non contemplamos a maternidade como algo determinante para “realizarnos” nesta vida. O feito de representar o que a sociedade posmoderna define como “single”, con certos hábitos burgueses dos que me resulta difícil substraerme, e, sinceramente, tampouco teño gran interese en facelo, entre outras cousas porque me permiten desfrutar do cinema, da fotografía, alén doutras moitas manifestacións estéticas, xerou en min un proceso de autodeterminación emocional que se foi facendo máis e máis forte co paso dos anos. É esta especie de “autarquía” na que vivo a que maior pracer me dispensa. Daquela, máis que un espazo físico -ese cuarto propio tan necesario, certo é, non só para escribir mais para ler e pensar-, creo que conquistei un territorio mental, libre de colonización, que me custou moitos anos conseguir. Esta imaxe que vedes é unha materialización parcial do sitio no que escribo os artigos, mais tamén podo desfrutar da devandita “autarquía” en espazos públicos, que son ben máis estimulantes para min. Refírome, por exemplo, á biblioteca do instituto no que traballo, que, en certo xeito, deveu para min ese cuarto impropio, pero suxerente, no que ler o que me apetece nas horas libres. Fáiseme agradábel comprobar que hai máis persoas alí que tamén len e que son moi novas. Leña verde a piques de florecer e deixar pegada, ou así me gusta pensalo a min. Tamén leo no bus, no tren e na casa de miña nai ou dalgunha amiga que me convida a durmir de cando en vez. O feito de aprender, ese intre no que “descubro” algo que ignoraba, ten para min a categoría de “acontecemento”. Por suposto é este un “acontecemento” modesto, na medida en que non ha provocar mudanzas relevantes na vida dos demais. Tal pretensión sería ridícula pola miña parte, malia ter moi presente que este tipo de revolucións internas son as que propiciarán outras máis importantes que favorezan a vida da comunidade. No entanto, mentres esta concienciación colectiva non se produza, sei que aprender me facilitará o acceso á unha felicidade distinta da que me venderon case todas as persoas que coñecín en todos os lugares aos que acudín. Refírome a unha felicidade moi simple que, finalmente, aprendín a valorar e que eu asocio coa liberdade. Non son nai por vontade propia. Non estou casada porque non quixen. Non escribo poemas dende hai meses porque non me apetece. Leo, fundamentalmente. Vou ao cine todas as semanas. E amo a xente que sabe amarme. Á que non, éme indiferente. Teño claro, por tanto, que amar en liberdade é o único cuarto propio que pode interesarme neste momento.”

“Canibalismo amábel”, artigo de Rosa Enríquez

Publicado o por

Artigo de Rosa Enríquez na Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“Deshabitar a casa, o libro de poemas de Miriam Ferradáns (Bueu, 1982), que vén de levar o Premio Francisco Añón de Poesía, ábrese cuns versos do poeta cubano José Martí. Estes concretamente: “As verdades elementais/caben nunha á de colibrí”. Coido que os escolleu con moito tino, pois quen lea o libro poderá decatarse de que si, en efecto, os versos de Martí son un anticipo da trama poética que Ferradáns desenvolve neste traballo. Certamente, estamos ante un relato tenso e intenso no que a presencia dos paxaros é constante. É coma se estas aves traducisen unha inquietante teima interna, a da propia animalización que arrodea os habitantes desa casa. “Viñeron en grupos ben organizados e chamáronlle bandadas”, podemos ler xusto despois desa cita de Martí. Con este verso sitúanos, sen contemplacións, dentro da casa. Unha vez alí, recibimos con intranquilidade esa bandada. Mais, que bandada? A dos paxaros. Chegaron e invadiron todo, porque estaba aberta. Daquela, aclara, “Ninguén os puido acusar de invadir o noso espazo”. Evidentemente o conxunto entrou nese lugar libremente, sen oposición de ningún tipo. Esta maneira de entrar e trazar unha danza devastadora non sucede en todas as casas, só nas dos pobres. Por iso a voz de Miriam murmura entre paréntese, ao final dese poema, “Din que sempre están abertas as ventás das casas dos pobres”. Ata aquí, tan só as primeiras liñas deste relato poético desgarrador, que quere situarse no centro da ferida, coma quen vive en guerra co instinto e ofrece, por tanto, a crónica do fracaso, dun intento estéril de se sobrepór ao medo e vencer: “Ás veces escoitabamos o lobo/ e trababamos na lingua ata facernos sangue/ porque algúns fluídos impiden, no instante, a palabra:/ tragas ou esganas”. As persoas que habitan ese lugar en ruínas, saben dos lobos, dos paxaros, están preparadas. E ceden: “Viñeron todos contra nós e deixámonos comer”. Entregan o que son: a súa liberdade. Estamos ante un relato tenso, insisto, que sitúa a escrita de Miriam nun punto singular e atraente: na narratividade poética, a golpe de disparos. Non hai explicacións minuciosas, nin xogos de palabras. Nada. Só a sinxeleza, a capacidade de nos saber tensar e poñer en xaque. Non temos moi claro se se trata de licántropos -aparece a figura do lobo, no papel que lle é propio ao longo da literatura, se cadra inxustamente- ou de paxaros mordedores, tampouco temos moi claro, nunha primeira lectura, se eses paxaros representan o conxunto de persoas que criminaliza a pobreza ou simplemente os comedores ávidos de miseria, que, na súa mediocridade, buscan matar para ser. Non temos nin idea, porque Miriam simplemente lanza versos, bótaos no papel, suxire. É esta suxerencia a que dispensa ese carácter seductor ao que escribe. A autora narra poemas, poetiza contos, escribe e describe, constrúe imaxes en branco e negro para nos amosar a grisalla. É clara, directa, renuncia as trampas da linguaxe. Sen esforzo nin dobrez consegue ubicarnos dentro dese espazo estraño, de ventás abertas, no medio dunha situación cruenta. “Foi un canibalismo amábel, como amar/e como amar,/ había premeditación na dentada”. Puidese ser que a fame, como amar, fose quen de incitar ao devandito canibalismo, que, en certo xeito, devén neste relato poético unha urxencia. Quen come a vida allea, que asume esa condición de alimento útil, sobrevive. (…)”