Entrevista a Jamas en Balea:
“(…) – Balea (B): Houbo quen lle deu ao deporte, outros a ver películas e ti escribiches un libro [Diario dun pirata confinado]. Dende logo non está nada mal!
– Jamas (J): Hai que darlle! A min sempre me molou escribir dende pequeno, sobre todo poesía. O que pasa é que nunca me decidín a intentar publicar nada máis aló do rollo musical. Ter tempo tamén axuda. E se algo tivemos no cativerio, foi tempo.
– B: No libro hai unha mestura entre realidade e ficción, pero ata que punto isto é así? Hai máis realidade ou ficción?
– J: Penso que hai máis realidade. E incluso hai capítulos e vivencias que seguro que a xente pensa que son ficción e son totalmente verídicos, pero tamén hai ficción porque me interesaba viaxar un pouco máis alá da rutina deses días. (…)
– B: Dis no libro que a maior loita contra a situación era ter un sorriso nos beizos.
– J: Eu creo que hai que ser optimistas e positivos sempre. Se estás fodido, sexa con isto ou con outra cousa, o tempo pasa igual e non diferencia entre amargura e felicidade. Á parte, tendo unha pequena que tiña 17 meses cando comezou todo, non o podes permitir. Hai momentos nos que si, todos somos humanos e podemos estar mal. E se vives nun piso non é como se tes unha casa grande. Daba unha perna eu por catro metriños de leira aínda que sexa para poder respirar.
– B: A pandemia era para todos pero ao final si que entendía de clases.
– J: Si que entende, por desgraza si. E xa non é a sorte de ter un chalé con piscina, só con ter unha casiña na aldea, que xa non é de xente con cartos a maioría, a calidade de vida é un salto criminal respecto a estar nun piso. E xa non che digo un apartamento ou así. E xa se vive unha persoa soa… iso debeu ser caldo de cultivo de moitas enfermidades mentais. (…)”
Arquivos da etiqueta: Balea Cultural
Berta Dávila: “Busco a escritura porque busco a felicidade e non sempre aparece”
Entrevista de Gala Dacosta Diehl a Berta Dávila en Balea:
“(…) – Balea (B): Antes de falarmos da novela en cuestión, interésame saber a túa opinión como galega e escritora sobre o tópico dos galegos e as galegas tendentes á saudade e á nostalxia. Esta maniféstase na nosa literatura, por exemplo. Ti pensas que dar cariz poético a certos estados anímicos pode ter como resultado romantizar realidades que precisan ser tratadas?
– Berta Dávila (BD): Penso que a literatura non ten que responder a criterios de utilidade, que non se trata de se as cousas que a literatura conta ou como as conta son convenientes. En realidade a literatura debe escribirse desde a literatura e unha novela sobre a doenza mental ou sobre a nostalxia ou sobre o illamento non se escribe desde a psiquiatría senón desde a literatura. Agora ben, tamén é certo que a literatura (e o xornalismo, e o audiovisual, e calquera tipo de discurso que se produza arredor dun fenómeno) constrúe un imaxinario que comporta unha visión do mundo concreta e tamén ineludible, non é a causa nin o punto de partida da literatura pero si é unha das súas consecuencias.
A min non me interesa un enfoque literario romantizador do suicidio, por exemplo, porque me parece simplificador, e un enfoque simplificador perde o meu interese como lectora, pero non creo que o feito de que unha novela fale do suicidio romantice o suicidio por darlle un tratamento literario. Tampouco estou de acordo con que a nosa literatura manifeste de maneira especial un ánimo morriñento. Rosalía non era unha poeta chorona, nin máis tendente ao drama que calquera dos escritores románticos do seu tempo, que forman parte doutras literaturas con máis peso no canon universal. Outra cousa é que se nos relatase a Rosalía de certa maneira que terxiversa e reduce a súa obra, algo que adoita acontecer coa escritura das mulleres en xeral.
Cando a escritura das mulleres é profunda, adoita dicirse que é emotiva. Cando é intelixente, adoita, simplemente, non dicirse. Rosalía era profunda e era intelixente, pero o que se dixo dela é que era chorona. A literatura interrógase sobre a nostalxia, sobre o tratamento literario da nostalxia e sobre calquera outra cuestión na medida en que se interroga sobre a vida e sobre a propia literatura.
– B: Onde atopas, como autora, onde expresar mellor a nostalxia: na poesía ou na prosa?
– BD: Realmente non sinto que, á hora de escribir, pense previamente cal é o lugar onde expresar mellor un tema ou outro, seguramente porque iso que quixen dicir, o que quere dicir unha novela ou un poema, é algo que atopo no curso da escritura e non antes de escribir, e, nese sentido, tampouco teño a oportunidade de escoller previamente. As máis das veces sento a escribir unha novela ou un poema porque quero escribir unha novela ou un poema. Se é unha cousa máis difusa, unha imaxe na que pescudar, un acontecemento, unha personaxe, un tipo de voz, arredor desas cousas vaise construíndo todo o demais. (…)
– B: En Illa Decepción resulta evidente o moito que podes chegar a saber doutra xente na rede. Pensas que con internet nos coñecemos máis entre nós ou só expoñemos máis cousas nosas?
– BD: Penso que internet e as redes sociais propoñen un espazo para a conversa cos outros e coas outras e que non hai unha maneira boa ou mala de usalas. Son espazos que a min, particularmente, me interesan. Eu enténdoas máis como espazos de relación que como espazos de exhibición. Están condicionadas polos seus mecanismos, igual que o resto de espazos. Por suposto non hai por que estar en todos os lugares que existen, como tampouco hai que participar en todas as festas, pero non sinto que as redes sexan menos verdadeiras que outros lugares nin que o que compartimos nelas sexa menos auténtico que o que compartimos noutros espazos, porque poño en cuestión ese concepto da autenticidade e, nese sentido, penso que somos unha superposición de todas as que somos nos distintos espazos onde somos.
– B: Atopas facilmente o tempo, a concentración, a inspiración?
– BD: Experimentar a escritura é unha cousa moi parecida, para min, a experimentar a felicidade simple. Pode ser que isto soe un pouco aparatoso como idea, pero, en realidade, é unha cousa moi trivial. Busco a escritura porque busco a felicidade e non sempre aparece ou non de forma continuada e suficiente. Cando escribo, estou ben. Se non escribo, adoita significar que non o estou.”
Xosé Luís Méndez Ferrín: “Penso que todo escritor que publica en galego é independentista”
Entrevista
a Xosé Luís Méndez Ferrín en Balea Cultural:
“(…) – Balea Cultural (BC): Máis adiante fuches a Compostela. Entre outros, deuche clase Otero Pedrayo. É unha figura que en numerosas ocasións reivindicaches.
– Xosé Luís Méndez Ferrín (XLMF): Na época do Frente Popular, Otero Pedrayo non marchou coa dereita galeguista, quedou con Castelao e con Bóveda. Probablemente é a figura máis grande dende o punto de vista cultural e ideolóxico moi amplo do nacionalismo, tal e como a min me afectou, non sei a outros.
Nos anos 60 veu unha moda por parte do carrillismo, do falso comunismo, do comunismo que soamente tiña del o nome, de considerar a Otero Pedrayo unha figura conservadora. Eu non o vexo conservador. El foi case o primeiro en dicir que o futuro de Galicia era unha república, unha república galega. Primeiro díxoo Manuel Antonio, pero case en privado e sen moito eco. Unha república campesiña, claro, pero o dicía en público. (…)
– BC: Fai tempo definícheste como un profesor que escribe, agora xubilado pensas que segues ensinando?
– XLMF: Agora son un xubilado que escribe pouco (Risas). O estatuto sociolóxico de escritor en Galicia é inexistente. Quen vive de ser escritor ou escritora en Galicia? Ninguén. Estou pensando e Manolo Rivas, que debe de ser o único. Foi o único que logrou romper a barreira e aparecer no mundo como escritor galego.
Se te fixas na difusión que tivo Álvaro Cunqueiro, por exemplo da súa tradución ao inglés, e investigas a edición poderás ver que pon “From Spanish”. O mesmo noutras linguas. Cunqueiro traducíase a si mesmo ao castelán sen indicar que se publicara anteriormente en galego. Rivas non, deixa claro que a súa obra está escrita orixinalmente en galego xa sexa aquí como en Alemaña. Este tema non foi tratado nunca, pero realmente merece a pena ser analizado.
– BC: A literatura galega segue sendo subalterna a pesar de pasar xa tantos anos dende o franquismo?
XLMF: É subalterna. Absolutamente subalterna. A pesar de ser igual ou mellor á literatura de calquera outro país soberano como pode ser Portugal. Manuel Antonio cun libro é superior a Fernando Pessoa cunha colección de heterónimos xuntos. E é unha cuestión de talento, nada máis. Non hai unha Rosalía de Castro dese nivel en Europa durante o século XIX. Non existe.
O que ocorre é que seguimos sendo invisibles incluso dentro da nosa casa. En España hai un premio Cervantes e uns Premios Nacionais que cotizamos para eles e se lle dan aos escritores mellor dotados. Incluso a sudamericanos, o cal me parece bárbaro porque todo o que se lle dea aos escritores é para contribuír a que se liberen e que non lles controlen outros.
En Galicia non existen premios á literatura. O escritor galego está sancionado, por iso algúns malos escritores galegos optimizan a súa condición para incrustarse en institucións autonómicas que si pagan por servir como o Consello da Cultura Galega. É un manxadeiro de intelectuais mediocres que van buscar a manteiga, o cal nos convirte nunha colonia.
O que me parece incrible é que os escritores galegos teñan dignidade, sigan escribindo en galego, produzan, anden coa cabeza e o peito levantada e estean alí. E son moitos, iso si, están marxinados. Case todos premios en lingua galega se lle deron a escritores e escritoras de literatura infantil e xuvenil. Aí se lle recoñece que Galicia ten unha certa preponderancia, nun lugar considerado menor. Que non é para nada menor por outro lado. (…)
– BC: Pensas que na actualidade un artista comprometido galego ten a obriga de pular pola emancipación?
– XLMF: Depende de a que lle chames comprometido. En Galicia hai moita xente que ten conciencia de clase e non é independentista e moitos máis que veñen co independentismo no armario. Eu creo que Castelao era independentista pero nunca o dixo en público. Penso que non pode haber un nacionalista galego que non sexa independentista, iso si, o gardan totalmente. E non soamente en Galicia, o nacionalismo catalán estivo sendo non independentista ata onte. Na miña xuventude e madurez en Cataluña non había máis partido independentista que un que se chamaba Partit Socialista d’Alliberament Nacional.
En canto aos escritores, penso que todo escritor que publica en galego é independentista, se non, non escribiría en galego. O que se pensa é que non hai que facelo visible nin evidente, pero claro, pode pensarse que non é posible o comunismo despois do fracaso das diferentes experiencias, pero ou se aspira a iso ou nos quedamos como estamos, non hai posibilidades intermedias. É o mesmo con Galicia: é independente ou esfarela. Tardará máis ou menos tempo en facelo, pero leva séculos esfarelando. Ou as persoas son donas dos seus recursos e da riqueza dos seus países, ou seguirán sendo escravos. (…)”
Iria Misa: “Segredos no Solpor é a primeira novela que escribín”
Entrevista
a Iria Misa en Balea Cultural:
“(…) – Balea Cultural (BC): Que imos atopar en Segredos no Solpor?
– Iria Misa (IM): Pois unha historia cargada de misterio que transcorre entre as paredes dun hotel dunha vila costeira. Amores de verán, festas e viaxes a praia… tamén segredos do pasado e do presente: dos que nacen para protexerse da incomprensión e dos que agochan o peor de nós como humanos e como sociedade.
– BC: Cal é a gran diferencia entre Segredos e a túa obra anterior? Por exemplo, respecto á exitosa Xa non estou aquí.
– IM: De momento teño dúas obras publicadas e aínda que considero que conflúen en puntos –a franxa de idade á cal val dirixidos, por exemplo– tamén son diferentes. Xa non estou aquí é para min unha novela un chisco máis escura. Coido que a mensaxe que transmite é de desalento, aínda que a súa forza nace tamén de aí, do descarnado dos sentimentos que reflicte. Pola súa banda, Segredos no Solpor, a pesar da crueza dalgúns dos temas que nela se tratan, ten un carácter máis amable. O escenario do verán, a praia, as vacacións… Quero pensar que transmite a importancia das segundas oportunidades. Creo que chama un pouco máis á esperanza, a pesar das situacións adversas que se dan na historia.
– BC: Que temáticas che gusta tratar nos teus libros? E xéneros?
– IM: Non me poño límites, non hai certos temas que para min teñan prioridade por riba doutros. Si que é certo que moitas veces me sorprendo a min mesma con ollo observador, recollendo información de aquí e de alá sobre cousas do noso presente que me remexen por dentro. Mais non é algo consciente. Escribo sobre o que me apetece dependendo da idea que se me ocorre. E as ideas ocórrenseme a saber como. Non sei por que pasa, pero cando pasa é moi emocionante. Préndese unha faísca e nace unha historia que se espalla coma un lume.
– BC: Como empezaches a escribir, ou a pensar en publicar?
– IM: Comecei a escribir cando estaba rematando a carreira, supoño que por imitación: les moito, acabas escribindo. Apareceron historias e con elas a gana de sacalas adiante, pero recoñezo que ao primeiro andaba desorientada e non sabía ben como. Non me decataba de que o único que tiña que facer era sentar e botarlle horas, pero sempre había algo que facer. Entón chegou un punto da miña vida que todo se calmou, atopei mans amigas que me guiaron e ata hoxe. Alienáronse os astros. A miña primeira publicación veu da man dun premio. (…)”
