Entrevista 
a Manuel Rivas en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): Pódese dicir que vostede é unha ‘rara avis’: a pesares de escribir nunha lingua considerada pouco comercial, como o galego, os seus libros gañan cada vez máis adeptos dentro e fóra de Europa. ¿ A qué atribúe este fenómeno?
– Manuel Rivas (MR): Por sorte, a literatura ten os seus propios camiños; ben é certo que funciona moito a opción política e dentro da cultura existen unhas relacións de poder. O que pasa é que tamén a literatura ten unha estratexia de supervivencia e nos lugares onde semella máis difícil cruzar, fai moito contrabando pola súa conta. Digo isto pensando en O lapis do carpinteiro, que xa chega ás 30 linguas -o outro día comunicáronme que o ían traducir ao coreano-. Penso que isto se debe, en gran parte, a que unha obra, nun momento determinado, é coma un foguete espacial que todo o mundo ve, como pasa cos ‘best seller’, aínda que iste non é o caso. En Galicia estamos nunha especia de recanto e existen outros camiños campo a través, onde hai xente que se atopa con obras como a citada ou A lingua das bolboretas. E podemos pensar que esto, raro e excepcional, se pode dar máis. (…)
– (EP): Falemos de súa faceta literaria.
– MR: O sentido de camiñar pola vida e o mesmo que o de camiñar pola literatura. Realmente, escribes cando eres capaz de que todo se mova por unha enerxía alternativa que é o desexo. En varios libros que escribín hai un treito da viaxe, do noso país, que é tráxica, pero que se segues adiante é porque o que en termos freudianos se chama ‘ethos’ (desexo) ten moita máis forza que o ‘tanathos’ (morte). Eu penso que a literatura e cada vez máis necesaria, tanto para quen escribe coma para quen le, porque o lector cando abre o libro xa o fai seu. Pódense esquecer moitas cousas, pero nunca o agasaio dun conto que impacta. Non hai nada comparable a un conto que che contan de neno para durmir ou que escoitaches un día, cando aínda estaban os vellos arredor do lume. (…)”
Arquivos da etiqueta: El Progreso
Xosé Ramón Barreiro: “Hai lendas falsas sobre Murguía, como que maltrataba a Rosalía ou que tiña priapismo”
Entrevista 
de Santiago Jaureguízar a Xosé Ramón Barreiro en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): Son consciente de que vostede non usa Twitter, pero hai uns días lía a varios usuarios recoñecendo que descubriran a importancia de Murguía grazas ao seu estudo.
– Xosé Ramón Barreiro (XRB): Murguía foi unha figura excelsa, non o digo porque o estudase, que o achegamento sempre aumenta o entusiasmo. Antes de comezar a facelo xa o tiña como o intelectual máis grande do século XIX. Era un escritor e un periodista extraordinario, e un gran traballador, que dignificou todo o que se refire a Galicia.
– EP: Por que unha biografía tan voluminosa?
– XRB: El quedara escurecido pola inxente figura da súa muller. Precisamente, a ausencia dunha biografía provocou que fosen aparecendo biografías coa intención de perseguir ao personaxe.
– EP: A que atribúe esa persecución?
– XRB: Uns, de Madrid, porque non participan do seu galeguismo. Outros, aquí, porque teñen unha concepción tan pechada do nacionalismo que non o valoran polo feito de que as súas obras están escritas en castelán ou por esa lenda de que as relacións con Rosalía non eran boas. Eu non intentei facer un panexírico. (…)”
Lois Diéguez: “Admiro aos humildes que resisten este desastre social'”
Entrevista 
a Lois Diéguez en El Progreso:
“(…) – El Progreso (EP): ¿Que é o que máis lle gusta e lle desgusta do seu traballo?
– Lois Diéguez (LD): Agora teño os traballos que máis me gustan: viaxar, escribir, batallar por este país e cultivar a amizade. (…)
– EP: ¿Que libro ten na mesiña?
– LD: Outramente, de Pilar García Negro. (…)
– EP: É un viaxero impenitente, ¿que busca e atopa nas súas escapadas aos destinos lonxanos e exóticos que lle gusta visitar?
– LD: Quizabes o mundo rico e comunicativo da miña infancia, ese que nos foron destruíndo. Os países empobrecidos que tanto me gusta visitar son máis ricos ca nós en canto ás relacións humanas.
– EP: Exipto é o seu destino máis recorrente, ¿pensa que aínda se poden aprender cousas desta civilización?
– LD: Sen ela non se entendería o mundo e as culturas variadas que temos. Exipto é tan importante para o resto das nacións que se eu tivese poder axudaría a que todas as persoas coñecesen ese país marabilloso.”
Carlos Callón: ”O galego é a única lingua que perde falantes”
Entrevista 
a Carlos Callón en El Progreso:
“Unha das teimas de Carlos Callón é defender o uso do galego en calquera ámbito social e vencer os prexuízos que levan a moita xente a non usalo por consideralo unha lingua de segunda.
– El Progreso: Que quixo abordar neste libro [Como defenderes os teus dereitos lingüísticos]?
– Carlos Callón: É un manual práctico, pódese dicir que de autoaxuda nalgún sentido, con consellos concretos sobre qué facer cando te atopas con problemas concretos para usar o galego, qué saídas podes ter. É un manual de cómo vivir en galego en Galicia, sen acabar con úlcera de estómago. Non só para poder usalo espontaneamente, senón cando vas á notaría, cando queres facer unha xestión no banco ou coa compañía telefónica; en tódolos ámbitos hai formas de poder garantir os nosos dereitos.”
Cristina Ferreiro: “Sempre foi moi difícil publicar, non hai moito cambio pola crise”
Entrevista 
a Cristina Ferreiro en El Progreso:
“A lucense Cristina Ferreiro, de 28 anos de idade, suma o Fiz Vergara a súa lista de premios gañados nos últimos anos nas modalidades de poesía e de narrativa, aínda que confesa que está máis cómoda no primeiro xénero literario. A moza, quen reside en Granada, asegura que para os escritores novos estos certames son a porta para publicar no difícil mundo editorial.
– El Progreso (EP): Que lle supuxo gañar o certame de poesía Fiz Vergara Vilariño?
– Cristina Ferreiro (CF): Pois foi unha sorpresa moi grande porque é un premio que ten moito prestixio na comunidade galega. É o primeiro premio desta magnitude que gaño e é algo bo para a miña carreira.
– EP: En que se centra o poemario co que gañou o premio sarriao, Abecedario póstumo?
– CF: Ten unha temática bastante actual. Como dixo o xurado do premio, non me quería centrar nunha crítica social, senón actuar como receptora do que acontece na actualidade.”
Xosé Neira Vilas: ”Isaac foi un descreído optimista”
Entrevista 
a Xosé Neira Vilas en El Progreso:
“(…) A Balbino escribiuno Xosé Neira Vilas en 1960 nun cafetín de Bos Aires, coma os dos tangos, e debuxouno seis anos despois para a edición galega Isaac Díaz Pardo. E como xurdiu esta achega? Como naceu a colaboración?
«Foi sen eu pedirllo. Ou ao mellor si que o fixen; tanto ten». A primeira edición levou unha cuberta de Luis Seoane e, para a tiraxe galega, que viu a luz sete anos despois, Díaz Pardo trazou as cirolas rachadas de Balbino, os ollos enormes e abertos do rapaz de aldea que guía a parella de bois xunguidos cos pés núos polas congostras, como na ilustración que se reproduce nesta páxina.
Díaz Pardo creou a portada de Memorias dun neno labrego e fixo outro par de láminas para o volume que, como case todos os de Neira Vilas, foi publicado por Ediciós -escrito así, á luguesa- do Castro, a editora impulsada ao abeiro das cerámicas do Castro.
Acertou Díaz Pardo nos riscos que lle deu ao Balbino? «Balbino é inventado, se fose unha persoa real!», dá como resposta o pai literario da criatura.
Para 1967 -ano no que asina a obra-, había tempo que Isaac Díaz Pardo deixara a pintura para «ser un home do Renacemento».
«Hai que pensar que é unha figura fundamental para entender a cultura galega. Con quince anos facía carteis en favor do estatuto, foi autor de dúas obras de teatro, escribiu cantares de cego, ensaios coma o Galicia hoy», reivindica Neira Vilas.
Marcouno cando tiña 16 anos o asasinato do pai, Camilo Díaz Baliño, paseado e soterrado nunha beiravía de Palas de Rei. «Tivo que traballar na construción, de pintor de brocha gorda para manter a nai, que perdeu a razón». (…)”.
A fascinación pola contundencia e a voz de Isidro Novo dá pé a un estudo
Artigo
de Santiago Jaureguízar en El Progreso:
“José Luis Calvo confesa que unha das primeiras cousas que o impresionou de Lugo non foi unha paisaxe, como adoita, senón un son. O escritor e investigador ovetense arribou á cidade en 1989, pero tomou conciencia físíca cinco anos máis tarde, na Noite dos Tolos, a celebración que organiza o club Clavicémbalo. Naquel evento, sentiu un recitado telúrico de Isidro Novo; «impactáronme a contundencia da súa voz e a forza das súas imaxes». Aínda lembra o título do poema que estaba lendo o poeta, Crise. A partir de aí entrou en contacto, unha canda outra, coa persoa e coa obra. A fascinación foi medrando e encauzouse nunha reflexión que quedou plasmada en Xograr da gravidade, que Calvo presentou onte xunto co autor estudado e Carlos Gegúndez en Lugo. O experto asegurou que o título está tirado dun poema que dedicou a Novo en Definitivo territorio -«un libro dedicado a Lugo»- e que fai referencia ao escritor «como xograr moderno e que ten gravidade por esa contundencia da súa voz e esas imaxes pouco comúns». (…) José Luis Calvo definiu a lírica de Isidro Novo como «un reflexo da desgraza humana», pero, a diferenza da visión opaca do parente, «sempre amosa un atisbo de esperanza». Reiterou que «trata temas moi duros, fai crítica social, pero o lirismo sempre está presente». A seguir citou ao poeta analizado para exaltar que «a poesía é a grande emoción», unha idea que lle valeu para anotar que «ten que existir esa beleza que sae do home, que aínda que escriba unha poesía dura, como no caso de Isidro, ten unha noción de canto musical, como acontecía con Neruda ou con Celso Emilio». Isidro Novo recoñeceuse «abafado» pola xeira de José Luis Calvo e «abrumado» porque ten conseguido ofrecer en Xograr de gravidade unha concepción da súa obra «moi parecida» á que ten el, sobre todo, na súa consideración da poesía «coma a magna arte». «Como poeta non son prolífico porque me dedico con devoción a cada libro», afirmou o escritor.”
Eva Moreda: ”Cinguir a emigración á economía en Galicia é evitar facer autocrítica”
Entrevista 
a Eva Moreda en El Progreso:
“Con moitas novelas ás costas a pesares de ter só 30 anos, Eva Moreda case, case asinte cando se lle di que A Veiga é como un tempo distinto (Xerais Narrativa) é a mellor que fixo, e de feito di que «tiña moi claro desde o principio o que quería». Aparentemente sinxela, curta, conta a historia de xente da vila asturiana de Vegadeo, A Veiga, en linguaxe coloquial, emigrada a Londres nos 60, cada un afrontando o seu pasado, presente e futuro dun xeito moi diferente.
– El Progreso: Un dos protagonistas do libro é o propio Londres. Están os barrios dos que escribe coma na época do libro?
– Eva Moreda: Son reais, desde logo, e seguen tengo unhas características parecidas. Pero por exemplo Croydon, daquela, si que era algo así coma unha cidade dormitorio para emigrantes, e moitos deles españois e, polo tanto, galegos. Hoxe, se cadra, eso xa non é tanto así. O que si está tamén moi cambiado é Portobello. Segue habendo o bar Galicia, un colexio español que é un centro do Ministerio de Educación. Daquela, o 90 por cento dos que tiñan alí eran fillos de galegos. Hoxe Portobello é unha zona que está de moda, os prezos encarecéronse e hai un feixe de tendas de roupa, complementos… de marcas de primeira. (…)
– El Progreso: Está escribindo outro libro ou de momento está a descansar?
– Eva Moreda: Estou escribindo un infantil, pero levo tempo con el porque é unha novidade para min. Falei con outros escritores que din que este tipo de literatura é máis sinxela, pero para min non o está sendo. Á marxe de ter que, obviamente, simplificar a linguaxe, tés que simplificar a trama, evitar flashbacks, e non quero facer algo como de Disney, así que hai atopar fórmulas para tratar temas como… a morte, por exemplo, sen que sexa un trauma.”
Fernando Arribas afirma que ”hai unha historia tras cada cruceiro”
Artigo 
de Santiago Jaureguízar en El Progreso:
“O técnico de Difusión do Museo Provincial de Lugo Fernando Arribas aseguraba onte que «cada cruceiro ten unha historia». Experto nestas construcións relixiosas, que son obxecto da tese doutoral que prepara, disertou sobre o cruceiro de Fioucos na revista oral O Pazo das Musas, que dirixe Antonio Reigosa, e se desenvolveu onte no pazo de San Marcos de Lugo.
Arribas subliñou a singularidade desta cruz situada entre San Bartolomé de Cadavedo (A Pastoriza) e San Pedro de Argomoso (Mondoñedo) dado «que non hai unha igual en toda a provincia». O detalle que a fai distinta, son as dúas figuras de santos que aparecen no fuste, que se corresponden cos nomes relixiosos de ambas as parroquias.
O cruceiro dos Fioucos «é tamén coñecido como o cruceiro da Amizade», apuntou o investigador. Sinalou que foron dous amigos quen financiaron a peza. Como cada un deles era veciño dunha parroquia, encargaron que os seus santos mirasen cara a elas. Os canteiros que atenderon á petición eran os Carboeira «unha saga de cinco xeracións de Román, en Vilalba, que deixou o seu símbolo na pedra», apuntou Arribas.
Engadiu que o cruceiro continúa aínda hoxe sendo lugar de culto e, no seu tempo, serviu aos dous amigos promotores «para comunicárense a través de obxectos que se deixaban ao pé e que lles permitían citarse para facer unha tarefa do campo, por exemplo».
Sega
Unha desas tarefas está relacionada coa herba seca. O grupo de Sober O Trícole interpretou a canción popular Hei de ir ás segas a Lugo, como parte das súas actuacións na revista.
Musicalidade tamén teñen os poemas do galardoado Luís Valle, que leu onte varios fragmentos de Fedor, A caída e Caderno do mendigo.
Completaron o programa as pezas dos artistas da escola Ramón Falcón de Lugo agrupados na asociación Munníacos. Como complemento a este apartado de imaxe proxectáronse imaxes do traballo de Xosé Reigosa, Entre Marbella e Torremolinos, que amosa na propia sala.”
Álvaro Cunqueiro: “O autor que esqueceu inxectarse ouro”
Reportaxe 
de Santiago Jaureguízar en El Progreso:
“Álvaro Cunqueiro cumpriría hoxe 100 anos de seguir vivo, pois naceu o 22 de decembro de 1911. Ou tal vez estea cumpríndoos ao seu xeito, gozando das existencias e publicando as obras que el fachendeaba de ter vivido e publicado sen que haxa indicios.
Álvaro Cunqueiro aprendeu logo os límites da vida. O seu pai explicoulle que non debía apartarse das rúas máis céntricas e seguras do Mondoñedo no que naceu o 22 de decembro de 1911 porque os milleirais que ascendían sobre as mesmas lindes da cidade estaban inzados de comunistas sen afeitar e con chaquetas vellas que atoparían un bo agasallo de Nadal ateo facerse co fillo do boticario.
Dese xeito comprendeu que Mondoñedo era o mundo, ao xeito de Celso Emilio, e superou o cativo mapa local a base de transmutar cada obxecto das poucas rúas nas que corría ceibo e alleo ao medo en obxectos que representaban o máis acendrado de Occidente e o máis fascinante de Oriente. O desenvolvemento desta fantasía empezou polo que lle quedaba enfronte dos ollos: un almanaque ilustrado cunha Natividade de Fiemalle. «Botei horas mortas contemplando aquela pintura», confesa o escritor, que descubriu naquela representación «o meu país natal, a colina da Camba e a montaña de San Pedro de la Torre, a paisaxe cara a Viloalle e Masma… O mestre Fiemalle, dicíame eu, viu este Nacemento en Mondoñedo».
Unha mostra da fantasía como complemento da realidade é, por exemplo, a anécdota que contaba sobre o bedel do casino de Mondoñedo, sobre o que aseguraba que tiña unha melomanía de tales dimensións que sintonizaba a BBC para escoitar os concertos de Yehudi Menuhin dirixindo á London Simphony Orchestra. «Nun momento dado, o conserxe, enfurecido, soltou unha puñada sobre unha mesa ao tempo que berraba: Do sostido, animal!. (…)”.
