Entrevista 
a Neves Soutelo en Dioivo:
“É o baleiro,/ ESTE, e non outros/ o seu propio./ O que se abre á calor/ suave/ dos dedos/ na flor da pel.. Así comeza Diáspora, (Acha Escrava), o novo libro de María N. Soutelo. O resto, ata a última páxina, é íntima deconstrución. Baixada aos infernos da dor. Para construírse despois, de novo, desde as cinzas. Xa di a autora que hai que acudir ao texto desarmados. Sen medo a deixar que os versos devoren o corpo e a alma. Que é o que fan. Voraces. Falamos con ela, aproveitando que anda a presentar este seu segundo poemario. (…)
– Dioivo (D): Falas de diáspora, pero interior. De auténtico descenso aos infernos. Como xorde o poemario?
– Neves Soutelo (NS): Dun proceso, dunha experiencia vital que necesitaba saír. Para min a escrita é como unha terapia. O libro nace da miña propia experiencia, é bastante autobiográfico, e si ten moito de descenso aos infernos. Para min, unha poesía que non tivese nada autobiográfico non tería sentido.
– D: Hai verso libre en poemas curtos, que alterna con prosa poética. Foi buscada esa alternancia?
– NS: Pois coloquei os versos como foron nacendo, non pensei especialmente na distribución. Fun escribindo, e modificando cousas… (…)”
Arquivos da etiqueta: Dioivo
Marcos Calveiro: “Amancio Ortega non é exemplo ético de nada. Quen teña cartos que faga algo polo país!”
Entrevista 
a Marcos Calveiro en Dioivo:
“(…) – Dioivo (D): Voulle facer unha pregunta tan típica como reiterada. A literatura infantil e xuvenil segue a ter unha inxusta consideración dentro do canon literario?
– Marcos Calveiro (MC): Pese a figuras como Agustín Fernández Paz ou Xabier P.DoCampo, segue a ter unha consideración menor. E iso que no caso de Agustín… Agustín xa é unha figura que se sae do molde da Literatura Infantil e Xuvenil (LIX), xa é un exemplo ético e reivindicativo. Eu lémbrome que cando publicara Festina Lente, alguén me dixera: “Vaia, es escritor!” E xa levaba catro ou cinco novelas escritas! É dicir, a xente segue a ver a LIX coma unha literatura de segunda división. Para min é o contrario. A mellor literatura que se fai en Galicia agora mesmo é a LIX. Hai libros extraordinarios, con moitísimo máis nivel que moita da literatura para adultos. Supoño que ten moito que ver con que os medios poñen moito máis o foco na literatura de adultos. Pero realmente a LIX é a que está a formar lectores, a que máis vende e a que máis traducións ten no mundo adiante. En fin, a min tanto me ten. Eu non escribo un libro pensando se vai ir a unha colección infantil, adolescente ou de adultos. (…)
– D: Por que Calveiro escribe novelas afastadas no tempo e na xeografía? Non lle atraen as novelas ambientadas na Galicia contemporánea, por exemplo?
– MC: Non é algo intencionado. A min préndenme historias na cabeza e acaban saíndo sen máis. Situándote nese tipo de historias, afastadas no tempo e na distancia, tes máis facilidade de narrar, de fabular. A historia actual estase a contar na rede, nos xornais e penso que non se conta na literatura. Agora todo é moi inmediato. Hoxe hai un bombardeo constante e inmediato, iso non pasaba nin no século XIX nin no XX. Eu aprecio moito unha ferramenta tan instantánea como é twitter. Hai grandes reflexións nos tweets, pese a ser de 140 caracteres como máximo. Francamente, un tweet de 140 caracteres pode valer tanto coma unha novela. É unha ferramenta que pode captar a esencia do momento dun xeito incrible… Supoño que todo iso fai que fuxa un pouco da actualidade, pero non o fago dun xeito consciente. Iso non quita que mañá poida comezar a escribir unha novela do que está pasando en Vigo agora mesmo. (…)”.
De Navia ata o Brasil: o mapa do idioma segundo Paz-Andrade
Artigo 
en Dioivo:
“”O mapa do idioma de Camões e Rosalía exténdese a catro continentes. É a terceira en importancia entre as linguas neo-latinas. Despois do inglés e do castelán, é a falada por maior número de persoas no hemisferio austral. Pero os datos reveladores da expansión que alcanzou palidecen ante os que permiten deducir o desenvolvemento futuro do mesmo fenómeno. Abonda ter presente o índice de acelerado crecemento demográfico e económico de Brasil, e valorar o seu porvir como potencia mundial, para comprender que un auxe paralelo experimentará o censo dos que falan o idioma galego-portugués en América. E non só o censo directo. Imperativos de orde económica e cultural abriranlle cada día maiores cauces para o intercambio, nos países anglosaxóns. Ten, por tanto, brillantemente asegurado o seu destino entre os grandes idiomas atlánticos”. Son palabras de Valentín Paz-Andrade, recollidas no seu libro Galicia como tarea (1959). O homenaxeado neste 17 de maio concibía o galego e o portugués como dúas variantes dunha mesma lingua.
As citas son claras, ao respecto, na súa obra ensaística. En La marginación de Galicia, (1970), que amplía e complementa as reflexións de Galicia como tarea, asegura que “se quixeramos poñer lindes ao territorio lingüístico, básicamente uniforme, do galego-portugués, teriamos que situar o do Norte en Navia e o do Oeste en Corumbá, co Atlántico polo medio”. Por iso, pregunta máis adiante no mesmo texto, “O galego debe manter unha línea autónoma na súa evolución como idioma, ou debe ter a máis estreita similaridade coa lingua falada, e sobre todo escrita, de Portugal e de Brasil?”. (…)”
Tucho Calvo: ”Paz Andrade aspirou a poñer os galegos no mundo e na vangarda”
“Valentín Paz Andrade era 
unha desas personaxes que formaba parte dunha xeración que viviu unha situación que en nada se pode comparar coa nosa. Pasaron dúas ditaduras, atravesaron unha guerra civil e conviviron con dúas mundiais. Eles souberon loitar e tiveron azos para cambiar o país. Nós non podemos amedrentarnos”. Así definiu o homenaxeado nas Letras Galegas o escritor Tucho Calvo, autor do libro Valentín Paz-Andrade. A memoria do século XX, quen este luns participou nun encontro do Ateneo de Santiago para celebrar o 17 de maio. Calvo, que foi presentado polo académico Salvador García-Bodaño e o catedrático Anxo Tarrío, rememorou a longa entrevista en profundidade que lle fixo ao autor de Galicia como tarea nos anos oitenta que daría como resultado este libro. Un resultado que, en calquera caso, acabou por ser serodio, xa que o libro non vería a luz até 1998 con Edicións do Castro. “A editorial SEPT de Isla Couto encargárame unha serie de entrevistas longas con persoeiros da vida galega. A de Valentín ía ser un libro, mais non chegou a saír nunca”, explicou Tucho Calvo, quen rememorou ademais o lugar onde falou co fundador de Industrias Pesqueras. “Foi no seu despacho da casa de Pousanova do Mar, aos pés de Samil. El era realmente a memoria do século XX e ese despacho impresionaba, cheo de debuxos de Castelao, de esculturas, de manuscritos de moitos históricos. Impresionaba”, explicou o escritor. (…)” Vía Dioivo.
Xosé María Álvarez Cáccamo: “A Igrexa segue a recorrer aos atributos malignos do Deus do Antigo Testamento para xustificarse”
Entrevista 
a Xosé María Álvarez Cáccamo en Dioivo:
“(…) Xosé María Álvarez Cáccamo opón (…) no seu último libro, A Boca da Galerna. Luz da materia contra o invento de Deus, a ciencia e a razón contra a superstición. A obra inaugura, xunto con Ruínas ao despertar de Manuel Vilariño, a colección Spiralia de Espiral Maior que, a través da edición bilingüe, trata de achegar as poéticas existentes nas distintas linguas do Estado español ao espazo iberoamericano. “A colección continúa o camiño iniciado con El otro medio siglo. Antología incompleta de poesía iberoamericana, explica o responsable de Espiral Maior, Miguel Anxo Fernán-Vello. “Ese libro recollía poesía galega, catalá, vasca, portuguesa, brasileira, e castelá, española e americana. A partir dese proxecto, o obxectivo é proxectar no exterior a poesía galega, con edicións bilingües con traducións ao castelán. A idea é, así, tentar actuar nun mercado externo, máis amplo, ao lado das outras linguas peninsulares. E tamén ensanchar o espectro da edición e a distribución de poesía no Estado, pois son unhas poucas empresas as que dominan todo o mercado”, explica. Deste xeito, -engade-, “nunha época de crise económica e cultural, Espiral tenta abrir novos espazos, ir máis alá, romper certo muro e crear unha nova corrente que ilumine algo o panorama. Porque tamén hai certo enclaustramento no mundo da literatura que non é bo”. A Boca da Galerna retrata un Deus extremadamente violento e vingativo, que lembra o do Antigo Testamento. “Non estou a falar só do Deus católico, senón de todos os Deuses. Só que, no caso da relixión católica, a Igrexa segue a recorrer a eses atributos malignos do Deus do Antigo Testamento para xustificar os seus puntos de vista. Esa imaxe de Deus non foi revisada”, asegura Álvarez Cáccamo. (…)”
Fran Alonso: “O poder político intenta privatizar a palabra”
Entrevista 
a Fran Alonso en Dioivo:
“(…) – Dioivo (D): O libro [Ninguén] O libro recolle unha contradición: na sociedade conectada vivimos na incomunicación, na soidade e no ruído, metáfora do malestar social que padecemos. Volvémonos asociais?
– Fran Alonso (FA): Non sei exactamente se asociais ou un tipo de relación social diferente. É certo que hai unha perspectiva que conduce á socialidade. En Xapón, xa hai xente que se relacionou sempre a través das redes sociais, péchase na súa casa e non é capaz de manter contacto físico coas persoas. É unha forma de asocialidade que conleva unha incapacidade comunicativa natural terrible. Eu espero que as redes sociais non conduzan exclusivamente a iso. As redes sociais lévannos a un tipo de relacións diferentes, mediatizadas. Ás veces, o que non vemos é que esa relación está mediatizada porque rompemos coa estructura espacial que é o tradicional das relacións sociais. Ao romper co espazo hai unha serie de elementos que mediatizan a relación como a parede dunha vivenda ou a pantalla dun ordenador. E ademais as circunstancias dun mesmo son diferentes ás da persoa que está recibindo a mensaxe, estamos en realidades diferentes. Iso é o que non percibimos e inflúe á hora de relacionarnos recolle unha contradición: na sociedade conectada vivimos na incomunicación, na soidade e no ruído, metáfora do malestar social que padecemos. (…)
– D: En Comunidade literaria refíreste á difícil convivencia das figuras de escritor e crítico e a súa influencia no lector. Sorprende o enfoque do relato porque desvelas que moitas veces median nesa relación intereses espúreos, vencellados máis á relación persoal que á calidade literaria. Esa relación escritor e crítico está viciada ou problemática até o punto de que un crítico poida valorar unha obra literaria por criterios diferentes aos literarios?
– FA: Non é unha queixa persoal. De feito, teño unha excelente relación cos críticos e non teño especial queixa. Galicia é un país pequeno, por tanto, o sistema literario é pequeno e metaforicamente pode simbolizarse a través da convivencia nunha comunidade. Pero tamén quería simbolizar todos aqueles factores que están presentes na relación dun escritor cun crítico e ao que permanece alleo o lector e está por riba desas pequenas diatribas. Cada vez estou máis convencido de que os escritores temos que escribir á marxe das opinións. Pero paréceme fundamental a labor dos críticos. O relato é equilibrado porque non bota terra nin sobre escritores e críticos senón que pon de manifesto que hai aspectos humanos que teñen que ver coas relacións que se sobrepoñen ás veces sobre a propia percepción da obra. Unha vez que a calidade literaria existe, a partir de aí entra en xogo a subxectividade que é o que pon en valor unha cousa sobre outra. (…)”
María Lado: “Quería saber se eu sería quen de escribir un libro de poesía erótica”
Entrevista 
a María Lado en Dioivo:
“(…) – Dioivo (D): O libro [Amantes] gañou o Illas Sisargas, un dos certames de literatura erótica que hai no país. Aínda que non tes -que eu saiba- máis libros que puidesen encaixarse na etiqueta de literatura erótica, si é certo que este libro comparte a sensualidade, ou polo menos a sensorialidade, dos anteriores: a atención ás cousas pequenas. É así?
– María Lado (ML): Si, creo que é así, que aínda que é un libro pensado para caber dentro do “erótico” ten moito en común cos meus outros poemas, sobre todo nas imaxes, como ti dis, que supoño que é algo sinxelo de recoñecer na miña escrita. Á hora de construír os poemas noto que teño predilección polas pequenas cousas físicas para achegar sensacións ao lector, como se o poema fose uns segundos dun filme no que meter a quen os le, e a través desas imaxes trato de achegar non só o acontecemento do poemas, senón tamén todas as outras cousas que o poema pode aportar. (…)
– D: Son poucos poemas, e nin o libro está dividido en partes, nin hai maiúsculas -por certo- por ningún lado. Como foi o proceso de creación? Son poemas de distintas épocas que uniches nun libro pola súa temática en común?
– ML: O das maiúsculas é algo moi habitual en min dende casa atlántica, casa cabaret, e responde a unha cuestión puramente estética, son consciente. Daquela tamén prescindía da puntuación (sobre todo de comas e puntos), algo que agora comezo a empregar para axudar ao lector no camiño polo texto, porque recoñezo que ás veces é complicado de seguir. O libro foi escrito en cuestión de dous meses, tal vez algo máis, e todo seguido para poder envialo ao premio Illas Sisargas. Foi algo que me propuxen como un reto, quería saber se eu sería quen de escribir un libro de poesía erótica, algo que sempre me resultara moi pouco interesante como autora. Así que me puxen e fíxeno dunha sentada. Pero a culpa de todo tena o artista Rosendo Cid, que xusto nese momento no que eu pensaba na posibilidade de escribir un libro así, encargoume un texto para unha exposición sobre un collage seu (que é a portada do libro, finalmente) e fíxenlle un texto que acabaría sendo (nunha segunda versión) o primeiro poema do libro (o pescador). A partir dese texto a idea do libro colleu forma na miña cabeza e fíxeno. (…)”
Marcelino Fernández Mallo: “As palabras caen en terra seca, é tempo de pasar á acción”
Entrevista 
a Marcelino Fernández Mallo en Dioivo:
“Marcelino Fernández Mallo acaba de presentar a súa nova novela, Pallarega (Toxosoutos). Froito de sete anos de traballo, a obra acompaña o proceso de superación e desenvolvemento persoal de Nicolás, un rapaz criado no franquismo que, coma moitos outros membros da súa xeración, tira para adiante sendo quen de manter a súa autonomía de criterio por enriba da propaganda ideolóxica oficial. Non é un heroe, senón máis ben un supervivente, que non se cuestiona moito sobre a xustiza dos réximes ditatoriais cos que convive. Coma tantos outros. (…)
– Dioivo (D): Dalgún xeito o libro é unha homenaxe a unha xeración, dis, “admirable”, criada na ditadura e capaz de loitar, resistir, ir alén da submisión e a ignorancia na que querían confinalos. Podes explicar un pouco máis isto?
– Marcelino Fernández Mallo (MFM): Para os galegos nacidos nos anos 20 e 30, o mínimo nivel de educación foilles un ben de luxo. Ademais de medrar nunha contorna de carencias enormes, foron sometidos a un ambiente de represión xa non física, senón sobre todo espiritual, emocional e intelectual, malia o cal souberon conservar o seu talento innato e mesmo prepararse inconscientemente para a transformación que haberían experimentar no ocaso das súas vidas. Por todo isto, coido que son unha xeración a reivindicar e a recoñecer.
– D: Unha das cuestións que aparecen no libro é a lingüística: a relación de Nicolás coa súa propia lingua e cultura. Por onde querías levar a reflexión, nun tempo, o actual, de ataques a ambas?
– MFM: A lingua é parte dun ser. Nesa lingua expresa as súas ideas, sentimentos e intencións. Nicolás ten conciencia deste feito e utiliza a lingua coma un instrumento. Vai a Madrid é emprega o galego para manter a ligazón coas súas orixes, pero tamén como método para transmitir inocencia, por exemplo, cando é necesario. En Cuba, mantén o uso da lingua para adquirir unha posición de dominio en determinados espazos, como pode ser a bodega. A importancia da lingua como elemento de idiosincrasia e diferenza é incuestionable malia os intentos actuais de banalización por parte dalgunhas poderosas organizacións e colectivos. (…)”
Estaleiro Editora: “Buscamos novas vías de achegarnos ao público”
Entrevista
a Estaleiro Editora en Dioivo:
“(…) – Dioivo (D): Como presentarías Estaleiro aos que non a coñezan?
– Estaleiro (E): Estaleiro é unha iniciativa de edición independente que procura editar dentro do sistema literario galego, empregando a norma que escolla cada autor. Procuramos así dar voz a quen normalmente non podería publicar nas vías tradicionais.
– D: Cal é a vosa dinámica de funcionamento?
– E: Temos uns estatutos que nos definen como organismo asembleario. Unha vez ao ano facemos unha escolma dos libros que queremos publicar para esa tempada. Dependendo das forzas na organización e da calidade da obra, tentamos publicar o que poidamos. Logo a corrección, maquetación e todo o traballo faino xente de Estaleiro. Votamos para cada libro e dependendo da vontade xeral, editamos os que poidamos. (…)
– D: Publicades traduccións como Cartas do cárcere, de Antonio Gramsci. Son necesarias máis traduccións ou considerades saturada a oferta neste terreo?
– E: É cuestión de buscar a necesidade. Depende da permanencia da traducción tanto no eido español ou no portugués. No caso das Cartas, Laiovento saiu cunha versión das outras cartas. As que publicamos nós eran unha escolma que ao non seren publicadas por outros, decidimos darlles saída nós. Creo desde o punto de vista literario, que a traducción é moi necesaria. Isto fai que o galego asuma retos lingüísticos e dálle unha vitalidade nova. Cos textos teóricos, non sei se ten esa función tan vitalista como na ficción. Vexo ben as traducións e logo hai que ver se pode funcionar economicamente. (…)”
Ramón Nicolás: “Sorprende a amizade entre Celso Emilio e Cela”
Entrevista 
a Ramón Nicolás en Dioivo:
“O crítico literario e investigador Ramón Nicolás publicará a finais de maio a súa agardada biografía de Celso Emilio Ferreiro. A obra atópase en proceso de maquetación e a Editorial Xerais pretende lanzalo ás librarías galegas a finais de maio e iniciar as presentacións na Feira do Libro do Vigo. Polo momento, a obra de Nicolás non ten un título definitivo, mais a editorial manexa como provisional Celso Emilio Ferreiro. No rodicio da vida. Esta será unha biografía de gran dimensión, apoiada nunha ampla documentación e que busca diferenciarse doutras obras xa realizadas sobre a vida do poeta celanovés. “Non quixen facer unha biografía literaria como a que realizou o profesor Xesús Alonso Montero. Neste libro sacrifico o que sería tecer interpretacións sobre as obras literarias para centrarme no seu mundo, na súa vertente máis persoal e vital”, explica Ramón Nicolás. (…) A estrutura do libro responde a unha biografía ao uso baseada nunha diversa documentación, pero o autor permitiuse certas licenzas para ir un pouco máis alá. “Trátase dunha biografía canónica, con moitos documentos e que segue unha liña cronolóxica. Pero, ao mesmo tempo, intercálase algún capítulo que relata momentos da vida de Celso Emilio Ferreiro cun xeito ficcional”, admite Ramón Nicolás (…).
Para elaborar a biografía, Ramón Nicolás -investigador que leva anos furando na vida e obra de Celso Emilio- mergullouse nun amplo conxunto de documentos, gran parte cedidos pola Fundación Celso Emilio Ferreiro. Entre eses pegadas do pasado, o biógrafo tamén tivo acceso á correspondencia do escritor. “Consultei o epistolario que el tiña, conservado no seu arquivo. Aí había unha gran serie de cartas que revelan moitas cousas do seu ámbito privado”, explica Nicolás, quen puido acceder principalmente ás cartas recibidas por Celso Emilio, xa que o poeta non adoitaba facer copias das que el enviaba. A través da correspondencia, Ramón Nicolás realiza unha análise da evolución ao longo dos anos das relacións que mantivo con determinados persoeiros. Cunqueiro, Luís Seoane ou Fernández del Riego foron algunhas das persoas coas que máis carteou. Non obstante, un nome que destaca entre todos pola longa relación e a sorprendente amizade é o de Camilo José Cela. “Como investigador, a relación entre Cela e Celso Emilio foi a que máis me sorprendeu. As cartas comezaron a finais dos corenta. Estableceuse unha amizade perenne, sen ningún conflito pese as diferenzas de carácter ideolóxico e político que mantiñan”, explica Nicolás. (…)”.
