A AELG manifesta o seu profundo pesar polo pasamento do escritor Salvador García-Bodaño, Socio de Honra deste colectivo desde 2004

Salvador García-Bodaño, poeta e narrador prezado por todas e todos nós pola capacidade creadora e a súa achega incansábel para dotarnos de institucións culturais, sociais e políticas, vén de finar hoxe,7 de marzo de 2023. Segundo informou a familia, a capela ardente estará instalada no Museo do Pobo Galego das 11:00 ás 19:00 horas do mércores, cuarta feira, 8 de marzo. Ás 19:00 horas desde día, en San Domingos de Bonaval, celebraranse as honras da despedida.

Nado en Teis (Vigo) en 1935, foi vogal do Consello Directivo da AELG nos anos da súa fundación, sendo nomeado en 2004 Socio de Honra deste colectivo. Foi elixido membro da Real Academia Galega en 1992.

A súa extensa obra, centrada nomeadamente na creación poética, recibiu numerosos premios ao longo da súa traxectoria.

Na páxina web da AELG poden verse as entrevistas e obra recitada polo autor na súa propia voz. das que salientamos esta entrevista de longa duración onde Salvador fixo un repaso demorado a toda a súa vida literaria.

Nas súas propias palabras, recollidas na autobiografía do autor na nosa web: “Fun sabendo quen era na medida en que vivía, ou, de poñérmonos transcendentes, funme coñecendo no propio vivir.”

(Esta foto pertence á Homenaxe O Escritor na súa Terra ao autor, por parte da AELG, en 2004).

A AELG lamenta o pasamento de Saleta Goi

A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega lamenta profundamente o pasamento de Saleta Goi, presidenta da Fundación Manuel María de Estudos Galegos e Casa-Museo Manuel María, grande persoa e cunha vida de compromiso coa nosa lingua e cultura.

Das fotos que conservamos no Arquivo fotobiográfico de autor@s deixamos aquí estas dúas enviadas no seu momento por Manuel López Foxo:

Falece aos 90 anos Saleta Goy

Desde Nós Diario (foto da Fundación Manuel María):
“No serán de onte faleceu na cidade da Coruña Saleta Goy, a viúva do escritor Manuel María. Goy, presidenta da fundación que acolle o legado do poeta na Casa-Museo Manuel María, levaba ligada á cultura galega desde os anos 50, participando da vida social e política do país.
Os restos de Saleta Goy serán velados no tanatorio de Servisa da Coruña o domingo 11 de setembro, e a segunda feira realizarase na Casa-Museo Manuel María, en Outeiro de Rei, unha despedida civil, ás 17 horas, previa a recibir sepultura, ás 18 horas, no cemiterio de San Xoán de Outeiro de Rei, a poucos metros da Casa-Museo. Os seus restos repousarán xunto aos do escritor Manuel María falecido no ano 2004, con quen compartiu 45 anos de vida e de intensa actividade social e cultural.
Saleta Goy García fixo 90 anos o 6 de xuño e vivía na cidade da Coruña desde que en 1998 se trasladou alí, xunto a Manuel María, cando chegou á idade de xubilación. Saleta e Manuel María coñecéronse no ano 1957 e casaron dous anos máis tarde pasando a residir en Monforte de Lemos onde o escritor exercía como procurador dos tribunais. Foron eses momentos primeiros de dificultades económicas que obrigaron o escritor a compatibilizar o seu traballo de procurador coas clases nunha academia de ensino e as colaboracións xornalísticas. A pesar diso, Manuel María vai renunciar ao traballo de director de “La Voz de Vigo” por esixírselle a afiliación á Falanxe.
Desde o ano 1970 Saleta rexenta en Monforte a libraría Xistral, que a parella decidira abrir como un xeito de dinamización cultural e de obter os medios económicos imprescindíbeis para que o escritor conservase a súa plena independencia creativa. Foi aquel un lugar habitual de encontro de escritoras e escritores, de intelectuais, tanto da Galiza como de fóra, e un importante foco de difusión da literatura galega.
Saleta e Manuel mantiñan un inequívoco compromiso nacionalista desde os anos 50, o que acentuou máis a represión exercida sobre eles polo réxime fascista. Segundo sinalan desde a Fundación Manuel María, “non só se viu censurada a obra literaria do escritor e prohibidos os seus recitais e conferencias, senón que a represión cebouse sobre as súas propias persoas con multas cuantiosas, vixilancia domiciliaria permanente e detencións arbitraria”.
A Fundación Manuel María lembra, tamén, que “a represión non logrou que Saleta e Manuel María renunciasen ás súas conviccións nin cesasen en ningún momento na súa loita contra a ditadura franquista e en favor dos dereitos políticos de Galiza e, sobre todo, no traballo pola recuperación de usos para a lingua galega e polo dereito a vivir dignamente na propia terra en paz e harmonía cos demais pobos do mundo”.”

Aquí poden consultarse as fotos coa presenza de Saleta no Arquivo fotobiográfico d@s escritor@s, na web da AELG.

A AELG lamenta fondamente o pasamento de Ana Luísa Amaral, Escritora Galega Universal

Desde a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega expresamos a nosa desolación pola morte da nosa Escritora Galega Universal deste 2022, Ana Luisa Amaral, cuxo nomeamento foi ratificado pola Asemblea Xeral da AELG, desde o profundo respecto e afecto á súa persoa e a valoración da altísima calidade literaria da súa obra. Doémonos moito ao saber da súa morte, ela para sempre Escritora Galega Universal .

Ana Luísa acompañáranos coa súa palabra poética na Gala dos Premios Follas Novas do pasado maio, dado que non puidera facelo presencialmente. Agardábamos poder entregarlle a figura de Rosalía de Castro como Escritora Galega Universal no outono deste 2022 en Santiago de Compostela, que lle faremos chegar á súa familia.

En palabras de Marta Dacosta, quen ía facer a laudatio: “Amaral era a poeta que contraria a tradición, a que reinterpretou e volveu falar dos mitos, das personaxes, das figuras prototípicas. Contrariou e ironizou. Nos seus poemas Penélope négase a Ulises e Medea decide ficar no palacio. Lemos os seus poemas como espellos en que a palabra ocupa o lugar exacto, transparente, simbólico, traslada sentimentos, constrúe un mundo propio sen artificios innecesarios. Espida, densa, directa.”

A AELG lamenta a perda do seu socio Basilio Losada Castro

A AELG lamenta a perda do catedrático, crítico literario e escritor Basilio Losada Castro, primeiro catedrático de Filoloxía Galega e Portuguesa na Universitat de Barcelona, e autor de numerosos estudos críticos sobre a literatura galega, portuguesa e brasileira. Traduciu máis de 150 libros en sete linguas, de autores como Jorge Amado, Saramago, Rosalía de Castro, Pere Gimferrer… Recibiu, entre outros premios, o Premio Nacional de Tradución, a Creu de Sant Jordi, a Comenda da Ordem do Infante Dom Henrique, que outorga o goberno portugués, a Ordem do Cruzeiro do Sul, de Brasil, e a Medalla Castelao da Xunta de Galicia.

Deixamos aquí as súas palabras de agradecemento na Homenaxe que a AELG lle dedicara no XXIV Galeusca: Lugo-Mondoñedo, 2007.

Aquí tamén pode verse a ampla entrevista feita arredor do conxunto da súa obra, na primeira e segunda parte da mesma:

A AELG lamenta fondamente o pasamento de Domingo Villar

A AELG lamenta fondamente o pasamento do escritor Domingo Villar, sumándonos á dor da súa familia, así como á de todas as lectoras e lectores da nosa literatura, á que achegou o seu talento narrativo para ampliar os territorios creativos e axudar á súa proxección internacional.
Pode consultarse a continuación a dolorosa noticia recollida por Nós Diario e pola Editorial Galaxia.

(Nota: a foto do autor provén da Wikipedia Galega).

Pesar polo falecemento de Arcadio López Casanova

Desde Nós Diario:
“O poeta, profesor e académico Arcadio López Casanova faleceu o 11 de abril aos 79 anos de idade. Considerado un dos grandes poetas galegos contemporáneos, deixa tras de si unha importante obra literaria e como investigador.
Nado en Lugo en 1942, en plena posguerra, licenciouse en Filosofía e Letras pola Universidade de Santiago de Compostela (USC).
A súa vinculación coa cultura galega vén dos seus anos como estudante no Instituto de Lugo. Alí, editou canda outros compañeiros unha publicación en lingua galega, tomando contacto cos círculos galeguistas.
Neste tempo, trabou amizade co escritor Manuel María e coa súa compañeira, Saleta Goi, persoas decisivas na formación política e literaria do primeiro López Casanova.
A etapa universitaria de López Casanova destacou pola súa intensa actividade política, cultural e literaria. Membro da asociación cultural O Galo de Compostela, gañador de diversos premios literarios fixo parte do círculo máis próximo de Ramón Piñeiro.
A conexión con Piñeiro resultou decisiva para López Casanova. A un tempo, guiouno na súa actividade literaria e comprometeuno en diversas actividades do galeguismo. Neste sentido, xogou un papel de relevo no Consello da Mocidade, organización clandestina da mocidade nacionalista operante entre 1963 e 1964.
O seu primeiro traballo como docente tivo lugar no Colexio Fingoi, un centro educativo fundado e impulsado polo empresario galeguista, Antonio Fernández López e dirixido durante anos por Ricardo Carvalho Calero.
Unha vez aprobadas as oposicións do ensino público, desprazouse ao País Valencià, primeiro como mestre nun instituto, e despois como docente da Facultade de Filoloxía na Universidade de Valencia.
A actividade investigadora de López Casanova estivo moi vinculada o seu labor docente. Así, destacou polos seus estudos sobre a novela e poesía española do século XIX e XX, sendo un dos críticos de referencia da obra poética de Miguel Hernández ou Luís Pimentel.
Arcadio López Casanova foi, primeiro de nada, un poeta. As súas primeiras composicións datan de finais da década dos 50, aparecendo a comezos da década seguinte as primeiras publicacións.
Autor en español e galego, deu ao prelo, entre outros, Sonetos da esperanza presentida (1965), Liturxia do corpo, (1976), Noite do degaro (1994) ou Do tempo posuído (2004).
Mesteres (1976) e Herdo do canto (2006) son os dous volumes mais celebrados de toda a súa produción poética. O primeiro rematou como finalista do Premio Nacional de Poesía e o segundo gañou o Premio de Poesía de Caixanova.”

A AELG lamenta fondamente a perda da pedagoga Antía Cal Vázquez

A AELG lamenta fondamente a perda da pedagoga Antía Cal Vázquez, cuxo pasamento tivo lugar hoxe, 30 de marzo de 2022, en Vigo, aos 98 anos de idade.
Educadora insigne, fundadora da escola laica Rosalía de Castro en Vigo en 1961, centro pioneiro en Galicia do ensino en inglés, castelán e galego. De familia orixinaria do concello de Muras (Lugo), naceu na Habana o 18 de abril de 1923 e regresou a Galicia en 1932. Despois de estudar o Bacharelato na Coruña, estudou Comercio, e despois da guerra Maxisterio e Filosofía e Letras, especialidade de Xeografía e Historia, na Universidade de Santiago de Compostela. Estivo casada co eminente oftalmólogo Antón Beiras García.
Antía Cal participou na polafía que a Sección de Literatura de Tradición Oral organizou no Centro Sociocultural Daniel Castelao de Moaña en outubro de 2010, deixándonos para a memoria unha gravación na que rememora desde o nacemento, os anos de emigración, estudos e as súas reflexións sobre a necesidade de formación e a reivindicación dos dereitos das mulleres.
Quen así o desexe, pode gozar a través deste vídeo do maxisterio vital deste eximia galega universal, nesta ligazón.

(A fotografía da autora, obra de Estevoaei, procede da Wikipedia galega).

Faleceron Orosia Gil Ramos e Dolores Macías, Mestras da Memoria

Faleceron Orosia Gil Ramos e Dolores Macías, Mestras da Memoria.
A AELG lamenta fondamente a perda das dúas Mestras da Memoria a finais de 2021 e inicios de 2022.

Orosia Gil Ramos, Mestra da Memoria en 2017 coas Pandereteiras da Alén, faleceu a finais de novembro de 2021, aos 99 anos de idade.
Nacera o 27 de marzo de 1922 no lugar da Alén, onde traballou nos oficios do campo, tivo gando, andou ao xornal e tamén trouxo á vida e criou  un fillo, Manuel, que para os máis dos veciños é Manolo d’Orosia e actualmente coida con agarimo a súa nai. Filla ela do Tío Bautista, dos “Xiles” ou “Xilotes”, a señora Orosia criouse ao calor da fragua e coma o seu defunto irmán Eliseo -de quen se lembra tamén no lugar o seu saber no cantar e a elegancia no baile-, foi afeita a mazar no ferro, é forte e ten sempre sorriso na cara e a alegría xenerosa. Alén da arte do canto e dunha vasta memoria, que lle permite lembrar un grande número de coplas, coñece tamén outras historias de tradición oral, que conta co cariño e a cadencia precisas.
Aquí pode consultarse o fondo videográfico da súa participación nas Polafías.

Dolores Macías Pose, Mestra da Memoria en 2016, faleceu a inicios deste 2022, con 91 anos de idade.
Coñecida entre a veciñanza como “Dolores do Coxo”, os seus ollos brillan cando alguén se achega a saudala e mais cando lle falan de coplas. A súa cabeza non deixa de lembrar os versos que aprendeu desde ben nova.
Dolores Macías naceu o 7 de abril de 1930 no lugar de Borneiro, á beira da igrexa parroquial de san Xoán. Levou unha vida tranquila, sen grandes cambios. Traballou sempre na casa e na labranza. Ao contrario doutras irmás, non aprendeu a coser, pero si o traballo do liño e, de paso, os cantos de fía. Acorda ir de moza a algunhas fiadas ao Esmorís, en Cesullas, ou a Bamiro, en Vimiazo.
Xa lle gustaba cantar á súa nai María, pero outro tipo de cantos, os relixiosos. Dolores acompañábaa na misa para axudar ao vello párroco de Borneiro, don José Andújar, que ‑comenta con retranca- disque non cantaba moi ben.
Cunha copla á Virxe da Barca recorda con agarimo as peregrinacións á romaría de Muxía, aínda que a súa viaxe inesquecíbel sería a Venezuela, onde compartiu nove meses cos seus irmáns emigrados Maruja e Manolo. A emigración, polo tanto, tamén ocupa un lugar destacado nas cantigas do seu repertorio.
A veciñanza e amizades sempre lle fan peticións das súas cantigas máis populares, especialmente dos seus romances de cego, que recita entoando e sen fallo. Como exemplo, o romance de Cristovo e Micaela, que aprendía na feira de Baio aos músicos ambulantes que alí chegaban. Outros tamén os lembra de escoitalos cando ía ao Entroido da Agualada á casa dos seus padriños.
Moitas das coplas que sabe Dolores veñen de vello, pero outras sáenlle a ela no momento e con temas de actualidade como as que lle cantou ao presentador Xosé Ramón Gayoso no programa Luar, ao que acudiu nalgunhas ocasións.
Sabe tocar a pandeireta, especialmente a muiñeira vella de Borneiro co puño pechado, e sempre prefire que outras pandeireteiras a acompañen. Tamén baila «como o fan as mulleres», e aínda que os anos non perdoan e se apoia nun bastón, sempre está disposta e alegre para botar unha peza.
Nunca deixou de participar nas gravacións e recollidas por parte de grupos tradicionais como Xacarandaina, achegar versos ao Cancioneiro de Cabana de Bergantiños de Pablo Díaz e Olga Kirk, ou cantar diante da cámara da AELG.
Para sempre quedarán no recordo as sesións de coplas que nos agasallou xunto coa súa amiga Aurora Ramos (1913) en moitas actividades de posta en valor do patrimonio oral que se levan facendo desde o concello de Cabana de Bergantiños.
Vexa aquí o fondo videográfico coas participacións de Dolores Macías Pose no Proxecto Polafías.

A AELG manifesta o seu profundo pesar polo pasamento do grande escritor Darío Xohán Cabana, membro desta Asociación

Darío Xohán Cabana, poeta, narrador e tradutor prezado por todas e todos nós pola súa inmellorábel calidade humana, vén de finar hoxe. Nado en Roás (Terra Chá) en 1952, colaborou na década de 1970 con Xosé María Álvarez Blázquez en Edicións Castrelos. Membro da AELG desde a súa fundación, foi elixido membro da Real Academia Galega en 2006.
A súa extensa obra, marcada por un fértil río poético que tamén alimentou a creación narrativa e a tradución, recibiu numerosos premios ao longo da súa relevante traxectoria.
Na páxina web da AELG poden verse as entrevistas e obra recitada polo autor na súa propia voz, da que salientamos esta entrevista onde Darío fixo un repaso demorado a toda a súa vida literaria.