Susana Sánchez Arins: “Já nos tempos de Maria Castanha havia mulheres a rebelar-se contra a opressom”

Entrevista de Montse Dopico a Susana Sánchez Arins en Dioivo:
“(…) – Dioivo (D): A noiva é o navio é a história dumha viagem por mar. Mas semelha, em realidade, umha metáfora da viagem que é a vida: as suas dificuldades, os medos e as dúvidas, o amor e o desamor… Definiria-lo assim? (Nom pudem evitar pensar em Manuel António ao lê-lo…)
– Susana Sánchez Arins (SSA): A noiva e o navio é um livro que fala de amor e mar, como bem transparenta o título. Quigem fazer meu aquele tópico clássico do HOMO VIATOR, mas centrado no amor e mudando os caminhos polas rotas marítimas. Porque se algo tenhem em comum o amor e o mar é que ambos provocam dificuldades, medos, dúvidas, paixões e desamores. Mas em realidade essa foi a segunda escolha: a primeira foi linguística. No começo o que quigem foi apropriar-me dumha língua que me era desconhecida mas que é minha desde sempre, pois faz parte do património galego: a língua marinheira, neste caso do Mar da Arouça. E claro, sempre que alguém escreve em galego sobre o mar, indefectivelmente aparece Manuel António. E mais no meu caso, em que escrevo desde a outra banda do mesmo mar que ele habitou. Porém, dá-se um cruzamento curioso: Manuel António, no começo do século XX, literaturizou nos seus poemas o mar mais moderno da época, a navegaçom de altura, os pailebotes, vapores, guindastres, stocks e ortodrómicas; eu, no século XXI quigem dar entrada à navegaçom tradicional, a que hoje está em perigo de extinçom, abatida polo ferro e o poliéster. (…)
– D: Por outra parte, e no que diz respeito à evoluçom do teu modo de escrever desde o primeiro livro, manténs um estilo muito limpo, mas se calhar nom tam directo como no primeiro. Está como mais trabalhado… e tem ademais um tom um pouco irónico, nom é?
– SSA: Ui, a ironia penso que me acompanha desde que nascim… Acho que já havia ironia em [de]construçom. Em aquiltadas é provável que esteja mais presente e n’a noiva e o navio colonizou -porque foi umha ocupaçom inicialmente nom consentida- a voz que se expressa nas notas finais de cada capítulo. Se houvo mudança de estilo nom foi intencionada, porque sinto que esse é o que quadra comigo e nom busquei modificá-lo. Em realidade, a noiva e o navio foi escrito no último lugar ao tempo que revisava aquiltadas, e combinando as duas tarefas gostei de comprovar como alguns poemas poderiam fazer parte de um ou outro, ao tempo que outros textos pertenciam por força a um único lugar. Cada poemário é diferente e tem umha música pessoal, mas penso que se dá umha continuidade nos três que os identifica como meus. Se os dous últimos parecem mais trabalhados quiçá é porque ambos exigem certos conhecimentos para submergir-se em todos os seus matizes. Alguém que conheça a história das explorações marítimas ou as partes dumha dorna e todos os seus nomes, há sacar mais gosto d’a noiva e o navio que alguém sem esse acervo cultural; o mesmo acontece com o mundo do patchwork e a costura em aquiltadas. Porém, para mim nom fórom mais trabalhosos que [de]construçom, porque esses som materiais que tenho interiorizados e naturalizados.”

Francisco Pillado: “O que chaman crise é un atraco das mafias financeiras”

Entrevista de Montse Dopico a Francisco Pillado en Dioivo:
““Con todo, durante algún tempo, o sistema funcionou. As formigas -obreiras coma nós-, chegaron a crer que tamén pertencían á élite, que en calquera momento podían converterse en raíñas. Esa foi a nosa condena”. Este é un anaco do texto de Olivia Pena en Banqueiros, o libro que, coordenado por Francisco Pillado e a través das achegas de 21 dramaturgos e dramaturgas do país, trata de denunciar a gran estafa disfrazada de crise. A dos bancos. E de convidar as formiguiñas obreiras a non seguir a ser as perfectas escravas. Como cando miraban para outro lado cando parecía que todo funcionaba. Malia que sabían que xa había abusos, corrupción e mentiras. O volume contén textos de Roi Vidal, Fidel Vidal, Diana Varela, Vanesa Sotelo, Henrique Rabuñal, María Xosé Queizán, Gustavo Pernas, Olivia Penas, Xosé Manuel Pazos, Zé Paredes, Manuel Lourenzo, Lois Diéguez, Ánxeles Cuña Bóveda, Santiago Cortegoso, Marica Campo, Lino Braxe, Afonso Becerra de Becerreá, Vicente Araguas, Xosé María Álvarez Cáccamo e Marcos Abalde, ademais do limiar do propio Pillado. (…)”.

Manuel Lourenzo González: “A alienación conséguese co vello truco da cenoria”

Entrevista de Montse Dopico a Manuel Lourenzo González en Dioivo:
“O Estado Único Universal controla ata o último detalle da vida dunha cidadanía alienada e submisa. A propaganda, a relixión, as drogas, o consumismo e os medos fabricados desde o poder manteñen a poboación na absoluta ignorancia da realidade. A felicidade é tan virtual como falsa e a liberdade é pura ilusión. Así é Atl, o mundo creado por Manuel Lourenzo González na súa última novela, publicada hai uns meses por Xerais. Dela falamos co autor días despois dunha das últimas presentacións da obra.
– Dioivo: O libro naceu dun guión de banda deseñada. Como foi?
– Manuel Lourenzo González: Cada libro ten a súa propia historia. Este naceu hai cousa de quince anos a partir da petición dun amigo debuxante chamado Manuel Fragoso que desexaba que lle preparase un guión para un álbum de banda deseñada. A única indicación que me deu foi que na historia figurase unha fábrica de queimar libros. Pois ben, a partir desa idea, fun tecendo o bosquexo dun relato que cada vez se complicaba máis ata converterse en algo que o meu amigo non foi capaz de asumir porque resultaba inabarcábel mesmo para unha novela gráfica. O guión aínda correu polas mesas doutros debuxantes, entre eles Miguelanxo Prado, que o considerou seriamente, mais o problema do tamaño foi definitivo. Daquela, ficou gardado nunha gaveta ata que o recuperei anos despois e, achando que me seguía a gustar, decidín convertelo en novela. (…)”.

Inacio Vilariño e Iván Suárez: “Castelao non é máis coñecido fóra por como está estruturado o Estado español”

Entrevista a Inacio Vilariño e Iván Suárez en Dioivo:
““Tiñamos unha materia prima de primeira calidade que non precisaba de gran elaboración”. Así, con esta metáfora tan axeitada, explica o debuxante Iván Suárez o cerne do seu traballo en Titoán e O pobre tolo, as dúas primeiras entregas da serie de oito volumes que Demo Editorial e a Librería Komic están a preparar arredor da biografía de Castelao. “O estilo que utilizamos está principalmente ao servizo do guión. Necesitabamos contar unha historia complexa de forma sinxela. As imaxes non podían distraer o que para nós era a principal: a propia historia de Castelao. E todo isto para min foi un reto moi grande porque ata o momento o meu rexistro como debuxante fora todo o contrario”, engade. E o resultado é o agardado polos autores: Suárez nos debuxos, e Inacio Vilariño no guión. Unha banda deseñada sen efectismos, sen dramatismos malia a dureza de parte do relato, e sen mitificacións, que escolle distintos aspectos da vida de Castelao para responder a unha pregunta con múltiples respostas posibles: quen era?, e atraer así ao lector cara á propia obra de Castelao. “Porque o obxectivo último é que a xente vaia a el, que lea os seus libros, que saiba máis del”, indica Vilariño. (…)”.

María Concepción Álvarez Lebredo: “A indiferenza espállase como unha praga”

Entrevista a María Concepción Álvarez Lebredo en Dioivo:
“”É un libro que toca á lectora, ao lector, cun estilo sinxelo, nada pretensioso, mais -se cadra precisamente por iso- tremendamente efectivo a nivel emocional”. O xurado do V Premio de Poesía Victoriano Taibo, convocado polo Instituto de Estudos Miñoranos e Entidade Local de Morgadáns, explicou con palabras coma estas a súa decisión de escoller a obra Distancias e Simetrías, de Mª Concepción Álvarez Lebredo. A autora, que recollerá o galardón en novembro, xa gañara no 2002 o segundo premio no certame de relato histórico Reconquista do Instituto de Estudios Vigueses. Falamos con ela sobre Distancias e Simetrías, que será o seu primeiro poemario publicado.
– Dioivo: O poemario amosa un estilo sinxelo, directo e moi narrativo. Por que?
– María Concepción Álvarez Lebredo: En poesía gústanme a claridade, a sinxeleza e a sinceridade que enfían directamente cara a sensibilidade do lector e que poden chegar a un público máis amplo que unha obra de cariz máis intelectual. Iso non quere dicir que non guste doutro tipo de composicións. Como lectora tamén aprecio moitísimo á poesía máis elaborada, artificiosa, escura. Pero cando se pretende revivir as emocións propias e espertar as dos lectores é máis eficaz unha poesía clara e directa. Os poemas son como anacos de vida, de historias cotiás, pero son narracións truncadas, sen principio nin final, xustamente por seren cíclicas. Na brevidade do tempo transcorrido, na faísca de vida que se insinúa repetida en días sucesivos, radica, creo eu, o seu lirismo. (…)”.

Rosa Enríquez: “Non hai mudanza política sen saír do patriarcado”

Entrevista a Rosa Enríquez en Dioivo:
“(…) – Dioivo (D): Toda a túa obra ten que ver coa deshumanización, a violencia estrutural, a insolidariedade… E a desobediencia contra elas. Atlas de Chaguán vai nesa mesma liña, non si?
– Rosa Enríquez (RE): Si, pero este libro é máis completo, porque nel conflúen moitas cuestións distintas: o patriarcado na política, na economía, na cultura, coa violencia que iso implica. En Desobediencia a crítica centrábase na cultura patriarcal que fai da literatura, por exemplo, un produto de mercado, un xeito de exhibición dos egos. Entón pásase do pracer da arte ao consumo de arte. O resultado acabará sendo unha literatura líquida, con pouco peso. E non falo só da literatura galega, senón de todas. Atlas de Chaguán abrangue máis cousas, é máis fondo que Desobediencia. (…)
– D: Ademais de Bataille, están presentes no libro moitos máis autores. Como Uxío Novoneyra.
– RE: Hai referencias a Uxío, si, que o considero como un bardo: a súa poesía é música. Un bardo rexio, forte, e ao mesmo tempo feble, que sofre. Tamén Zygmunt Bauman coa súa idea da sociedade líquida. Porque na nosa sociedade todo se volve obxecto de consumo: as persoas, o sexo, a literatura, o amor, a amizade… Cando falo de ir emplumada tamén hai unha referencia á literatura española medieval, que me gusta moito. Cando unha muller era acusada de bruxa, ou de puta, emplumábana para marcala socialmente, para avergoñala. Por iso digo que a Baby a “emplumarán” polas cousas que di. (…)”.

Samuel Solleiro: “Trato de ser feliz, aínda que escriba cousas chungas”

Entrevista a Samuel Solleiro en Dioivo:
“(…) – Dioivo (D): Quen é Samuel Solleiro, o suicida, o ultradereitista, o compañeiro de piso, o desempregado de longa duración ou un profesor fóra do seu rexistro lingüístico?
– Samuel Solleiro (SaS): Todos somos moitas persoas á vez, non? Hai unha escola sociolóxica que mesmo di que só somos as relacións que mantemos, que non temos unha identidade que interaccione con outras identidades, senón que as interaccións constrúen a identidade. Das cousas que mencionas, as dúas primeiras pertencen exclusivamente á ficción, as dúas seguintes pertencen tanto á ficción como á realidade e a última só pertence á realidade: unha breve realidade remunerada co salario mínimo á que lle restan uns poucos meses, por outra parte.
– D: Gran tiburón branco está cheo de sarcasmo ao meu entender, é un exercicio de autodefensa?
– SaS: Pois eu así, a bote pronto, e a falta de algún exemplo que o demostre, non vexo sarcasmo ningún. Tampouco autodefensa. Non creo que unha ficción literaria teña a capacidade de defender nada nin ninguén, moito menos o seu autor. Oxalá a tivese, pero creo que iso sería sobrevalorala. (…)”.

Fina Casalderrey: “A maioría dos emigrantes non volveron ricos, e algúns non volveron nunca”

Entrevista a Fina Casalderrey en Dioivo:
“(…) – Dioivo (D): Como comeza o proxecto de O neno can?
– Fina Casalderrey (FC): É unha proposta de UNICEF. Galaxia pensou en min, eu aceptei e pensei en Francisco Castro para escribir o libro comigo, e el tamén aceptou encantado… Non estabamos afeitos a traballar a catro mans, e a experiencia estivo ben. Calquera que coñeza os nosos libros verá que estamos os dous… Foi como aquilo que se di na escola dos vasos comunicantes. Unha vez un botaba máis no vaso máis groso e a outra no máis fino, e outras veces era ao revés. Os correos corrían a cen, cada un coas súas suxestións… Non se pode dicir que tal historia é miña e tal historia é del. Son todas dos dous. E o que as une é a presenza dun can en todas. (…)
– D: Podemos falar xa, se queres, de Dúas Letras
– FC: Levamos xa cinco premios. A película está en galego, subtitulada en castelán. Non a pasamos a máis idiomas porque perdería intensidade, que é o que máis lle está a gustar á xente. O galego que usamos é o dos 50, sen nembargantes nin naqueles intres. O galego do pobo, o que usou Rosalía de Castro. E falamos de emigración, de diglosia, de soidade, de viúvas de vivos e de mortos… Os créditos pasan moi rápido, porque eramos un equipo de só seis persoas. (…)
– D: E cales son os libros teus dos que te sentes máis orgullosa?
– FC: Pois non sei, pero se alguén non coñecese os meus libros poderíalle dicir que lese Ás de mosca para Anxo, O estanque dos parrulos pobres, A pomba e o degolado, Quen me quere adoptar?, Xela volveuse vampira!, Ola, estúpido monstro peludo!… Hai moitos anos que non me presento a premios, xa desde o Premio Nacional. Por iso os que recibo son se cadra máis bonitos, porque non me presentei. E fun escollida candidata dúas veces, unha por literatura en galego e outro por literatura en castelán, ao premio Astrid Lindgren Memorial, que é un dos máis importantes do mundo, como o Andersen.”

Agustín Fernández Paz: “Se colectivamente non temos unión, acabaremos sendo invisibles”

Entrevista a Agustín Fernández Paz en Dioivo:
“(…) – Dioivo (D): Que sente un ao recibir tantas homenaxes?
– Agustín Fernández Paz (AFP): A ver, eu tiña avisados a Xabier P. DoCampo e Manuel Bragado de que xa me chegaba. No último ano tiven varias homenaxes en diversos sitios. A verdade, doume por máis que homenaxeado. Agora ocorréuselles montar esta… Obviamente, eu acéptoa. Acéptoa con cariño e con emoción, pero son consciente de que a min me están a coller como cabeza visible para homenaxear a toda unha xeración que xa está de retirada. Eu asumo con gusto e con satisfacción ese papel representativo que me outorgan, pero teño claro que hai moita xente con iguais ou maiores méritos para recibilo, como Bragado ou DoCampo. Eles teñen tantos coma min! Asumo encantado esta homenaxe e quero que sexa o máis agradable posible para todos os que asistan. Por iso, a miña intención é agasallar a todos cun conto inédito. Quero corresponder con algo da miña parte a toda a xente que vaia participar. (…)
– D: Vén de publicar varios libros nos últimos tempos…
– AFP: A partir de que me deron a noticia do cancro, vinme na obriga de estar máis tempo na casa. E alí o que fago é ler, escribir e ver moito cine. Entre iso e a medicación, levo todo mellor do que pensaba. En calquera caso, si, veño de publicar varias obras. Fantasmas de Luz, que trata precisamente sobre a crise e sobre o cine. Trata dun proxeccionista que queda sen traballo e que acaba por verse afectado por ese toque dos seres invisibles, deses que están no paro. Tamén publiquei As fronteiras do medo, que vén sendo un libro de terror, sen máis. E publiquei unha revisión de Aire negro, unha novela que xa vira a luz hai anos, pero que agora sae na colección de Narrativa de Xerais cunha portada moi chula de Nosferatu. Tamén vou publicar un libro co que levamos dous anos… Cando sabes que estás fastidiado, tomas as cousas doutro xeito. Hai necesidades que antes non sentía e quixen recompilar moitas cousas que levo escritas en moitos sitios. Conferencias, artigos que apareceron en sitios raros… E pedinlle axuda a Xerais e a Isabel Souto. Acabamos por facer unha selección moi drástica, había moito material e había que escoller. Sairá unha cousa de 200 e pico páxinas. Polo momento restrinxímonos a tres temas. No futuro haberá outros. (…)”

Cartas de inverno ten algo especial, e eu síntome privilexiado por levalo a imaxes”

Entrevista a Antonio Seijas en Dioivo:
Cartas de inverno, o coñecido libro de Agustín Fernández Paz, terá unha versión en banda deseñada, editada por Xerais, que sairá do prelo o próximo outono. Falamos con Antonio Seijas, o ilustrador que se está a encargar deste proxecto.
– Dioivo: Primeiro, como xorde o proxecto de pasar a banda deseñada Cartas de inverno. Foi un encargo da editora?
– Antonio Seijas: Escribín unha introdución no album para explicar como foi xurdindo todo. En líneas xerais podo dicir que foi cousa miña. Anos atrás Xerais encargoume a cuberta para unha nova edición do libro, e desde entón levaba dándolle voltas á idea de facer unha adaptación a banda deseñada. A partir de aí foi cuestión de comentarllo a Xerais e máis a Agustín, que sempre estiveron a favor da idea, e ir atopando tempo para facelo. (…)”