Entrevista
de Marcos Pérez Pena a Xulio Pardo de Neyra en Praza:
“(…) – Praza (P): Por que Margarida a da sorrisa d’aurora é “o primeiro conto infantil galego de autor”?
– Xulio Pardo de Neyra (XPN): Aínda que eu mesmo xa expliquei que foi Risco quen, de xeito anónimo, en 1921 publica O Rei avarento, o primeiro conto infantil da nosa traxectoria cultural –eu mesmo editeino e nun volume analicei o seu tempo mercé ao Servizo de Publicacións da Universidade de Compostela— ; con efecto, Margarida a da sonrisa d’aurora é “o primeiro conto infantil galego de autor”. Publicouse por Nós en 1927 e mesmo poderiamos apuntar que é simplemente o primeiro se consideramos que nese 1921, o propio Evaristo Correa Calderón e o voceiro nacionalista en que tan ben se lle trataba, A Nosa Terra, anuncian a inminente saída do contiño A Princesa do Sorriso d’Ouro.
– P: Resultan interesantes as relacións e o interese que nese tempo esperta o galeguismo en moitas persoas próximas ás vangardas. A que cres que se debeu?
– XPN: Evidentemente, a Galiza das vangardas históricas e, especialmente, a Galiza da Época Nós que tan ben define Carlos Baliñas, é o momento auroral en que, por vez primeira, a nación se constitúe como tal entidade. Daquela, e por iso é tan importante, cando se produce a institucionalización do nacionalismo –falo da I Asemblea Nacionalista de 1918, celebrada en Lugo— , a Galiza chega á maioría de idade. Non é estraño, pois, que un fato de vangardistas, con Correa á cabeza, decidise agasallar á cultura galega coas primeiras probas da estética máis rompedora de entón. E, en boa lóxica, naqueles tempos onde a formación comezaba a se estender a máis capas dunha sociedade pechada e inzada polo levitismo máis reaccionario, chegou a xoves que, conscientes da súa pertenza a unha comunidade como a galega, se deixaron engaiolar polos ismos tan en boga naqueles anos. Evidentemente, daquela ser galeguista, ser nacionalista, podía implicar ás veces e en casos compromiso coa renovación, apertura e ilusión polo descoñecido, piares básicos no desenvolvemento de todas as persoas e os grupos. (…)”
Arquivos da etiqueta: Praza Pública
O Fogar das Palabras: un novo espazo para os xéneros fantásticos en galego
Desde
Praza:
“As historias de ciencia ficción, fantasía, steampunk e demais xéneros do mundo fantástico, teñen unha nova rampla de lanzamento. A libraría-taller O Fogar das Palabras en Santiago de Compostela abre outra vía de achegamento aos xéneros que van máis alá da simple ficción. Pero ademais, este espazo ofrecerá talleres de creación, de autoedición e mesmo unha plataforma para quen queira iniciarse na creación literaria desde os xéneros que tratarán os dous responsables do proxecto: Fernando Cimadevila e David Cortizo. Falamos con eles para que nos expliquen algo máis sobre esta iniciativa.
– Praza: Que é este lugar, O Fogar das Palabras?
– Fernando Cimadevila (FC): Pois podemos dicir que é unha mestura entre libraría e taller literario. Nós somos, antes que libreiros, editores. David é editor de Urco Editora e eu de Contos Estraños. Por iso decidimos crear un lugar onde poder levar adiante o noso labor como editores e ao mesmo tempo achegar aos lectores, aos autores e a aqueles que queren entrar no mundo literario, unha ferramenta para entrar neste mundo, a través dos talleres e a autoedición que ofertamos grazas ao selo propio que temos que é O Fogar das Palabras. (…)
– P: Hai elementos propios na ciencia ficción galega e a fantasía galega?
– David Cortizo (DC): Na ciencia ficción non, na fantasía ao mellor si polo substrato céltico e no terror o que xa comentaba Fernando, o agro-terror.
– FC: Outro punto sería a ambientación. En vez e ambientar as historias en Gran Bretaña, ambientalas en Galicia xa lles dá un punto distintivo.
– DC: Agustín Fernández Paz ten unha novela fantástica na que aparecen elementos como meigas e personaxes da mitoloxía galega.
– FC: En tal caso o importante é que se escriban cousas. (…)”
Francisco Castro: “Oxalá tivesemos un país forte ao que non lle houbese que explicar constantemente por que escribimos en galego”
Entrevista
de Alberto Ramos a Francisco Castro en Praza:
“(…) – Praza (P): A crítica social da que fala é unha constante en toda a literatura, pero tamén en concreto do xénero negro. Ademais non é a primeira vez que se achega vostede ao xénero, por exemplo en In vino veritas xa tiñamos un detective, aínda que nesa obra todo tiña un trazo máis paródico…
– Francisco Castro (FC) O corazón da Branca de Neve é un libro máis clásico. In vino veritas si que tiña ese aquel de parodia de novela negra. Pero sendo unha parodia, era tamén unha novela negra. E tiña o seu detective, tiña a súa muller fatal, a súa trama corrupta, a denuncia social… Todos eses tópicos. Pero tamén pretendía ser unha reflexión sobre o propio xénero. Neste novela, pola contra, estiven máis contido.
Sobre a primeira parte do que dicías, a min gustaríame que cando se falase da miña obra, dentro de 100 ou 200 anos e eu morra, se dixese que os meus libros quixeron retratar o seu tempo. En Xeración perdida falaba da miña xeración e de como a droga a machucou. No caso de Spam, trataba o tema de internet e de como a rede comezaba servilles ás empresas para o controlarnos. Chamádeme Simbad fala dunha das pragas do século XXI: o alzheimer. Sempre intento que cada obra sexa unha pintura da realidade e, ao tempo, unha pintura crítica. (…)
– P: E como editor, voulle preguntar pola crise. Como ve que está a sufrir a crise o mundo editorial?
– FC: Vou dar unha resposta longa. O primeiro que hai que dicir é que a situación editorial en Galicia é exactamente que o da literatura en galego. Sempre dixen que a literatura galega non é mellor nin peor ca outras, é unha literatura normal. Facemos libros bos, regulares e malos. No caso da edición, diría exactamente o mesmo. A edición galega é moderna, está a altura da que se fai no mundo occidental. Eu vou a encontros internacionais e vexo o que se fai por alí fóra. E podo dicir que estamos á mesma altura, ás veces moi por riba. Nese sentido, o nivel da edición en Galicia é óptimo e profesional. Podemos estar orgullosos de como editamos.
Outra cousa é a parte económica do asunto… Loxicamente nun lugar do mundo como no que estamos, con cinco millóns de parados, a xente reduce o seu gasto en libros e en cultura. A xente non pode deixar de mercar mortadela, pero si pode deixar de ler ou pode ler doutra maneira. Comentábame hai pouco a directora dunha biblioteca que cuadriplicaran no último ano os carnés de socios. Isto quere dicir que hai moito lector que non quere deixar de ser lector e que, por fortuna, neste país aínda temos bibliotecas. Creo que este dato ilustra bastante ben cal é a situación.
A situación que vivimos lévanos a editar, a controlar máis as tiraxes, hai que ser máis conservadores. A edición é un traballo fermosísimo, pero ten un aquel arriscado. A min pódeme gustar moito unha novela, penso que vai ser un exitazo e, ao final, non lle fai caso ninguén. E ás veces pasa todo o contrario. O mercado é así e é difícil de prever… En calquera caso, creo que agora nos toca ser conservadores. (…)
– P: Vou facer unha pregunta tópica sobre a Literatura Infantil e Xuvenil (LIX). Segue a manterse o prexuízo de que é de segunda división, de que non é relevante e esas cousas?
– FC: Evidentemente o prexuízo segue. Menos que hai unha década, sobre todo por autores como Fernández Paz, que é premiado polo mundo adiante, ou pola facilidade dos autores da LIX de seren traducidos dende o galego. Todo iso fai que se nos respecte un pouco máis. Pero o prexuízo existe… E debo ter o día moi politicamente incorrecto, pero teño que dicilo: o prexuízo está moi instalado en moitos escritores e escritoras da literatura adulta. Moitos deles pensan que iso o pode facer calquera. E pensan iso cando a LIX -e non falo como presidente da Galix nin como escritor, falo como pai e lector- é tremendamente importante para a formación lectora. Non se pode desprezar así.
De cando en vez, hai que ler columnas de opinión e voces autorizadas que deitan así como unha mirada case de perdón sobre a LIX. Conviría lembrarlles que quen sostén no conxunto do estado a edición é, precisamente, a LIX. E para formar lectores é importante facer unha literatura infantil e xuvenil de calidade. Merecemos o respecto que non sempre se nos dá. (…)”
Manuel Gago e Manel Cráneo: “Galicia é un país cun vínculo tan forte coa Idade de Ferro que até Feijóo vive agora nun castro”
Entrevista
de Alberto Ramos a Manuel Gago e Manel Cráneo en Praza:
“Entre a divulgación, a historia e fantasía móvense Manuel Gago e Manel Cráneo no seu novo proxecto conxunto. Trátase de Vento e Chuvia. Mitoloxía antiga de Galicia, un libro editado por Xerais no que os dous autores botan a vista atrás, até a Idade de Ferro. Gago levaba máis de vinte anos madurando a idea deste libro no seu caletre, unha idea que buscaba deitar luz sobre unha parte da cultura do país esquecida por todos ou case todos: os deuses da idade do ferro. Nesta obra. Gago descríbenos as dez deidades máis espalladas polo territorio e Manel Cráneo acompáñao na aventura cun feixe de ilustracións que procuran dar corpo a estes deuses e, tamén, recrear a época en que divinidades como Reve, Nauia ou Berobreos gobernaban o particular panteón da época neste recanto de Europa. Vento e Chuvia móvese nestas coordenadas, mais é moito máis ca un libro, é un proxecto que vai máis aló da palabra escrita nun libro. No web Vento e Chuvia ofréceselles aos lectores unha morea de contidos diferentes, dende making off, roteiros, mapas, gráficas até historias diferentes ás que veñen no libro. (…)
– Praza (P): Cantos deuses temos aquí?
– Manuel Gago (MG): En total, son dez: Reue, Bandua, Nauia, Cossue, Lugoue, Berobreos, Poemana, Bormanico, as Sulas Nantugaicas e o Vestio Alonieco.
– P: Por que eses e non outros?
– MG: Porque son os deuses máis estendidos. O Reve estivo moi espallado, Nauia estivo moi estendida tamén e Cossue, tamén. Eran os deuses máis implantados nos territorios de Gallaecia. E despois, hai outra cuestión interesante da que hai que falar: en Gallaecia está o 70% dos teónimos da península. Que se agocha detrás disto? Son deuses diferentes ou os nomes diferentes do mesmo deus? Son as dúbidas que trae Marco García Quintela no libro. En todo caso, estes dez son os máis estendidos na antigüidade. (…)”
Manuel Álvarez Torneiro: “Temos que ter o valor de darnos un futuro”
Entrevista
de Montse Dopico a Manuel Álvarez Torneiro en Praza:
“- Praza (P): Recibiu o premio [Nacional de Poesía] como unha boa noticia para o galego. Dixo que, por fin, esta lingua comezaba a recuperarse. A que se refería?
– Manuel Álvarez Torneiro (MAT): Pois creo que o galego está recuperándose en gran parte grazas á cultura, á poesía…., e iso que a poesía é a cincenta da literatura. Que unha obra en galego gañe o Premio Nacional de Poesía dálle pulo ao galego, fai que se fale da poesía en galego en Almería, en Tenerife… É algo novo porque é a primeira vez, e temos que aproveitar o tirón… (…)
– P: Hai nos seus poemas moitas referencias a escritores, pintores, -vostede tamén pinta-, músicos… E empezou a publicar no tempo do que se chamou “culturalismo”. Que ten que ver Álvarez Torneiro con iso?
– MAT: Pois a verdade é que a min gustaríame ser pintor. E considero que a música é a arte das artes. Pero non se pode ser todo. Por iso cito moitos músicos, pintores… En canto ao que dis, eu creo que o que houbo foi un intento de superar un certo ruralismo, entendido como o discurso da miña aldeíña, todo moi pacato… Tiñamos que saír, buscar por fóra, encontrarnos con outras literaturas. Iso é culturalismo? Eu creo que, simplemente, é xente culta que escribe do que ve, do que le…
– P: Ferrín situouno na Xeración das Festas Minervais. Tamén o situaron, en concreto, coa Escola da Tebra. Vostede idenfícase, polo seu xeito de escribir, máis coa xeración dos 50, malia as diferencias entre os autores deste tempo?
– MAT: Podería dicir que estou cos dos 50… e cos do Século de Ouro español. Sempre é difícil establecer ese tipo de clasificacións. Son da xeración de Avilés de Taramancos, Bernardino Graña, Ferrín…, pero todos somos moi diferentes.
– P: Se cadra Os ángulos da brasa é máis directo, no seu estilo, que outros libros seus. Por que?
– MAT: Ten que haber unha crítica porque o que ves todos os días é que a xente está mal. Ves que a xente está descontenta, que sufre, que non atopa saídas… Os escritores non vivimos nunha torre de cristal. E, aínda que ás veces non apuntemos directamente á diana, temos que dicir as cousas. Aínda que non sexas moi directo, moi brusco, e lle deas voltas.
– P: Os seus libros están cheos, tamén, de reivindicación da palabra. E preocupación polo léxico e riquezas das imaxes utilizadas é unha das características que a crítica salienta da súa obra. Non será casualidade…
– MAT: É que creo na función da palabra, no sentido da palabra. Non debemos empregar as palabras con lixeireza. O poema non é dicir por dicir. Temos que explicar as cousas ben. A poesía, para min, é un xénero de rango superior. E ten que ver con isto, co traballo coa palabra. Coa procura da maxia, do misterio… (…)”
Eva Veiga: “Todas as mulleres somos dalgún xeito exiliadas de nós mesmas, aínda sen traspasarnos”
Entrevista
de Marcos Pérez Pena a Eva Veiga en Praza:
“(…) “Como en todas as familias de Galicia, na miña tamén houbo emigrantes. E experiencias coma esta lévanche a descubrir a túa propia xenenaloxía”. Falamos coa poeta Eva Veiga, protagonista de A cicatriz branca, filme dirixido por Margarita Ledo que retrata a emigración da muller galega na década dos cincuenta. (…)
Este foi o primeiro filme para Eva Veiga, poeta e non actriz, que afirma que, en principio, non ten intención de recuncar: “Non creo, pero nunca se pode dicir desta auga non beberei. Eu non son actriz. Facendo este filme descubrín que a interpretación é un dos oficios máis difíciles do mundo”. “Algo fixera eu, pero na comparable con ter un papel nunha película” -di- “Tiña un pánico terrorífico que ía crecendo a medida que ía traballando no papel. Fun seguindo as instrucións de Margarita, deixeime dirixir”. Veiga confesa que se atreveu a facer o filme, entre outras cousas, “porque o personaxe ten algo que ver comigo. Non como emigrante, senón como suxeito dunha experiencia vital, extrema”.”
María Reimóndez: “Hai moita xente que viaxa pero nunca cambia o punto de partida”
Entrevista
de Marcos Pérez Pena a María Reimóndez en Praza:
“(…) – Praza (P): Como muda a túa forma de achegarte á poesía, de escribir, dende Moda Galega até Moda Galega Reloaded, é dicir, dende o 2002 até hoxe?
– María Reimóndez (MR): Creo que a miña forma de achegarme á poesía mudou pouco, achégome a ela con rebeldía, sempre cunha certa dose de humor e tamén como o lugar onde conectan o privado e o público na miña persoa, co cal creo que é un espazo tremendamente vizoso. Sigo entendendo a poesía como unha rede para crear comunidades dunha forma preferente porque creo que o discurso poético é o máis aberto dos xéneros literarios, o cal quere dicir que pode espellar en lecturas infinitas que noutros xéneros están xa de seu máis pechadas.
Ademais, no caso de Moda Galega, o contexto sociopolítico pedía a berros un regreso. Porque os temas de Moda Galega por desgraza estaban, dez anos despois, máis a ferver ca nunca. E este si que é o grande paradoxo, que no medio dunha crise económica brutal, no canto de coller outros carreiros, se siga polos mesmos do capitalismo e do patriarcado máis atroz. Era necesario volver e abrir de novo a cidade para comprobar o horror dende a lingua mordaz e aberta,e dende aí poder encarar novas estratexias.
– P: Que imos atopar en kleinigkeiten/cousiñas?
– MR: Seguramente un poemario atípico, pero non sei, pode ser só unha percepción dende dentro da escrita. De feito interésame moito ver que entende un público galego, se cadra sentirá máis os aspectos íntimos fronte aos máis políticos do texto porque estes foron escritos coma unha seta que se envía ao corazón dunha lingua e cultura hexemónicas. Mais non teño nin idea! (…)
– P: Que contas en Presente continuo?
– MR: Van agora xa case 20 anos dende a primeira vez que collín rumbo á “India”, o poemario rematei de escribilo en 2005. Agora debo poñer o nome entre aspas porque nel conflúen as imaxes coloniais ou os conflitos políticos identitarios internos e para min xa non describe un lugar co que poida identificarme. Despois de 20 anos case falo en exclusiva de Támil Nadu, o poemario fala do proceso de chegar a onde estaba no 2005, un proceso que non remata nunca. Aínda así, creo que o máis importante desta vida (com)partida non ten nada que ver cos estereotipos nin co lugar concreto en si senón máis ben coa experiencia de descentrarse, de trasladarse sobre todo mentalmente a un lugar moi diferente daquel do que partiches e non falo precisamente de viaxes literais porque hai moita xente que viaxa pero nunca cambia o punto de partida. No caso da India é algo moi patente: a xente que viaxa e só ve o que a nosa educación colonial nos inculcou (as cores, os sorrisos, a pobreza…).
Este poemario defende máis a escoita que a mirada porque aí é a outra parte quen ten a posibilidade de definirse e nós o papel de deixar que nos modifiquen a orixe. A miña forma de entender a vida, as miñas alianzas, víronse totalmente transformadas neste proceso. O meu activismo nace desa escoita e analizo todo o que oio coas prioridades das que non adoitan ter voz en mente, busco crear espazos onde poidan falar por si mesmas. Este proceso non remata nunca, por iso o presente continuo, igual que non debe de rematar nunca a visión crítica sobre nós mesmas e a nosa sociedade cando entra en contacto coas outras. (…)”
O estudo de Anxo Rei Ballesteros agochaba un ensaio que ve a luz cinco anos após súa morte
Desde
Sermos Galiza e Praza:
“A editorial Axouxere vén de publicar Presenza dunha Ausencia (Sobre Maurice Blanchot) un ensaio inédito que o escritor Anxo Rei Ballesteros gardaba no seu estudo e que sae á luz cando se cumpren cinco anos do seu pasamento.
A partir dun texto manografado atopado entre os pais que o escritor deixara amoreados no seu estudo nace este novo libro do escritor Anxo Rei Ballesteros, unha descuberta que se fai pública cinco anos despois da súa morte na Coruña en outubro de 2008.
Rei Ballesteros adéntrase en Presenza dunha Ausencia na obra L´espace littéraire na que o filósofo francés Maurice Blanchot reflicte arredor do proceso creativo e o feito literario, da literatura como expresión do ser.
Os editores anotan que o texto chegou até eles manografado, sen concluír mais, ao seu ver, “conserva, porén, unha estraña aura, un fulgor que brilla desde o seu adentro”. Despois dun profundo traballo de edición, sacan á lus unha obra que, segundo valoran, mesmo pode marcar “un pequeno (humilde e imperceptíbel) fito no despregue da ensaística en galego”. (…)”
Berta Dávila: “Amólame que me pregunten por que escribo en galego. Xa sabemos que significa esa pregunta”
Entrevista
de Alberto Ramos a Berta Dávila en Praza:
“(…) – Praza (P): Porque foi até Dakota para contarlles aos seus lectores esta historia [O derradeiro libro de Emma Olsen]?
– Berta Dávila (BD): Foi unha localización que estivo alí case dende o comezo. A idea de localizar a historia nos EUA xurdiu ao tempo que as personaxes de Emma e de Clarisa, que son as dúas protagonistas da novela. De feito, xa xurdiran nese contexto, non poderían existir noutro contexto. O que si fixen foi buscar un lugar concreto na xeografía estadounidense para situar a historia. E decanteime polo Medio Oeste, porque é un lugar en principio anódino, onde existen moitas cidades de poucos habitantes e onde nunca ocorre nada. Ao final, apareceu Faith, un lugar en que sucederon unha morea de circunstancias extraordinarias e, malia todo, rematou coma unha desas vilas anódinas. Circunstancias extraordinarias como a descuberta de Sue, o tiranosauro rex máis grande do mundo, ou como que o nome da cidade é resultado de que o Ferrocarril de Rockefeller remataba en Faith, e a súa filla se chamaba Faith. Todos eses feitos fixéronme pensar que era un lugar para novelar. Decidín acoller na novela todas estas singularidades, pero tamén saír das marxes do Faith real e crear un de ficción para xogar cos estereotipos. (…)
– P: Escolleu a lingua?
– BD: A lingua vennos dada, pero nunha situación de conflito como a que temos nós, tamén é unha elección. No meu caso, foron as dúas cousas. Veume dada por unha banda, pero tamén a escollín. Polo menos, escollín non abandonala. Eu son galega, vivo aquí e escribo en galego… Creo que é o normal. Máis que a pregunta de que nova es, amólame moito máis a pregunta de por que escribo en galego. E por que? Porque xa sabemos que significa esa pregunta. (…)
– P: Polo que sei, anda mergullada nun proxecto de investigación ao redor da Literatura Infantoxuvenil (LIX).
– BD: É un ámbito moi interesante para investigar. Creo que é unha das mellores literaturas que se fan no mundo e chegan a todo tipo de lector, porque eu non creo na literatura como xeito de illarnos do mundo, senón de conectarnos. Ademais, está vinculada ao ensino.
– P: Cre que se subestima a LIX?
– BD: Non é que o crea, é que moitas veces se subestima. Só hai que ver a atención crítica e mediática que se lle dá a unha obra de adultos e a outra de LIX. E tendo unha literatura infantil e xuvenil potente, interesante e moi rica como a que temos… Houbo unha época que parecía que estaba mal vista… Vaia, mal vista tampouco, que non é un vicio escuro… Pero si parecía unha lectura de segunda, sobre todo en determinados ámbitos académicos. Parecía que se lías a Fernández Paz, non podías ler a Proust. A min, Fernández Paz paréceme alta literatura. (…)”
Nova tempada de Escrita(s) en Compostela
Entrevista
a Edita Fernández Oca e Claudio Pato en Praza:
“(…) – Praza (P): As Escritas son unha ollada sobre a relación de quen escribe coa escritura, pensando nos autores que viven aquí. Calís [Claudio Pato], ti dixeches que a xente nova era a que máis se achegaba á escritura. Isto non é unha contradición dado o estranamento entre xente nova e lingua no noso país?
– Claudio Pato (CP): O que eu dixen é que buscabamos xente nova. Eran os que menos visibilidade tiñan. Eu polo que vía, como espectador, sempre vía os mesmos nomes. Tiramos por xente nova a nivel temporal. A min parecía interesante que esa xente tivese un espazo para falar. (…)
– P: Houbo ocasións nas que falastes dunha permeabilidade do texto, non pensades que esa permeabilidade pode matar a escrita?
– CP: A escrita o que fai é embebedarse de todo o que está no mundo. Interésanos que o de fóra entre na escritura. Non hai autonomía na escritura, senón que bebe de procesos que a rodean. Son persoas que viven, traballan ou estudan e dánlle á cabeza para logo escribilo.
– P: A escritura é para vós un xogo?
– CP: Para min é un oficio.
– Edita Fernández Oca (EFO): Para min é unha responsabilidade.
– P: Se vos comparades coa escrita oficial, sentídesvos coma uns pallasos que non lle fan gracia a ninguén?
– CP: Volvendo ao de xogo, cambiei ese termo polo de oficio, porque a escrita é un oficio que te leva ao oficio máis importante, o de vivir. Apréndese moito por aí. A escritura é un xogo porque ti xogas coa linguaxe. Nese xogo ten que haber un compoñente ético e político para que esa linguaxe non fira, e se o fai que fira a hexemonía que crean os marcos de guerra que non nos deixan vivir. E de ser pallaso, pois os pallasos gustan.
– EFO: Entre pallasos e burros anda a cousa. (…)”
