Desde
a Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“(…) Anagnórise (ἀναγνώρισις), di Aristóteles na Poética, significa recoñecemento. É o recurso narrativo polo que un personaxe descobre datos esenciais sobre a súa propia identidade ou a doutras persoas, ou da súa relación con elas, que lle permaneceran ocultos até o momento. Esta revelación cámbiao todo. Isto non vai ser unha crítica sisuda. Máis ben, o testemuño dun primeiro encontro co termo: foi na portada dun libro, dunha biblioteca de 6º de EXB (corría o 93). Era da colección “Árbore”, de Galaxia, e na ilustración da capa aparecía unha muller conducindo cun rapaz ao lado. Título, ilustración e autora (Mª Victoria Moreno, coñecida de 6 anos atrás, grazas a Pan con chocolate) chamaron por unha lectora de 11 anos, e aquela semana escolleu aquel libro para ler. Leváralle moi pouco tempo e impresionáraa moito. O que máis, que unha autora trazase aquela novela de argumento sólido, con intriga, acción, e lugar para o pensamento tamén, cos personaxes complexos e definidos, coa cuestión da identidade como tema central, cunha chea de subtemas abondo importantes, e que a publicase nunha colección para a xente nova (daquela, a franxa etaria de “Árbore” onde estaba Anagnórise era de 10 a 12 anos), considerando a quen daquela era preadolescente lectores e lectoras intelixentes e merecentes de respecto, e naquel galego impecable, amais. Á prepúber de 11 anos apaixonáraa aquela novela iniciática, que comeza cando un personaxe foxe e outro o axuda na súa escapada, e que por veces tornaba metaliteratura, cando condutora e copiloto se encerellaban nunha conversa sobre as concomitancias entre escribir unha novela e “escribir” a propia vida.
21 anos despois (ano 2015), a mesma lectora retoma Anagnórise. Esta novela narrada en primeira persoa comeza, despois dun breve prefacio que nos sitúa na reflexión final, polo principio da fuxida, cunha afirmación do adolescente Nicolau Arís: “As tías non saben conducir”. Inmediatamente despois vai ser rebatida. A misteriosa condutora que o traslada a Madrid, que nunca di o seu nome nin lle pregunta o del, racha cos tópicos que el tiña asumidos. É unha tía, conduce ben (por veces rápido de máis), fuma tabaco negro e fálalle de cousas serias, das que obrigan a se mirar por dentro e cuestionarse cousas. Algo que agradecen Nicolau e quen le (adolescente ou non). (…)”
Arquivos da etiqueta: Plataforma de Crítica Literaria A Sega
Ánxela Lema: “A crítica na Galiza pon en lugar secundario a literatura feita por mulleres”
Desde
Sermos Galiza:
“Este 15 de agosto, María Victoria Moreno será a protagonista da segunda edición do Día das Galegas nas Letras, unha iniciativa do colectivo A Sega para visibilizar o papel das mulleres na literatura galega. Falamos con Ánxela Lema Paris, filóloga e coordenadora do noso vindeiro A Fondo, o último até setembro.
– Sermos Galiza (SG): Por que escollestes a María Victoria Moreno para o Día das Galegas nas Letras?
– Ánxela Lema Paris (ALP): Pois por que non? Na Sega é todo moi voluntario. Sempre nace todo de motivacións que cada unha temos. Xurdiu o nome de María Victoria Moreno como podería ter xurdido o de moitas outras mulleres. E dixémonos, por que non, con toda a contribución que fixo, sobre todo a unha literatura penalizada como é a infantil?
– SG: Dicídelo neste A Fondo: a escolla de María Victoria Moreno é a escolla dun xénero literario menosprazado, a literatura infantil e xuvenil, e dun xénero humano tamén menosprezado, as mulleres…
– ALP: Si, xusto. Ademais é moi atractiva á súa figura tendo en conta a súa orixe, toda a contribución que fixo á literatura galega sen ter nacido aquí. É algo que se invisibilizou moito. Quixémoslle dar un aire de ledicia e de festa á reivindicación da súa figura.
– SG: Por que cres que se invisibilizou?
– ALP: Entran en xogo varias funcións: o feito de ser literatura feita por unha muller e tamén o xénero escollido por ela, dirixido a un público menos académico ou institucional, do que nos medios quizais non se fala tanto, non tan prestixiado como outros xéneros literarios. Quizais por iso non ten o seu recoñecemento a súa figura como escritora como outras mulleres cuxo nome se coñece máis. (…)”
O doce abxecto, por María Reimóndez
Artigo
de María Reimóndez na Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
““Woman, as a sign of difference, is monstrous”
Rosi Braidotti, “Mothers, Monsters and Machines”
“A free woman in an unfree society will be a monster”
Angela Carter, The Sadeian Woman.
Tomo as dúas citas introdutorias para esta recensión do excelente artigo “Of Aliens, Monsters and Vampires: Speculative Fantasy’s Strategies of Dissent”, de Belén Martín Lucas porque creo que ben serven para contextualizar a novela Sangue 12 de Cris Pavón. Esta contextualización fáiseme necesaria porque, deliñando o seu argumento de vampira adolescente (ben, as vampiras non teñen idade pero así se entende no texto) namorada podería ser que alguén se confundise con certas versións recentes desta temática coas que a novela de Pavón nada ten que ver. Malia a moda de películas, series, libros e demais parafernalia que nos invadiu en época recente, a novela de Pavón nace, ao meu ver, dunha outra xinealoxía, unha moito máis antiga e sen dúbida evidentemente antiheteropatriarcal.
É ben certo que as narrativas vampíricas renacen das súas cinsas de forma pendular co atractivo que estes personaxes tan terroríficos como atraentes suscitan non só nas mentes adolescentes, pero rara vez as lecturas máis habituais desa lenda pasan do agardado, do previsible, da sedución heteropatriarcal do vampiro poderoso e as vampiras… ben, vampiras.
Eles coa capacidade de dar a vida eterna, elas coa maldade innata de calquera muller, incapaces de sentir amor, compromiso, coidado, todas eses atributos femininos do patriarcado. Mais no fondo, e de aí a intelixencia fina e irrefutable de Pavón, a lectura patriarcal do vampiro deixa fóra o seu potencial de subversión, un potencial que, por certo, levan explorando as autoras feministas e lesbianas, sobre todo as racializadas, xa un tempo moi longo noutras latitudes (por desgraza, con pouca visibilidade). (…)
O heteropatriarcado comeza por desafiuzarnos do noso corpo, por facernos entender ás mulleres mesmo dende esa experiencia básica, que non encaixamos, que somos as monstras, as abxectas. Só desta maneira se entenden os debuxos recorrentes do “corpo humano” sempre masculino, o mal chamado “masculino xenérico” da linguaxe sexista, a delimitación das mulleres nos estudos médicos sempre como a excepción a unha suposta (ironías á parte) regra. Sangue 12 fala de todo isto e máis, coa escrita non de quen é quen de reescribir un xénero senón de devolvelo ao rego transgresor do que naceu fronte a visións hexemónicas e edulcoradas, patriarcais e retrógradas da máis pura cooptación.
O motivo vampírico e doutras monstras resulta unha narrativa, pois, vizosa, para analizar o abxecto e as fendas das ideoloxías dominantes que Pavón utiliza á perfección. Ademais, neste caso, o que se conta resulta tan intrigante, atractivo e engaiolante que unha non ten máis posibilidade que renderse ante o evidente. O abxecto é doce, a subversión é deliciosa, a transgresión é pracer.”
Metáfora da metáfora, de María Xosé Queizán, por Andrea Nunes Brións
Artigo
de Andrea Nunes Brións na Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“En Metáfora da metáfora unha inicia a desmontaxe dunha tradición literaria enraizada nos valores do patriarcado mediante un procedemento, extraordinariamente eficaz por imprevisíbel, de sinais case subliminais. A través de ecuacións tipo poesía igual a amor, igual a morte, igual a desexo do desexo, igual a negación do real, aparece unha voz que denuncia as imposturas e autoenganos do discurso amoroso canónico e encarnado na figura dun poeta ensimesmado, cuxo único obxeto de adoración son as súas palabras.
Faino a través da insistente referencia ao mito de Narciso, que coa súa parafernalia de espellos e de ecos no abismo transfórmase en símbolo da alineación do home-poeta, absorto na tarefa de amarse a si propio e de contemplarse na imaxe de muller.
O termo clave metáfora, desdóbrase como unha célula viva dende o título xeral e reaparece en diversas combinacións nos subtítulos de seccións e no corpo de moitos poemas, funcionando neste contexto como un elemento desenmascador, que denuncia unha ausencia múltiple; do obxecto do desexo, do nome que o designa e dos afectos supostamente vinculados co obxecto e co acto de rebautizalo.
Resalta a novidade que supón e o atractivo dunha poesía que prefire falar de metáforas en lugar de usalas ou que as usa para deconstruílas.
O ton dominante, algo desapegado, antidramático, irónico ás veces, son as solucións que da a poeta para expresar as múltiples descolocacións contra todo o imposto, (o español como idioma dominante, o canon literario, o patriarcado, as persoas que asumen os valores do patriarcado, etc).
Así, Queizán presenta ese amor como algo que só se pode apoiar na palabra, na palabra de muller (feminina e feminista). Hai temas ou ideas primordiais no poemario que se repiten; as diferentes caras que ten o amor, o amor a Galiza (doloroso) o amor entre irmás, o amor entre iguais, o amor horizontal, o amor destrutivo, etc. que aparece dende a visión plural dun mesmo suxeito.
Por outra parte, está a idea da creación propiamente dita. O amor como metáfora mesma; a palabra.
É esa reivindicación da lingua, que aparece como único amor que lle pertence, remitíndonos así á paixón polas palabras. Reivindicando o amor entre iguais, e comparando a realidade da Galiza e da lingua galega coa situación que temos as mulleres.
O desexo de escribir nace na nosa poeta como un acto erótico e amoroso, no que as palabras senten o goce co que se pecha así o círculo escritura-amante. Queda así reflectido nos versos, a importancia que lle dá á palabra creadora, e a súa necesidade de escribir, e deducimos que tanto o acto creador como o acto amoroso son, en María Xosé Queizán, actos feministas e horizontais.”
A importancia de cambiar as lentes…, por Eli Ríos
Artigo
de Eli Ríos na Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“O diario violeta de Carlota (Gemma Lienas, 2011, Galaxia) é precisamente iso: un diario que escribe unha adolescente chamada Carlota. Non existen, polo tanto, nesta narrativa, espazos de fantasía ou irreais. Carlota escribe sobre o mundo que a rodea.
O día do 14 aniversario de Carlota, a avoa Isabel dalle como agasallo un caderno rosa cunha mancha violeta e non sabe moi ben qué facer con el. A súa outra avoa, Ana, propónlle analizar a realidade desde outra perspectiva porque “Todos os elementos machistas vánsenos metendo dentro do cerebro sen que no deamos de conta. Precisamente para sermos conscientes, temos que poñer unhas lentes violetas(*) e miralo todo cuns ollos novos, con ollos feministas (*) (p. 22) xa que “as lentes violetas que me permiten ver- deixando á parte esa mirada masculina que nos ensina a sociedade- o significado real de moitas situacións” (p. 141) Desta forma, Carlota realiza enquisas, cuestiona a familiares e persoas coñecidas, observa os medios de comunicación desde a óptica da igualdade para ir descubrindo as grandes diferencias no tratamento entre homes e mulleres en cuestións como o sexo, relacións e diferenzas laborais, educacionais, etc. Afectada por todos os datos que recolle decide crear ACOMI (Asociación Contra Os Modelos Impostos, p. 122) para dar a coñecer os resultados das súas pesquisas e implicar non só o seu círculo máis próximo senón, incluso, a colectividades doutros centros educativos porque “temos que loitar contra calquera discriminación” (p. 151).
Aínda que na versión galega hai algunha colocación pronominal que dificulta a súa lectura (“Así pois, convencinche para escribires o teu diario violeta?”- p. 22-, “E que queres que lle eu faga?” -p. 79-, “É que a min me gustan as mozas…”-P. 119-), en xeral, esta historia está narrada con moita naturalidade e sentido do humor. Búscase, polo tanto, un achegamento á persoa que le sen victimizar as mulleres, sen atacar aos homes e cunha linguaxe próxima á utilizada na adolescencia para facer unha análise de diferentes aspectos. Ademais inclúe, no final, un glosario no que se explican e detallan as palabras e conceptos que poidan resultar complicados.
Sen ser unha novela nin un manual, este diario pon riba da mesa aqueles interrogantes que, hoxe en día, están de plena vixencia: as expresións que, aínda que non se usen con intención de facer dano, teñen tintes machistas por tradición, a crueldade coa que se califica o físico das mulleres, os hábitos aprendidos como que o rapaz teña que tomar a iniciativa nunha relación amorosa, etc. E, sobre todo isto, Carlota apréndenos a reflexionar cunha sinxela regra da inversión coa que, dándolle a volta á nosa forma de ollar as cousas, descubriremos (e incluso nos sorprenderemos) que a realidade está chea de prexuizos e desigualdades. Si. Prexuízos e desigualdades que, unha vez detectados, teñen solución. E Carlota convídanos a xuntarnos nese esforzo.”
Da semente, das espigas. A María do Carmo Kruckenberg
Desde
a Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“Toda semente debe caer primeiro na terra para se facer espiga. Nun ciclo interminable, dunha nace a outra e doutra a unha. Como palabras que se dan a man coa terra e abren os seus dedos cara ao aire. As sementes e as espigas enchen o ceo de paxaros que arrechouchían nas mañás de primavera, coma esta na que nos deixou María do Carmo Kruckenberg. Porque tamén en Vigo, no centro da cidade, nacen sementes e nacen espigas. Aquelas que, coma ela, dedicaron a vida a construír un corpo de palabras, unha aventura irrepetible compartida con todas as que a lemos e a coñecemos. Fronte ás dificultades dun tempo inhóspito, María do Carmo Kruckenberg escolleu a liberdade da semente que voa por conta propia, que se acolle aos ventos que mellor a abanean, que percorre o aire alén dos mares, que xunta o seu corpo a outros corpos, as súas palabras a outras palabras.
Na súa inmensa obra poética e non só María do Carmo Kruckenberg percorreu os camiños da natureza, do silencio, da melancolía e tamén da celebración. Na testemuña da súa vida que entregou cómplice e xenerosa, dona de seu, grazas ao traballo de Mercedes Queixas, percorreu as portas abertas e pechadas dunha historia que se resistiu ás marcaxes e ás definicións, rebelde e consciente do seu lugar no mundo.
Toda semente debe caer primeiro na terra para se facer espiga. Hoxe despedimos a María do Carmo Kruckenberg mais sen dúbida o seu corpo de palabras non nos deixa. Ese que ten a forza suficiente para facer que na súa cidade comecen a agromar xa as espigas que crecerán co tempo e se encherán de paxaros cantores e libres, coma ela.”
María Victoria Moreno, protagonista do Día das Galegas nas Letras
Desde 
Sermos Galiza:
“Por segundo ano consecutivo, a plataforma A Sega celebrará a súa conmemoración anual da lingua e literatura, o Día das Galegas nas Letras, que se desenvolverá o vindeiro 15 de agosto. Despois de dar un par de pistas, e a poucos días de que teña lugar a xornada festiva que a Academia Galega decidiu dedicar a Filgueira Valverde, A Sega desvela o nome da muller que protagonizará a súa segunda festa das letras, a escritora nada en Extremadura que viviu boa parte da súa en Pontevedra e acolleu o galego coma lingua literaria, María Victoria Moreno.
Neste ano cúmprese unha década da morte de Mª Victoria Moreno, o que permitiría que o seu nome fora xa barallado pola Academia Galega para vindeiros Días das Letras Galegas. A Plataforma de crítica feminista A Sega non vai agardar a que isto aconteza e, como no ano anterior, decide dedicarlle xa a súa conmemoración anual que naceu para conmemorar ás mulleres, con tan escasa presenza na historia do Día das Letras Galegas.
Natural de Cáceres, María Victoria Moreno chegou a Pontevedra en 1963, cidade onde residiría e impartiría aulas a maior parte da súa vida, nos institutos Valle Inclán e Torrente Ballester e cidade tamén na que acollería o galego como a súa lingua de comunicación e escrita literaria. (…)”
Programa da visita da poeta támil Thamizhachi, Re-activa Galicia!
A poeta e activista india Thamizhachi está en Galiza no marco do program REACTIV_ARTE da ONGD Implicadas. Ademais de ser unha das voces máis prestixiosas da escrita poética en lingua támil, tamén é unha traballadora incansable a prol da palabra das mulleres. Podedes atopar máis información sobre a autora tanto na súa web, como na páxina web de Implicadas.
Coñecida no mundo literario como Thamizhachi Thangapandian, ten colaborado con Implicadas nos programas de cooperación ao desenvolvemento en Támil Nadu, e a súa visita a Galicia rematará o día 13 de abril cun encontro ás 19.30 na biblioteca do Ágora (A Coruña) no que a AELG colabora.
Este é o programa de actividades nas que participou e participará a escritora:
-
8 de abril ás 19:00 h. na Biblioteca Pública Central de Vigo: Encontro en colaboración co Centro de Documentación e Recursos Feministas do Concello de Vigo.
-
9 de abril ás 20:00 h. na Libraría Lila de Lilith (R/ Travesa, 7 Santiago): Encontro en colaboración coa plataforma A Sega. “A lingua e a literatura como ferramenta de empoderamento feminista”.
-
11 de abril de 16:00 a 20:00 horas, no local de Implicadas no Desenvolvemento (R/ Barcelona, 86. Vigo): Obradoiro de escrita con autoras organizado por Implicadas e Apiario.
-
12 de abril ás 20:30 h. no restaurante Da India (Rúa Puerto Rico, 2. A Coruña): Cea (aberta ao público xeral) con Thamizhachi e coas voluntarias de Implicadas.
-
13 de abril ás 10:45 h. no Teatro As Torres de Santa Cruz de Oleiros: Charla en colaboración coas Bibliotecas de Oleiros para estudantes de secundaria.
-
13 de abril ás 19:30 h. na Biblioteca do Centro Ágora (A Coruña): Encontro en colaboración coa AELG.
Programa da visita da poeta támil Thamizhachi, Re-activa Galicia!
A poeta e activista india Thamizhachi está en Galiza no marco do program REACTIV_ARTE da ONGD Implicadas. Ademais de ser unha das voces máis prestixiosas da escrita poética en lingua támil, tamén é unha traballadora incansable a prol da palabra das mulleres. Podedes atopar máis información sobre a autora tanto na súa web, como na páxina web de Implicadas.
Coñecida no mundo literario como Thamizhachi Thangapandian, ten colaborado con Implicadas nos programas de cooperación ao desenvolvemento en Támil Nadu, e a súa visita a Galicia rematará o día 13 de abril cun encontro ás 19.30 na biblioteca do Ágora (A Coruña) no que a AELG colabora.
Este é o programa de actividades nas que participou e participará a escritora:
-
8 de abril ás 19:00 h. na Biblioteca Pública Central de Vigo: Encontro en colaboración co Centro de Documentación e Recursos Feministas do Concello de Vigo.
-
9 de abril ás 20:00 h. na Libraría Lila de Lilith (R/ Travesa, 7 Santiago): Encontro en colaboración coa plataforma A Sega. “A lingua e a literatura como ferramenta de empoderamento feminista”.
-
11 de abril de 16:00 a 20:00 horas, no local de Implicadas no Desenvolvemento (R/ Barcelona, 86. Vigo): Obradoiro de escrita con autoras organizado por Implicadas e Apiario.
-
12 de abril ás 20:30 h. no restaurante Da India (Rúa Puerto Rico, 2. A Coruña): Cea (aberta ao público xeral) con Thamizhachi e coas voluntarias de Implicadas.
-
13 de abril ás 10:45 h. no Teatro As Torres de Santa Cruz de Oleiros: Charla en colaboración coas Bibliotecas de Oleiros para estudantes de secundaria.
-
13 de abril ás 19:30 h. na Biblioteca do Centro Ágora (A Coruña): Encontro en colaboración coa AELG.
Forza e control, por María Reimóndez
Artigo de María Reimóndez na Plataforma de Crítica Literaria A Sega:
“(…) Se algunha vez alguén tivo dúbida da conexión entre os mundos da fantasía, no literario e fóra, e aqueles que denominamos “o real” (deixarei a crítica da Matrix para outro día) achegarse a O Gran Reino [de Eduardo Santiago] acabará de disipar esas incertezas. Non é novidade ningunha ler a ficción científica ou a literatura denominada “fantástica” como glosas sobre o que existe, pero neste caso o tema vólvese a materia da propia narración. Unha materia que toma forma corpórea nunha adolescente, Galadriel, que anda, na miña lectura, á procura dun espazo onde poidan convivir a forza e o (auto)control.
Aínda que as capas de lectura deste Gran Reino poden ser moitas, vou ficar nesta concreta. Porque rara vez atopamos na literatura protagonizada por adolescentes unha personaxe como Gala. Certo é que o estereotipo masculino do heroe que ten poderes e non sabe que facer con eles pode ecoar como referencia, mais precisamente o interesante de Gala é que foxe e se arrepón ao discurso adquirido. Para empezar, o único poder que ten Gala é a súa intelixencia, a súa creatividade. Algo ao alcance de calquera moza. Algo fanado socialmente en calquera moza. Como ben nos recorda Carlos Negro en Penúltimas tendencias, o mundo do rosa ao que nos vimos sometidas as que fomos adolescentes e ao que se vén sometidas as que o son agora implica tamén unha asunción da parvicie e da superficialidade por defecto para definir o feminino. As mozas poden ser calquera cousa, mais nunca intelixentes. E moito menos intelixentes de máis. Esa é unha chata incomprensible que fai que unha non saiba que facer con ela.
Porén, Gala atopa unha maneira, controvertida e por veces maléfica (e aló vai outro estereotipo, o da adolescente riquiña, o da muller que ten que agradar a toda costa). Unha moza que sabe aproveitar moi ben as feblezas alleas para o seu propio beneficio. Que sabe usar o estereotipo para o ben propio. Dubido que ningunha adolescente a quixese inicialmente como amiga ante esta descrición, mais a astucia desta novela fica en que malia todo isto Gala é alguén a quen queremos emular porque na súa perfidia está tamén unha creatividade sen límites, aquela da que agroma O Gran Reino. (…)”
