Entrevista de Susana Rois a Marga do Val en Nós Diario:
“(…) – Nós Diario (ND): Quen é hoxe Luísa Villalta?
– Marga do Val (MV): Luísa Villalta é unha escritora que se está descubrindo. Cando viviu no seu tempo coñeciámola as poetas que compartiamos vida con ela, os seus amigos e compañeiros de militancia política e cultural, as persoas que lían os seus textos, o profesorado que levou as súas obras ás aulas, nomeadamente dúas: As chaves do tempo, un libro de lectura que estaba na colección Froita do tempo, d’A Nosa Terra, e O outro lado da música, a poesía, un volume co que o profesorado de lingua e literatura galega, sobre todo, traballou moitísimo para comentar poemas de Manuel Antonio, de Blanco Amor, de Rosalía de Castro, de Curros… Foi este un libro sobre o que propia Luísa impartiu numerosas charlas, un libro que axiña se espallou entre o profesorado.
Luísa foi unha persoa moi valorada no seu tempo, mais hoxe tamén unha escritora que persoas daquela altura están lendo por primeira vez, por iso era importante que toda a súa obra chegase ao público de novo. (…)
– ND: Transitou outros xéneros literarios e artísticos.
– MV: Tocounos todos. E estivo coa cultura portuguesa. É a primeira autora que publica Edições Tema: Rota ao interior do ollo, un libro de cinco poemas que vai converter nun caligrama, para min o máis fermoso da literatura galega, e que rematará nunha exposición de Burla Negra que se chamaba Botella ao mar e tamén nese proxecto iniciado en Suíza por tres creadoras, que percorreu 25 países, denominado Flying Carpet. Luísa estaba de total actualidade, dialogando cos movementos que había: o movemento feminista, o de Nunca Máis, e non só como autora, senón como activista, membro da AELG, do Foro da Cultura Galega.
Foi ensaísta e ensinante, de feito creo que é esta profesión a que propicia que Luísa escriba O Don Hamlet de Cunqueiro: unha ecuación teatral ou O outro lado da música, a poesía, porque se deu conta da necesidade de estabelecer un diálogo co alumnado e de falar de temas universais.
Luísa participou da renovación do teatro galego, como expresión artística e como arma de dinamización lingüística, de normalización e prestixio para a nosa literatura. Luísa é unha autora que serve para que pensemos e recapacitemos na situación da nosa literatura naquela altura e nos seus medios de difusión e de chegar ao público. Isto é o que fixo e o que todo o mundo está a descubrir.
– ND: Que vai encontrar o público lector nas páxinas neste Sermos Galiza titulado Luísa Villalta. Devir comunidade?
– MV: Unha gran polifonía de voces falando de Luísa. Desde Sermos Galiza o que fixemos foi ter presentes persoas que acompañaron a vida de Luísa, os anacos do seu interior mais tamén a súa escrita, para que nos explicasen a autora daquel tempo sen perder a perspectiva de como comezou. Todas as que están fan parte da comunidade Villalta, aínda que hai moitas máis, por suposto. (…)”
Arquivos da etiqueta: Manuel Antonio
“Pensamento, emoción, Bach e muiñeira vella: isto é Luísa Villalta”
Artigo de Noelia Gómez no Salto Galiza:
“(…) “Cando penso en Luísa Villalta hoxe en día véxoa como unha muller renacentista”, afirma a súa amiga, a escritora e docente Marga do Val (Marga Romero Lorenzo), nunha conversa no andar superior da libraría Couceiro, en Compostela, onde confesa que non lembra con exactitude o instante no que coñeceu á autora homenaxeada no Día das Letras Galegas deste 2024, xa que é como se formara parte da súa vida desde a súa toma de conciencia como galega e como escritora. Ademais, salienta que Villalta adoraba a arte en xeral, e relacionábaa co saber e coa súa maneira de estar no mundo, vinculando tanto poesía con música, fotografía ou teatro.
Para o investigador, profesor e crítico literario Armando Requeixo, responsable da edición de Pensar é escuro, Poesía reunida (1991-2004) (Galaxia, 2023), Luísa Villalta é unha poeta e unha escritora que non se entende sen o curso do mundo musical. “A literatura e a música eran as súas grandes paixóns e desde a primeira hora fundiunas e transfundiunas”. “Isto podemos velo ao longo da súa traxectoria literaria, pero tamén noutras facetas como é a actividade propiamente profesional desde o musical”, explica nunha entrevista no Centro Ramón Piñeiro, en Compostela, do cal, alén de investigador, tamén é secretario. Requeixo incide en que precisamente algúns dos primeiros escritos que Villalta publica na súa vida son textos arredor da relación entre música e poesía, como poden ser A música como arte (La Voz de Galicia, 1982); A língua do son e Música observada, conservada e reservada, ambos de 1987, o primeiro en Luzes de Galiza e o segundo en Grial.
“O outro lado da música, a poesía debería estar en todos os institutos e non está, debería ser unha referencia fundamental en todos os traballos de crítica ou ensaio literario e non está”, denuncia o músico, escritor, actor e docente Xurxo Souto no Auditorio do Conservatorio de Música de Compostela, que este ano vén de publicar Somos un pobo de artistas. O método Luísa Villalta (Xerais, 2024). O ensaio da poeta coruñesa é, desde a perspectiva de Souto, un punto de inflexión na historia da crítica literaria galega e na historia da música galega, onde reivindica a esencial relación entre música e poesía. “Na primeira parte explícanos como todo está codificado polos gregos e na segunda cóntanos a historia da literatura galega en clave musical”, aclara, concretando que Villalta concibía o son e a poesía como dúas formas retóricas do propio son. “Ela denuncia que coa aparición da imprenta a poesía quedou relegada á escrita poética que se pode ler en silencio, considerando que esa era toda a poesía”, subliña. Por outra banda, Marga do Val indica que nesta obra Luísa dálle a man á tradición cultural e á tradición popular: “É marabilloso a onde chega cando describe o que pode ser unha muiñeira na obra de Rosalía ou de Manuel Antonio, e iso faino moi ben porque ela tamén establecía ese tipo de vinculacións na súa obra”. (…)”
No Día Internacional da Poesía, a AELG reivindica e asume como propio o manifesto Máis alá e anima a publicar poemas en galego nas redes #Máisalá2023
Desde a AELG convocamos a toda a sociedade a celebrar o 21 de marzo o Día Internacional da Poesía reivindicando a vixencia do Manifesto Máis alá, de Manuel Antonio e Álvaro Cebreiro, que facemos noso, ao tempo que a animamos a publicar nas redes sociais durante toda esta semana poemas recollidos no Centro de Documentación da AELG, ou ben outros poemas en galego, etiquetando estas creacións co cancelo #Máisalá2023
Reproducimos a continuación o texto do Manifesto:
“Sen pretensións de suficiencia doutoral, nin de ningún outro xeito semellante, a rebeldía duns mozos galegos fai esta chamada á Mocidade intelectual da nosa Terra.
I
O xesto
Non nos erguemos do xeito que o fan a maioría dos que noutras terras publican manifestos máis ou menos literarios.
Case todos eles tencionan arrecadar adeptos para algún novo ismo que aparece querendo ser a derradeira verba da moderna Estética cando, en verdade, non son máis que unha nova proba de que un esnobismo operetesco invade a Literatura.
Nós tencionamos tan só facer unha protesta forte, densa e implacable contra os vellos.
Os vellos
Os vellos non son os que escribiron hai moitos anos -eles son os devanceiros. Os vellos son os que escriben hoxe como se vivisen no antonte dos séculos. E a lei de sucesividade que nos fai respetar aos devanceiros, é a mesma que nos ergue e move para enterrar os vellos en vida, baixo a lousa innabil da súa vulgaridade, pola acefalia que supón o desexo de definir co pasado a hora de hoxe. Esta gafuara, de ser leigada a si mesma, debera irse, por exemplo, a Madrid, metrápole peninsular da barbarie civilizada, onde a súa teimosía anti-cronolóxica encadraría moi ben, completando aquel ambiente de inferioridade. Pero é a nosa desgracia que non só non fan iso senón que aínda teñen o pretendemento, que en parte conseguen, de pasar por persoeiros da nosa cultura; e isto con outras cousas máis, é o que non pode seguir sendo.
A nosa razón
Non é que nás adoezamos do tan extendido andacio de desbotar o vello por sistema e sen razón, cousa que se ve facer a miúdo ás Juventudes doutras terras. É que xa vai tendo carácter crónico a atrofia de sensibilidade na maioría dos que escriben en galego, e arneázanos o contaixo do pobo se non se atalla o mal, Este contaxio arrepiente será unha realidade se a xeración galega que hoxe medra ó acougo das Irmandades Nacionalistas, chega a tomar por mestres de sensibihdade os nosos prestixos literarios.
Tida en conta a importancia primordial que a Arte ten nos rexurdimentos raciais (miudean os movementos nacionalistas que comenzan polo arredismo artístico) chegaremos a coidar senón fracasado polo menos de remota eficacia o actual movemento rexurdente na Galicia se non se consegue un troque radical no aspecto da nosa Literatura. Porque é pretender andar cos pés atados o tratar de libertarnos dos trabamentos externos sen facer antes o mesmo coa podredume interior.
O ruralismo
Os nosos poetas, dende os precursores ata os seus herdeiros actuais, non serviron máis que para embrutecer o noso sentimento. Esta verdade, espallada aos catro ventos, sería o verdadeiro comenzo da loita xeral galeguista, Porque o voluntario castramento espiritual e colectivo que supón na Galicia a existencia do caciquismo. da ignorancia. do renunciamento á vida e á dignidade, cómpre anulalo antes que no terreo pohtico-social, no senso estético.
Unha conveniencia estética pura e enxebre é o primeiro paso da volta a nás mesmos. E o máximo crime de lesa patria é un verso dese xeito que pregoan as ras da lagoa académica querendo irnpor o seu anacrónico croar por riba de toda voz nova, ceibe e ceibista. Porque ese fato de eunucos literarios, de espírito choldo e ateigado dunha declamatoira cursilería palabreira, son os que farán arrenegar de si mesmo a calquera bo galego de espírito amplexo e depurado que coide ver neles a alma da raza.
Mentres que tódalas culturas europeas foron erguendo, de pouco tempo acá, mausoleos de escuridade encol dese xeito de mortos en vida, ¿que espectáculo é o que damos en Galicia? Momias que fan esculturas á súa imaxe e semellanza. Mentres eles, cinguidos ó pasado, seguen cicelando estatuas feitas, fagamos nós, coas nosas inquedanzas, unha nova figura, grotesca quizais pero nova ó fin, para retábulo dos tempos.
Os devanceiros
Diciamos no comenzo que respetábamos os devanceiros, pero queremos facer constar que non é nado este respeto nin na admiración nin na inferioridade nosa. Nós non admiramos a ninguén nin nos coidamos inferiores a ninguén. 0 noso respeto vén de que eles non tiveron culpa de vivir nun tempo de choída incultura castelá.
Inda que nos esforzaramos por atopar algo de bo nos precursores, o noso trabarlo sería infructuoso. Nós non podemos ollar sen carraxe o baixo e noxento ruralismo de Losada. Nin ese interés en converter o galego na fala intérprete de tódalas indecencias e vulgaridades que tiveron Losada e a maioria dos “mestres” menores. Nin a baldeirez verbalista, importación madrileña e con isto xa se di todo, de Curros. Non podemos prestar a nosa louvanza á socorrida e ridícula “posse” do falso romantismo, enfermidade de moda naquel tempo, que chegou a deslucir algunha das páxinas verdadeiramente nosas, grandes e persoais de Rosalía. Nin interesarnos polo estreito xeito de Pondal, que tan só puido ser un imperceptible eco da grandiosidade dos rumorosos e da maxestosa paganía bárdica. 0 herdo dos devanceiros redúcese pois a un exemplo de vontade e patriotismo, espido de toda eficacia literaria como non sexa pola reacción que produce o desagrado.
II
“Pollitos bien”
Comenzaremos invocando a Valle-Inclán. Mestre: Chamámoslie mestre por ser vostede o “mestre” da Xuventude Imbécil de Galicia. Noso non; que, endebén, sabemos comparar a súa modernidade coa cobardía do debre tan só pode vivir facendo claudicantes concesións ó forte. Non tería o seu nome acolleita nestas liñas se quixeramos tan só chamarfle aquilo. Pero ten que ser ó falar dese fato de cabezas focas, nenos “foulard e de rubi”, engaiolados polo innegable prestigio da prosa e da ridícula mentira dunha epopeia aventureira que vostede, unha e outra, falsifican. Sabemos que con intermedios himnarios ó Gran Pontifice da baldeireza en traxe de festa (Este Gran D. Ramón…) entran a estrago pola fala meseteira, con gran desprestigio dela, por certo. Tamén sabemos que adoecen de imbecilidade, inxénita ou contaxiada, e que a vostede lle debemos o telos levado para “alá”. Isto derradeiro é cousa que nunca ben lle agradeceremos.
Agora, o que quixeramos conseguir da súa incensada personalidade sería que intensificase a campaña castelanizante porque nos arrepía o pensamento de que eles se coidasen chamados por estas nosas verbas de mocidade e chegase algún a desertar de la “lengua de Cervantes” para vir a baldeirar na nosa Fala as produccións do seu serrín encefálico. Esto estaría moi mal. Mal para o castelán, idioma oficial da cursilería, que, polo mesmo ten dereito a aquelas cousas, e mal para o galego, digno de moita meflor sorte. E a vós, pobriños mamaleites literarios, desexámosvos cordialmente que calquera día vos publiquen un verso na derradeira fofia dunha desas indixentes revistas madrileñas, doada palestra dos vosos esforzos, que é o máximo desiderátum voso, Madrid precísavos para personaxes da súa opereta.
Tamén hai outros
Hai os que teñén algún valor e desménteno expresándos en castelán. A estes só queremos recomendarlles que escriban en catalán, inglés ou francés. Extranxeira por extranxeira, vale máis unha fala de Europa que a da Meseta. Hai os galegos capacitados para vivir hoxe que, por rutina, seguen ollando para atrás. Porque agardamos a súa conversión, só queremos dicirlles que xa é hora. Hai os dunha certa clase derradeira, dos cales abonda con… non falar deles.
III
Nós
Despois de ter dito que non traernos pretensións doutorais nin doutro xeito semellante, xa non cómpre dicir que estarnos moi lonxe de querer impor ningunha concreta lexislación estética.
Cansos xa de percorrer camiños vellos e fracasados, temos arrenegado de todos eles; pero non queremos sinalar un camino determinado. A nosa ruta, nos primeiros pasos, quere tan só coñecer por onde non debemos ir: tódolos outros caminos poden ser nosos. A Novidade que enxerguemos é tan só un anedamento, un ceibamento do pasado sen a definición da súa resultanza: isto é arbitrariamente persoal.
E aquí cómpre que manifestemos a falla de creto que nos merece a gran parte dos novos “movementos” literarios e artísticos, con ningún dos cales, enténdase ben, queremos que se trabuque a nosa rebeldía. Porque case todos eles esquecen unha daquelas dúas bases. Ou son un negamento non só do pasado se nón de tódolos tempos e tódalas cousas, dende o bo gusto ata a razón máis rudimentosa, ou queren encadrar a estética actualista en dogmáticos preceptos, todo o novos que se queira pero pouco respetosos, dende logo, coa anárquica dilecn individual.
A fala
Tamén nos temos, inda que noutra orde, os nosos imperativos, e comenzamos pola máis agresiva intrasixencia na Fala. Unha fala que non estea pervertida por académicos nin por puristas; que non sufrise os estancamentos de verdugos armados de gramática que; a – emparedasen nun feixe de regras como quen garda un mito en sete uchas concéntricas, terá que ser unha fala de inmellorables posibilidades porque o seu estado ceibe permitiralle axeitarse a tódalas navidades, a tódolos variamentosporviristas que tome o noso gusto. E consentirafle o seu indelineamento ser cicelado de xeito que ela sexa un instrumento do artista e non el escravo dela.
Pero hai aínda unha razón de orde suprema: a nosa Fala é nosa. Pospola a outra calquera, é unha forma do suicidio. Esta nosa exaltación do Verbo tamén quere dicir algo ós vellos e castelanizantes. Algún deses escribidores híbridos, bilingües queremos dicir, que fan da literatura algo así como un deporte que favorece a dixestión, arrecada o galego cada vez que quere dicir unha estupidez moi grande, reservando o castelán para cando coidan (“eles”) que están en razón. A maximidade da devoción que temos pola nosa Fala, pódelles dar a medida do desprecio que sentimos por eles.
Desbotando
Arrenegamos de mestres e dos seus consellos. Toda voz allea tende a excusar a nosa sinceridade. que é sagra porque é a nosa vida e debemos espertala a non ser desleigados a nos mesmos. Arrenegamos da Lei e do Costume.Cada importa alleeira vén a roubarlle á nosa mocidade unha á. Arrenegamos dos temas obrigados. É vergoñoso falar da escravitude da Terra, mentres non se teña feito todo o que cómpre por anulala. 0 pranto e a elexía, fixeron coidar ós alleos que somos un pobo de mulleres. Como bos cidadáns da futura República Galega gardemos os nosos cantos patrióticos para o día en que deamos o vento a sua Bandeira e non poidan ser testigos da cobardía e da mansedume. A literatura paisaxista ó deito de fotografía iluminada con notas de turista burgués é a maior caloña da nosa paisaxe, que aínda agarda a sensibilidade complexa do noso tempo para ser interpretada. Arrenegamos de toda imitanza.
A dos vellos en nome da Vida; a dos nosos en nome da Novidade.
Individualismo
Consagramos a individualidade ata o extremo de desexar que a definición de cada un de nós sexa unha verba: o seu propio nome.
IV
¡Mocidade!
Agora cómprevos dicir, mozoa da nosa Terra, se pensades seguir indo costa abaixo polo tempo ou encarados co porvir.
Se queredes libertarvos do xerme da veller e da morte. Se queredes adonarvos da vosa mocidade ou seguir sacrificándoa nun altar de Mitos e Fracasos.
Cómpre romper a marcha pola mesma estrada que fagamos cos nosos pasos e afrontar nela unha peregrinaxe sen chegada, porque en cada relanzo do camiño agárdanos unha voz que nos berra: ¡Máis alá!”
Betanzos: Xosé M. Dobarro e Xesús Torres falarán do significado do manifesto Máis alá
A Coruña: presentación da edición de Máis alá!, con Xesús Torres Regueiro e Xosé María Dobarro
Fisterra: presentación do Centenario do manifesto Máis alá
Roteiro literario por Rianxo, con Xosé Ricardo Losada, o sábado 12 de novembro
O Roteiro literario por Rianxo, con Xosé Ricardo Losada, que leva como título De catro a catro. Follas de culto dun diario de fracasos, guiado por Xosé Ricardo Losada, é unha iniciativa da AELG desenvolvida co apoio da Deputación da Coruña e a colaboración do Concello de Rianxo, que forma parte desta iniciativa da AELG que pretende dar a coñecer as cidades e vilas do país da man das nosas escritoras e escritores, que exercen de guías tomando como base obras propias ou alleas vinculadas a eses espazos. Deste xeito, posibilítase que a cidadanía goce persoalmente dos espazos físicos na súa relación coa memoria literaria. O texto deste roteiro será publicado para a súa descarga libre nesta mesma páxina web.
O roteiro terá lugar o sábado 12 de novembro, a partir das 11:30 horas, en Rianxo. O número máximo de participantes é de 35 persoas, que deberán inscribirse previamente enviando un correo electrónico co seu nome e apelidos a oficina@aelg.org antes do 11 de novembro.
Información sobre protección de datos
A/O responsábel do tratamento é a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega. A finalidade do tratamento é a prestación do servizo que se detalla na solicitude ou actividade organizada. A base legal do tratamento é o cumprimento dunha obriga contractual na prestación dun servizo. Os seus datos conservaranse unicamente durante os prazos de prescrición legalmente aplicábeis. Pódense comunicar os seus datos a terceiras/os organizadoras/es ou colaboradoras/es da actividade. No caso de solicitar certificado de asistencia, os seus datos comunicaranse ao/á impartidor/a da actividade. Pode acceder, rectificar, suprimir os seus datos e nos casos determinados opoñerse ao tratamento, limitar o seu uso ou portar a outra/o responsábel. Tamén pode solicitar a tutela da Axencia Española de Protección de Datos ou presentar unha reclamación ante a mesma.
Compostela: actividades do 18 e 19 de xuño na SELIC 2022
“A novela dos últimos días de Manuel Antonio”
Entrevista a Xosé Ricardo Losada no Diario Cultural da Radio Galega:
“Xosé Ricardo Losada novela en O rosario e a buguina as últimas semanas de vida de Manuel Antonio contrapoñendo a voz do poeta rianxeiro coa de súa nai, dona Pura, unha mestra conservadora e profundamente relixiosa. Losada xa abordara a vida de Manuel Antonio nunha biografía e con esta obra de ficción conseguiu o premio Torrente Ballester 2020. A entrevista pode escoitarse aquí.”