Pontevedra: Culturgal 2024, actividades do 29 de novembro

Este é o programa do Culturgal 2024. As actividades previstas para o 29 de novembro son:

Ferrín analiza nun novo libro os momentos clave nos que se manipulou a figura de Castelao

Desde La Opinión:
Sempre en Galiza de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao está considerada a Biblia do galeguismo. Hoxe, podemos conseguilo sen problemas. Non iremos ao cárcere; non nolo confiscarán; non sufriremos torturas. Mais dende que se publicou en Bos Aires no 1944 ata expirar a ditadura de Franco, portalo podía supoñer acabar entre reixas. A pesar dos riscos, un rapaz de 15 anos chamado Xosé Luís Méndez Ferrín facíase cun exemplar prestado no 1953. Nunca máis prescindiría dos postulados desta catedral de principios. Estes días, chega ás librarías o novo libro de Ferrín, Castelao é noso (Alvarellos Editora) onde expón os momentos cumio nos que se manipulou o legado do histórico galeguista.
Castelao é noso tamén lembra como Ferrín logrou o Sempre en Galiza. Por teléfono, explicaba onte o escritor e exdirector da Real Academia Galega (RAG) o que sentiu ante aquelas páxinas: “Resultoume moi emocionante e incluso perigoso. Era un libro prohibido, ilegal, transmitido de forma clandestina a través de mariñeiros de barcos de liñas regulares que colaboraban na difusión”.
A súa nova obra recompila 13 artigos publicados neste diario entre 2007 e 2020 en No fondo dos espellos. Os textos falan —como sinala no limiar Fernando Ramallo— do “apropiacionismo” da figura de Castelao, “un suxeito político radicalmente republicano, nacionalista federalista, contrario á monarquía” pero que nos últimos anos foi defendido por determinados políticos —Núñez Feijóo, por exemplo— como monárquico. “Castelao era republicano e morreu como tal”, recalcaba onte Ferrín polo teléfono. A continuación, algúns exemplos da usurpación. (…)”

Entrevista a Xosé Luís Méndez Ferrín arredor de En espiral

Entrevista a Xosé Luís Méndez Ferrín no Diario Cultural da Radio Galega:
““Como autor síntome implicado con mil voces”. Publícase En espiral, a antoloxía poética escolma a obra do escritor Xosé Luís Méndez Ferrín. A entrevista pode escoitarse aquí.”

Antón Baamonde: “A integraçom económica da Galiza e Portugal pode dar lugar a futuras formas de relaçom social, linguística e cultural”

Entrevista a Antón Baamonde no Portal Galego da Língua:
“(…) – Portal Galego da Língua: As relações socioeconómicas com Portugal som um dos focos do teu último livro Unha nova Olanda. Porquê?
– Antón Baamonde: Na realidade, o primeiro que me fascinou, aquilo polo qual tivem interesse desde muito cedo, foi a cidade como carácter e como espetáculo. Continua a ser assim. Parece-me difícil de entender que entre nós o imaginário urbano tenha sido, até há pouco, desatendido e desprezado. O espaço simbólico era ocupado pola visom ruralizante sem atençom nenhuma à história urbana ou aos fenómenos de hibridaçom e mestizagem suburbana. No entanto, “Celtas sen filtro”, uma comédia de Méndez Ferrín, estreada nos anos oitenta, com muito sucesso no seu tempo, caminhava por esse carreiro.
Tanto era assim que nos meus vinte anos estava abduzido pola semiótica – era um fã de Eco&Barthes&co – e se me sentava, por pôr um exemplo, nos jardins de Méndez Núñez na Corunha, ou na Praça do Marqués de Santa Ana em Madrid, ficava com os olhos esbugalhados perante o espetáculo urbano.
Os anos oitenta fôrom o momento de descolagem da moda, por exemplo, como fenómeno social de massas. Uma das consequências, que me fascinava imensamente, era observar como as diferenças de classe através da vestimenta, muito marcadas antes, se desvaneciam em grande medida. A isso colaborárom empresas galegas como Zara, Adolfo Domínguez ou Verino, que nascêrom ao abrigo dessa transformaçom simultânea do gosto, da economia e da sociologia.
Isso parecia-me progresso – a propósito disto, hoje creio que voltam a crescer essas diferenças na moda. Porém, como leitor das Mitologias estava interessado em desentranhar os mistérios da mobilidade social e os novos modos psicossociológicos da conduta de massas. O trânsito duma sociedade atrasada – a espanhola – segundo parâmetros europeus à modernidade. Tenho espírito de flâneur, sem dúvida.
Outras leituras – Simmel, Sennett, Benjamin – aumentárom o meu interesse polo fenómeno urbano em modos que seria longo explicar aqui. Mas tudo isso foi dando um substrato que me levou a tentar pensar sobre o diferente carácter das respetivas cidades galegas fundado nas diferentes histórias e especializações socioeconómicas.
A Portugal, ao Porto, fum, durante muitos anos, regularmente. Quando ainda havia fronteira, nom havia autoestrada, e era uma viagem. Estava “tão perto e tão longe”… Ia comprar livros à livraria Leitura, cear no Mal Cozinhado com fundo de fados e a dar uma volta pola Baixa. Portugal chamava-me a atençom polo ponto “british” e o carácter amável e discreto dos naturais. Essa frase de Thomas Bernhard: “Portugal é o último país educado da Europa”. (…)”

Xosé Luís Méndez Ferrín: “Temos que reivindicar o dereito a estar continuamente repasando e revisando as nosas ideas”

Entrevista de Ana G. Liste a Xosé Luís Méndez Ferrín en Praza:
“(…) – Praza (P): Escribir foi sempre unha necesidade?
– Xosé Luís Méndez Ferrín (XLMF): Si, unha vocación, un desexo. Aínda que a miña vocación inicial foi científica. Non fun biólogo, ou naturalista, porque se me daban moi mal as matemáticas e tiña que facer o preparatorio de ciencias, senón teríame dedicado a iso.
– P: Esa inquietude pola natureza aparece na súa obra.
– XLMF: Claro, ás veces se escapa. Está aí encapsulada, pero aparece.
– P: Non pode montar a cabalo, pero segue indo por Vilanova dos Infantes?
– XLMF: Vou algunha vez, si.
– P: Alí semella que non pasara o tempo.
– XLMF: É que non pasa. Vilanova é unha vila moribunda. Eu coñecina xa en decadencia, pero é unha parte moi importante da miña vida e da miña infancia.
– P: Lembra moito a época da infancia?
– XLMF: Procuro non facelo porque me dá moita pena.
– P: Querería regresar?
– XLMF: Si. É unha perda moi grande. Había cousas horrorosas, pero a miña infancia foi cojonuda, como a de todos os rapaces, salvo os que tiveron a desgraza de ser maltratados.
– P: Como lle senta que a xente se siga achegando á súa obra e a converta en teatro, videoxogos ou películas?
– XLMF: Para iso escribín, para que alguén o lese. É como tirar unha botella ao mar cunha mensaxe, que non sabes onde vai parar, igual rompe ou pérdese. (…)”

Xoán Carlos Domínguez Alberte: “Queriamos reivindicar un espazo cultural singular como é a área histórica arredor de Celanova”

Entrevista de Laura Veiga a Xoán Carlos Domínguez Alberte en Nós Diario:
“- Nós Diario (ND): Como xurdiu o obradoiro de poesía en Celanova?
– Xoán Carlos Domínguez Alberte (XCDA): Arredor da primavera ou do verán do ano pasado chamáronme da AELG, da que eu formo parte como membro do Consello Directivo, coa intención de que fixese un obradoiro de creación literaria no ámbito de Ourense. Despois de meditalo, fixen a proposta de levalo a cabo en Celanova e centralo na poesía. Para nada tiñamos a idea de publicar, mais o que ocorreu foi que a medida que se foron desenvolvendo as sesións de traballo pensei en facerlles un agasallo cos textos que fóramos creando.
Fun madurando a idea e conseguimos a colaboración de empresas locais como foi a imprenta Celanova e o propio Concello e así naceu esta edición limitada que quedará para a historia cultural. Ademais, o libro foi enriquecido coas colaboracións gráficas de Baldo Ramos.
– ND: Como foi o proceso de escrita entre autoras e autores tan diversos?
– XCDA: As idades do alumnado do obradoiro están entre os 16 e os 60 anos aproximadamente. Son homes e mulleres con perfís e expectativas moi diversas, entón o fío condutor do obradoiro ten moito que ver cos obxectivos principais que eu concibín. Por unha parte, reivindicar un espazo cultural singular como é o territorio situado historicamente arredor da área de Celanova, dando a coñecer e profundando nalgunha vertente a obra creativa de autores significativos desta área, e por outra, fomentar a creatividade literaria e poética a partir dos modelos propostos.
O que facía era ofrecer uns textos ao comezo de cada sesión, que están detallados no libro, para analizalos e, a partir de aí, facer nós ese tipo de texto. Por exemplo, inspirándonos na poesía narrativa de Curros ou na poesía épica de Ferrín.
– ND: Neses textos empregados, todos os autores son homes. Cal foi o criterio para escollelos?
– XCDA: En primeiro lugar, procurei que houbese complementariedade nas temáticas e nos enfoques, que no obradoiro houbese pluralidade de voces, procurando sempre dar a coñecer unha faceta máis ou menos coñecida dos autores máis representativos ou máis significativos. O feito de que todos sexan homes é así por imperativo. A realidade non a podemos ocultar e a maior parte da produción poética deste territorio, até o de agora, estaba feita por homes, que como digo afortunadamente xa non é o caso.
No obradoiro si que había mulleres, como se pode ver na relación de poemas producidos nese marco. Por outra parte, hai un novo libro que está a piques de saír editado no que incorporo e reivindico a poesía de moitas mulleres. Este libro chámase Aires de poesía. Escolma de poetas da bisbarra de Celanova e recolle tanto homes como mulleres que se quixeron vincular porque teñen algo da súa obra relacionada co noso territorio ou porque, pola súa orixe ou por outras diversas razóns, están relacionadas con el.
Desta maneira, se houbese outros obradoiros en sucesivos anos, poderíamos xogar cun campo máis grande por esta descuberta de voces en feminino, moitas das cales están producindo agora mesmo.
– ND: Que diría que lle achega ás persoas acudir a este tipo de obradoiros?
– XCDA: Iso igual é algo que debería contestar cada persoa, mais polo que fun vendo no meu alumnado, o primeiro, evidentemente, é a oportunidade de mergullarse de cheo e estar en contacto con textos literarios diversos. Por outra parte, diría que tamén lles achega certa confianza, seguridade e ganas. De feito, algunha destas persoas agora está traballando en proxectos que tiña pausados e está avanzando neste traballo editorial. E sobre todo, contrastar perspectivas, que para quen somos creadores é algo que nos vai moi ben, ver outros puntos de vista.”

Manuel Forcadela: “O Quixote debería ocupar un espazo central na formación de calquera humanista”

Entrevista de César Lorenzo Gil a Manuel Forcadela en BiosBardia:
“(…) – BiosBardia (B): Que novela lle gustaría protagonizar?
– Manuel Forcadela (MF): A dun poeta que viaxa en autocaravana por Europa e dá longos paseos por cidades vellas facendo fotos. Un melancólico do tempo dos hippies que atesoura o desprazamento e a novidade cultural como parte do seu síntoma.
– B: Que novela o reconciliou coa literatura?
– MF: A morte de Virxilio, de Hermann Broch e a narrativa completa de António Lobo Antunes, un autor que adoro. Antes tamén A montaña máxica, de Thomas Mann. Recordo tamén cando empecei a ler Cien años de soledad e non puiden levantarme da cadeira, a pesar dos prexuízos previos que me levaran a rexeitala durante algún tempo. Creo que lin a novela enteira en dúas ou tres sentadas. Últimamente Arrecife, de Juan Villoro. (…)
– B: Escribirá as súas memorias?
– MF: A recapitulación do que foi a existencia precisa esa mirada desde o alén, desde esa perspectiva que xa non é a do existente e mortal, senón a da eternidade que reside nos idiomas. Verba volant, scripta manent. A autobiografía, que é o deitado da existencia no leito das palabras, procura facerse interpretar por signos compartidos na boca dos outros.
Mais o vivido malamente pode ter breviarios porque a existencia sempre foi intensidade.
Facer biografía, pois, é separar o vivido do dito, o existente do escrito. E comprender que esa fenda é definitivamente intransitable. Entender que esa distancia é para sempre.
Só preciso dúas cousas: encontrar un Eu que sexa quen de gobernar o conxunto e unha Voz que lle dea sonoridade. Diso se trata.
– B: Que autor/a considera responsable de que vostede se dedique á literatura?
– MF: Na miña mocidade, Ferrín, que foi o meu profe no instituto e que nos convenceu de sermos galeguistas para sempre. Xa na mocidade, Carlos Oroza. Aconteceu que eu tiña un cuarto libre no piso no que residía en Santiago e un día Carlos apareceu por alí, porque se fixera amigo do meu compañeiro de piso Manolo Martínez, da Fonsagrada, (un saúdo, Manolo, cántos anos) e dixémoslle que podía quedar se quería. Así que, durante dous cursos, Carlos foi o noso compañeiro de piso. Vivía como un anacoreta. Comía pouquísimo. E estabamos até as tantas da mañá falando e falando sobre o divino e o humano. En varios dos meus libros desa época hai mencións e dedicatorias a Carlos que son mostra desa comunicación. (…)”