A Coruña: presentación de La flor, A mi madre, poesía dispersa e traducións de Rosalía de Castro

O 18 de setembro, ás 19:30 horas, na A. C. Alexandre Bóveda (Rúa Santo André, 36, 1º), na Coruña, Anxo Angueira presenta a súa edición de La flor, A mi madre, poesía dispersa e traducións, de Rosalía de Castro, acompañado por Carme Fernández Pérez-Sanjulián, profesora da UDC. As persoas interesadas poden inscribirse enviando un correo electrónico a acab@mundo-r.com

Padrón: Abride a fiestra 2023

Festival-xornada de portas abertas na Casa de Rosalía con feira de produtos rosalianos, un espazo de xogos tradicionais, e un pianista residente ao Piano de Rosalía: Suso Alonso (desde as 19h. Martiño Rivo). Con entrada libre.

11:00 Visita guiada pola Horta de Rosalía da man de Miguel Lois
11:30 Xosé Luís Axeitos e Henrique Rabuñal conversan sobre “O Centenario de Murguía”
12:00 Actuación de ANTÓN REIXA: “Concerto desconcerto”
12:00 Visita guiada pola Casa da man de Rita Bugallo [público familiar]
12:30 Presentación do libro Airiños. 90 anos de teatro do pobo
13:00 Actuación de ALDAOLADO (poesía, música, humor)
13.30 Conversa entre Belén López e Moncha Fuentes, sobre o seu libro O tradutor de sombras
14.00 Cata de viños con Paco & Lola, da man do enólogo Cayetano Otero
Xantar na Horta de Rosalía
17.00 Obradoiro de xogos sonoros con Cé Orquestra Pantasma [público infantil]
17.30 Visita guiada pola Casa da man de Manuel Lorenzo Baleirón
18.00 Actuación musical de Cé Orquestra Pantasma [público infantil]
18.00 Conversa entre Belén López e Olga Novo, Premio Nacional de Poesía por Feliz Idade
18.30 Visita guiada pola Casa da man de Carme Pérez-Sanjulián
19.00 Acto institucional do 138 aniversario do pasamento de Rosalía. Entrega da Rosa de Galicia á familia de Octavio San Martín. Con actuación do Cuarteto de Clarinetes da Banda de Padrón.
20.00 Actuación de XURXO SOUTO: “Cantos das Mulleres do Mar: A Cantiga da Conserva”
21.00 Concerto de XISCO FEIJOO
23.15 Observación da estrela Rosalía de Castro canda a Agrupación Astronómica Ío [recoméndase traer prismáticos]”

“Eugénio de Andrade, a poesía do cotián”

Artigo de Brais Suárez en La Voz de Galicia:
“Hai un momento no que o Porto, cidade granítica e carriceira, se volve líquida. No abrente, a brétema fría ataca dende o Atlántico, acóplase ao Douro e mestúrase coa súa corrente hostil; xuntas, augas doce e salgada ascenden polos rochosos cantís e metálicas pontes en forma de chuvia. E alí onde conflúen as nubes coa terra, no cumio da cidade, o cemiterio Prado do Repouso acolle todos eses personaxes que construíron a identidade portuense e cuxas ideas seguen a velar por ela.
O pasado 19 de xaneiro, Prado do Repouso amenceu baleiro, frío, enchoupado, pero na tumba de Eugénio de Andrade (Fundão, Póvoa de Atalaia, 1923-Porto, 2005), feita polo seu amigo Álvaro Siza, unhas flores frescas, un ramo de calas, un libro e unha candea delataban a emoción que o centenario deste poeta supón para o Porto, onde se afincou nos anos 50. «É a súa cidade adoptiva, pero nin o Porto se entende sen Eugénio nin Eugénio sen o Porto», di Jorge Sobral, curador da exposición conmemorativa que aloxa a biblioteca municipal Almeida Garrett. É o primeiro dos eventos que devolven a obra de Andrade ás librerías, ás rúas e aos auditorios lusos.
Entre a tumba do poeta e esta biblioteca atópase precisamente esa cidade que non se pode ver sen o sentido estético de Andrade, destinado ao Porto en 1950, tras peregrinar por todo o país como inspector médico. Chegaba no máis cru do Estado Novo, un réxime do que tería que abstraerse no seu propio seo. A uns metros do seu cemiterio, habitou esta mesma cidade, igual de esvaradía, de bretemosa, encharcada de saudade. Na rúa de Palmela, refuxiouse na literatura e nos amigos. «Falabamos moito de literatura, discutiamos asuntos cotiáns, da vida», conta Rosa Alice Branco, escritora que o coñeceu cara ao final da súa vida. «Alí, el tamén recibía os artistas da próxima Facultade de Belas Artes; todos os pintores querían retratalo, era moi influínte», lembra Branco. «Non era doado, tiña unha personalidade moi forte, nada paciente, moi esixente. Adoitaba haber algo de tensión, pero non foi o meu caso. A min coñeceume de poeta a poeta, como me dixo, non como muller», conta. «Sobre todo, lembro escoitar as sonatas de Haydn e intercambiar interpretacións de distintos mestres, era un apaixonado da música», di Branco.
Si, outra vez a auga, tamén como carácter. Pesarosa, escura, rítmica, esencial para fornecer a terra. Así era a poesía dun autor que conseguiu fuxir da súa época. Sempre lembrando o elemental e telúrico do seu Fundão natal, elevábase a un ceo sen horizontes. Sustentándose na Antigüidade e ignorando o neorrealismo dos trinta, produciu unha sensualidade ambigua, tan corpórea coma espiritual. «Só hai que escoitalo recitar», enxalza Branco. «Destacan máis os fonemas que as palabras, ninguén lía mellor ca el, sigo escoitándoo nos seus vídeos, a súa musicalidade é perfecta». «El trouxo a Portugal a poesía do cotián, afastouse do político e foi alén diso, era poeta até para lavar as mans», proclama Branco. «O seu non era poesía para a realidade, senón realidade para a poesía», incide. «Parecía que se deixara de falar del, pero alédame ver que a súa obra volva nestes días», di en alusión aos actos do centenario. «Tíñao todo para ser lembrado, xeraba un campo magnético», conta deste autor que gañou posteridade en vida, «especialmente en festivais estranxeiros».
De xeito similar pensa o organizador dos actos conmemorativos no Porto, Jorge Sobral: «Os escritores deben permanecer en contacto co público e viceversa. A súa obra mantén toda a vitalidade, coa súa forte resonancia erótica, cunha frescura moi actual». Nos materiais recollidos «tomamos contacto coa súa estética do rigor, coas imaxes da cultura grega, cos manuscritos esculpidos, coa procura da perfección», di sinalando as fotos deste home cuxo «rostro é unha posición ética, unha extensión do poema. Como na cultura grega, estética e ética son a mesma cousa».

A achegada relación con Galicia dun gran sedutor
Eugénio de Andrade coñeceu tamén as augas galegas, conta por teléfono o poeta e presidente da AELG, Cesáreo Sánchez. «Eu visiteino moito na súa casa da rúa de Palmela, el agradecía a relación cos poetas novos», lembra. «Pero tamén estivo en Galicia varias veces. Recordo que se sorprendía, nunha visita ao mosteiro de Caaveiro, na beira do Eume, «coas augas máis transparentes que a conciencia do profeta», cita Sánchez. «Coñecía ben os nosos escritores, valoraba a Rosalía, falabamos moito de Galicia, que pensaba coma unha prolongación da súa terra. Desas conversas, conservo a elegancia na súa profundidade, a elegancia de alma. Eu tiña uns 32 anos e recibíame coma un colega, valorando o que estaba a facer; tamén lle gustaba recibir visitas de estranxeiros que o coñeciamos e liamos», di Sánchez. Tamén «veu a moitos encontros poéticos en Galicia. “Son coma un pianista: se hai algún ruído, paro”, advertía antes de comezar; lía moi ben, era para el un acto importante, tanto coma a escritura».
Sánchez detalla algúns aspectos do método de traballo do autor de poemarios como As palavras interditas (1951), Obstinato rigore (1964), Obscuro domínio (1971), Matéria solar (1980), O sal da língua (1995) e Lugares do lume (1998): «Escribía un poema, quedaba cun verso e volvía reconstruílo a partir de aí». «Destacaba tamén a súa faceta de tradutor [con atención na obra de Lorca], capaz de conservar o espírito do poema». E engade: «Eugénio vivía en poesía, xogaba coa luz do cuarto, en todo el había sedución, coqueteo, quería namorarte».
O día no Porto remata cos versos de Andrade: «Anoitece. É preciso partir. É preciso ficar».”

Carme Adán: “Entendemos o pensamento de Rosalía porque somos quen de ver onde se xera a inxustiza”

Entrevista de Laura Veiga a Carme Adán en Nós Diario (foto desde a Wikipedia):
“- Nós Diario (ND): Que quería transmitir co manifesto do Día de Rosalía?
– Carme Adán (CA): Foi unha proposta que me fixeron desde a AELG e que aceptei a pesar de que me parece dunha responsabilidade enorme. Que podo dicir eu de Rosalía que non estea dito? Porque eu nin son especialista nela nin son escritora.
Quixen falar da dimensión de Rosalía como pensadora porque é algo que nos serve no presente. É dicir, ante que inxustizas estamos, por que non escoitamos os berros da xente que sofre ou os nosos propios, como nos absorbe o mundo tecnolóxico até o punto de non permitirnos compartir…
Isto era o que quería pór enriba da mesa, especialmente de cara á mocidade porque este manifesto se vai ler fundamentalmente nos centros educativos. Parecíame que reflexionar desde o mundo no que estamos a través de Rosalía podía ser algo que lles achegase.
– ND: Cre que están aumentando as desigualdades?
– CA: É unha pregunta complexa. Acrecentan as desigualdades económicas? Todo apunta a que si, porque a concentración de capital en mans duns poucos é cada vez maior e só hai que mirar as ganancias da banda nestes momentos e as dificultades das persoas para pagar as súas hipotecas.
Por outra parte, tamén é certo que avanzamos na igualdade entre homes e mulleres, se ben todo apunta a que o machismo está a alza. Temos máis conciencia de que as persoas migran? Si, mais ao mesmo tempo deixámolas morrer sen case deternos a pensar en Melilla ou no Mediterráneo. Como se iso non fose con nós. Importounos moito a guerra de Ucraína hai un ano, mais que espazo informativo ocupa hoxe?
Vivimos nun mundo cheo de contradicións escoitando só aquilo que parece que nos afecta directamente. E iso que nos afecta dura moi pouco nas cabeceiras porque constantemente hai noticias novas. A lectura de Rosalía obríganos a deternos e pensar: por que sempre existen persoas que non son escoitadas? Quen son as persoas que non son escoitadas? Pobres, mulleres, persoas fóra das nosas fronteiras ou da nosa pantalla do ordenador, as que non teñen móbil, das que non fala o youtuber de moda.
Rosalía ten sempre esa dimensión aberta para unha nova lectura que fagamos do seu pensamento porque é este o que alimenta a súa poesía e os seus versos.
– ND: Ese pensamento propio e crítico é ao que fai referencia no manifesto.
– CA: Penso que un escritor ou unha escritora, para que se considere un clásico, debe apelar a algo no que nos poidamos sentir reflectidas.
Cando Rosalía fala da xustiza e da inxustiza, da lingua galega ou das mulleres, está apelando a nosa comprensión sobre iso, non soamente como algo antropolóxico ou histórico dese momento, senón tamén da nosa realidade. Entendémolo porque somos quen de ver onde se xera a inxustiza.
Cando ela se reivindica como unha muller que pensa libre é unha forma de posicionarse. O pensamento crítico é algo que utilizamos como unha frase feita, por exemplo no ensino, mais realmente non o fomentamos. Diría que inclusive o desprezamos.
A potencialidade de Rosalía, entre moitas outras cousas, está nesa defensa do ser fiel ao que se pensa e desas ideas que van contracorrente. Unha cousa que me dá medo é que entendamos por pensamento dicir o que nos dea a gana, fomentando o odio e o rexeitamento ao outro, en lugar de promover o respecto e a comprensión. O pensamento propio non é para botar por fóra, é unha reflexión a respecto de como nós nos situamos no mundo e intentamos vivir en sociedade.
– ND: Nese sentido, que destacaría do Día de Rosalía?
– CA: Creo que é moi importante celebrar o Día de Rosalía, animar a que a xente a lea desde si, porque podemos sacar lecturas propias e diferentes do que outras persoas nos contan sobre o seu discurso. Esa é a mellor proposta que podemos facer polo seu día: deixarse levar pola lectura de calquera dos seus textos.”