Desde
La Voz de Galicia:
“A historia ten un pouso amargo que vai deixando no esquecemento aos que a protagonizaron cando as follas anuais se van amoreando. E pode ocorrer, e pasa, que nin as institucións que promoveron os recoñecementos pasados nin os pobos, as vilas e as cidades garden memoria daqueles a quen antes puxeron na gloria. O luns cumprirase o 150 aniversario do pasamento de José García Mosquera (Castro de Escuadro, Maceda, 1817 – Ourense, 1868), quen fora poeta oficial da cidade de Ourense, e a data pasará sen máis porque ninguén -agás algún investigador ou profesor- reivindicará a memoria do docente e escritor. Como pasou a celebración do douscentos aniversario no seu nacemento en Castro de Escuadro.
Aínda que haberá quen lembre e defenda a memoria de García Mosquera, como fai de cando en vez o expresidente da Real Academia Galega Xesús Alonso Montero, e mesmo quen dea ao prelo un seu traballo de investigación, demorado no tempo, sobre o poeta de delicada saúde.
Un dos precursores
O que asinará a publicación será o investigador e profesor Santiago Prol, quen xa en 1995 promovera a campaña para que a vila de Maceda lle adicara unha rúa a Xosé García Mosquera. Prol lembraba onte a condición de adiantado do poeta. «Foi un dos precursores, e como tal figura recoñecido. Na antoloxía de Varela Jácome aparecen como os precursores do galego, antes do Rexurdimento, Añón, Pintos, García Mosquera e Alberto Camino. O poeta de Maceda, e profesor do que na actualidade é o IES Otero Pedrayo, publica en galego en 1858, antes que Rosalía de Castro», lembra o investigador.
Autor de obra en galego, castelán e latín, García Mosquera foi recoñecido por figuras como Lamas Carvajal -que foi o que promoveu que se lle adicase unha rúa na cidade e se puxese unha placa na casa na que viviu en Hernán Cortés- ou Saco e Arce, entre moitos outros.
Adaptación do Beatus ille
A obra que fixo pasar a García Mosquera á historia da literatura galega, e que o fai ter presenza en antoloxías internacionais, foi a adaptación -máis que tradución- que fixo do Beatus ille, de Horacio. O poema A vida d’o campo, que figura na Gramática Galega de Saco, converteu a súa versión da oda de Horacio «nunha peza maxistral que se considera case orixinal», como lembra Santiago Prol. Para este, a data do 19 de novembro sería a acaída para, o mesmo que se fan roteiros con outros autores, ler a peza xunto á placa da praza de San Marcial que lembra ao poeta oficial de Ourense.”
Arquivos da etiqueta: Santiago Prol
“Rachar a débeda con Francisco Carballo”
Entrevista a Santiago Prol en Sermos Galiza:
“Medio cento de persoas participaron no roteiro cultural pola vila de Maceda para percorreren os lugares de Francisco Carballo cando se van facer catro anos do seu falecemento.
O punto de partida foi a cafetaría Castillo, onde o escritor, presbítero, teólogo e historiador Francisco Carballo (Maceda, 1925-Salamanca, 2014), un dos máis entusiastas impulsores de Sermos Galiza, facía parte dun faladoiro cada vez que regresaba ao seu lugar de orixe. “Alí sempre quedaba Carballo coa xente de Maceda, xuntábase con quen tiña vínculos con el”, explica, en conversa con este medio, Santiago Prol, impulsor da Asociación Amigos de Francisco Carballo, entidade que organiza os roteiros na súa lembranza. O último tivo lugar o sábado, día 20, na vila de Maceda.
Máis tarde o medio cento de persoas que quixo honrar Carballo visitou o Museo do Médico Rural, “aínda non está aberto, mais permitíronnos a visita por deferencia e alí lembramos como os médicos de hai setenta ou cen anos ían en besta desde Maceda até aldeas como a de Celeirón, de onde el era natural. Agora a xente vén ao centro médico pero antes os facultativos tiñan un trato máis humano e directo cos pacientes”.
A Biblioteca Pública Francisco Carballo foi outro dos epicentros do roteiro. Ademais de contar coa biblioteca particular que o propio homenaxeado doou ao concello, abeira un espazo dedicado a el con todos os seus libros e con imaxes e cartaces que lembran a súa traxectoria.
Un blog que recolle a traxectoria de Carballo
“Tamén aproveitamos para impulsar a bitácora da asociación, que suma 170 achegas nos dous anos que ten de vida”, afirma Prol, “Carballo dá moita cancha porque era teólogo, xornalista, historiador, facía recensións de libros constantemente e produciu unha cantidade enorme de artigos e publicacións”. As últimas entradas versan sobre o roteiro; sobre Castelao, coincidindo coa chegada do cadro A derradeira leición do mestre a Galiza, e sobre o libro Conversas con Francisco Carballo, do xornalista Xan Carballa e de Santiago Prol e editado en A Nosa Terra.
“Francisco Carballo escribira unhas memorias que non chegara a publicar. Titulábanse Na fronteira do eclesial e no corazón do debate social pero, finalmente, decidírase por facer o libro de conversas. Aínda así hai aspectos das memorias que non saíron no libro e que publicaremos no blog”, sinala o impulsor da asociación.
Outro dos contidos máis esperados é a entrevista da xornalista Tareixa Navaza a Francisco Carballo emitida na TVE. Conversa que se proxectou o sábado no roteiro por Maceda, onde se xuntaron antigos alumnos, teólogos, curas, ex curas, amigas e amigos e familiares.
Unha figura brillante
Santiago Prol lembra a volta de Carballo a Galiza, “hai que ter en conta que cando vén de Salamanca era reitor do Teologado, estaba na cúpula máxima dos Paúles a nivel Estado. Propóñenlle ser bispo, mais prefire vir a Vigo e romper con todo iso”. O punto de inflexión, afirma Prol, foi un Terra e Tempo, editada pola Unión do Povo Galego. “Estando en Trastévere (Roma), deu cun Terra e Tempo e iluminóuselle o cerebro. Viu que existía xente organizada no mundo do nacionalismo, ao redor da UPG e da AN-PG, e en 1973 marchou a Sobrado dos Monxes para pensar e foi cando tomou a decisión drástica: ir para Vigo”, engade.
Por que Vigo? Vigo era “a cidade onde se cocía todo na Galiza”, di Prol. Foi alí onde “revolucionou a Cultural de Vigo” e en 1979, por iniciativa de Francisco Rodríguez, concorre na candidatura do BN-PG ao Senado, “iso para a Igrexa foi o no va más”. “Aí empeza un Carballo que despois fai moitas máis cousas, o Carballo que crea esa especie de escola de historiadores e que considera fundamental crear a nosa propia historia desde Galiza”.
Falta de recoñecemento
O membro da asociación amigos lamenta que “a Galiza oficial” ignore Carballo. “Morre en 2014 e seguimos esperando a que a Galiza oficial dea, cando menos, un pésame, ou un agradecemento polos servizos prestados ao país. Ninguén o fixo”, denuncia. Coa “Galiza oficial” refírese ás institucións políticas e universitarias. “Loitamos durante anos polo recoñecemento de Carballo como doutor honoris causa da Universidade de Vigo, mesmo estando el en vida, mais seguimos sen conseguilo”, agrega, “o país ten unha débeda con Carballo e mesmo o nacionalismo debería ter máis xestos con el”.
A asociación, modesta, intenta manter vivo o legado e a memoria de Carballo, un home que, malia non se considerar creador, “escribiu toda a vida, ensaios e columnas de tipo político e histórico”, salienta Prol. Os seus referentes: o padre Sarmiento, Bóveda e Castelao.”
Santiago Prol: “A Galicia oficial ignorou a Francisco Carballo”
Entrevista a Santiago Prol en La Voz de Galicia:
“Maceda será o escenario, mañá, do cuarto roteiro cultural que organiza a asociación Amigos de Francisco Carballo para pasear polos lugares nos que o intelectual e sacerdote -falecido en Salamanca no 2014- deixou pegada e formaron parte importante da súa biografía. Desta volta, o roteiro céntrase na vila de Maceda, comezando ás 11.30 na cafetería Castillo, para continuar cunha visita ao Museo do Médico Rural e cun acto central na biblioteca municipal Francisco Carballo, ás 12.15 horas.
– La Voz de Galicia (LVG): Cal é a motivación dos roteiros?
– Santiago Prol (SP): Carballo morreu en 2014, o 29 novembro e daquela decidimos facerlle unha homenaxe en Maceda. Bieito Seara decidiu facer unha asociación e eu, roteiros polos seus lugares, unha palabra que el dicía moito. O primeiro foi pola contorna de Asadur, a casa natal, o cemiterio. O segundo, por Vigo, Madrid, o terceiro pola contorna de Maceda e o santuario dos Milagres e o este cuarto, centrado na vila. O próximo será en Pontevedra, Queremos vindicar a súa figura e o seu legado. Era relixioso pero viviu de ser profesor universitario de Historia, sabía moito e creou unha escola de historiadores. Foi presidente da empresa editora de A Nosa Terra. Carballo da moita cancha. Foi teólogo, xornalista columnista, historiador e político.
– LVG: É aínda actual?
– FC: Na miña intervención, ao presentar a bitácora da asociación, www.fcarballo.blogspot.es -que ten dous anos de vida e 170 achegas- recuperarei a noticia da exposición do cadro de Castelao sobre o mestre Alexandre Bóveda cun post vencellado con isto. Carballo era un home incrible, tiña a potencialidade de estar actualizado con todo. Foi un intelectual de intelixencia impresionante. Este acto será na biblioteca que leva o seu nome. El legou todos os súa biblioteca persoal ao Concello de Maceda. Alí se proxectará un vídeo de Tareixa Navaza, o último da serie “Arredor de nós”, sobre Francisco Carballo.
– LVG: Pero en Maceda si era coñecido, non si?
– FC: En Maceda, si foi alguén central. Pero a Galicia oficial ignorou a Francisco Carballo por ser cura e nacionalista. Non se entendía. Viña dun teologado en Salamanca e renunciou á carreira eclesiástica e a ser bispo para vir a Vigo a un piso de curas obreiros, a facer igrexa de base. A Maceda viña cada ano, polo verán, e quedaba coa xente na cafetería Castillo. Alí montábase unha tertulia pois el era un grande orador.
– LVG: Céntranse este ano na faceta relixiosa del?
– FC: Cada ano dámoslle un enfoque. Intentamos convidar a xente vencellada con el. Intervirán dous teólogos, Manuel Peleteiro, un cura progre dos Milagres, e Antón Gómez, ex cura obreiro da etapa de Vigo. Nos seus últimos anos, Carballo volveu a unha etapa máis interior, máis ao pensamento relixioso aínda que sen descoidar os demais. Sempre participou no mitin do 25 de Xullo na Quintana.”
Maceda: roteiro cultural pola vila, Os lugares de Francisco Carballo
Ourense: presentación de Manuel Vidal, un presbítero ilustrado de Maceda, de Santiago Prol
O luns 5 de febreiro, ás 20:00 horas, no Salón Nobre do Liceo de Ourense (Rúa Valentín Lamas Carvajal, 5), Santiago Prol presenta o libro Manuel Vidal, un presbítero ilustrado de Maceda, publicado por Grupo Academia Postal Editores. No acto participan, xunto ao autor, Francisco Nóvoa Rodríguez, Leonardo Lemos Montanet, José Ignacio Vidal López, Valentín García Gómez e Miguel Santalices Vieira. Haberá un acompañamento musical a cargo do conxunto de música de cámara Ensemble Aurum.
Entrevista a Santiago Prol en La Región sobre Manuel Vidal
Entrevista a Santiago Prol en La Región:
“O macedao Santiago Prol, actualmente residente en Santiago de Compostela, vén de publicar un libro que recolle a vida e obra dun rexionalista ilustre pero descoñecido, en Manuel Vidal, un presbítero ilustrado de Maceda, que presentará en Ourense proximamente.
– La Región (LR): Como xurdiu a posibilidade de tratar esta senlleira figura literaria?
– Santiago Prol (SP): A publicación en decembro de 2001 en La Región foi clave para recuperar a figura esquecida de Manuel Vidal e serviume tamén como impulso para investigar a súa vida. Unha vez apareceu o artigo neste periódico, tamén apareceu na web do Concello de Maceda, abriuse un artigo sobre el na Wikipedia… Vidal empezou a existir trala publicación. (…)
– LR: A súa relación con Ourense foi importante?
– SP: El naceu e criouse en Maceda e faise crego no Seminario de Ourense. Exerceu como cura na igrexa de Don Franque de Maceda. Ordenouse sacerdote no seminario de Ourense e, ata que marchou para Madrid, estivo vencellado plenamente a Ourense. Xa na capital xuntouse co lobby dos curas ata que retornou a Santiago de Compostela, onde foi catedrático.
– LR: Destaca na súa bibliografía a triloxía que fixo sobre o Xacobeo cando aínda non estaba de moda…El sabía dese potencial?
– SP: Pódese dicir que era un adiantado ao seu tempo . Soubo valorar xa nos anos 20 o potencial do Xacobeo cando aínda nin se tiña en conta iso. Penso que debería estar mellor valorado en Santiago de Compostela, onde non lle teñen feito nin unha placa de homenaxe.
– LR: Considera, pois, que queda moito por recoñecerlle?
– SP: Por suposto. Empezando por Maceda, onde deberían darlle, alomenos, o nome da praza onde está a súa casa natal. E seguindo pola cultura galega xa que, malia ter só tres libros en galego, xa ten máis méritos que outros para que se plantexe que entre na nómina de homenaxeados nas Letras Galegas.
Santiago Prol: “Manuel Vidal é un adiantado ao seu tempo, un personaxe a recuperar”
Entrevista a Santiago Prol en La Voz de Galicia:
“Aínda que pasou varios veráns nas Torres de Meirás con dona Emilia Pardo Bazán, foi profesor de Isaac Díaz Pardo e Domingo García Sabell, fundou xunto a Basilio Álvarez a revista Galicia e estivo na mesa presidencial da fundación das Irmandades da Fala en Santiago, a figura do presbítero de Maceda Manuel Vidal (1871-1941) quedou esquecida. Dese esquecemento vén de rescatala o historiador Santiago Prol (Maceda, 1960), no libro Manuel Vidal, un presbítero ilustrado de Maceda.
– La Voz de Galicia (LVG): Non é a primeira vez que recupera a figura de persoeiros esquecidos: João da Nova, Benigno Álvarez…
– Santiago Prol (SP): Manuel Vidal é unha materia que eu tiña pendente dende había moito tempo. Empecei facendo un pequeno traballo de investigación sobre el no 2001, que despois se converteu nunha entrada na Wikipedia e na Xacopedia. Pero quedou moi no aire, digamos que despois me dediquei a facer traballos de investigación sobre outra xente. Foi a partir do 2011 que me metín a fondo nel e descubrín que é un galego moi interesante cun montón de produción.
– LVG: Escribiu sobre Santiago e o mito xacobeo.
– SP: El ten unha triloxía, que se chama a Triloxía Xacobea, na que hai unha obra de teatro sobre a Raíña Lupa que é moi interesante e que preside nin máis nin menos o arcebispo que estaba naquel momento, que era Lago González. Fai un libro sobre o Pórtico da Gloria que se debería reeditar, que é boísimo. A min agasalláronme con ese libro, que é de 1926, no ano 1979, daquela era un rapaz de 18 anos. Mireino e pareceume moi interesante, pero a verdade é que quedou metido nun andel e recupereino en 1999. Ese foi o meu punto de arranque. En Maceda reeditouse Deixe que xa, que é un libro do ano 1931 e Don Porrazo o mi cubierto de plata, e eu aí fixen unha descuberta: a Maceda de finais do século XIX estaba toda plasmada no libro de Vidal. Houbo unha revolución, a revolución de outubro de 1870 que el describe tal e como foi a realidade. É un personaxe a recuperar e merecería que se pense como un dos candidatos ás Letras Galegas. (…)
– LVG: Por que a súa figura quedou esquecida?
– SP: A miña teoría é que porque era un home de dereitas. Pero para a súa época era un home moi avanzado. El era un home do rexionalismo, tiña un sentimento de Galicia moi potente, pero por riba estaba España.”
Os lugares de Francisco Carballo, Roteiro vital e cultural polo Val do Medo, 2017
Vigo, Marín, Pontevedra: roteiro Os lugares de Francisco Carballo
Maceda: roteiro Os lugares de Francisco Carballo, o sábado 21 de novembro
