Entrevista de Ubaldo Cerqueiro a Francisco X. Fernández Naval en Xornal da Coruña:
“Estas semanas, a Asociación pola Recuperación da Memoria Histórica, coa colaboración municipal, está instalando novos “stolpersteine” como lembranza ás vítimas do fascismo. Esas lastras douradas que se colocan en rúas de toda Europa que serven para que non esquezamos o noso pasado.
A Coruña é pioneira en Galicia, e no estado, na colocación destas “pedras de tropezar”, como lles chama Chisco Fernández Naval, porque son “discretas, pero visibles e notables, porque están un pouquiño subidas como para que tropeces con elas e te fixes que nesa casa naceu ou creceu unha vítima do fascismo”.
E se A Coruña é a primeira cidade galega en instalar estas lastras, en parte é por Chisco, ademais, por suposto de por Carmen Rodeja, presidenta da entidade. Chisco quedou impactado cando tropezou cunha destas lastras nunha viaxe a Alemaña, e pareceulle gran idea espallar este movemento mundial por Galicia en liña coa ARMH.
Entre os 17 “stolpersteine” que lembran as vítimas herculinas, un, o instalado o 19 de xullo de 2023 na rúa Porta dos Aires, lembra a Julio Martínez Arias. E precisamente Chisco Fdez. Naval (natural de Ourense, amante de Carnota e residente na Coruña), habitual colaborador da ARMH, publicou o ano pasado un libro, editado pola entidade, sobre a súa vida: Julio Martínez Arias. Da Porta de Aires da Coruña ao aire de Mauthausen, na mesma liña que o que escribiu contando a cinéfila historia do “Marrolas”, un dumbriés que comandou un grupo de fuxidos dende o Monte Pindo ata Bristol a bordo dun barco xeiteiro secuestrado na ría de Corcubión, e finado no Campo de Concentración de Gusen.
– Xornal da Coruña (XdC): Chisco, a túa longa obra está sempre vinculada á memoria, non?
– Francisco X. Fernández Naval (FFN): Sempre me mantiven próximo a este territorio, en todos os xéneros sempre ando arredor da memoria, porque é o que…. Unha vez, cando eu estaba escribindo o libro John Patrick Thompson, é un profesor de español e galego en EEUU, cando estaba escribindo o libro A novela galega e a Guerra Civil, e como eu tiña a novela O bosque das antas, que conta a historia do meu avó, quíxome preguntar por que eu escribía sobre iso. E eu lle contara que miña nai sempre me conta as cousas da guerra cando era pequeno. E díxome: “A min gustaríame preguntarlle porque unha nai lle contaba esas cousas tan terribles ao seu fillo”, porque meu avó estivo perseguido, agochado nas covas dos montes de Ribela e Oira, en Ourense.
Entón fumos á casa en Oira para entrevistala. Sentamos nunha pedra de 10 metros desas para sentarse a falar, John puxo a cámara e lle preguntou por que lle contaba esas cousas tan terribles a dous nenos pequenos. Miña nai mirou para a cámara e só dixo: “Porque os meus fillos tiñan que saber”. E eu débome a iso, a esa seguridade e firmeza da miña nai, que malia ser de esquerdas, era unha muller de igrexa, discreta… E por iso teño un compromiso coa memoria, coa historia do meu avó.
– XdC: En todo caso, hai pouca información para facer estes traballos biográficos de vítimas do fascismo?
– FFN: Normalmente hai pouca información, porque morreron todos moi novos, ente o 20 eos 35 anos, coa guerra pola medio, polo que normalmente marcharon de casa moi pronto, as familias tardaron moitísimos anos que lles pasaran, e ademais non o podían contar… Entón para facer unha biografía quedan bastante ocos. (…)”
Arquivos da etiqueta: Xornal da Coruña
Xurxo Souto: “Na Coruña somos un dos lugares con maior número de galegofalantes”
Entrevista de Ubaldo Cerqueiro a Xurxo Souto no Xornal da Coruña:
“(…) – Xornal da Coruña (XC): Primeiramente, que che parece o informe do IGE que dá conta do envorco lingüístico que ten acontecido nos últimos 10 anos en Galicia e que sitúa ao castelán como a lingua máis usada en Galicia? Fuches notando ese cambio na última década?
– Xurxo Souto (XS): O informe non achega nada que non soubésemos ou que non puidésemos intuír: a constante campaña que existe dende grandes medios de comunicación e dende a propia administración para que o galego non acade a condición de lingua normal na vida pública.
É significativo que este dato fose un gran titular en medios que, dende sempre, se significaron pola falta de apoio á lingua galega.
Eu vivo en galego, é a miña lingua habitual os 365 días do ano. Constantemente estou participando en actividades creativas (moitas veces con xente nova) nas que o galego é protagonista.
Mais diante do entusiasmo desta parte da sociedade na que me movo, fun notando como as políticas contra a lingua galega que promove a administración da Xunta do Partido Popular foron acadando os seus logros. Primeiramente na radio e na televisión pública, que perderon a súa condición de referente da cultura galega (e en galego) emerxente. E, nomeadamente, no ensino, onde o galego mesmo foi excluído de determinadas materias, colocándoo nunha posición de lingua de segunda.
– XC: Cales son para ti as claves deste devir lingüístico na cidade?
– XS: Na cidade da Coruña, nas últimas décadas, non observo un avance, mais tampouco un declive, da lingua galega. Mesmo estes datos: un 11% da poboación que usa máis o galego que o castelán e o 4,52% que só utiliza o galego, teñen unha lectura positiva.
Sumados representan máis do 15% da poboación. A cidade ten 247.000 habitantes, iso quere dicir que, na Coruña, unhas 37.000 persoas utilizan decote o galego. Un número realmente importante, dende logo non residual. Ou, o que é o mesmo, somos unha das entidades de poboación con maior número de galego-falantes de toda Galiza.
Por que nunca se significa isto? Porque existe -como dixen antes- unha discreta pero constante campaña que tenta situar o galego nunha posición marxinal, dende os grandes medios de comunicación e dende a propia administración. (…)”
A Coruña: roteiro Día dos medios en galego
Tito Pérez: “Trato de contar historias da nosa sociedade, de aquí, con argumentos de aquí”
Entrevista de Ubaldo Cerqueiro a Tito Pérez en Xornal da Coruña:
“(…) – Xornal da Coruña (XC): Dende cando escrebes?
– Tito Pérez (TP): De pequeno, con 14 anos, cos trobadores Martín Codax, comecei a escribir poemas de amor á típica rapaza que pasaba de ti… Despois xa na carreira empecei a escribir relatos, xa nalgún dos primeiros gañei un premio, e a partir de aí funme animando, a escribir, presentarme…
Eu escribía sobre todo relatos, e algo de poesía. Publiquei o primeiro libro de relatos, despois o segundo, e agora a miña primeira novela.
Por agora, publicando gaño poucos cartos, pero cos premios algo se fai.
– XC: Como nace Latexar de barrio. Vivencias e conflitos na sociedade real dun barrio? Levaba tempo fraguándose na túa cabeza?
– TP: Escribino a raíz dos primeiros 20 relatos realistas. Todo están ambientados na nosa sociedade. Non é que sexan nas rúas de Coruña. Hai algún por exemplo, que se dan nunha casa, con problemáticas de aquí.
O caso é que un dos 20 relatos do primeiro libro chámase “Latexar de Barrio”, e é un percorrido dende a praza de España ata casa dos meus pais. O protagonista chámase Curros (sabes que Curros está enterrado no cemiterio) e va contando o que ve.
Intento describir a sociedade galega e os seus conflitos, no caso de ser lido, que a sociedade reflexione para mellorarse. Intento non caer no panfleto, pero ten unha intención clara. Eu non xulgo, describo -o que fan, e que cada un saque as súas conclusións.
A novela O grupo vai sobre o bulling, por exemplo, cunha intención clarísima, das cousas reais e frecuentes. (…)”
