Aurora Marco, a homenaxeada no Día das Galegas nas Letras

Desde Nós Diario:
“A plataforma de crítica literaria A Sega anunciou este sábado que o Día das Galegas nas Letras homenaxeará este ano a Aurora Marco. Ao recibir a noticia, a autora indicou a través das súas redes sociais que lle enche “de satisfacción e orgullo” recibir este recoñecemento. “

A Coruña: IX Día das Galegas nas Letras en homenaxe a Luísa Villalta

Luísa Villalta, a homenaxeada no Día das Galegas nas Letras 2022

Desde Nós Diario:
Luísa Villalta foi unha das escritoras chave na transición entre as xeracións poéticas dos 80 e dos 90. Pioneira da virada feminista da poesía galega da época, publicou catro libros.
A plataforma de crítica literaria A Sega vén de anunciar que o Día das Galegas nas Letras homenaxeará este ano a Luísa Villalta. “Celebrámoste desde ti, desde o teu pensar, lúcida e comprometida, sempre na construción dun pobo, dese pobo que foxe de si mesmo, dunha literatura, dunha lingua, no foro da cultura. Ti, na liberdade, da contra-ética do poder”, indican desde A Sega no manifesto. (…)
A Nosa Señora das Letras é un título creado hai xa nove anos para destacar a figura daquelas mulleres que contribuíron á cultura galega en xeral e, sobre todo, á literatura. O ano pasado a honra foi para escritora de literatura xuvenil de ficción científica e “raíña da retranca” Uxía Casal.
Esta iniciativa do colectivo comezou en 20014, cunha dedicatoria a Dorothé Schubarth. 2014, dedicándollo a Dorothé Schubarth. Ao longo dos anos foron destacadas María Victoria Moreno, María Xosé Queizán, Patricia Janeiro, Marica Campo, Imma António e Xela Arias.
Reproducimos a seguir mo manifesto da Sega:
“No mesmo lado, o compromiso.
Celebrámoste desde a complexidade da épica ao publicismo, deste ti, desde o teu pensar, lúcida e comprometida, sempre na construción dun pobo, dese pobo que foxe de si mesmo, dunha literatura, dunha lingua, no foro da cultura.
Ti, na liberdade, da contra-ética do poder.
Lémoste e sentímoste na arela dun teatro de nós que te abrigue e nos abrigue, dramaturga, que nos adentra no paseo das esfinxes e nas certezas de Ofelia.
Lémoste e aprendemos, ensaísta, que nos enreda na ecuación teatral de Don Hamlet, para nos mostrar esa obra enteiramente nova; para nos levar ao outro lado da música, para nos guiar pola poética, sobre un certo estado de conciencia e nos erguer desde a prensa o libro das columnas.
Lémoste e gozamos, narradora, da lingua coa que nos convocas, nesa teoría de xogos en que lle dás a man ás afinidades electivas, para andarmos mundo; a lingua que non se pode chamar silencio, e por iso nos legas as chaves do tempo para abrirmos ao futuro o reino que un día perdemos.
Ti, que sabes do couto á liberdade, do silencio, da banalización, das estratexias para neutralizar o discurso ético e literario.
Lémoste, poeta, e gozamos e cantamos e a música reservada estoupa e xorde o ruído e soñámoste co violín e préndensenos as túas palabras coas que vestimos minutos de poemas polo papagaio nunha rota ao interior do ollo contigo no outro lado da música, na Cidade Alta.
Ti, que reclamas a liberdade de ser escritora galega nunha Galiza viva e democrática.
Galiza, esa palabra, que pronunciaches con boca chea.
Ti, que dixeches isto é tamén unha muller que resiste.
Igual que un tigre ignora a tigritude:
Salta.
Penelopetece o tecido do regreso.
Celebrámoste, gozamos, saltamos contigo, LUÍSA VILLALTA.”

Uxía Casal será a homenaxeada no VIII Día das Galegas nas Letras

Desde Nós Diario:
“A plataforma de crítica literaria A Sega vén de anunciar que o Día das Galegas nas Letras homenaxeará este ano á escritora e docente Uxía Casal, á que cualifica como a “raíña do misterio, da retranca e da palabra exacta”.
Casal destaca na súa traxectoria como autora pola súa aposta na literatura infantil, que foi encamiñando á ficción científica. Até o de agora, ten publicadas seis obras que van desde as novelas até as escolmas de relatos máis cortos.  (…)”

Imma António, dramaturga: “Nós xa eramos feministas sen sabelo”

Entrevista de Montse Dopico a Imma António Souto en Nós Diario:
“O teatro porfía en saber que hai nas entrañas da nosa humanidade”, dicía ao ler o seu Manifesto do Día do Teatro nos Premios María Casares. Por que?
– Imma António Souto (IAS): Nese manifesto falaba da pregunta que lanza o teatro sobre quen hai aí?, sobre a busca da comunicación, sobre esa procura que o teatro propón arredor das grandes preguntas da humanidade. Non deixamos de preguntarnos quen somos individual e socialmente. E neste confinamento que estamos vivindo agora aínda se fai máis evidente que precisamos desa comunicación porque somos animais sociais. Unha vez a min caeume unha bágoa enriba dunha muller que estaba en primeira fila e ela quedou encantada… Pois este tipo de comunicación tan, digamos, escatolóxica, é moi poderosa.
– ND: Que pensou cando soubo que ía ser a homenaxeada polo Día das Galegas nas Letras?
– IAS: Pois quedei abraiada. E sentín un fondo agradecemento. Considero moi importante o que fai A Sega para dar visibilidade ao traballo das mulleres, e ademais sentín que estaban recoñecéndome non só a min, senón ao teatro deste país. Porque a literatura dramática, dentro das letras, é considerada un pouco como o restroballo… Agora hai, ademais, dramaturgas moi interesantes. Non é como cando comecei eu, que era case a única…
– ND: Iso foi nos 80, cando se publicaban obras súas nos Cadernos da Escola Dramática Galega. A crítica encadrouna na xeración dos 80, que identificou cunha vocación culturalista e un ronsel lírico e simbólico e, dentro diso, cunha tendencia a ocuparse da identidade e da cuestión de xénero no seu caso. Está de acordo?
– IAS: A verdade é que non. Primeiro, que nesa “xeración” eramos moi diversos e eu era moi nova. O que pasa tamén é que non é o mesmo o que se escribe que o que se publica. Algúns textos meus desa época si poden ser líricos. Pero sempre me chocou que me identificasen cun interese pola “temática feminina” porque, por que o dicían? Porque eu escribía personaxes femininas. Entón, o problema non é que eu teña ese nesgo: é que outros non o teñen, é dicir, que as personaxes femininas son moito máis escasas. Eu era nova, rebelde, e escribía de forma intuitiva. Quero dicir, era feminista sen sabelo. Escribía desde a igualdade, desde o reflexo da sociedade que eu quería, porque o teatro tamén transforma a sociedade.
– ND: A directora da Escola de Narón, Flor Maceiras, fala diso e lembra experiencias coma a de Malbarate… Teatro feminista que xa existía antes.
– IAS: Si, o que pasa é que se cadra non tiñamos un discurso moi elaborado. Era unha reacción máis visceral, diante da maneira en que eramos tratadas na vida e na profesión, por iso dicía que eramos feministas sen sabelo. Malbarate, precisamente, montaron unha compañía para poder escoller textos que lles interesasen e personaxes que as enchesen.
– ND: Máis recentemente publicou vostede Os cárceres do esquenzo, que ten algo apocalíptico, sobre violencia e sobre unha praga… Parece que fala de hoxe.
– IAS: Eu empecei a facer teatro na escola, aos 9 anos. Despois, no instituto, non parei até que se formou un grupo de teatro en galego…
Os cárceres do esquenzo e Aforro ordinario foron os únicos textos que escribín porque mos encargaron, e as encargas son algo que quizais debería ser máis habitual no noso país… Aforro ordinario foi para a Escola de Narón e Os cárceres do esquenzo para a compañía Librescena. Na segunda o que quixen foi dar voz a quen non ten: as vítimas da fame, das guerras… Os atentados de Madrid estaban moi recentes e a resposta do público foi impactante. En Portugal, parte do público ergueuse para rezar… (…)”

VII Día das Galegas nas Letras. Imma António Souto

Desde a Plataforma de Crítica Literaria A Sega:

MANIFESTO. A palabra no escenario

Houbo e hai unha grande xenerosidade para nos levar á escena. Resistirmos, porfiarmos, construírmos sobre ruínas. Si. Mais non nos gusta asentar a vida no resistir, cómpre ir máis alá. Porfiarmos era/é preciso. Construírmos sobre a ruína, construírmos a ruína. Así foi e así é para vivificarmos palabra. Para vivificarmos o xesto: a rebeldía. Para vivirmos.
Houbo e hai unha grande xenerosidade para dignificar a escena. Ela escribe. Desde a soidade do seu espazo, chanta no papel persoas de onte, de hoxe e de mañá: a humanidade que habita en cada ser. Pénsalles a voz, os movementos, os desacougos, as alegrías. Nacen espidas e ela ponlles roupa. Nácenlle no país das súas palabras, no seu laboratorio, cuarto propio íntimo. Nácenlle das palabras que dela nacen. Algunhas véñenlle herdadas, outras de cárceres de esquenzo. Ela escribe e no seu corpo estoupan choros e gargalladas e flúe a tranquilidade necesaria, para ese pouso de serenidade. Todo o que lle importa vai entrar no papel. Amazona, cabalga e sabe da brida necesaria para dirixir e dominar os cabalos: a apocalipse. Sabe da fame e do alimento do texto.
Houbo e hai unha grande xenerosidade para revirar a escena. Ela é actriz. Métese nas palabras e nos seus silencios, pénsaas, devóraas, expúlsaas. Habita en cada unha e alentan no xesto: a rebeldía. Dálle vida ás palabras coa voz, co silencio, co corpo, co movemento. Hai tantos mundos no seu interior e ela desfacéndose dela, espíndose, habita todos eses mundos. Non é maxia. É traballo digno. Traballo en escena. Traballo, o seu que nos pertence, é para nosoutras. Para todas nós. Temos dereito ao seu traballo. Ela ten dereito ao seu traballo.
Houbo unha gran necesidade para vestir a escena. Ela deseña o escenario. O mundo que acolle as palabras que xa son grandes e abandonan a casa do texto. Traza no papel o vestiario. Píntao para ser cosido.
Ela é Dramaturga.
Resistiu. Porfiou/porfía. Constrúe. Ela fixo a pregunta: Que hai aí?
Nesa pregunta que o teatro propón habita a humanidade. Habita a rebeldía.
Que hai aí?
Imma António.”

A Sega reivindica no Día das Galegas nas Letras a figura imprescindíbel de Xela Arias

Desde Sermos Galiza:
“(…) É ben significativo que, como explica Eli Ríos, a Real Academia Galega só teña recoñecido o valor literario e cultural de catro mulleres ao longo da súa centenaria historia cando a Plataforma de Crítica Literaria A Sega xa leva seis edicións do seu Día das Galegas nas Letras. “É a constatación”, sostén, “de que a realidade vai moi por diante do que o fan as institucións”.
O 15 de agosto, no parque do Castro de Vigo, Xela Arias (Sarria, 1962-Vigo, 2003), é a protagonista. Cun roteiro “imaxinario (ou non)” pola súa vida, guiado por Susana Arins, e a lectura dun manifesto sobre as razóns de lle dedicar esta xornada e de celebrar, ao tempo, unha iniciativa destas características, decorreu a mañá da homenaxe, que rematou coa sesión vermú de Dúas Gamberras e un Micro e cun xantar popular no que se deron cita ducias de persoas atraídas pola personalidade e a traxectoria incomparábel da poeta, tradutora e editora luguesa.
A celebración non para aí. A actuación das Pandereteiras de Verducido, a poesía de Cristal Méndez Queizán, as regueifas de Alba María e Queco, a intervención de Silvia Penas e a música de Laura LaMontagne e Mai, así como un obradoiro de camisolas a cargo de Nuria Vil, completan unha xornada reivindicativa que pretende pór no lugar que lle corresponde non só Xela Arias, senón todas as mulleres “esquecidas polas institucións culturais do país”, sinalan desde A Sega.
Emma Pedreira destaca de Xela Arias o seu carácter transgresor e a súa achega “impagábel” aos eidos da poesía e da tradución. “Vémonos na obriga de facer o que non fan as institucións, nas que a presenza feminina é testemuñal ou, mellor dito, ridícula”. E non é unha cuestión de méritos. “Soou como candidata para o Día das Letras da RAG”, apunta, “e a nós parecíanos xenial, mais iso non ía impedir organizar este acto”. “Estamos felices”, prosegue, “de poder levalo adiante e de ver que as redes sociais están envorcadas e que moita xente, sobre todo moita xente nova, estea descubríndoa. Para nós, isto revela que a súa obra segue a ser actual e un reclamo para moitas persoas”.
“Móvennos as ganas de celebrar os nosos referentes”, sostén Eli Ríos, “tanto para as escritores de hoxe como para as que están por vir, obrigadas a construír o mundo desde a nada, invisibilizadas como estiveron e estamos en calquera eido, o cultural incluído”, manifesta. “Xela foi poeta, tradutora, editora… E viviu sempre nas marxes. É hora de cambiar moitas dinámicas, non só institucionais, senón tamén na sociedade. Xa abonda!”, láiase.
Para María Reimóndez é fundamental sacar do esquecemento e do ostracismo autoras chave na literatura galega cunha “traxectoria moito máis relevante” que outros escritores que si obtiveron tal recoñecemento institucional e cunha menor capacidade de incidir na súa e posteriores xeracións. “Debemos pór o foco na falta de apoio desas institucións e reinvindicar a urxencia de saír do silencio”, engade. Nesa liña, lamenta que ese escaso apoio teña ademais repercusión no coñecemento e difusión da obra de Xela Arias. “O seu labor no campo de tradución segue sen ser estudado malia dimensión que ten”, critica.”

Vigo: VI Día das Galegas nas Letras, en homenaxe a Xela Arias, o 15 de agosto