Arquivos da etiqueta: Xosé Duncan
Compostela: actos destacados do sábado 7 e domingo 8 na Feira do Libro
O
domingo 8 de maio finaliza a Feira do Libro de Santiago de Compostela (no Paseo Lateral da Alameda, con horario de 11:00 a 14:30 horas e de 17:30 a 21:30 h.), organizada pola Federación de Librarías de Galicia, cos seguintes actos literarios destacados para o sábado e domingo:
Sábado 7
– 12:00 h. Presentación de O Deserto, de María do Cebreiro, publicado por Apiario. No acto, a autora estará acompañada por Antía Otero (Apiario) e Irma Amado (Numax).
– 20:00 h. Encontro de fantasía galega: presentación dos libros Negruña, de Xosé Duncan, e Da Fría e Distante Estrela Polar, de Tomás González Ahola. Posteriormente terá lugar unha charla co(a)s autoras e autores do novo volume da revista Contos Estraños.
Domingo 8:
– 19:00 h. Presentación da obra gañadora do I Premio de Literatura Fantástica Antón Risco, Querido H. P. Lovecraft, de Antonio Manuel Fraga, publicado por Urco. Con Tomás González Ahola.
– 20:00 h. Presentación de Xuventude Imbécil, de Xesús Estalote Maroño, Nuno García Pico e Brais Pedreira, publicado por Artgeruts.
Entrevista a Xosé Duncan
Entrevista
a Xosé Duncan en Palavra Comum:
“- Palavra Comum (P): Que representa para ti a literatura?
– Xosé Duncan (XD): É a forma de expresión na que decidín plasmar os meus soños e pesadelos. Non foi a miña primeira opción nin tampouco a única, porén, é coa que máis cómodo estou e coa que, penso, acado os mellores resultados. É, tamén, o xeito de transmitir historias que acho máis persoal, íntimo e particular. Hai obras de teatro e filmes marabillosos, xaora, mais xa dan parte do imaxinario feito, ben por medio de escenarios, efectos especiais, vestiarios ou, mesmo, as interpretacións. Cando asistimos a unha produción teatral ou cinematográfica, máis do oitenta por certo (case o cen por cen se se trata dunha obra yanki) está xa creado e sérvese en bandexa aos ollos da audiencia. Na literatura, malia existir unha emisión e unha recepción, a porcentaxe de aporte está, como pouco, ao cincuenta por cento. O libro narra e describe a súa historia mais é a persoa receptora a que decide como son os escenarios, visualizándoos na súa mente. Se non fose algo que facemos acotío semellaría algo máxico, non si? De aí que, en moitas ocasións, me mostre tan crítico co purismo exacerbado que analiza as obras literarias. Considero que perden moito tempo examinando as estruturas e as normas, deixando nun segundo plano o realmente importante, a historia, o fondo, a mensaxe que querían transmitir esas palabras impresas nas páxinas do volume. Aínda que, claro, despois diremos que como se vai facer unha recensión ou unha crítica diso que é tan subxectivo… Non sei, se es crítico dunha arte terás que aportar algo máis que se fixeses reviews de trebellos tecnolóxicos, non? Se @s creador*s temos que crear fantasía, dándolle forma coas palabras, as críticas deberían tratar a partes iguais ambos compoñentes. Haberá xente que le un libro e esixirá a perfección na súa sintaxe e semántica e outra que o lerá polo mero pracer de gozar coa súa lectura e a súa historia.
– P: Como entendes (e practicas) o processo de criação literária -e artística, em geral-?
– XD: Eu sempre parto dun concepto, dunha idea. Normalmente dunha imaxe ou unha escena na que sitúo unha personaxe e imaxino o que estará a sentir. A partir de aí, debuxo un mundo ao seu redor e engado actrices e actores secundarios e penso nun punto de partida, nun acontecemento ou feito no que se ve envolt@ es@ protagonista e que detone o comezo da trama. Gusto da evolución natural e lóxica da aventura e por ese motivo, e moitos outros menos xustificados, non teño definido a priori o argumento completo nin, moito menos, o final. É certo que iso pode crear un desasosego enorme e pesa como unha laxe a incerteza de se vou ser capaz de continuar esa estrada sen asfaltar. Mais é a única forma que coñezo de gozar da historia do mesmo xeito que o fará quen me vaia ler. Tamén estou convencido de que a narración ten así a súa máxima liberdade para fluír nunha dirección ou noutra a medida que as personaxes van gañando peso e van aportando os seus propios dramas (non concibidos de antemán).
Non vou mentir. Algunha vez tentei facer un marabilloso esquema, cos puntos básicos de cada capítulo, o nexo de unión entre todos eles e o fluxo que debería seguir a trama principal. No segundo capítulo ocorréuseme meter unha personaxe secundaria que gañou tal peso que fixo tremer os cimentos de todo canto pensara. Quen son eu para lle dicir a unha personaxe que non merece máis que medio capítulo de gloria? A maioría das veces elas saben o que deben facer moito mellor ca min. (…)
– P: Que caminhos (estéticos, etc.) estimas interessantes para a literatura, e quaisquer outras artes, na sua comunicação com a sociedade?
– XD: É difícil porque, na miña opinión, debería camiñar simultaneamente por dous vieiros. Un deles ten a obriga de facer chegar uns valores e unha aprendizaxe, sobre todo se pensamos na literatura orientada ás crianzas. O outro é o de se manter actualizada, próxima e atractiva. Penso que a palabra clave é sintonía. Se te empeñas en manter un sistema obsoleto e desfasado, crearás desacordes e roturas de entendemento, farás pensar á xente que non estás na súa onda, na súa frecuencia. Mais eses só serían o primeiro paso. As artes deberían sorprender, revolucionar, forzar á xente a evolucionar, seren vangardistas. Se tentas combinar estes tres camiños verás que podes facer de todo agás ser conformista. Obviamente, isto é de todo menos comercial e, polo tanto, de pouco interese para aqueles profesionais que traballan nas artes coa única pretensión de gañar cartos, sen querer asumir as obrigacións que implica conservar e promover a cultura. Cando se ve un feixe de libros como un saco de patacas, hai un problema grave. (…)”
Entrevista a Gonzalo Hermo
Entrevista
de Xosé Duncan a Gonzalo Hermo en Lermos:
“(…) – Lermos.gal (L): Como se consegue ter dous poemarios publicados e, segundo a Galipedia, cinco premios, dous deles por Celebración?
– Gonzalo Hermo (GH): Coido que é o tempo o que fai canónica unha obra e será o tempo o que diga se Celebración é un libro referencial no contexto da poesía galega ou soamente foguete dun día. Os premios teñen moito de continxentes e non hai que darlles excesiva importancia. Non hai dúbida de que son un mecanismo para ampliar o horizonte de lectores, e tamén unha das poucas entradas de diñeiro que temos os poetas, pero non creo que engadan valor a un libro.
– L: Pregúntoo porque na narrativa o habitual é a situación contraria, @ autor@ adoita ter moito publicado mais poucos certames gañados (agás excepcións) e non es @ primeir@ poeta que atopo cunha chea de premios e que, así e todo, lle custa moito publicar…
– GH: A escaseza de oferta editorial fai que moitas veces a posibilidade de publicar un libro de poesía en galego pase por gañar un premio. Esa dependencia de certames financiados por institucións non é exclusiva de Galicia; basta botar unha ollada ao noso redor para decatármonos de que os sistemas literarios veciños funcionan así en maior ou menor medida. Mais iso non sucede en todo o mundo. Hai pouco estiven en Córdoba, Arxentina, e alí existe unha ampla oferta de editoras independentes que publican poesía, moitas veces promovidas por poetas. A miña sensación é que en Galicia o camiño pode ser ese. Deixar de reclamarlles ás editoras asentadas que publiquen máis poesía e artellar unha alternativa editorial independente que dea cabida á produción de calidade que existe en galego. (…)
– L: Alén da dureza do realismo, deixas entrever algunha mensaxe política nos teus versos? E, se é así, é intencionado?
– GH: Cando se fala de poesía política dáme a impresión de que se tende a asumir unha visión moi restrinxida da noción de política. É máis político Longa noite de pedra, de Celso Emilio, ca Tempo de ría, de Xohana Torres? Sería interesante pescudar que hai de político naqueles libros onde o poeta non se esforza en facer gala dunha determinada ideoloxía porque se cadra levamos unha sorpresa.
– L: Nalgunha ocasión comentaches que Crac era a obra de alguén que comeza e que Celebración era unha evolución, máis madura. Cara a onde irá a túa poesía no futuro?
– GH: Non o sei. Dixen en varias entrevistas que tiña a impresión de que Celebración era o meu primeiro libro, no sentido de que a miña voz poética estaba aí e non tanto en Crac. Pero igual o tempo me desmente. Creo que non hai que facernos moito caso aos escritores cando facemos proxeccións sobre a nosa obra. Non digo que non teñan interese, porque manifestan un determinado estado de ánimo en relación á propia escrita, pero sería iluso pensar que podemos prever totalmente o que está por vir. (…)
– L: Como ves o panorama galego?
– GH: Levamos demasiados anos agardando a que Breogán desperte do seu sono e talvez sexa hora de darlle un chute de cafeína que o faga acordar de vez. Eu sempre son optimista.”
A Coruña: presentación de Negruña, de Xosé Duncan
A idade adulta? da fantasía en galego, por Xosé Duncan
Artigo de Xosé Duncan en Lermos.gal:
“(…) O que podedes ler a continuación non é unha entrevista nin unha reportaxe (por isto de non caer na monotonía) senón, máis ben, unha reflexión. Levoume a ela varias cousas. A primeira é a miña constante teima de me queixar do reducido número de lectoras e lectores que hai en galego; a segunda, a convicción que temos algúns sobre o menosprezo do xénero fantástico e, a última, os éxitos que están a ter grandes escritoras e escritores no campo da LIX galega e que fan que miremos, aínda máis, cara os marabillosos cadernos ilustrados concibidos para as crianzas. Digo ‘aínda máis’ porque non é a primeira vez que esta reflexión me vén á cabeza.
Tería que volver a vista atrás catro ou cinco anos cando, antes da aparición de Contos Estraños e do selo Alcaián de Urco Editora, se me dera por analizar a presenza nas librarías e nas feiras da fantasía en galego. Nesa época podíase constatar a fortaleza que tiña Kalandraka no ‘albúm ilustrado’ para o público infantil e a aparición esporádica dalgún que outro título nalgunha que outra editorial (case sempre xustificado por un certame creado con tal fin). A escena non era outra que a literatura fantástica en galego era sinónimo de LIX (Literatura Infantil e Xuvenil) malia que, por desgraza, tirando máis a infantil que a xuvenil. E non o digo como desprestixio nin crítica senón como consecuencia de considerar que a masa lectora adolescente ten unha maior comprensión que a necesaria para ler Gerónimo Stilton ou, mesmo, Os cinco. E tampouco o digo por ter unha estima desmedida pola mocidade actual (en xeral), senón porque así debería ser xa que, hoxe en día, a súa antiga cota de mercado está ocupada pol@s nov@s preadolescentes. Si, esa rapazada que o sistema se empeña en lanzar ao consumismo voraz cada vez con menos idade.
Considerando que isto é certo, calquera podería supoñer que esa masa adolescente constitúe un mercado de moito peso e importancia. E non só iso senón que, ademais, deberíase subir o listón da comprensión lectora e supoñer que con dezaseis aniños cumpridos, e sendo fans de sagas como Crepúsculo, Os xogos da fame e/ou Diverxente, malo será que non queiran facer uso da LIX até niveis case de adultos (como por idade, hormonas, neuronas e entendemento lles correspondería). (…)”
Xosé Duncan: “Ás veces teño a sensación de que hai máis escritores ca lectores en galego”
Entrevista de César Lorenzo Gil a Xosé Duncan en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Para que crear Lermos? Foi por cubrir algún oco? Por engadir un punto de vista máis ao ecosistema de información sobre literatura en galego?
– Xosé Duncan (XD): Si. Se buscamos no Google ou, simplemente, nos poñemos a perder o tempo navegando pola Internet na procura de algo interesante, chegaremos á conclusión de que as webs adicadas á literatura galega poderían ser clasificadas en dous grupos. Por unha banda temos os blogues de escolas e bibliotecas e pola outra as webs da crítica e as editoriais. Obviamente hai excepcións mais, xeneralizando, unha persoa que procure información sobre a literatura en galego atoparíase cunha visión bipolar das nosas letras. Nun extremo os proxectos de fomento á lectura dos docentes e os posts do seu alumnado e, no outro, as análises da crítica e as auto-recensións das editoriais das novidades literarias que, na maioría das ocasións, teñen un nivel de narrativa e complexidade de recursos estilísticos mesmo superiores á obra da que falan. Cando decidimos o que queriamos que fose Lermos, tiñamos moi claro que debería ser un punto de encontro no que tivese cabida toda a literatura (en especial aquela da que non se fala por moitos e variados motivos) mais tratada dun xeito accesíbel e atractivo para calquera amante das letras, desde un nivel básico de acceso até mesmo para algún erudito que se deixase pasar pola web. (…)
– B: Hoxe visibilízase máis ca nunca esa dupla faceta do lector que acaba converténdose en escritor afeccionado, acode a obradoiros de escrita creativa e por fin publica. Como valora esa vía de entrada á literatura?
– XD: Pois supoño que é tan lícita coma outra calquera. Eu, por exemplo, fun moi lector de rapaz e xusto cando deixei de ler, déuseme por escribir. A vida é frenética e, polo menos a min, non me dá tempo para as dúas cousas. Na miña opinión, o importante non é como chegues a escribir senón o que escribas e como o fagas. Si que é certo que semella que hai un boom de obradoiros e plataformas que posibilitan escribir e mesmo de publicar. Mais, en certo modo, resúltame estraño. Quero dicir que se a min me gusta escribir, escribo. Non me adico a ler durante anos e, de súpeto, dáseme por pensar que hai un escritor en min. É como se escoitas heavy metal toda a vida e un bo día decides aprender a tocar a guitarra. Se tiveses vocación, se tiveses a necesidade de envorcar a túa alma sobre unha páxina en branco, terías agarrado unha guitarra tan pronto como rematases de escoitar o primeiro disco. (…)
– B: Falemos de Duncan como autor. Vostede forma parte da nómina de autores da convocatoria de Contos Estraños. Que representou para vostede esa publicación?
– XD: O meu nacemento como escritor. Eu era un escritor nas sombras do meu cuarto. Abandonara a lectura había tempo para me deixar levar polos meus propios pesadelos. Só precisaba unha porta que cruzar e alguén que me ensinase a subir os chanzos dun xeito máis ou menos aparente. Iso foi para min a oportunidade que me ofreceron Fernando M. Cimadevila e Tomás González Ahola. Sen eles, sinxelamente, non escribiría. Eu son dos da clase creativa que non van a obradoiros porque non se consideran bos dabondo nin se presentan a certames literarios porque pensan que iso é para os entendidos e cultos. Así que o meu destino sería o do artista incompleto, non formado e, a poder ser, moi bohemio e afundido na miña propia frustración. Si. Contos Estraños foi a miña psicoterapia. (…)
– B: Malia a forte implantación dunha tradición oral fantástica e termos un nutrido grupo de escritores de prestixio que cultivaron dun ou doutro xeito o xénero (Fole, Risco, Ferrín…) si chama a atención que non haxa máis autores e obras de hoxe en día que escriban fantasía e sobre todo que teñan éxito. Non sei como ve o tema.
– XD: A miña teoría é que a fantasía está considerada unha literatura moi interesante, e mesmo beneficiosa, para lles dar de ler ás crianzas. Por ese mesmo motivo non está ben visto, ou cando menos ben considerado, que un adulto siga a ler ese tipo de literatura. Xa non che digo nada se un adulto a escribe, agás que o faga para a rapazada. Iso si, despois imos ao cine e consumimos toda fantasía que nos poidan querer vender. Aínda que ninguén se estraña que non leven Oscars, polo menos si que se lles permite ser un produto de consumo masivo. Eu firmaba agora mesmo por non gañar na vida os galardóns e premios que levou, ben merecidos, o mestre Agustín Fernández Paz e vender 5.000 exemplares ao ano d’As Crónicas. E non o digo polos cartos, eh. Só hai que ler ‘Onde van os cartos dun libro?’ en Lermos para saber canto ingresaría eu ao ano por eses 5.000… Non sei, supoño que é o peixe que morde o rabo. Non hai demanda e non hai oferta ou a oferta que hai, ao non haber demanda, ten un proceso de maduración e perfeccionamento máis lento do que debera e está a tardar demasiado en acadar o nivel e a importancia que podería ter. (…)”
Entrevista a Xavier Estévez
Entrevista
de Xosé Duncan a Xavier Estévez en Lermos.gal:
“- Lermos.gal (L): Quen é Xavier Estévez?
– Xavier Estévez (XE): Nacín en Bruxelas no ano 1969, fillo de emigrantes. Alí pasei os meus primeiros anos ata finalmente regresar coa miña familia a España no ano 1977. Tras estudar EXB en Vigo, fixen BUP e COU no Instituto da Guía da mesma cidade. En 1987 comecei os meus estudos de Maxisterio en Pontevedra para acadar a diplomatura en 1990. Os seguintes doce anos paseinos dando clase en diferentes escolas públicas de Galicia, ata entrar no ano 2003 no Colexio Divino Salvador (Vigo), onde sigo traballando na actualidade dando clase de Primaria.
Dende moi novo sentín unha grande atracción pola lectura e pola escrita. Os meus primeiros contos datan de cando tiña nove anos e o meu primeiro relato foi publicado (Faro de Vigo) á idade de dezaseis. Precisamente ese mundo infantil-xuvenil, vivido por min, é o que aparece reflectido nas miñas obras. En 2008 publico o meu primeiro libro A lenda do Rei Lobo (Ed. Tambre) e no ano 2010 o segundo, A rapaza da fiestra, na mesma editorial. No ano 2015 publico O corazón da maxia (Ed. Xerais) e Todos os soños (Ed. Tambre). (…)
– L: Pensas que é para ti máis doado motivalos [ao alumnado] por ter contacto cos dous mundos, o da docencia e o da escrita?
– XE: Quizais o feito de publicar teña unha grande relación co feito de ser mestre. Escribir, escribo dende moi pequeno. Non lembro moitas etapas da miña vida sen algún libro nas mans, que ler, para min sempre foi un dos grandes praceres. E o paso seguinte, escribir os meus contos, foi pouco despois, (gardo un conto meu de cando tiña nove anos que, seguramente, sexa o primeiro). Pero nestes anos de profesor, con tantas conversas sobre libros cos nenos, un acaba por descubrir cales son as súas inquedanzas, os seus soños, as súas preferencias. Así que, non só escribo as historias que a min me terían gustado con once anos, tamén escribo para eles, para os meus alumnos. (…)”
Agroterror con Botana, Duncan e Rodrigues
Entrevista en Lermos.gal a David Botana, Xosé Duncan e Roberto A. Rodrigues:
“(…) – Lermos.gal (L): Xa sabemos que o número de lector*s en galego é moi reducido e que librarías, bibliotecas, crítica e demais organismos do mundo literario enfócanse principalmente nos contidos das dúas grandes editoriais… Sería unha tolería soñar cunha serie de novelas de ‘agroterror’ cando mesmo a fantasía o ten realmente difícil?
– Roberto Rodrigues (R. R.): Nada é imposible. Pero hai que ter en conta que publicar ten un prezo, económico e de tempo. Penso que para que un proxecto así saia adiante hai que lle botar moito altruísmo.
– David Botana (DB): Vender libros nesta terriña é complicado. Dígovolo eu que son fillo de libreiros, menos mal que tiñamos o As e a Superpop. Penso que primeiro vamos ter que buscar quen nos queira ler e quen o queira pagar, senón, como di Roberto, terase que escribir en plan misionero (polo do altruísmo, non polo da posición sexual… inda que…)
– Xosé Duncan (XD): Se a arte (si, o que nós facemos pode chamarse arte) ten que estar supeditada á economía… Todos temos a certeza que, agás uns poucos escollidos, non imos vivir disto de escribir e que sacrificamos o noso tempo de ocio (si, nós traballamos en outras cousas que non teñen que ver coa escrita) e martirizamos coas nosas neuras ás nosas familias é porque queremos ver o terror e a fantasía entre os xéneros que hai na literatura publicada en galego. Só espero que os nosos impulsos suicidas de escritores ignorados se contaxien a alguén máis…
– DB: Eu confío, sempre foi esta unha terra de tolos afoutos.
– L: E xa para rematar, se consideramos o rural galego algo tan ‘normal’ ou ‘habitual’ como os ermos páramos ingleses das novelas góticas, non debería ser o agroterror un elemento máis en calquera das obras de misterio escritas en galego? Ou xa o é/foi?
– DB: En parte xa o foi. Grandes autores galegos (falouse de Dieste e Fole) se teñen achegado ó rural na forma do terror, o misterio ou a fantasía. Pero o certo é que agora hai novos elementos, unha contaminación literaria distinta que está a dar cousiñas que dá gusto ler. Poida que o día de mañá ninguén se acorde, pero que risas que botamos mentres.
R.R.: Eu creo que debería, xaora, pero é que neste país as cousas non funcionan do mesmo xeito que no resto do mundo.
– XD: Pois, sinceramente, penso que, se a estas alturas da historia e da vida ás que estamos, temos que agardar a morrer ou a que pasen varias xeracións para que alguén se deteña, xa non digo a ler, a estudar o fenómeno do agroterror… Somos un país de zombies e non o sabemos. (…)”
Entrevista a Eli Ríos en Lermos.gal
Entrevista
de Xosé Duncan a Eli Ríos en Lermos.gal:
“(…) – Lermos.gal (L): Pensas que a poesía é un xénero para entendidos? É habitual que os rapaces de hoxe en día saiban de memoria as letras das cancións de Miley Cyrus ou, peor, de temas de Reggeaton. Así e todo, non os ves cun libro de poesía na man ou recitando versos.
– Eli Ríos (ER): Aínda que vou procurar agora moitos inimigos, moita parte do problema está nunha parte do persoal docente. Naqueles que non lles achegan a poesía porque é complicado para un adulto facelo, porque os recortes non lles deixan tempo ou porque a narrativa parece máis sinxela para adaptar a un temario.
O problema somos nós, os adultos, que só lles sabemos transmitir o concepto do que é un retrouso, que se temos que medir… No momento no que complicas a poesía, estás a complicar a percepción. Estou totalmente segura, ademais porque o vexo na práctica, que tanto María Reimóndez, Carlos Negro, toda esta xente ten unha recepción da súa poesía incrible pero.. fóra das aulas. Porque non estás condicionando á rapazada a buscar unha metáfora, unha patáfora, un hipérbato, non. Están lendo por que queren e por que lles gusta! De feito, o conto infantil Bicha naceu nunha exposición que fixen nunha aula de quinto de primaria de poesía. Foi falando de María, que é un dos poemarios máis complicados que teño. É un poemario borgiano que xoga coa cábala… e os nenos entendérono. Penso que lle estamos a poñer a etiqueta de “difícil de entender” á poesía, que non ten. (…) Sigue lendo
