Entrevista
a Luís Martínez-Risco na revista Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Que é para ti a História?
– Luís Martínez-Risco (LMR): A história é uma disciplina que ajuda a pensar reflexivamente. No nosso dia a dia devemos tomar decisões sobre aspectos nos que influem múltiples aspectos, e devemos de o fazer valorando todos e cada um por individual e no seu conjunto. O caracter multicausal que é próprio à disciplina da história contribui na aprendizagem e adquisição das habilidades necessárias.
– P: Como é a tua experiência no ensino da História? Para onde deveriam caminhar estes modelos educativos?
– LMR: Cada ano que passa um bocado mais frustrante. Os planos de estudo são absurdos. Encher e encher de conteúdos que, de tanto encher, ficam valeiros e dificultam a aprendizagem da reflexão. Os modelos educativos, no referente à História, deveriam esforçar-se em ultrapassar os modelos decimonónicos quando os estados estavam obsesionados por se equiparar a nações e as nações em se constituir em estado. No caso do estado espanhol, além do trágico das guerras e repressão, chega à paranoia de ver um elemento de pobreza o que em realidade é de riqueza. (…)
– P: Que projetos tens e quais gostarias chegar a desenvolver? Fala-nos, em concreto, da Fundación Vicente Risco…
– LMR: Levo vários anos implicado com a Fundação Vicente Risco. Um labor complexo que não seria possível sem a cumplicidade de múltiplas implicações individuais, de pequenas empresas, … Desde o Padroado da FVR consideramos que o melhor contributo que podemos fazer para honrar a Vicente e Antón Risco é o de prosseguir o seu trabalho pola dignificação da Galiza. Catalogar e digitalizar a documentação de ambos os dois autores para ser consultada por investigadores. Afondar na reflexão sobre o país e a nosa cultura, no que o relacionamento com Portugal e a Lusofonia é quase uma obriga. O trabalho de cultura de base, …”
Arquivos da etiqueta: Revista Palavra Comum
Entrevista a Celia Parra
Entrevista
a Celia Parra en Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Que supõe para ti a poesia e o audiovisual?
– Celia Parra (CP): Poesía e audiovisual sempre foron para min os vehículos de transmisión e comunicación máis íntimos, as linguaxes coas que máis cómoda me sinto. Primeiro chegou a palabra, despois descubrín o cine, do que me interesa a vertente máis creativa e experimental, e agora ando xogando a mesturalas. Ambas supoñen, ante todo, a celebración dunha maneira propia de ver e sentir o que nos rodea, e por tanto unha forma de liberdade. (…)
– P: Qual consideras que é -ou poderia ser- a relação entre a literatura e o audiovisual entre si e com outras artes?
– CP: Entendo as artes como expresións dun sentimento, emoción ou discurso; unha forma de trasladar un rebulir interior cara ó exterior empregando distintos formatos e técnicas: ben sexa unha composición musical, ben unha novela, un cadro, unha escultura… Cada unha, co seu grao de abstracción e características particulares, non deixa de ser a maneira que atopamos de darlle forma a ese algo que pula por facerse corpo, e por iso as vexo intimamente relacionadas.
Penso que, concretamente, poesía e o audiovisual son dúas manifestacións da mesma simbiose. O poder evocador da palabra fai que o poema desencadee na imaxinación unha serie de imaxes, reais ou figuradas. De igual xeito, a sintaxe interna da propia imaxe, e tamén a que deriva da montaxe cinematográfica, escribe no cerebro do espectador conceptos, significados e impresións. Unha imaxe sen palabras fai que estas agromen na mente, e o mesmo pasa cunha soa palabra. Para min é moi interesante explorar a intersección destas dúas linguaxes, como se complementan, como se duplican, como se mesturan e que universos crean. (…)
– P: Que projetos tens e quais gostarias chegar a desenvolver?
– CP: Agora mesmo estou producindo Versogramas, un proxecto transmedia que explora o xénero da videopoesía a través dun documental de creación, unha exposición, un webdoc e unha longametraxe experimental. É un proxecto apaixonante que desenvolvo xunto con dous grandes profesionais, Belén Montero e Juan Lesta (Esferobite). Polo de agora estamos en fase de financiamento, agardo que pronto poidamos ensinar cousiñas. Como ando volcada niso, pouco tempo e espazo mental me queda para a escrita, pero si que me gustaría retomar algunhas ideas que teño anotadas para un poemario.”
Entrevista a Miguel Anxo Fernández na revista Palavra Comum
Entrevista
a Miguel Anxo Fernández en Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Que supõe para ti a literatura?
– Miguel Anxo Fernández (MAF): Non son quen de procurar respostas transcendentes nin vagar polos recantos da retórica para esta cuestión, pode que pola miña condición de historiador vinculado ao audiovisual, que entende máis de imaxes que de palabras… Entendo a literatura como unha variante da comunicación pola vía da expresión escrita. A necesidade de contar historias porque na outra banda hai alguén disposto a aprecialas e a poñer o seu goce nelas. Se non existe ese elo, escritor-lector, entendo que non é literatura, é simplemente onanismo, á marxe de que uses de ferramentas de estilo que poderán ser máis ou menos sofisticadas, ou mesmo de estruturas narrativas audaces. Todo iso podo entendelo, pero nunca en contra da comunicación no sentido máis fondo da expresión, como sinónimo de empatía. E, naturalmente, o compromiso da literatura co entorno social e histórico no que vive, a súa condición de voceira da realidade.
– P: Como entendes o processo de criação literária?
– MAF: No meu caso laborioso, pero ao tempo dando prioridade á historia que vou contar. Quero dicir, procurando que leve un aquel de orixinalidade que sorprenda ao lector. Para contar o mesmo, xa o fixeron outros. Despois está a variante estrutural e de estilo. Iso tamén require consideración, sobre todo ao lector. Fuxir da idea de que o lector, como é soberano, está na obriga de asumir as ocorrencias, os experimentos e os xogos literarios en nome de non sei que patrón ou cousa… Por iso me mete medo cando escoito a verba “experimental”. É tan feble a liña que separa iso da arroutada, que me poño moi á defensiva. No cinema, os clásicos dicían que só aspiraban a “contar historias”. Cando escribo teño iso por única aspiración. Iso non implica rexeitar o agarimo coa lingua e porse de costas aos tempos que corren. (…)
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
– MAF: Carezo de recursos para darche unha resposta lúcida porque ademais fuxo da transcendencia, pero entendo que o camiño literario do país, como ocorre co audiovisual, deberá ir pola diferenza, na procura de trazos que a afasten do mainstream, da tendencia global. Que a novela negra teña moito predicamento en todo o mundo, non pode levarnos a imitar a Mankell, a Márkaris, a Vargas ou a Camilleri, pero si a procurar trazos singulares que nos vendan como distintos desde o noso país. Só así, desde o distingo, poderemos reafirmarnos. O uso da lingua propia xa vai nesa dirección, pero non basta se non conseguimos saír a outros lectores, e polo tanto a outras linguas. Penso que o sistema literario galego ten aí un problema moi serio, algo que, regresando ao audiovisual, xa está a corrixir, ou cando menos a intentalo. Facer filmes na lingua propia que a través das lendas poidan ser disfrutados pola comunidade global. É que, do contrario, converterémonos nun gueto literario, se non o somos xa…. Xa che advertín de que son moi simple no meu argumentario… (…)”
Entrevista a Antonio Reigosa
Entrevista
a Antonio Reigosa na revista Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Que é para ti a oralidade, a literatura popular?
– Antonio Reigosa (AR): O que denominamos oralidade é moito máis ca voz e palabras máis ou menos coordenadas ou organizadas nun discurso. A oralidade é un sistema integral de comunicación no que, ademais da voz, interveñen os nosos hábitos e costumes, a liguaxe xestual, ritos, as crenzas… A literatura popular tradicional é unha parte fundamental dese sistema, nútreo de sentido espiritual, organízao en códigos simbólicos e establece as regras que permiten a comunicación entre os individuos que usan eses códigos sen sequera necesidade de racionalizalos. (…)
– P: Que perspectiva tens sobre o processo de criação artística, num sentido amplo, e especialmente no referente à oralidade?
– AR: Somos, en xeral, por natureza, individuos creadores de arte. Temos tendencia innata a procurar e compartir beleza a través da fabricación de obxectos ou da ensoñación de fantasías. A linguaxe é unha creación humana que combina maxistralmente a necesidade de dar satisfacción á comunicación entre individuos coa vontade estética. As palabras son “obxectos” sonoros capaces de singularizar a un tempo un obxecto e un sentimento, e de formar parte de conxuntos (versos, frases…) capaces de influír no noso estado de ánimo. As linguas, por exemplo, son, por enriba de calquera outra consideración, obras de arte construídas colectivamente ao longo do tempo.
– P: Que características próprias tem, do teu ponto de vista, a oralidade e literatura popular galegas, e com que outros sistemas culturais achas que se vincula (nomeadamente, com a Lusofonia)?
– AR: Desde o punto de vista lingüístico, somos irmáns dos sistemas culturais que se expresan na mesma lingua ca nós. Pero tamén somos irmáns da maioría dos sistemas culturais do mundo, na medida en que construímos o noso, igual ca os demais, para dar resposta ás mesmas cuestións básicas: De onde vimos, que hai despois…
Mirando o mundo desde a óptica das culturas populares, decatámonos de contado de que nos preocupan as mesmas cousas. Somos os mesmos, a mesma idea construída con matices secundarios.
– P: Fala-nos da tua experiência de valorização e divulgação destas formas culturais (Polafías, etc.)…
– AR: Canto máis profundizamos no saber popular, máis nos decatamos de que nos guía un pouso atávico, unha ideoloxía que prioriza o comunitario. Nas Polafías (un proxecto que se promove desde a AELG para representar a cultura popular) conflúe a necesidade de encontrarse e relacionarse, de expresarse e entenderse fronte a propostas alleas, case sempre espurias, moitas veces corrosivas, que se administran a través dos medios de masas. Unha Polafía é unha oportunidade para re-coñecerse, por tanto, unha oportunidade para a catarse liberadora.
– P: Consideras que tem o reconhecimento que precisa a oralidade nos sistemas culturais contemporâneos?
– AR: Fálase moito da oralidade, do patrimonio oral, da literatura de tradición oral pero, en realidade, o que se está a pensar é que forma parte do pasado e que a modernidade, o futuro, son ou deben ser outra cousa. Todos apreciamos, e usamos, as posibilidades que nos ofrecen as novas tecnoloxías para relacionármonos pero non deberamos esquecer que somos debedores do inmediato. O que sostén o noso armazón cultural son os afectos dos máis próximos, non só as gabanzas dos máis afíns.
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação cultural hoje -e para a galega, em particular-?
– AR: Sempre é recomendable non perder as referencias do que somos sen deixar de pensar en mudar o que non nos gusta. Construír sobre o experimentado é sempre garantía de solidez, e sobre esa firmeza calquera aposta, mesmo revolucionaria, ten alguna garantía de futuro. Aínda que ás veces poidamos pensar que os cambios radicais son cousa de heroes, a realidade parece demostrar que é a necesidade a que fabrica eses heroes. Ninguén pode cambiar nada, se unha maioría non desexa ese cambio. (…)”
Entrevista a Sabela González
Entrevista
a Sabela González na revista Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Que é para ti a literatura?
– Sabela González (SG): Como lectora, a literatura é para min entretemento, evasión e xogo. Refírome ao xogo entendido como unha aprendizaxe de interacción co entorno, coma cando eramos pequenas. Como autora, non che é unha cousa moi distinta. É o xogo de verter as ideas (toleadas, moitas veces), de darlles voltas ata que tomen unha forma comprensible, de xogar a mesturalas coa realidade, para me entreter e para facer tanxible o produto do que me pasa pola cabeza. É debuxar historias, e iso é o máis divertido do mundo.
– P: Como entendes o processo de criação artística?
– SG: Penso que é algo moi subxectivo: hai tantas formas de crear como persoas. Para min, o proceso ideal é o de trasladar as imaxes da miña mente a notas (físicas ou dixitais) e de aí, á hora de escribir, mesturalos en palabras. É xogo, como dicía antes, pero un xogo de concentración. Ás veces de moito cavilar e pouco teclear, ás veces de tecleo frenético. Como nas musas non se pode confiar, o proceso de creación vén dado polo tempo dispoñible e a gana de ver o produto avanzar, sen romanticismos, premendo teclas e cuspindo ideas para volver e podar outro día.
– P: Qual consideras que é -ou deveria ser- a relação entre a literatura e outras artes (fotografia, música, etc.)?
– SG: Non sei se coñezo abondo o que hai/houbo como para o avaliar, pero penso que todas as artes deben mesturarse de cando en vez. Non só no consumo por parte do público, senón dende as canles de produción, debería haber máis manifestacións de confluencias innovadoras. Poida que cada vez haxa máis, pero dubido que sexa abondo. Persoalmente, penso que non só debería acontecer entre as artes senón entre outras manifestacións culturais e do ocio. (…)
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
– SG: Persoalmente, creo que temos que perder parte do misticismo e romanticismo que rodea a creación literaria. Teño a impresión de que a cultura galega precisa universalizarse, amosarse alén das fronteiras libremente, sen as constricións do medo ao rexeitamento. Fóra de aquí, a miña sensación sempre foi de que existe un descoñecemento da nosa cultura, non unha falta de respecto. Ese respecto conséguese amosando produtos e non ideoloxías. Aplaudo enormemente as iniciativas dos últimos anos que están demostrando que en galego se poden facer grandes obras, pequenas obras, libros divertidos, novelas vendibles e entretidas sen ter que amosar entre as liñas a nosa idiosincrasia máis roída, sen ter que adiviñar un Cunqueiro ou unha Rosalía en cada protagonista. (…)”
Entrevista a Baldo Ramos en Palavra Comum
Entrevista
a Baldo Ramos na revista Palavra Comum:
“- Palavra Comum (P): Que supõe para ti a literatura?
– Baldo Ramos (BR): Para min a literatura é un xeito de ver, máis ca un xeito de escribir. Esta visión da literatura leva emparellada unha actitude persoal, non pretendida, pero inevitábel. Unha actitude de certa distancia coa maquinaria comercial da produción literaria. Por iso o meu territorio literario non o concibo fóra da poesía. Nel un está bastante a salvo das ambicións de chegar a un público masivo, compracente e consumista de literatura. Aínda que está moi ben que exista este tipo de produción literaria, que é a que permite que o negocio da literatura sexa rendíbel, o meu traballo nunca sufriu as tentacións deste reclamo.
– P: Como entendes o processo de criação artística (num sentido amplo)?
– BR: Poda e enxerto, iso é a creación, escribín nun libro-catálogo que editara a galería Sargadelos de Ferrol hai agora sete anos. Contención e equilibrio, por un lado, e experimentación, por outro. Non crear para, senón crear por. Por pura necesidade de dar coas portas de acceso a una casa que pretendemos, por todos os medios, facer habitábel. Esa casa que nos acolle da intemperie do tempo e das cicatrices que deixa en nós.
– P: Qual consideras que é -ou para onde deveria caminhar- a relação entre a literatura e outras artes (música, fotografia, artes plásticas, etc.)? Como é a tua -relevante- experiência nestes âmbitos?
– BR: Coido que nos últimos tempos se teñen dado moitas experiencias, e moi interesantes, a partir de diferentes diálogos e confluencias entre artes, aínda que, quizais pola excesiva especialización e certa miopía na recepción, non sempre se valoran de xeito integral e por iso a súa consideración tende a ser parcial e reducionista. Pero penso que, aos poucos, con achegas que, aínda resultando minoritarias, resulten atractivas, o público irá progresivamente tendo maior cantidade de referentes para poder xulgar estes diálogos que, de primeiras, non sempre resulta doado descodificar ou valoralos sen prexuízos.
No meu caso, a pintura é unha experiencia que ten enriquecido a miña escrita. Xa non podería entender os dous traballos de xeito disociado. Pero nos últimos tempos, a pintura proporcióname uns espazos de maior liberdade á hora de experimentar que a poesía non me ofrece de partida. De aí que moitos dos meus proxectos literarios, ultimamente, nazan ou se desenvolvan, dalgún xeito, superpostos á plástica. Porque é aí onde sinto que a experiencia poética se abre a espazos novos de maior interese para min nestes momentos. (…)
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
– BR: É obvio que a literatura galega na actualidade ten unha vitalidade que seguramente non tivo nunca. Pero a sociedade non termina de conectar con ela, unhas veces por descoñecemento e outras por desconfianza. Imaxino que entre todos teremos que ir aproximando eses espazos de contacto, tan distantes en moitos casos. E aí todos temos cousas que aportar, non só os poderes públicos, que neste sentido deberían ser os primeiros en dar exemplo e planificar todo tipo de iniciativas de normalización cultural, indo ás necesidades de raíz, intervindo a pé de rúa e, dende logo, dende a idade primeira, na que os nenos deberían formarse sen prexuízos sobre o seu patrimonio lingüístico e cultural. E neste ámbito, dende logo, eu, que son pai de dous pequenos, vexo que as carencias son enormes. (…)”
Entrevista a Susana Sánchez Arins
Entrevista
a Susana Sánchez Arins na revista Palavra Comum:
“- Palavra Comum (PC): Que supõe para ti a literatura?
– Susana Sánchez Arins (SSA): Uma parte imprescindível de mim, de nós. Se não a tivesse, teria que inventá-la. Em realidade isso é o que levamos a fazer desde que somos humanas. Gosto dessa teoria a defender que a nossa área de Broca cerebral desenvolve a um tempo a capacidade linguística e a de manipular objetos com a mão direita. E aquela que associa sermos bípedas com o desenvolvimento do aparato fonador. Somos humanas porque fabulamos. Fabulamos porque somos humanas. E eu tenho-me por mui humana.
– PC: Como entendes o processo de criação artística?
– SSA: Pois sou mui materialista nesse assunto. Entendo-a como um processo de produção, um trabalho que manufatura objetos, artefactos. Em troca de utilizar como matéria prima o coiro, a madeira ou o papel, recorre ao coiro, à madeira ou ao papel, mas para outra cousa. No campo da literatura a matéria prima é a língua, a palavra, e o nosso trabalho consiste em repuxá-la, talhá-la ou tingi-la para expor a nossa maneira de ver o mundo, denunciar realidades que nos desgostam, propor alternativas de qualquer tipo, ou, simplesmente, jogar. Bom, talvez jogar seja o trabalho mais importante que devamos fazer com a palavra.
[Não gosto nada da palavra criação. Percebo-a com tal hálito de divindade, de superioridade, que para mim deriva em halitose. Achega-me à concepção da artista como a Elegida que vê onde as demais não vemos, o qual limita a acessibilidade à arte das pessoas não elegidas, que somos a maioria]. (…)
– PC: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
– SSA: A nível estético penso que o caminho libertário é o melhor e é já um caminho aberto: penso que há grande diversidade de vozes e maneiras de fazer na literatura, independientemente da sua visibilidade. Se revisamos os títulos de poesia publicados no ano passado, por ponher um exemplo, resultaria-nos mui difícil, creio, estabelecer uma continuidade estética. Há de todo, como em botica, e isso é bom, porque assim todas podemos encontrar ligações com os nossos gostos e interesses.
Onde vejo eivas é no campo da visibilização, quer dizer, essa variedade que creio que sim existe, não é percebida pola comunidade leitora. Porque onde falhamos é na comunicação. E não só é um problema institucional (que também, com esse absoluto abandono da administração de bibliotecas e promoção livreira). As próprias escritoras temos hoje em dia uma cheia de recursos, antes inacessíveis (quem podia editar o seu próprio booktrailer e difundi-lo sem serem conhecidas numa canle de televisão?, p. e.), que não aproveitamos ao 100% para reduzir a distância com o nosso leitorado. (…)”
Publicación por entregas de Tertúlia revisitada, de Xavier Alcalá, en formato dixital
Desde
o blogue de Xavier Alcalá:
“Desde o 4 de febreiro publícase por entregas Tertúlia revisitada, de Xavier Alcalá, en Palavra Comum e Praza Pública, en formato dixital. (…)
Esta revisión de Tertúlia contén unha nova novela interior, O Abrigo do Sol, que non coincide máis que en parte do seu tema básico coa novela interior de Tertúlia: a ben coñecida e reeditada Cárcere verde.
Verónica Martínez Delgado: “Visión de xénero na crítica literaria galega feita na Galiza”
Artigo
de Verónica Martínez Delgado en Palavra Comum:
“(…) O tema que me corresponde apenas presentar é Literatura galega: identidade, alteridade e exilio. Visión de xénero na crítica literaria galega.
Para poder desenvolver esta pequena e humilde disertación, púxenme en contacto cos máis coñecidos e recoñecidos críticos e críticas literarias deste país, para tirar unha visión máis profesional e plural sobre o tema. Coas súas respostas a un pequeno inquérito e as miñas propias conclusións, espero poder dar un pouco de luz sobre este tema.
Comezo reflexionando sobre isto: que é a crítica literaria?
Consiste nun exercicio de análise e valoración razoada dunha obra literaria, nun medio de comunicación actual. Cabe distinguila da historia da literatura, que realiza unha crítica e valoración moi a posteriori e, frecuentemente, de forma máis documentada e ecléctica.
Existen dous grandes xéneros de crítica literaria: a que propón como proxecto o rigor metodolóxico e científico e aqueloutra que establece a propia subxectividade ou o seu carácter polémico ou informativo.
Na enquisa realizada, parto da base de que existe un sistema literario galego, cunha compoñente importante na crítica literaria.
Segundo esta premisa recollo a opinión, daqueles que tiveron a ben responder á miña demanda, sobre que opinión lles merece a crítica galega, entendida como tal, a feita en galego sobre libros escritos nesta lingua.
Concordan, na súa maioría, en que a crítica profesional e científica como tal, non se exerce de maneira efectiva no noso país, na “súa función selectiva e dialéctica”, en palabras de Ana Salgado, para que sexa un terreo que propicie verdadeiramente a discusión, quizais, e nin sempre, fóra do ámbito estritamente académico. Inciden en que non se leva a cabo unha crítica negativa en case ningún caso, só pequenas apoloxías dos libros criticados e/ou haxiografías dos propios e propias escritores e escritoras. Diferencian, moi acertadamente, entre crítica académica e a situada nas marxes.
En canto á visibilidade dentro do entorno dos mass media e publicacións especializadas, en canto a calidade, repercusión na sociedade, etc, comentan que resulta difícil medir o impacto real da crítica galega, xa que está moi dirixida a un público concreto, mais a invisibilización e invisibilidade da literatura leva asociada a invisibilización e invisibilidade, aínda maiores, do discurso crítico arredor dela. Existen poucos espazos para a crítica e estes son maioritariamente hexemónicos e patriacais. Así, finalmente, os lectores podemos rematar por confundir a calidade coa cantidade de laudatios que reciba un escritor e como apuntaba Mario Regueira, se cadra, só nos está a manifestar cal é a súa rede social.
Tamén existe unha literatura de xénero feita por mulleres que manifestan abertamente un compromiso feminista reflectido nas súas obras. Pregunto ás críticas e aos críticos: Como consideran o comportamento da crítica fronte a este tipo de obras e autoras? Como está a ser o tratamento destas obras? Existe un diferente tratamento destas obras segundo a crítica sexa realizada por mulleres ou homes?
As respostas apuntan cara a que “o patriarcado non pesa máis nin menos que no resto dos planos sociais, a cultura, non é algo que realmente nos faga libres da discriminación coa que as mulleres e os nosos discursos vivimos todos os días”, como afirma nese senso Ana Salgado.
Eli Ríos apunta: “se a obra mantén intactos os canons patriarcais e non resalta demasiado o “feminismo” os críticos deciden publicitala para demostrar que as mulleres temos cabida tamén na literatura galega, non acontecería o mesmo se fose abertamente feminista”.
Para rematar insisto en se existe unha distinta visibilización da crítica feita por mulleres e aqueloutra feita por homes, ou un tratamento diferente feito polos lectores. E se consideran que se trasladan os preconceptos da sociedade ás distintas interpretacións das obras realizadas por homes e mulleres.
Concordamos en que existe, desde o momento en que a meirande parte da pouca prensa que crea espazos para a literatura, os elixidos para facer crítica son homes. Os medios, ademais, están dirixidos por homes, e reflicten a mentalidade machista dominante na sociedade, cando non a promoven. Por tanto, existe unha tendencia a interpretar de forma distinta o valor do traballo feito por un home e o feito por unha muller.
Ramón Nicolás súmase ao destacar que a aparición da plataforma de crítica literaria A Sega é a manifestación máis clara, pertinente e iluminadora desa diferenza e afirma: “penso que cumpriría unha maior presenza de críticas neste país que abordasen o que se publica con criterio e honestidade, e o criterio, cando menos, sempre debería ser plural, aberto, argumentado e sen estridencias. O exemplo da páxina A Sega paréceme moi interesante, por exemplo”. (…)
Entrevista a Rosa Enríquez na revista Palavra Comum
Entrevista
a Rosa Enríquez en Palavra Comum:
“(…) – Palavra Comum (P): Qual consideras que é -ou deveria ser- a relação entre a literatura e outras artes (música, artes plásticas, fotografia, etc.)? Como é a tua experiência nestes âmbitos?
– Rosa Enríquez (RE): Traballar con artistas -músicos, fotógrafas, pintores, actrices e cineastas- é ben interesante e arriquecedor. Non teño moita experiencia nisto, pero si que me gustaría, por exemplo, escoitar un poema meu cantado. Pregúntome moitas veces como soaría. Ogallá teña a oportunidade de vivir esta experiencia algunha vez. Até o de agora, só colaborei cos fotógrafos Carlos Silva e Vítor Nieves. Este último fixo a portada de Unicrom e foi parte esencial da performance Palabra en movemento, baseada no poemario Vestíbulo da devastación. Nesta performance participou tamén a fotógrafa Andrea Costas. E xa, recentemente, colaborou comigo Charo López, que vén de facer a portada de Espectros. Antes diso, fíxoo a ilustradora Ana Cibeira, autora da portada de Desobediencia, e o pintor Leandro Lamas, autor da do Atlas de Chaguán. (…)
– P: Que caminhos (estéticos, de comunicação das obras com a sociedade, etc.) estimas interessantes para a criação literária hoje -e para a cultura galega, em particular-?
– RE: Creo que é fundamental facer visíbel a creación do gusto que se xera nas novas xeracións a partir dun canon absolutamente patriarcal. Neste sentido, creo eu, cómpre non só recoñecer de cara á galería o traballo de tantas mulleres que escriben, pintan, fan cine, música ou se dedican á fotografía, mais poñer isto en práctica dunha vez, de xeito que a análise inherente aos seus traballos figure no plan de estudos. Querería eu ver, nalgún manual de literatura, por exemplo, non só unha visión non condescendente do que escriben as mulleres, mais unha análise explícita das causas que provocaron o silenciamento da súa obra durante anos. Que o alumnado galego saiba por que Virginia Woolf tardou tanto tempo en entrar no canon, malia o excelso do seu traballo, ou até que punto se instrumentalizou a figura de Rosalía, presentada como unha “santiña”, obviando o seu discurso político. Paréceme moi importante que comprendan non unicamente que ten poemas “heavies”, mais as razóns polas que este aspecto da súa escrita foi obviado e en que medida este feito foi penoso. E tendencioso tamén. A día de hoxe, a concienciación de moitos homes, ao respecto da igualdade, é só aparente. Por iso, o que se observa, nidiamente, é un desexo de “quedar ben”, para ofrecer unha imaxe amábel. De non ser isto así, as institucións non estarían ateigadas de homes e o seu gusto non impregnaría o sistema literario. En efecto, creo que todas/os entramos un pouco nese xogo do poder cultural, porque non sabemos/non queremos mudar o foco. Sempre ollamos o traballo que se publica nas grandes editoras. É curioso isto, a verdade. Pensa, por exemplo, no cinema. Non percibes unha inquietude grande, entre a cinefilia, por ver esas pelis independentes, feitas cun orzamento cativo, que propoñen outro xeito de mirar distinto, menos edulcorado que o da industria? Eu si que o percibo. Claramente ademais. E non só noto esta curiosidade, mais tamén que o feito de tela é motivo de orgullo. Na literatura galega non sucede isto. Cantas persoas leron, por poñer un caso, A perspectiva desde a porta, de Patricia Janeiro? Aparte das amigas e amigos da escritora, amais dalgunha persoa “solta”, creo que pouco máis. Teño unha sensación forte de que neste país, a pouca xente que le en galego, le, fundamentalmente, o que se lle coloca diante dos ollos ou aquilo que escriben as amizades. Así é que algunhas críticas que se escoitan sobre o funcionamento do sistema literario parécenme, sinceramente, feitas coa boca pequena. (…)”
